جنگلها و مراتع اذربایجانغربی

جنگلها و مراتع : بر اساس ساختار طبيعی استان آذربایجان غربی ، اكوسيستم های ويژه ای از تركيب گياهان در سطوح مختلف پوشش گياهی در اشکوب های مختلف توپوگرافيک به وجود آمده كه مهم ترين آن ها به شكل جنگل ها و مراتع خودنمايی می كنند . جنگل های این استان قسمت هايی از پيرانشهر ، بانه و مهاباد را پوشانده است ، ولی مناطق وسيع جنگلی بيش تر شامل زمین های كوهستانی سردشت است كه مساحت آن را بين 60 الی 80 هزارهكتار تخمين می زنند و به مرور از وسعت آن ها كاسته شده است . درختان جنگلی اين منطقه شامل درختان ميوه ای از قبيل: انگور، پسته وحشی، زالزالک، بادام كوهی و گونه های غير ميوه ای مانند: بلوط، افرا، سرخ دليک و سياه دليک است.

جنگلهای استان به دو دسته تقسیم می شود :

1- جنگل های طبیعی : هر چند که قسمتی از مهاباد و پیرانشهر پوشیده از مناطق جنگلی است ، ولی مناطق وسیع جنگلی شامل اراضی وسیع کوهستانی سردشت می باشد که مساحت آن را بین 60000 تا 80000 هکتار تخمین می زنند . البته مساحت اراضی جنگلی در گذشته بیشتر از امروز بوده است . درختان جنگلی این منطقه بر دو نوع تقسیم می شوند : درختان میوه ای و درختان غیر میوه ای . از درختان میوه ای ، انگور ، بنه ( پسته وحشی ) ، زالزالک و بادام کوهی را می توان نام برد .

2- جنگل های مصنوعی : کل مساحت جنگل های مصنوعی در استان به 320 هکتار در قطعات متفاوت می رسد که در شهرستان های مهاباد ، ماکو ، خوی ، و بقیه شهر ها به صورت قطعه های کوچک و بزرگ به وجود آمده است . در ارومیه از سال 1348 تاکنون 50 هکتار ، به نام جنگل های بهنق کاشته شده که غالبا درختان سرو و کاج و اقاقیا و نارون می باشند . به طور کلی در سال های اخیر ، جنگلکاری در استان در حال افزایش است .

حیات وحش در جنگل ها: در اثر نابودی جنگلها و منابع طبیعی ، به تدیج وضع حیات وحش منطقه نیز مختل گردیده است . حیوانات و پرندگان بومی جنگل به نقاط کوهستانی دور دست کوچ کرده اند . ولی گونه هایی از پرندگان مانند کبک در نواحی فوق دیده می شوند . از جانوران علف خوار ، بزرگ جثه ، یک نوع خرس قهوه ای در این جنگلها زندگی می نماید که هنوز از نظر زیست شناسی مورد مطالعه قرار نگرفته است. تغذیه این جانوران عموما از علوفه و میوه های درختان و در پاره ای موارد از باغ های انگور تامین می شود . از حیونات دیگر ، خرگوش ، کل ، بز کوهی و از پرندگان کبک در این منطقه وجود دارند .

حیات وحش : استان آذربايجان غربی گونه های مختلفی از حيات وحش را در خود جای داده است . استان آذربايجان غربی به دليل موقعيت طبيعی و ساختار توپوگرافيک كه رودخانه ها ، تالاب ها ، مرداب ها ، درياچه های كوچک و بزرگ و سواحل زيادی را دربرگرفته ،‌ به عنوان يكی از زيستگاه های مهم حيات وحش و گونه های جانوری كشور شناخته شده است . پستاندارانی چون قوچ ، گوزن ، كل ، بز ، گراز ، خوک ، گرگ ،‌ خرس ، خرگوش و روباه ، پلنگ ، موش ، سنجاب و ... در اين استان پراكنده اند . ميش ارمنی و گوزن زرد ايرانی نيز از گونه های نادر موجود در اين استان هستند . فلامينگو ، غازهای وحشی ، قو ، درنا ، پليكان بيشه زار و مرغابی از پرندگان بومی اين استان هستند . هم چنین در استان آذربایجان غربی پرندگان مهاجری چون كبك معمولی ، قمری ، فاخته ، لاشخور (كركس) ، جغد و ... هم زندگی می کنند . پرندگانی چون : عقاب طلايی ، هدهد و بعضی از انواع مرغابی نيز در اين استان زندگی می کنند که معمولاً مورد توجه گردشگران قرار می گیرد. ماهيان بومی رودخانه های اين استان عبارتند از : كپور ، سفيد ، اسپله و زرد ماهی كه طول بدن برخی از آن ها به يک متر نيز می رسد . برخی از گونه های پرندگان این استان بومی و برخی ديگر مهاجرتی هستند كه زمان مشخصی را در منطقه به سر می برند . بیشترین جانوران مهاجر استان را پرندگانی تشكيل می دهند كه جهت زمستان گذرانی به زيستگاه های استان روی آورده اند . تنوع گونه های جانوری و پرندگان بومی و مهاجر استان ، به اندازه ای دارای اهميت بين المللی است كه زيستگاه عمده آن ها (به غير از درياچه اروميه و جزاير آن) از طرف يونسكو به عنوان يكی از مهم ترين پناهگاه ها و زيستگاه های حيات وحش به ثبت رسيده و به عنوان پارک ملی اروميه معروف است .

به علت اهميت ملی ، منطقه ای و بين المللی زيستگاه های حيات وحش ، به منظور حفظ تعادل اكولوژيكی و اهميت و نقشی كه حيوانات و پرندگان در زنجيره حيات طبيعی ايفا می كنند ، كانون هايی از استان آذربایجان غربی به عنوان مناطق حفاظت شده شناسايی شده تا اقدامات لازم جهت جلوگيری از شكار بی رويه و انقراض نسل وحوش موجود در آن ها به عمل آيد . مهم ترین کانون های حفاظت شده عبارتند از : منطقه حفاظت شده پارک ملی اروميه ، منطقه حفاظت شده (مراكان) و منطقه حفاظت شده آغ گل.