رونمايي دوباره از مشکلات مانه و سملقان؛ وسيع ترين شهرستان استان
مناظر زيبا و به يادماندني وسيع ترين شهرستان استان و ظرفيت هاي بسيار گردشگري آن، سال هاست که زبانزد خاص و عام است. طبيعت بکر با چشم اندازهاي بي نظير آن، قلعه هاي تاريخي و آبشار بنام «بيار» از جمله ديدني هاي شهرستان مانه و سملقان است؛ منطقه اي که 7 قوميت با آداب و رسوم مختلف در آن زندگي مي کنند. اين ها خود به تنهايي مي تواند خيل عظيمي از گردشگران را به اين شهرستان بکشاند به شرط آن که زيرساخت هاي گردشگري آن فراهم شود و آن گاه است که اين منطقه به لحاظ اقتصادي پيشرفت قابل ملاحظه اي خواهد داشت. پنبه و گندم مانه و سملقان به لحاظ کمي و کيفي حرف هايي براي گفتن دارد. با اين وجود نه تنها از ظرفيت هاي گردشگري آن بهره برداري نشده است بلکه ظرفيت هاي کشاورزي اين شهرستان که قطب کشاورزي استان به شمار مي رود نيز آن چنان که بايد و شايد مورد استفاده بهينه قرار نگرفته است. حال مانه و سملقان با 103 هزار نفر جمعيت و 6 هزار کيلومتر وسعت، به عنوان وسيع ترين شهرستان استان داراي فراز و فرود بسياري است که طي سير و سفري به اين شهرستان به روايت آن پرداختيم.
گروه اعزامي- اول مهرماه 91 بود که «فراز و فرود مانه و سملقان؛ وسيع ترين شهرستان استان» را روايت کرديم و در اين روايت از اين که شهرستان مانه و سملقان 324 شهيد و 720 جانباز را به انقلاب اسلامي تقديم کرده و هم چنين قطب کشاورزي استان است و سالانه 100 هزار تن گندم توليد مي کند، مرغوب ترين پنبه شرق کشور را دارد و با داشتن 103 هزار نفر جمعيت و 6 هزار کيلومتر وسعت وسيع ترين شهرستان استان است، سخن گفتيم.
يادآور شديم که 7 قوميت تات، ترک، بلوچ، کرد، خاوري، فارس و ترکمن، در صفا و يک رنگي در کنار هم در اين منطقه روزگار مي گذرانند. خلاصه از 524 ظرفيت گردشگري و ميراث فرهنگي که 250 اثر آن ثبت ملي شده است و از 171 پارچه روستا و آبادي آن نوشتيم.محروميت بخش مانه، بزرگ ترين بخش اين شهرستان و مشکلات «پيش قلعه» مرکز آن و روستاهايي مثل «عشق آباد» و «آق مزار» را به نگارش درآورديم و از جمله اين محروميت ها، نداشتن فضاي ورزشي، کمبود آمبولانس در مراکز بهداشتي، نبود صنايع تبديلي با وجود محصولات فراوان، انجام نشدن طرح بهسازي روستاها، زيبايي هاي روستاهايي که غبار فراموشي گرفته بودند، ساخت مسجد پيش قلعه که همت خيران را مي طلبيد و نداشتن توان مالي اهالي روستاهاي اين بخش بر پرداخت آب بها بود که در اول مهرماه 91 گزارش آن را ارائه داديم.
از عرض کم جاده «قره ميدان» و نبود سرويس رفت و آمد براي دانشجويان دانشگاه پيام نور و مشکلات مربوط به تحصيل آن ها، درددل هاي اهالي خيابان شهيد روغني و جمع آوري نشدن به موقع زباله ها، وضعيت بهداشتي نامناسب پارک لاله، گراني اجاره بها و سرويس هاي حمل و نقل عمومي «آشخانه»، مرکز اين شهرستان، نيز اطلاعاتي داديم.
البته بازديد از برخي روستاهاي بخش مرکزي و سملقان نيز از نظر دور نماند و راه هاي روستايي نامناسب در منطقه گردشگري سملقان و مشکلات مربوط به شهر قاضي، روستاهايي مثل قلعه خان، لنگر و عزيز آباد و چهره روستاهايي را که در آستانه پاييز که خيلي زودتر به زردي گراييده بود با قلم و تصوير توصيف کرديم.از وضعيت نه چندان مناسب خدمات در مراکز درماني اين شهرستان و يادآوري خاطرات تلخ اهالي صبور اين منطقه نوشتيم؛ از لحظه هايي که براي بيمار، طلايي است و با نبود يک بيمارستان از دست مي رود.در بيست و سوم آذرماه 91 از خواب زمستاني پروژه تنها بيمارستان مانه و سملقان هم گزارش داديم که طي آن مقرر شد، بهمن ماه 91 بالأخره اين بيمارستان به بهره برداري برسد.
خلاصه گفته شد که ساخت بيمارستان آشخانه، از سال 86 آغازشده و جزو پروژه هاي مهر ماندگار قرار گرفته است تا با توجه به نياز منطقه با سرعت بيشتري به بهره برداري برسد.
پاسخ فرماندار مانه و سملقان را هم در مورد اين پروژه آورديم اين که گفته بود: تاکنون براي احداث تنها بيمارستان 32 تختخوابي اين شهرستان که به 64 تختخوابي ارتقا يافته، 4 ميليارد و 500 ميليون تومان هزينه شده است.
«محمدرضا هاشمي» بيان کرده بود: اعتباري هم که براي تکميل اين پروژه در سال جاري (سال 91) پيش بيني شده، يک ميليارد و 850 ميليون تومان است که با اين اعتبار تا دهه فجر امسال (91) اين پروژه به بهره برداري مي رسد.
به گفته وي خلف وعده در بهره برداري از بيمارستان (قبل از دهه فجر 91) به دليل تأخير در ابلاغ اعتبار بوده که خوشبختانه اين مشکل هم برطرف شده است. فرماندار مانه و سملقان هم چنين در آذرماه 91 از ابلاغ 3 ميليارد تومان اعتبار به برکت سفر مقام معظم رهبري به استان خبر داده و گفته بود: اين اعتبار براي تجهيز اين بيمارستان منظور شده است.
هم چنين در مورد ضرورت بهره برداري و تجهيز تنها بيمارستان وسيع ترين شهرستان خراسان شمالي هم نوشتيم؛ از اين که، به گفته فرماندار اين شهرستان سالانه 15 تا 20 ميليون زائر در اين مسير تردد مي کنند و طبق آمار ارائه شده از سوي فرماندهي انتظامي استان، آمار تصادفات در اين جاده هم بالاست، به طوري که آمار فوتي هاي ناشي از تصادفات، آن را به «جاده مرگ» موسوم کرده است، با اين توضيح، حرکت لاک پشتي بهره برداري از اين بيمارستان در مانه و سملقان بايد شتاب بيشتري به خود بگيرد.
اين در حالي است که رئيس مرکز بهداشت اين شهرستان در آذرماه 91 بيان کرده بود: ساخت اين بيمارستان برعهده اداره کل راه و شهرسازي است و تجهيز آن پس از تحويل دادن توسط دانشگاه علوم پزشکي انجام خواهد شد.
دکتر «وحيدي» تصريح کرده بود: اعتبارات مربوط به سفر مقام معظم رهبري در يک بازه زماني 3 ساله در بخش هاي مختلف جذب خواهد شد که در حال حاضر اعتباري براي اين بيمارستان به دانشگاه علوم پزشکي ابلاغ نشده است.
ضمن اين که در همان موقع، «قادري» مدير کل وقت راه و شهرسازي استان، اعلام کرده بود: تأخير در بهره برداري از پروژه بيمارستان مانه و سملقان را قبول ندارد!دهم دي ماه سال 91 بود که از غربت ورزش روستايي مانه و سملقان نوشته و از کمبود اعتبار و نبود حامي مالي سخن گفته شد و از رابطه مستقيم ورزش و سلامت جوانان و ضرورت توجه به آن که در سايه کمبود اعتبارات رنگ باخته بود، با اهالي چند روستا از جمله «عشق آباد» و مسئولان مربوطه آن گفت و گو کرديم.شرح حال زمين هاي روباز ورزشي روستاهاي شهرستان مانه و سملقان از جمله «بازارقارناس»، «آزادگان» و «مهمانک» و سرگرداني جوانان مشتاق براي شرکت در فعاليت هاي ورزشي را عنوان کرديم. همان موقع بود که سرپرست اداره ورزش و جوانان اين شهرستان از فاصله زياد با استانداردها سخن گفت و اين که طبق استانداردها، هر رشته ورزشي بايد داراي سالن اختصاصي باشد، اما در اين شهرستان با وجود استعدادهاي فراوان فقط براي رشته جودو، سالن اختصاصي وجود دارد.
به گفته «عباس نژاد»، در دي ماه 91، تنها اعتبار ابلاغ شده براي ورزش مانه و سملقان در اين سال، 3 ميليارد ريال بود که اين اعتبار براي اجراي 4 طرح ورزشي (واگذاري زمين روباز) روستايي هزينه مي شود.او گفته بود: با وجود پيش بيني اعتبار براي کاشت چمن در زمين هاي روباز ورزشي، ضرورتي براي اين موضوع وجود ندارد زيرا براي حفاظت و مراقبت از چمن در زمين هاي ورزشي يک نگهبان لازم است، ضمن اين که در روستاها با کمبود آب مواجه هستيم و اين کمبود آب، موجب از بين رفتن چمن مي شود.
به باور وي، بهتر است از اعتبارات اختصاص يافته استفاده بهينه شود و در جايي هزينه کنيم که بتوانيم امکانات استانداردي را در اختيار مردم قرار دهيم.«عباس نژاد» تصريح کرده بود: مي توان از اين اعتبارات براي ساخت سالن کشتي يا خريد ميز پينگ پنگ و امکانات ديگري که در دسترس نيست و علاقه مندان زيادي هم دارد، استفاده کرد.
به گفته او، هدف دولت، توسعه ورزش در روستاهاست، اما براي تحقق آن بايد شرايطي نيز فراهم باشد.از فراز و فرود ورزش شهرستان که بگذريم، با داشته ها و نداشته هاي عشاير سخت کوش همراه مي شويم. هر چند که تا پايان سال 91 چيزي نمانده بود؛ تيتر «آن ها توجه مي خواهند» روز دهم اسفندماه سال 91 به مسئولان تأکيد کرد که عشاير از خود گذشته اين خطه به توجه ويژه نياز دارند.
در اين گزارش از معصوميت کودکان آن ها و کوچ براي تحصيل نوشتيم؛ کوچي که حاکي از نبود مدارس عشايري در مقاطع مختلف در زير سياه چادرها بود.
از زندگي سخت ايلاتي ها و نبود آب شرب بهداشتي، ايلراه ها و مشکلات درماني و بهداشتي مربوط به آن ها، ياد کرديم و فرماندار مانه و سملقان هم در رابطه با کوچ تحصيلي از ساخت يک مجتمع آموزشي در مساحتي بيش از 12 هزار مترمربع با 6 هزار و 110 مترمربع زيربنا خبر داده بود.
البته قرار بوده اين مجتمع بنا به وعده مسئولان تا دهه فجر 91 به بهره برداري برسد اما به گفته فرماندار تا دهم اسفند آن سال 70 درصد پيشرفت فيزيکي داشته و 8 ميليارد و 700 ميليون ريال هم اعتبار هزينه شده است. «هاشمي» اعلام کرده بود: براي ساخت اين مجتمع به 15 ميليارد ريال اعتبار نياز داشتيم که با توجه به هزينه کرد اعتبار ياد شده براي به اتمام رساندن آن به 6 ميليارد ريال اعتبار ديگر نياز داريم که از محل مصوبات ملي- استاني تأمين مي شود.
وي هم چنين عنوان کرده بود که براي تکميل اين پروژه کمبود اعتبار نداريم و پي گير هستيم تا سال آينده دانش آموزان عشاير اين شهرستان در اين مجتمع مستقر شوند.البته «هاشمي» در مورد 110 ميليارد ريال اعتبار اختصاص يافته به عشاير استان نيز خبر داده بود که قرار بود 6 ميليارد و 950 ميليون ريال آن در مرحله اول به شهرستان مانه و سملقان اختصاص يابد.«ميرزايي» رئيس اداره امور عشايري مانه و سملقان هم در دهم اسفندماه اعلام کرده بود که با همکاري شرکت آب منطقه اي استان، چاه منطقه قره ميدان که داراي آب با کيفيت بالاست، در اختيار اين اداره قرار مي گيرد و از اول سال آينده (92) به بهره برداري مي رسد...
حکايت هم چنان باقي استاکنون پس از گذشت 9 ماه از اولين سفرمان به شهرستان مانه و سملقان، وقتي که از جاده پرپيچ و خم آن عبور مي کنيم، فصل بهار است و سرسبزي و زيبايي اين جاده نسبت به سفر قبلي، بيشتر خودنمايي مي کند. امروز با کوله باري از آن چه که در ابتدا براي تان يادآوري کرديم، به سراغ مسئولان و اهالي خوب و صميمي اين شهرستان مي رويم تا با فرصتي 9 ماهه به مسئولان، شاهد خدمات رساني آن ها و يا شايد کم توجهي شان نسبت به مسائل مطرح شده، باشيم.
اميدواريم که وقتي با پروژه ها و مشکلاتي که مردم منطقه عنوان کرده بودند، روبه رو مي شويم، تحولي اساسي را شاهد باشيم.
با اين اميد، پس از ساعتي که از آغاز سفرمان مي گذرد، به مرکز اين شهرستان مي رسيم. ورودي آشخانه، بي هيچ کم و کاستي به استقبال مان آمد؛ همان ميدان هايي که در سفر گذشته، به گفته شهردار آشخانه قرار بود، تغيير هندسي پيدا کند اما به همان شکل خودنمايي مي کرد.
از چند خيابان که گذشتيم به پارک «شاه قلي» سرزديم؛ پارکي که از محله هاي قديم شهر آشخانه است؛ همان گونه آرام و تنها در انتظار حضور شهروندي روزها را سپري مي کند ولي بافت فرسوده خانه هاي اطراف اين پارک و خار و خاشاک زمين هاي رها شده زيبايي پارک را به حاشيه رانده است.
از آن جا دور مي شويم و به خيابان نيروي هوايي مي رويم. زباله هاي جمع آوري نشده، وضعيت نامناسب پياده روها و روييدن علف هاي هرز در آن، به طوري که براي رفتن به خيابان دچار مشکل مي شويم، از گلايه هاي اهالي اين خيابان است.
حين گشت و گذار، گلايه هاي شهروندان از گراني اجاره بها و حمل و نقل عمومي ما را به ياد سفر گذشته مي اندازد. مي خواهيم سري به عشاير جاده «قره ميدان» بزنيم که در اين مسير دانشجويان در حال انتظار براي آمدن وسيله نقليه عمومي هم مانند گذشته نظرمان را جلب مي کند.
هر چند خودروهاي شخصي هم کم و بيش از اين جاده مي گذرند. با آنان که سخن مي گوييم، درددل ها، همان هايي بود که 9 ماه پيش دانشجويان ديگري گفته بودند و شکايت از وعده هاي مسئولاني که براي رسيدگي به مشکلات آن ها، هنوز بي فرجام مانده بود. متأسفانه از ديدن عشاير هم بي بهره مانديم چون آن ها در کوچه به سر مي بردند.
هر چند فرماندار مانه و سملقان از اختصاص 5 ليتر آب در ثانيه از چاه قره ميدان به عشاير اين منطقه خبر مي دهد و مي گويد: مخزن و لوله گذاري آن انجام شده است و به زودي تا رسيدن عشاير اين منطقه، استفاده از آب بهداشتي آن قابل بهره برداري است.
البته «هاشمي» از اختصاص 60 درصد اعتبار، از اعتبارات تخصيص داده شده طي سفر مقام معظم رهبري براي رسيدگي به مشکلات عشاير اين شهرستان هم مي گويد که اين اعتبار براي بهسازي راه هاي عشايري، بهسازي و مرمت چادرها و کمک به خريد سياه چادرها و بهره مندي اين عزيزان از آب بهداشتي هزينه مي شود.
شايد کوچ تحصيلي عشاير، قصه پردرد «محسن» را به ياد داشته باشيد که اين بار «هاشمي» قول داد که با اختصاص اعتبارات ياد شده، احداث مجتمع آموزشي و خوابگاه عشايري که با 90 درصد پيشرفت فيزيکي رو به اتمام است، مهرماه امسال به بهره برداري مي رسد.
اما رئيس اداره امور عشايري مانه و سملقان مي گويد: از محل سفر مقام معظم رهبري 4 ميليارد تومان سهم شهرستان ما بود که براي 4 پروژه عشايري در نظر گرفته شد. به گفته «ميرزايي»، در حال حاضر آب رساني به عشاير اين منطقه با 4 دستگاه تانکر سيار با حجم 12 هزار ليتر در طول سال انجام مي شود. او هم از تأمين آب شرب بهداشتي در منطقه قره ميدان خبر مي دهد.از مشکلات خيابان شهيد روغني آشخانه و گلايه هاي مردم آن هر چه بنويسيم، باز هم تکرار مکررات است. هر چند قرار بود، با ديد ويژه تري به مشکلات اين خيابان نگريسته شود اما شنيدن گلايه هاي اهالي، حکايت از غفلت مسئولان داشت.
در اين باره فرماندار اين شهرستان مي گويد: شناسايي نقاط آسيب پذير در مرکز اين شهرستان از برنامه هاي مان است. به گفته «هاشمي»، مقرر شده است کارگروه فرهنگي تشکيل شود زيرا بهترين راه مبارزه با مواد مخدر انجام کار فرهنگي است.به باور او بايد با کار فرهنگي و ساخت مسجد در نقاط آسيب پذير، تقاضاها را کم کنيم تا بتوانيم به معناي واقعي مشکلات مناطق حاشيه اي را برطرف کنيم.
خواب زمستاني پروژه بيمارستاندر اين سير و سفر، هنوز هم نبود بيمارستان و کادر درماني متخصص در اين شهرستان از جمله مهم ترين مشکلاتي بود که مردم و حتي مسافران از آن شکايت داشتند. هنوز هم با وجود وعده هاي بسيار، تنها بيمارستان وسيع ترين شهرستان استان از خواب زمستاني اش بيدار نشده است.
به محل اجراي اين پروژه که مي رويم، حضور چند کارگر ساختماني و ساخت و ساز در آن مشهود است و از اين که قرار بود دهه فجر سال 91 به بهره برداري برسد، خبري نبود. هر چند فرماندار اين شهرستان وعده ديگري براي بهره برداري آن داد، ولي طي بازديد از محل، آن چه که ديده مي شد بيانگر پروسه اي طولاني تر بود.
به گفته «هاشمي»، تا پانزدهم ماه جاري فضاي داخلي اين بيمارستان تحويل موقت داده مي شود و فقط بحث فضاي بيروني بيمارستان باقي مي ماند که آن هم در حال احداث است. او مي گويد: در مورد تجهيز اين بيمارستان هم دانشگاه علوم پزشکي اقدام به خريد کرده است.
البته بنا به وعده «هاشمي» قرار بود اين پروژه که جزو پروژه هاي مهرماندگار است، تا پايان عمر دولت دهم تجهيز شود. ديگر ظهر شده است و صداي اذان از مناره هاي مسجد جامع شهر آشخانه گوش را نوازش مي دهد. حالا وقت آن است که سري به اين مسجد هم بزنيم.محيطي آرام و معنوي دارد. حال و هواي نمازگزاران و حضورشان براي اداي نماز اول وقت ستودني است. هر چند بعد از نماز، فرصت را غنيمت مي شمريم و گوش شنواي دل خستگي هاي آنان مي شويم. مشکلات مربوط به بخش کشاورزي، منابع طبيعي و فضاهاي ورزشي از جمله مواردي بود که بيشتر عنوان مي شد.
از فضاهاي ورزشي که سخن به ميان آمد، به ياد زمين هاي ورزشي روستاهايي مثل عشق آباد و غربت ورزش در روستا افتاديم. طي سفر گذشته، سرپرست اداره ورزش و جوانان مانه و سملقان وعده داد که با تشکيل کارگروهي از متخصصان اين امر، مي توان سايه کمبود اعتبار و نبود حامي مالي را از ورزش روستايي کم رنگ کرد و به باور «عباس نژاد» اگر سرمايه گذاران دست ما را بگيرند و کمک کنند، ديگر در مواقع بحراني مانند کمبود بودجه، شاهد توقف ورزش نخواهيم بود. با يادآوري سخنان او، وقتي که به چند روستاي بخش مانه سر زديم و از اهالي آن ها، در مورد وضعيت ورزشي روستاها پرسيديم، حاکي از آن بود که هنوز فردي دست ورزش شهرستان مانه و سملقان را نگرفته است و هيچ تغييري هم در زمين هاي ورزشي در اين روستاها مشهود نبود. البته اين موضوع را «عباس نژاد» تأييد مي کند و مي گويد: هنوز فرصتي پيش نيامده است تا کارگروهي تشکيل دهيم و وضعيت زمين هاي ورزشي روباز هم به همان صورت گذشته است. اين در حالي است که فرماندار مانه و سملقان از پويايي ورزش در شهرستان خبر مي دهد و مي گويد: از محل اعتبارات سفر آقا، 10 روستا شناسايي شده است تا براي آن ها زمين روباز ورزشي در نظر گرفته شود.
«هاشمي» خاطر نشان مي کند: 17 سالن ورزشي در اين شهرستان در حال احداث و يا در مرحله بهره برداري است. به گفته او، احداث سالن ورزشي روستاهاي کيکانلو و عشق آباد نيز آغاز شده است که اعتبار آن از محل اعتبارات سفر آقا، از سر فصل بسيج سازندگي، اختصاص يافته است.
هنگامي که مي خواهيم از شهر آشخانه خارج شويم، به خاطر مي آوريم که در شهريور ماه 91، پارک لاله اين شهر ميزبان ميهماناني بود که از وضعيت بهداشتي آن گلايه مند بودند.
اين بار به ميهماني اين پارک مي رويم.هر چند مانند سفر گذشته تعداد مسافران زياد نبود اما با همان چند خانواده اي که حضور داشتند، هم صحبت مي شويم که مي گويند: وضعيت بهداشتي اين پارک به خصوص سرويس هاي بهداشتي آن نامناسب است و براي سرپناه هايي که فقط سقف دارد، هزينه اي دريافت مي شود که زياد است. البته متولي پارک اذعان دارد که دريافت اين مبالغ اجباري نيست و مسافران از روي تمايل آن را بابت نظافت پارک پرداخت مي کنند. خلاصه هر لحظه قلم مان خسته تر مي شود؛ خسته تر از آن چه که 9 ماه پيش به قلم آورده و به تصوير کشيده بوديم؛ گويي تأثيري نداشته يا شايد هم مسئولان هم چنان يا در کش و قوس جلسات و کلاس اداري سمت هاي شان بوده اند و يا اين که گوش شنوا و چشم بينايي براي انعکاس مشکلات ياد شده نداشته اند.
هر چند نمي توان از زحمات و تلاش هاي آنان در زمينه هاي ديگر چشم پوشي کرد و به قولي نبايد نمک خورد و نمکدان شکست ولي حداقل نيم نگاهي به گزارش هاي ارائه شده توسط تيم اعزامي خراسان شمالي طي ماه هاي گذشته، مي توانست نگارش بازتاب آن سفر را خوشايندتر کند و قلم گزارشگر خراسان شمالي با قدرتي وصف ناشدني، خدمات ارائه شده و رسيدگي به مشکلات مردمي را انعکاس دهد؛ بازتابي که تشعشع آن چشم دشمنان را خيره مي کرد و پشتوانه دنيا و آخرت مان مي شد.
تاریخ ثبت دروبلاگ به یک ماه قبل تغییرکرده است
مطالب مشابه :
مقاله
هنرآموز رشته علوم دام از هنرستان کشاورزی شهید هاشمی نژاد مانه وسملقان. آموزش وپرورش
تاريخچه آموزش و پرورش بجنورد
مرور اين شهرها داراي آموزش وپرورش مستقل سال 1361,مانه وسملقان در سال1363 و راز و
فراخوان طرح های خلاق وشیوه های نو آموزشی
آموزش وپرورش مانه وسملقان اداره کل آموزش وپرورش خراسان
طرح آموزش همرا با تولید
مركزي ايران براي وزارت آموزش وپرورش افتتاح شده است و ارسال وپرورش مانه وسملقان
مقاله
آموزش وپرورش مانه وسملقان اداره کل آموزش وپرورش خراسان
پارک لاله آشخانه مرکزشهرستان مانه وسملقان(۲)
سازمان آموزش وپرورش خراسان پارک لاله آشخانه مرکزشهرستان مانه وسملقان(۲)
نامه يک دبيربه رئيس آموزش وپرورش درگز
اداره کل آموزش وپرورش خراسان فعالیت های قرآنی شهرستان مانه وسملقان . فقط برای تو(زهرایی)
رونمايي دوباره از مشکلات مانه و سملقان؛ وسيع ترين شهرستان استان
سازمان آموزش وپرورش فعالیت های قرآنی شهرستان مانه وسملقان . حال مانه و سملقان با 103
بستر سرمایه گذاری را در خراسان شمالی فراهم کنید
مانه وسملقان وجاجرم در مجلس شورای اسلامی عمده مشکلات این استان را کمبود کتابخانه شهری در
نه هرکه چهره برافروخت دلبری داند
سازمان آموزش وپرورش بجنورددریکی ازروستاهای مانه وسملقان درحال تحصیل است دارای
برچسب :
اموزش وپرورش مانه وسملقان