همه چیز درباره ی مورچه ها

تنوع مورچه‌ها در هر دسته
همه مورچه‌ها دارای زندگی اجتماعی هستند، یعنی مورچه‌ها در دسته‌های جدا از هم زندگی می‌کنند. در هر دسته سه نوع مورچه وجود دارد: ملکه که وظیفه آن تخم گذاری و به دنیا آوردن نوزادان است. عده‌ای مورچه‌های کارگر هستند که فاقد بال می‌باشند و کار آنها جمع‌آوری دانه‌ها و مواد غذایی و حفر لانه و نگهداری تخمها و نوزادان می‌باشد. تعداد کمی از افراد یک لانه ، مورچه‌های نر ماده هستند که دارای چهار بال نازک می‌باشند. اندازه گروههای مورچه‌ها بسیار متنوع است. برخی از این گروهها یا دسته‌ها فقط شامل چند دوجین مورچه هستند، در حالی که در دسته‌های دیگر صدها هزار مورچه فعال زندگی می‌کنند.

ساختمان مورفولوژیکی مورچه
مورچه‌ها گر چه از نظر اندازه ظاهری با یکدیگر فرقهای زیادی دارند، ولی از جهت شکل ظاهری کم و بیش شبیه یکدیگر هستند. بر روی سر مورچه یک جفت شاخک یا آنتن وجود دارد. این شاخکها مدام حرکت می‌کنند، زیرا اینها شاخکهای معمولی نیستند، بلکه اندامهای بویایی جانور به شمار می‌روند. بنابراین مورچه در عین حال که فاقد بینی است، ولی حس بویایی دارد. شاخکها همچنین به مورچه کمک می‌کنند تا مورچه‌های دیگر را بشناسند و با آنها ارتباط برقرار کنند.

سر مورچه شامل مغز ، یک جفت چشم مرکب و آرواره‌های قوی و دهان است. علاوه بر چشم مرکب ، بیشتر مورچه‌ها دارای اندام بینایی دیگری به نام چشم ساده هستند. بین شکم و تنه این حشرات پایه‌ای وجود دارد که بوسیله آن شکم می‌تواند حرکات زیادی در جهات مختلف انجام دهد. مورچه‌های کارگر دارای سر کوچکی هستند، در صورتی که نر ماده‌ها دارای سری بزرگ می‌باشند. آرواره‌های این حشره نسبتا قوی است و پاهایش به چنگال ختم می‌شوند.

بالهای جنس ماده حشره مذکور پس از جفت گیری می‌افتند. عمر مورچه‌های کارگر 8 تا 10 ماه ، مورچه ملکه یک سال و مورچه‌های نر فقط دو هفته است، یعنی پس از جفتگیری با ماده می‌میرند.

غذای مورچه‌ها
هزاران نوع مورچه در جهان زندگی می‌کنند که هر نوعی زندگی و غذای مخصوص به خود را دارند.
مورچه خرمن چین : مورچه‌ای است که از گیاهان اطراف خود دانه می‌چیند و به لانه خود می‌برد و از آنها استفاده می‌کند.
مورچه شیر دوش یا گله‌دار : این مورچه‌ها به شکار شته‌ها می‌روند، آنها را گله گله در لانه جای می‌دهند و با نواختن ضربه‌های محکمی بر پهلویشان ، مایع شیرین مزه‌ای از اندامشان برای خود می‌دوشند.
مورچه‌های باغبان : دسته دیگر از مورچه‌ها باغبانی می‌کنند، یعنی قارچهای بسیار ریزی را می‌پرورند و خوراکشان را فقط از آنها تهیه می‌کنند. برای کشت قارچها نیاز به باغچه‌ای هم دارند که برای این کار خمیری فراهم می‌کنند و قارچهای مورد نظر خود را بر روی آن می‌کارند.
مورچه‌های آسیابان : این نوع مورچه‌ها با کله بزرگ و فکهای نیرومندشان دانه‌ها را آسیاب می‌کنند.
انواع مورچه‌ها
مورچه‌های تپه ساز ، همچون مورچه‌های چوب‌زی در انگلستان فراوان هستند. این مورچه‌ها چنان بلند خانه سازی می‌کنند که گاهی ارتفاع ساختمان‌هایشان به یک متر و پهنای آن به 30 سانتی متر می‌رسد.

برخی از مورچه‌ها ، برده‌دار هستند، یعنی دسته دسته همچون گروههایی که عازم ماموریت نظامی هستند، به سراغ مورچه‌های کوچکتر می‌روند. تخمها ، کرمها و شفیره‌های آنها را غارت می‌کنند و از آنها نگهداری می‌کنند تا بالغ شوند و در این هنگام آنها را به بیگاری وامی‌دارند.

در آفریقای مرکزی ، آمریکای جنوبی و نیز آسیای جنوبی ، پاره‌ای از انواع مورچه‌ها ، گوشتخوار هستند. گاهی آنها را مورچه‌های قزاق گویند. چون بسیار بی‌رحم هستند و در ستونهای طولانی مانند نظامیان جنگجو در جستجوی جانداری به راه می‌افتند تا از گوشت بدن او تغذیه کنند.
زندگی اجتماعی مورچه‌ها
در حدود 8000 گونه مختلف مورچه وجود دارد و همه آنها در گروههای فامیلی زندگی می کنند این حشره درمقایسه با حشرات دیگر لانه ساده‌تری می‌سازد بیشتر آنها در زیر زمین تونلهایی حفر می‌کنند یا با استفاده از موادی خاکریز (پرچین) درست می‌کنند در طول تابستان مورچه‌های بالدار از لانه بیرون آمده و بطور دسته جمعی حرکت می‌کنند آنها جفت گیری می‌کنند و برای تشکیل اجتماع جدیدی پرواز کرده و می‌روند.

مورچه‌های صحرا نشین اجتماعی در طول شب یک توده مخروطی موقت درست می‌کنند آنها برای این کار از بدنشان استفاده می‌کنند مورچه‌ها به همدیگر می‌چسبند و از یک شاخه درخت آویزان می‌شوند آنها بوسیله پنجه‌هایشان به یکدیگر می‌چسبند و این مخروط را می‌سازند. یک لانه مورچه از چندین اطاقچه که بوسیله تونلهایی به هم مرتبط می‌شوند، تشکیل شده است.

چرخه زندگی مورچه
چرخه حیات مورچه بسیار جالب است. ماده‌های یک کلنی یعنی ملکه تا ارتفاع زیادی در آسمان به پرواز در می‌آیند و نرها نیز به دنبالشان می‌روند. پس از این پرواز جفت گیری ، نرها فورا می‌میرند و ملکه پایین می‌رود و به تنهایی آغازگر یک گروه یا دسته جدید می‌شود. او آشیانه‌ای حفر می‌کند و تخم می‌گذارد. پس از آن که کرمهایی که فاقد پا هستند، از تخم بیرون می‌آیند، ملکه مادر به آنها کمک می‌کند تا پیله‌ای به دور خود بتنند. هنگامی که مورچه جوان به اندازه کافی رشد کرد، ملکه یک سر پیله را سوراخ می‌کند و مورچه را از داخل محفظه خود خارج می‌سازد. این کارگران تازه نفس ، تقریبا به فوریت زندگی پر کار و فعال خود را آغاز می‌کنند که وقف ملکه و بقیه اعضای گروه است.

شگفتی های آفرینش مورچه در بیان دانشمندان

مورچه ها به سبب فراوانی و ریز بود نشان، برای بیشتر انسان ها موجودی ناچیز و بی اهمیت هستند، ولی برای دانشمندانی که گاه به مدت بیست سال درباره زندگی آنها پژوهش علمی کرده اند، بسیار شگفت آورند. ما نیز با مطالعه یافته های اینان درباره ویژگی های این موجود کوچک، بیش از پیش به عظمت آفریدگارمان پی می بریم. برخی از این ویژگی ها از این قرار است:

1. آینده نگری مورچه و مدیریت او بسیار جالب است: در تابستان با الهام درونی به فکر زمستان سخت است، در صورتی که چه بسا هنوز زمستانی ندیده است. دانه های غذایی را به طور مناسبی نگه داری می کند، گاه آنها را از لانه بیرون می آورد تا هوا بخورند و فاسد نشود و گاه آنها را به دو یا چند قسمت تقسیم می کند تا سبز نشوند و فاسد نگردند. حتی نوشته اند دانه گشنیز را به چهار قسمت تقسیم می کند؛ زیرا اگر کمتر از آن باشد، سبز می شود و از بین می رود.

2. بیشتر مورچه ها سری بزرگ و اندامی کوچک دارند و نسبت به جثه خود بسیار قوی هستند، چنان که دانه ای را با چندین برابر وزن خود، به دندان می گیرند و از دیوار بالا می روند؛ کاری که برای هیچ زورمندی امکان پذیر نیست.

3. مورچه ها در اندام کوچک خود که گاهی فقط به دو میلی متر می رسد، همه دستگاه هایی را که در یک حیوان عظیم الجثه هست، دارند.

4. گروهی از مورچه ها کشاورزی نیز می کنند. نوعی مورچه که به «چتری» معروف است، باغچه ای در اطراف لانه خود ترتیب می دهد و در آن، قارچ های کوچک می پروراند. این گونه مورچه های کارگر برای کمک به رشد قارچ ها، قطعه های کوچکی از انواع برگ ها را جدا و با خود حمل می کنند. در این حالت، گویی مورچه ها چتری بالای سر دارند و بدین ترتیب، به آنها مورچه چتری گفته می شود.

5. نوعی از مورچه ها «سپاهی» نامیده شده اند و مانند عشایر، از جایی به جای دیگر کوچ می کنند. آنها حشره هایی درنده هستند که حتی فیل ها نیز مراقبند سر راه آنها قرار نگیرند، وگرنه آسیب جدی می بینند. گروهی از این مورچگان که در مناطق حاره زندگی می کنند، گوشت خوارند و هرگاه دسته جمعی به جانوری حمله کنند، به زودی او را از پای درمی آورند و در مدت کوتاهی همه عضله های حیوان را می خورند و تنها اسکلتی از او به جای می گذارند.

6. موقعیت شناسی مورچه نیز عجیب است. بنا به گفته برخی از دانشمندان، مورچه ای را میان دایره ای از آتش قرار دادند، او برای نجات خود به هر سو حرکت کرد و چون راه فراری پیدا نکرد، از میان رفت. پس از اندازه گیری نقطه ای که او در آنجا نابود شد، فهمیدند که آن مورچه درست در مرکز دایره قرار داشت؛ یعنی دورترین نقطه به آتش اطراف.

7. مورچه ها به طور دسته جمعی زندگی می کنند. در نتیجه، هر کدام وظیفه ای خاص برعهده دارند و آن را انجام می دهند. در میان آنها، گروهی نیز به صورت نیروهای مسلح هستند که آرواره های قوی دارند و از لانه ها در برابر هجوم دشمنان پاسداری می کنند.

پیام متن:
آفرینش خداوند در همه چیز بی نقص و تمام عیار است؛ زیرا پروردگار جهان هر چه را که صلاح آفریدگان و سبب آسایش زندگی شان بود، به آنان بخشد و در نهاد همه آنها تدبیر چگونه زیستن را به ودیعه نهاد، گرچه آن آفریده، موجود ریز و ناچیزی همانند مورچه باشد.

ذخیره ی چربی در بدن مورچه ها

وجود چربی اضافه در بدن حتی به مقدار ناچیز، از دید ورزشکاران یک کوتاهی غیرقابل بخشش تلقی می شود، اما برای مورچه ها مایه ادامه حیات است. این جانوران تمام تلاش خود را به کار می گیرند تا هر چه بیشتر این انرژی را ذخیره کنند.

بر طبق تحقیقات اخیر انجام شده، مورچه ها زمانی که به اندازه کافی غذا در دسترس دارند، به ذخیره چربی به منظور استفاده در مواقعی که غذا یافت نمی شود، می پردازند. هر مورچه می تواند چربی ذخیره شده را در مواقع نیاز، از طریق تخم های بارور نشده به مورچگان دیگر انتقال دهند.

دانیل هان (Daniel Hahn) از دانشگاه فلویدا در این باره اظهار داشته : "درک این نکته که گونه های مختلف مورچه ها چگونه مواد غذایی، بخصوص چربی را ذخیره می کنند زیربنایی خواهد بود برای بررسی کلی تر این ویژگی در گونه های مختلف حشرات ."

هان، روش های ذخیره چربی در دو گونه مشابه از مورچه ها را مورد آزمایش قرار داده است. هر چند محل استقرار هر دو گروه یکسان بوده، اما با یکدیگر تفاوت های ژنتیکی داشته و از لحاظ ظاهری رنگ های تیره و روشن بدنشان این دو گروه را از هم متمایز می نموده است.

او می گوید: "در این آزمایش، مورچه های تیره مقدار بیشتری چربی ذخیره می کردند، در حالیکه مورچه های رنگ روشن سربازهایی بودند که تنها جثه بزرگی داشتند. "

به طور کلی مورچه های کارگر به دو دسته تقسیم می شوند: مورچه هایی با جثه بزرگ تر که به آنها "سرباز" می گویند و مورچه های "کارگر" با جثه استاندارد. بر طبق تحقیقات فوق مورچه سربازها معمولا رنگ روشن دارند و مورچه های کارگر اکثرا تیره رنگ هستند و تعدادشان بیشتر از سربازهاست.

فیلها از مورچه ها میترسند!!!

نتایج تحقیقات دانشمندان آمریکایی نشان می دهد که فیلها نه تنها از موشها می ترسند بلکه با دیدن مورچه ها نیز به وحشت می افتند.

برطبق یک اسطوره قدیمی موشها به اندازه کافی برای فیلها وحشتناک هستند اکنون دانشمندان دانشگاه فلوریدا نشان دادند که بزرگترین جاندار روی زمین از موجودات کوچکتری به نام مورچه نیز واهمه دارند.

بررسیهای این دانشمندان نشان می دهد که مورچه ها نگهبانان واقعی درختان اقاقیا هستند و از این درختان در مقابل خطر غارت فیلهای گرسنه محافظت می کنند.

به گفته این محققان، مورچه های نگهبان اقاقیا بیش از آنچه که تاکنون تصور می شد در اکوسیستم نقشی حیاتی ایفا می کنند.

تاد پالمر سرپرست این تیم تحقیقاتی در این خصوص اظهار داشت: “در داستانهای قدیمی، مورچه های کوچک در مقابل این جانواران گیاهخوار مقاومت می کنند. حرکت دسته جمعی گروههای مورچه هایی که وزن آنها حدود ۵ میلی گرم است می تواند از این درختان در برابر حیواناتی که ابعاد آنها حدود یک میلیارد برابر ابعاد این مورچه ها است محافظت کنند.”

این محققان پس از بررسی یک گونه از درخت اقاقیا به نام Acacia drepanolobium که به ندرت مورد هجوم فیلها قرار می گیرد به این نتایج دست یافتند.

پالمر افزود: “ما فکر کردیم که این واقعا جالب است که چرا ما اغلب فیلهایی را می بینیم که ترجیح می دهند از درختانی تغذیه کنند که محل زندگی مورچه ها نباشد. در حقیقت، فیلها از حرکت دسته جمعی مورچه هایی که به طرف آنها یورش می برند به شدت می ترسند.

عکسهای از دنیای شگفت انگیزه مورچه ها

يك مورچه سرباز گونه فئيدول كه در مقابل لانه كاملا مراقب است تا از ورود هرگونه پارازيت يا هر دشمني جلوگيري كند.

مورچه هاي كارگر تكه برگ هايي را كه جمع كرده اند به لانه مي برند.

مورچه ها از حس تعاون و همكاري برخوردار بوده و براي بقاي كلني خود دست به هر گونه فداكاري مي زنند. در اينجا گروهي از مورچه ها با بدن هاي خود پلي را ساخته اند تا ساير اعضاي گروه بتوانند از روي مانع سر راه عبور كنند.

مورچه ها براي دفاع از لانه از هيچ دشمني هر اندازه هم كه بزرگ باشد نمي ترسند. در اين تصوير چند مورچه گونه سكروپيا دشمن را محاصره كرده و با گاز گرفتن اعضاي دشمني كه به مراتب بزرگتر از آنها است او را بي حركت كرده اند.

يك مورچه گونه لپتوميرمكس لارو گونه خود را با دقت در ميان آرواره هايش گرفته و آن را به مكان امني منتقل مي كند

دو مورچه سبز در حال قطعه قطعه كردن يك مورچه فئيدول كه گونه اي مهاجم محسوب مي شود.

اين مورچه گونه دوريميرمكس اينسانوس به سوي مورچه سرخ گونه پوگونيميرمكس بارباتوس با جثه اي به مراتب بزرگتر كه جرات كرده زياد از حد به لانه كلني اش نزديك شود حمله كرده است.

مورچه هاي كارگر يا پرستار به دقت از لاروها مراقبت مي كنند.

اين مورچه سبز سرباز در برابر عدسي دوربين عكاس آرواره هايش را گشوده و حالتي تهاجمي گرفته است.

تصوير يك ملكه مورچه هاي گونه عسل خوار ميان اعضاي گروهش كه از او مراقب مي كنند.

همه چیز درباره ی مورچه ها

مطالب مشابه :

نگاهی به شعر « زنگ آفرینش » کتاب فارسی هفتم

موضوعات انشایی

تحقیق درباره بهار و طبیعت تحقیق اینترنتی آماده پرینت (یاهو)

همه چیز درباره ی مورچه ها

کامل ترین مقاله در مورد موجودات فضایی

نمونه سوال انشا و نگارش (نوبت اول)

موضوعات متنوع انشایی

فارسی سال سوم راهنمایی