هما ایرلاین

دوران طلایی

اولین پرواز هما با هواپیماهای جت در سال ۱۹۶۵ با استفاده از یک فروند بوئینگ ۷۲۷-۱۰۰ در مسیر تهران-بیروت انجام شد. پس از آن شرکت تصمیم به تبديل تمام ناوگان خود به هواپیماهای جت گرفت. با شروع دهه ۱۹۷۰ عصر طلایی هما نیز آغاز گشت. در سال ۱۹۷۱ تعدادی بوئینگ ۷۳۷-۱۰۰ و در سال ۱۹۷۴ تعدادی بوئینگ ۷۲۷-۲۰۰ وارد ناوگان شرکت شد. همچنین تحویل هواپیماهای گران قیمت بوئینگ ۷۴۷ از نوع ۱۰۰ و ۲۰۰ و اس پی از سال ۱۹۷۵ آغاز گشت.

در میانه دهه هفتاد میلادی، هما پروازهای بدون توقف بسیاری را به طور روزانه به قاره اروپا انجام می داد، در این دوره هواپیمایی ملی ایران تنها در مسیر تهران-لندن بیش از سی پرواز هفتگی انجام می‌داد. خط هوایی تهران به فرودگاه جان اف کندی نیویورک در سال ۱۹۷۵ با بهره‌گیری از بوئینگ ۷۰۷ و با یک توقف در فرودگاه هیث‌رو لندن آغاز شد. با خرید بوئینگ های ۷۴۷ اس پی، هما این هواپیماهای دوربرد را در مسیر تهران-نیویورک به کار گرفت و به این ترتیب طولانی ترین خط هوایی بدون توقف جهان را راه اندازی کرد.

در ۸ اکتبر سال ۱۹۷۲ هما قرارداد خرید دو فروند هواپیمای مافوق صوت کنکورد را با کنسرسیوم انگلیسی-فرانسوی آن به امضا رساند. البته اين هواپيماها هرگز به ناوگان هما وارد نشدند، چرا كه در آوریل ۱۹۸۰ با توجه به مشکلات پروژه کنکورد این قرارداد فسخ شد. (هما آخرین شرکت هوایی خارجی بود که قرارداد خرید این هواپیما را فسخ می کرد.)

در سال ۱۹۷۸ هما ۶ فروند ایرباس ای۳۰۰ را برای به کارگیری در مسیرهای محلی از شرکت اروپایی ایرباس خریداری کرد و نخستین بهره بردار هواپیماهای ایرباس در خاورمیانه لقب گرفت. در پایان این سال هما به بیش از ۳۱ مقصد در داخل و خارج از ایران، از پکن و توکیو تا نیویورک به طور روزانه پرواز می کرد و در حال راه‌اندازی خطوط هوایی جدیدی به مقصد لس آنجلس و سیدنی بود.

در سال های پایانی دهه هفتاد، هواپیمایی ملی ایران به عنوان رو به رشدترین شرکت هواپیمایی جهان شناخته می شد و در عین حال یکی از ایمن‌ترین، مدرن‌ترین، و پردرآمدترین شرکت‌های هواپیمایی دنیا نیز به شمار می‌رفت. در سال ۱۹۷۶ هما پس از شرکت استرالیایی کوانتاس ایمن ترین شرکت هوایی جهان لقب گرفت. در آن سال ها هما سعی داشت از موقعیت استراتژیک ایران به عنوان نقطه‌ای میان شرق و غرب عالم به نحو احسن استفاده کرده و ایران را به مرکز ترانزیت بار و مسافر در جهان تبدیل کند. این روند با انقلاب اسلامی ۱۹۷۹ به كلی متوقف شد.

پس از انقلاب اسلامی

پس از پيروزی انقلاب اسلامی، هما در انجام برخی پروازهای بین‌المللیش تجديد نظر نمود و از ۲۶ فوریه ۱۹۷۹، تعدادی از آنها نظیر تهران-تل آویو را به كلی تعطيل كرد. همچنين تهران به تنها مركز انجام پروازهای بین‌المللی شركت تبديل شد و قرار شد فرودگاه بین‌المللی شیراز تنها در موقع لزوم مورد استفاده قرار گيرد. بنابراين تمام فرودگاه های ایران به جز فرودگاه مهرآباد شبکه پروازهای بین‌المللی خود را از دست دادند.

آخرین فرود هما در فرودگاه جان اف کندی نیویورک در روز 7 نوامبر سال 1979 اتفاق افتاد. دولت آمریکا پرواز روز بعد هما را درحالی كه برای فرود آماده می شد به فرودگاه مونترال تغيير مسیر داد و اعلام کرد به دليل تنش های ايجاد شده در روابط دو كشور در جريان اشغال سفارت آمریکا در تهران، هواپيماهای ایرانی حق فرود در هيچ يک از فرودگاه های ايالات متحده را ندارند. اين خط هوایی پس از گذشت 28 سال هنوز بازگشایی نشده است. در سال 200۵ و در جریان سفر محمود احمدی نژاد، رئيس جمهور ایران به مقر سازمان ملل وی با جمعی از ایرانيان مقيم آمریکا دیدار نمود و با توجه به درخواست های مکرر آنان به رئیس سازمان هواپيمایی کشوری ایران دستور داد به پیگیرِی راه اندازی مجدد این مسیر هوایی بپردازد. با وجود نامه نگاری های صورت گرفته از سوی ایران هنوز پاسخ روشنی از طرف آمریکایی دريافت نشده است. با تعطیلی خط هوایی نیوِیورک هواپیماهای بوئینگ ۷۴۷ اس پی هما به طور گسترده در مسیرهای آسیایی و اروپایی به کار گرفته شدند.

نام رسمی شرکت در سال ۱۹۸۱ به هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران تغییر یافت. در این سال هما ۱٫۷ میلیون مسافر را جابجا نمود.

با آغاز دهه ۱۹۹۰ میلادی با وجود افزایش شدید تقاضا برای سفرهای هوایی، به دلیل تحریم‌های اعمال شده علیه صنعت هوایی ایران از سوی آمریکا، هما تنها توانست چند فروند هواپیمای کوچک فوکر ۱۰۰ را از شرکت سازنده هلندی آن خریداری کند.

از مهم ترین اتفاقات دیگر دهه نود میلادی برای هما می توان به راه اندازی شرکت های هواپیمایی خصوصی در ایران اشاره کرد. با توجه به سیاست های دولت ایران در زمان ریاست جمهوری هاشمی رفسنجانی شرکت های هواپیمایی مختلفی مانند هواپیمایی ماهان، هواپیمایی کاسپین و کیش ایر تاسیس شدند که به انحصار هما در پروازهای داخلی و خارجی پایان بخشیدند. در حال حاضر شرکت هواپیمایی در حال رشد ماهان را می توان مهم ترین رقیب داخلی هما ارزیابی کرد.

در سالهای پایانی دهه ۱۹۹۰ با توجه به بهبود روابط جمهوری اسلامی ایران با اروپا در دوره ریاست جمهوری سیدمحمدخاتمی، هما توانست قرارداد خرید چند فروند هواپیمای مدرن ایرباس ای۳۳۰-200 را با شرکت اروپایی ایرباس نهایی کند، این قرارداد هم در سال ۲۰۰۱ با توجه به فشارهای ایالات متحده آمریکا لغو شد. در همان سال شرکت ۵ فروند ایرباس ای310-200 و 1 فروند ایرباس ای310-300 را به صورت دسته دوم از ترکیه خریداری کرد. از جدیدترین اقدامات هما می توان به خرید دو فروند ایرباس ای300-۶00 دسته دوم از شرکت المپیک ایرلاینز یونان اشاره کرد.

در ژوئن سال ۲۰۰۶ میلادی پنج کشور عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد به اضافه آلمان پیشنهادی به جمهوری اسلامی ایران ارائه دادند که براساس آن به ازای تعلیق فعالیت های هسته‌ای امتیازاتی به ایران تعلق می گرفت، از جمله این امتیازات لغو تحریم های هوایی علیه ایران بود. البته با توجه به پاسخ منفی ایران به این پیشنهاد به نظر می رسد تحریم ها در سال های آینده نیز ادامه یابد.

ساختار سازمانی

هما در حال حاضر یک شرکت کاملا دولتی است. اين شركت در مجموع ۸۸۸۷ نفر را در استخدام خود دارد، كه از اين تعداد ۱۱۹۸ نفر خدمه پرواز، ۱۷۳۲ نفر تكنسين پرواز و نگهداری هواپيما و ۱۹۰۰ نفر نيز كارمندان و كاركنان بخش های خدماتی هستند.

خانواده هما

ایران ایرتور

هما در سال ۱۹۹۲ شرکت هواپیمای‍ی ایران ایرتور را با استفاده از چند فروند هواپیمای توپولف ۱۵۴ که در بحبوحه فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی از جمهوری های تازه استقلال یافته آن خریداری کرده بود راه اندازی نمود. ایران ایرتور در حال حاضر (بهمن ۱۳۸۵) با بهره گیری از دوازده فروند هواپیمای توپولف ۱۵۴ در حال خدمت رسانی در مسیرهای داخل ایران است. تعدادی از هواپیماهای این شركت از شركت های هواپیمایی روسی اجاره شده اند و حتی هنوز دارای نشان و رنگ آمیزی همین شركت ها هستند. ایران ایرتور به طور کامل از شبکه فروش و خدمات فرودگاهی هما استفاده می کند و به همین دلیل تنها شركت هواپيمايی ایرانی به جز هما به شمار می رود كه می توان بليت پروازهای داخلی آن را به راحتی در خارج از ایران نيز تهيه كرد. پایگاه‌های اصلی آن در فرودگاه مهرآباد تهران و فرودگاه بین‌المللی مشهد قرار دارد. ایران ایرتور در زمينه انجام پروازهای چارتر ني‍ز فعاليت می كند.

گروه هتل های هما

گروه هتل های هما یکی از شرکت های تابعه ایران ایر به شمار می رود. این شركت اداره مجموعه ای از هتل های پنج ستاره رادر شهرهای بزرگ ایران برعهده دارد. هتل های این گروه در شهرهای تهران، شیراز، بندر عباس و مشهد (دو شعبه) قرار گرفته اند. تمام این هتل ها به جز شعبه دوم مشهد که در سال های پایانی دهه ۱۳۷۰ به بهره برداری رسید، پیش از سال ۱۳۵۷ ساخته شده اند.

این گروه در سال ۱۳۵۷ توسط دولت ایران تأسیس گشت و اداره مجموعه ای از هتل های مصادره شده از شرکت های آمرِکایی و نزدیکان رژیم پهلوی را بر عهده گرفت. از جمله این هتل ها می توان به هتل شرایتون تهران اشاره کرد، که بعدها به هتل هما تغییر نام یافت. این گروه در حال حاضر بیش از ۸۰۰ اتاق در اختیار دارد.

عمليات حج

یکی از مهم ترِین فعاليت های سالیانه هما، انتقال حاجیان ایرانی به عربستان سعودی و بازگرداندن آنهاست. این شرکت سالیانه ده ها هزار زائر ایرانی را در موسم حج از شهرهای مختلف ایران به جده منتقل می کند. این عملیات در کنار انجام پروازهای عادی هما صورت می گیرد.

هما در سال ۱۳۸۱ بیش از ۶۰ هزار حاجی ایرانی را در مدتی کمتر از یک ماه از ۱۷ شهر ایران به جده منتقل نمود. این عملیات با انجام ۳۵۲ پرواز چارتر انجام گرفت. از آنجا که هما با مشکلات زیادی برای تأمین هواپیما روبروست تنها قادر است نیمی از زائران ایرانی را به عربستان منتقل کند و ساير زائران باید از خدمات هواپیمایی سعودی استفاده کنند.

هما همچنین در فصل انجام عمره مفرده پروازهایی را برای جابجا کردن زائران ایرانی به جده انجام می دهد. ایران ایر در سال ۱۳۸۵ برای ارائه این خدمات يک فروند ایرباس ای۳۰۰-بی ۲ را از یک شرکت ترک و یک فروند بوئینگ ۷۴۷-۲۰۰ را از یک شرکت اردنی اجاره نمود. اکثر پروازهای حج هما، برای جلوگیری از ایجاد اختلال در پروازهای عادی شرکت در ساعات نيمه شب انجام می گیرد.

هما ایرلاین

مطالب مشابه :

چگونه خلبان شویم؟ چگونه مهندس هوافضا شویم؟

هواپیمایی ماهان: ماهان مهماندار می پذیرد !

(1) Aircraft Maintenance

بازخواني پرونده وضعيت بحراني صنعت هوانوردي در ايران

هما ایرلاین

خلبان مهدی دادپی عنصر کوشنده وفعال صنعت هوانوردی به ملکوت اعلی پرکشید S