حفاری و آتشباری در معدن مس سونگون

حفاری و آتشباری

به طور کلی برای مشخص کردن پارامترهای حفاری و آتشباری در هر معدن، شناخت خصوصیات فیزیکی و مکانیکی سنگ در رابطه با قابلیت چال خوری سنگ و انفجار از اهمیت بالایی برخوردار است. نزدیک ترین و عملی ترین روش ، استفادۀ دقیقی از تجربیات معادن مشابه با ملاحظۀ شرایط زمین ساختاری خاص این منطقه و معدن و انتخاب روش تجربی و کنترل دقیق عملیاتها و تعیین پارامترهای اپتیمم و نهایی برای اجرای عملیاتهای چال زنی و انفجار معدن مس سونگون می باشد.

- حفاری :

عوامل مهم در تعیین پارامترهای حفاری و طراحی شبکه به شرح زیر است :

- هدف از انفجار چیست ؟

- چگونگی کیفیت سنگ و وضعیت عینی محل ( طبق بازرسی از سینه کار)

- کیفیت مادۀ منفجره چگونه است؟

- شرایط محیط از نظر درزه و شکاف، لایه بندی و تکتونیک چگونه است؟

عوامل مؤثر در انتخاب قطر چال:

- با توجه به میزان درزه وشکاف، هرچه درزه و شکاف زیاد باشد، قطر چال کمتر و شبکه با ابعاد کم انتخاب می شود و بر عکس.

- میزان استخراج زیاد مستلزم انتخاب ارتفاع چال زیاد و قطر بالا می باشد و برعکس.

- قطر زیاد، دستگاه بزرگ و سرمایه گذاری اولیۀ زیاد می طلبد.

- قطر کم، تعداد چال در واحد سطح را زیاد و توزیع انرژی را یکسان تر می کند، اما هزینۀ حفاری بالا و چال زنی زمانگیر خواهد بود و هم چنین در قطرهای کم، سرعت حفاری در کل کم و خردایش یکنواخت و پرتاب سنگ کمتر خواهد بود و لرزش زمین نیز کم خواهد بود.

- در اصل با توجه به اینکه توزیع خرج در بطن سنگ یکنواخت باید باشد، بنابراین چالهای کم قطر در حالت کلی برتر است.

هم چنین عواملی مانند لرزش، پرتاب سنگ، خسارت، میزان استخراج، ارتفاع پله، نوع مادۀ منفجره و دستگاههای حفاری در تعیین قطر چال مؤثرند.

استفاده ازدستگاههای چال زنی در معدن

با توجه به تنوع دستگاه های حفاری معدن، بهتر است کارکرد و قدرت مانور آنها مورد ارزیابی قرار گیرد و حتی الامکان بهتر است یکدست ویک سیستم باشند تا درهنگام تعمیرات دستگاهها، اجزاء و لوازم مورد نیازشان، هرچه بهتر در دسترس باشد و تعمیرات، زمانگیرنباشد.

- دستگاههای حفاری مورد استفاده در معدن

در معدن مس سونگون از سیستم چال زنی دورانی – ضربه ای برای حفر چالها استفاده می شود.

دستگاه حفاری بهلر ( BOHLER-TD222)

سیستم حفاری دستگاه از نوع ضربه ای – دورانی می باشد که چالهایی به قطر 160 تا 170 میلی متر حفر می نماید. طول راد دستگاه 5/6 متر بوده و چالهایی حداکثرتا 5/12متر حفاری می کند. متۀ مورد استفاده در این نوع دستگاه ازنوع bottom Bit است که دارای راندمان بهتری نسبت به انواع خود می باشد و جنس دانه های روی سر مته، کربور تنگستن است. در دستگاه بهلر، سر مته به وسیلۀ جریان هوای فشرده خنک می شود و مواد ته چال نیز به وسیلۀ هوا به خارج از چال پرتاب می شود. این دستگاه مجهز به منبع ایجاد انرژی ( کمپرسور)، لوله های انتقال دهندۀ انرژی( رادها) و مته و سیستم کنترل و تنظیم است. راندمان یک ساعت حفاری توسط این دستگاه در شرایط مطلوب در معدن سونگون، روی سینه کار در حدود 5/14 متر در ساعت می باشد که برای رسیدن به راندمان بالا، کارکردن دستگاه باید مرتب و تنظیم شود و هم چنین باید برای عدم توقف دستگاه، برنامه ریزی شود.

دستگاه حفاری هولمن ( HOLMAN):

این چالزن، چالزن دورانی سنگین وزن می باشد. دستگاه هولمن باسیستم ضربه ای – دورانی و با قطر راد 150 میلی متر کار می کند، زیربندی این دستگاه، زیربندی بولدوزرمی باشد که با موتور کاترپیلارکار می کند و سرمتۀ آن نیز از نوع دگمه ای( هلکو) می باشد. در نوع چالزن، خرده های حفاری بوسیلۀ هوای فشرده ROD و با سیستم مکندۀ دستگاه مکیده و در مکان دیگر تخلیه می شود.

- آتشباری

برای دست یابی به یک انفجار مناسب باید اطلاعات کافی در مورد سنگ و شرایط آن از قبیل عوامل زمین شناسی ، خصوصیات مقاومتی و مکانیکی سنگ و ... جمع آوری شود و تأثیر عوامل مزاحم مانند آب و تنش های برجا بررسی گردد، تنها یک بررسی بسیار دقیق و ایده آل است که یک انفجار ایده آل و بدون ایجاد تخریب محیطی یا نیاز به انفجارهای ثانویه را فراهم می کند. اما نباید فراموش کرد که در اکثر موارد امکان بررسی های دقیق وجود ندارد و این ما هستیم که باید روش کار خودرا با شرایط تطبیق دهیم ، در بدترین شرایط ، استفاده از روش آزمون و خطا به عنوان روشی مناسب برای انتخاب بهترین الگو انفجار پیشنهاد شده است.

همان طور که ذکر شد، عوامل بسیاری در تهیۀ الگوی آتشباری باید بررسی شود که مهم ترین آنها را می توان به صورت زیر بیان کرد :

- کمترین عقب زدگی ، پرتاب سنگ، ایجاد لرزش

- پایداری بلوک باقی مانده

- سطح مناسب برای کف و دیواره و جلوگیری از ایجاد پیش سکو

- جلوگیری ازایجاد قطعات درشت و کنترل خردایش

- هدف دهی به شارژ چالها

- بررسی و انتخاب مناسب ترین فاصلۀ ردیفی چالها و مناسب ترین حفر ویژه

- برآورد هزینۀ انفجار

کنترل انفجارها بویژه زمانی اهمیت می یابد که هدف نهایی آن اختلاط عیار برای خوراک دهی کارخانه باشد. در برداشت و انتقال سنگ، به طور دقیق، پایداری شیب از عوامل مهم و ضروری است که نیازمند تلاش مستمر در بررسی های پیش از انفجار برای انتخاب یک آتشباری بهینه و اجرای دقیق آن است.

در خرج گذاری و انفجار ضریب سختی سنگ با قدرت مواد منفجره تطبیق داده شده و در جاهای نرم و لرزشی، قطر چال بیشتر و سیستم حفاری ضربه ای و فاصلۀ چالها ، بیشتر در نظر گرفته می شود و در جاهای سخت، قدرت مواد منفجره را 2/1 تا 4/1 برابر سنگهایی که خیلی سخت هستند، در نظر گرفته می شود.

- مواد منفجره مورد استفاده در معدن

در معدن سونگون از نیترات آمونیوم،ANFO ، امولای به عنوان خرج اصلی استفاده می شود. از بوستر امولایت و پودر آذر که نسبت به دینامیت برتری دارند و قدرت و سرعت زیادی دارند به عنوان خرج ته چال و خرج کمکی استفاده می شود. چاشنی مورد استفاده؛ چاشنی معمولی، فتیلۀ باروتی، رلۀ تأخیری و کورتکس می باشد. آنفو که به عنوان ماده منفجره در چالها استفاده می شود، از نظر اقتصادی ارزانترین مادۀ منفجره است و هزینۀ مصرف آنفو حدوداً یک سوم تا یک چهارم مصرف دینامیت است. سرعت انفجار آنفو در قطر 13 سانتی متری به حداکثر مقدار خود یعنی 3500 متر بر ثانیه می رسد و 10 دقیقه در برابر آب مقاوم است و وزن مخصوص آن برای مصرف در معدن سونگون 800 الی 850 کیلو گرم بر متر مکعب فرض شده است.

برای چالهای آبدار از مواد منفجره ژلاتینی استفاده می شود که در مقابل آب مقاوم شده اند. در مورد چاشنی های مورد استفاده، با توجه به اینکه مس رسانای الکتریسیته است از چاشنی الکتریکی استفاده نمی شود و استفاده کورتکس در معدن سونگون مرسوم است که سرعت انفجار 6000 متر برثانیه می باشد.

- شیوۀ آتشباری

چالزنی و خرج گذاری درشیفت صبح انجام می گیرد، ساعت آتشباری و انفجار از ساعت 13 الی 14 می باشد. قبل از انفجار، محدودۀ معدن با تابلوهای واحد ایمنی بسته می شود و تمامی معدن از ماشین آلات و نیروهای انسانی تخلیه می گردد و به وسیلۀ آژیرهای ثابت و متحرک در روی ماشین های ایمنی علامت داده می شود. سیستم ارتباطی آتشبارها با یکدیگر به وسیلۀ گوشی بی سیم بوده که با مرکز و اطلاعات در ارتباط می باشد و نیز به کمک پرچم های قرمزی رنگ انجام می پذیرد. حین عملیات خرج گذاری، محدودۀ هر جبهه کار به وسیلۀ علایم هشدار دهنده و پرچم مشخص شده و ورود به محدودۀ انفجار برای همه به جز دست اندرکاران امر ممنوع می باشد.

نتیجه گیری :

با توجه به تنوع دستگاههای حفاری بهتر است کارکرد و قدرت مانور آنها مورد ارزیابی قرار گیرد و حتی الامکان بهتر است به یک دست کردن دستگاههای حفاری اقدام شود. در معدن سونگون، حفاری با قطر 250 میلی متر به ارتفاع حداکثر 5/14متر حفر می شود. میزان انسداد چال به طور متوسط 5/6 متر در نظر گرفته شده که در نتیجه در حدود 55 درصد چال با مادۀ منفجره پر می شود.

حفاری و آتشباری در معدن مس سونگون

مطالب مشابه :

آگهی استخدام مجتمع مس سونگون

معدن مس سونگون بزرگترین معدن مس ایران

حفاری و آتشباری در معدن مس سونگون

ناحيه فلوتاسيون كارخانه تغليظ مس سونگون

ترابری در معدن مس سونگون

معدن مس سونگون

معدن مس سونگون، ارسباران را ویران کرده است