خراطی چوب چیست؟ هه هه هه هندونه

شيوه‌اي از توليد محصولات چوبي است كه طي آن و با ابزار و وسايل مختلف وبه طور كلي به وسيله دستگاه خراطي، اشيائي نظير انواع قليان، گهواره، پايه آباژور وظروف مختلف ساخته و پرداخته مي‌شود. اين حرفه كه قدمت و پيشينه‌اي بس طولاني دارد، هم‌اكنون در شهرهاي مختلفي از كشورمان پررونق است.

خراطي چوب يكي از صنايع دستي سنتي ايران است كه از زمانهاي قديم در اين مرزوبوم رواج داشته و به طور معمول در مناطقي از كشور كه چوب در آنجا بيشتر يافت ميشود رايج است زيرا ماده اوليه ي عمده ي آن چوب مي‌باشد چوب‌هاي مورد استفاده در خراطي شامل گردو، نارون، توسكا، زبان گنجشك، بيد، چنار و ... مي‌باشد.

محصولات توليد شده خراطي شامل تنه‌قليان، نرده‌هاي چوبي، وردنه، عصا، گلدانهاي تزئيني و ... مي‌باشد.

توزيع جغرافيايي خراطي

1 – شهرستان ايرانشهر از توابع استان سيستان و بلوچستان كه تعدادي كارگاه در آنجا وجود دارد و مواد اوليه‌ي مصرفي آن را چوب كهور كه در بمپور به فراواني يافت مي‌شود، تشكيل مي‌دهد.

2 – در استان آذربايجان غربي و مركز عمده ي خراطي شهرهاي اروميه و بخش بوكان از توابع شهرستان مهاباد مي‌باشد.

3 – در استان كردستان، شهرهاي سنندج و بانه و سقز از مراكز خراطي محسوب مي‌شود.

4 – در كرمان هم تعدادي كارگاه خراطي دايراست مخصوصاً‌ عده‌اي از عشاير در اين منطقه با وسايل ساده و ابتدايي مبادرت به توليد انواع كالاهاي چوبي مي‌نمايند.

۵ – در شهرستان دزفول از استان خوزستان تعدادي كارگاه خراطي داير و مشغول بكار است.

6 – در شهرستان رشت نيز تعدادي كارگاه خراطي چوب با استفاده از چرخ خراطي به توليد گلدان،‌ كاسه و ديگر انواع محصولات چوبي مبادرت مي‌نمايند.

شهرهاي ساري – چالوس – و ساقي كلايه تعدادي كارگاه خصوصي به توليد انواع شمعدان، گلدان، شكلات خوري و زير سيگاري مشغولند و ضمناً پايه ميز و مبل و غيره را خراطي مي‌کنند.

در نطنز و حومه هم حدود 10 كارگاه خراطي وجود دارد كه توليدات آن‌ها عمدتاً چوب ميانه‌ي قليان مي‌باشد و چون داراي مصرف محلي نيست تماماً به تهران و قم به فروش مي‌رسد و تنها در كارگاه اين منطقه كه هنوز به شيوه ي سنتي اداره مي‌گردد با استفاده از چوب گردو و گلابي وسايلي از قبيل قندان و ساير ظروف مصرفي ساخته مي‌شود.

مراحل توليد

1 – انتخاب نوع چوب در ارتباط با نوع محصول توليدي

2 – برش چوب به وسيله ي اره نواري و رنده به اندازه مورد نياز شيئي كه ساخت آن مورد نظر است.

3 – بستن چوب بريده شده به دستگاه خراطي و گرد كردن آن و يا اصطلاحاً به صورت نيمه كاره درآوردن آن.

4 – در اين مرحله چنانچه توليد كالائي توخالي مورد نظر باشد، كار نيمه كاره را به وسيله سه نظام به دستگاه خراطي بسته و توي آنرا خالي مي‌كنند.

5 – مرحله پنجم تكميل كار نيمه كاره و پرداخت قسمت خارجي آن توسط سمباده مي‌باشد و بعد از آن محصول را با استفاده از سيلر، كيلر، نيم پلي‌استر، پلي‌استر، لاك الكل و ...پوشش داده و به بازار عرضه مي‌كنند.

ابزار کارخراطان

شامل اره، سوهان، چاقو، تيشه، مته ي دستي، چكش، گيره، انواع مته، شفره، دستگاه يا چرخ خراطي...

ماشين خراطي چوب

براي تراشيدن سطوح قوس دار داخلي و خارجي قطعات چوب که سطح تراش آن را به نتوان با ابزارهاي دستي مانند رنده يا انواع مغارها با دست يا به وسيله ماشين رنده،اره و فرز و... متناسب با قوس مورد نظر طبق نقشه کار ايجاد نمود، از ماشين خراطي استفاده مي‌شود

ماشين خراطي داراي انواع مختلف به شرح زير است:

1-ماشين خراطي با ابزار‌هاي بار دهنده دستي

2- ماشين کپي تراش سطوح خارجي

3- ماشين کپي تراش داخلي

ماشين خراطي ساده يا ماشين تراش چوب را ميتوان رابطي بين ابزارهاي دستي و ابزار‌هاي ماشيني دانست زيرا درآن مهارت استاد يا تکنسين با ابزار دستي توأم با حرکت مکانيکي ماشيني شده است.

در اولين ماشين خراطي از دو درخت مجاور هم استفاده مي‌شد که در فاصله بين اين دو و بين دو مرغک چوب قرار مي‌گرفت و از طنابي برا ي چرخش آن استفاده مي‌شد که در هين گردش به کمک فشار سطح قطعه چوب را شکل مي‌دادند.

ماشين‌هاي خراطي از آن زمان تا کنون تغييرات وسيعي يافته و امروزه به صورت انواع ماشين‌هاي ساده و اتوماتيک حتي با برنامه ريزي‌هاي کامپيوتري ساخته شد که در کارهاي تکي سازي و سري سازي از آنها استفاده مي‌کنند.

در بعضي از ماشين‌ها امروزه براي بالا بردن سرعت پيشبرد کار حتي در خلاف جهت حرکت قطع کار مغار‌هاي خراطي را حرکت دادند.

عمليات اصلي ماشين خراطي چوب عبارتند از چرخش قطعه کار که بين مرغک دوار و يه مرغک ثابت بسته شده و يا گردش قطعه کار صفحه اي که روي ديسک کله اي ماشين (سه نظام مخصوص)بسته شده است.

اندازه ماشين خراطي

اندازه ماشين خراطي رابطه مستقيم با بزرگ ترين اندازه طولي چوب خراطي دارد اين اندازه را ظرفيت ماشين خراطي مي‌گويند که به وسيله طول بستر ماشين قابل تنظيم است.

قطر ماشين عبارتند از حداکثر قطري که قطعه کار ميتواند به صورت خام ميتواند داشته باشد و قادر است بين مرغک دوران نمايد اکثر ماشين‌هاي خراطي ساده را ميتوان به سه نظام‌هاي کله‌اي مجهز ساخت تا بتوان کار‌هاي با قطربزرگ را با آنها تراشيد.

قسمت‌هاي اصلي يک ماشين خراطي ساده عبارتند از :

1-پايه مرغک متحرک

2-بستر ماشين

3-گونيا يا تکيه گاه ابزار

4-کله اي و مرغک ثابت (سه نظام کله اي)

5-محل چرخ تسمه و تسمه ذوزنقه اي براي تغير دور لازم

6-جاي ابزار

7- تابلو قرار نقشه

8-کليد روش وخاموش کردن و محفظه الکترو موتور

انواع مغار در خراطي

براي شکل دادن قطعه کار روي ماشين خراطي ساده نياز به مغار‌هاي مخصوص ميباشد که اين مغار‌ها بايد اولا داراي دسته‌هاي بلند باشند تا بتوان در موقع عمل و بار دادن با دست آنها را محکم کرد و صحيح در دست گرفت ثانيا داراي لبه برنده در جلو با فرمانهاي مختلف زير باشد:

1-مغار لبه گرد مقعر (نيم دايره) گلوئيskew

براي تراش اوليه و بار دادن زياد به عرض 20 و 15 mm.

2-مغار تخت مايلwood_turning chisel

براي صاف کاري و پرداخت کاري به عرض20و15 mm.

3-مغار سر نيزه اي cutting_off chisel

براي جدا کردن و قطع کردن به اندازه دلخواه به عرض 13mm.

4-مغار قاشقيspoon auger

براي گرد کردن گوشه‌ها و نفوذ سريع در چوب به عرض 8و 12mm

5-مغار سر گرد تخت molders tool

مغار خط زن به عرض 15 mm براي چوب سخت.

6-مغار سر دايرهboring chisel

براي کار‌هاي ماشيني و گلواي درآوردن در قطعه کار.

براي آنکه بتوان يک سطح صاف و بدون پستي و بلندي نا متعادل داشت، بايد مغارهارا هميشه به طور صحيح تيز نموده،و به طور صحيح با زاويه مناسب در دست نگه داشت.

روش به دست گرفتم مغار با استفاده از گونيا يا تکيه گاه ابزار نسبت به قطعه بسته شده بين دو مرغک بايد طوري باشد که به ترتيب آزاد&=36 درجه و زاويه گوه b =25درجه و زاويه پيش برد کار گاما=29 درجه و زاويه برش =61 درجه باشد.

در تنظيم گونيا يا تکيه گاه بايد سعي نمود هميشه با قطعه کار در حالت دوران و اندازه سه ميلي متر فاصله داشته باشد.

در موقع عمل باآن بايد کاملا جهت حرکتهاي آن را شناخت و قطعات نسبت به هم به طور صحيح تنظيم نمود.

روش عمل با ماشين خراطي ساده

قبل از شروع کار بايد از يک خط قرار گرفتن مرکز دو مرغک و لنگ نزدن آن موقع انجام کار مطمئن شد و سپس بايد قطعه کار را طوري بين دو مرغک محکم نمود تا محور قطعه کار کاملا هم امتداد خط يا محور دو مرغک باشد تا در موقع تعادل دوراني حفظ شود و از طرفي بزرگترين قطر ممکن از تراش حاصل گردد و هرچه قطعه بزرگتر باشد دقت بيشتري براي بستن آن بين دو مرغک بايد مبذول نمود.

مراحل عمليات خراطي

1- ابعاد قطعه چوب طوري انتخاب شود که قطر تمام شده آن به اندازه 6ميليمتر از قطر اوليه خراطي کوچک تر باشد تا عمليات خراطي اقتصادي انجام شود.

2- قبل از بستن مرغک‌ها دو سر چوب را به طور کاملا گونيايي برش دهيم.

3- در دو سر قطعه کار قطر‌هاي سطح مقطع را کشيده و مرکز آن را بدست آوريم.

مرکز يک سر قطعه کار را روي نيشه مرغک ثابت قرار داده و با چکش زدن به سر ديگر چوب آن را ثابت مي‌كنيم.

5-مرغک متحرک را حرکت داده و نيش آن را در مرکز آزاد سر چوب قدري فرو نمائيم و سپس پايه مرغک را با حرکت اهرم آن ثابت کنيم،سپس با گرداندن فرمان مرغک متحرک نيشه مرغک را کاملا در چوب فرو برده ودر محل خود ثابت نمائيم.

6-نوک مرغک متحرک را قبل از فرو بردن در چوب روغنکاري نمائيم.

7-گونيا يا نگهدارنده ابزار را کاملا با جدار خارجي قطعه کار را موازي کرده لبه آن را به فاصله 3 mmاز قطورترين قسمت قطعه کار محکم کنيم.

8-براي اطمينان از عدم برخورد قطعه کار در موقع عمل به گونيا يک دور با دست قطعه کار را بگردانيم.

9-براي شروع کمترين دور را در ماشين تنظيم نمائيم(که ممکن است به طور اتوماتيک به وسيله چرخ تسمه تغيير انجام شود) و يا با دست تسمه را روي کوچک ترين چرخ تسمه متصل با الکترو موتور و بزرگترين چرخ متصل به مرغک ثابت انداخت و اين دور کم 400تا800دوردر دقيقه تا موقعي که قطعه کار به يک استوانه کامل تبديل نشده مناسب خواهد بود.

10-براي استوانه کردن اوليه چوب از مغار نيم گرد(گلوئي) استفاده ميشود و مغار را بايد محکم و صحيح در دست گرفت که برش موثري داشته باشد ابتدا گونيا را برابر خط محور قطعه کار قرار ميدهيم ولي هرچه قطر چوب کمتر شود گونيا يا تکيگاه مغار را جلو تر مي‌آوريم.

11-از مغار لبه تخت مايل، براي صاف کردن استوانه اي که با مغار نيم گرد ايجاد شده است،استفاده ميکنيم براي اين کار سرعت ماشين را بالا ميبريم معمولا ماشين‌هاي خراطي يا چرخ تسمه سه سرعته مي‌باشد که سرعت اول براي شروع و پوشال برداري زياد (400تا 800 U/min)سرعت دوم براي صاف کردن (800تا 1400)سرعت سوم که بيشترين سرعت است براي عمليات سمباده کاري و پرداخت کاري بين (25تا 1400) مي‌باشد.

12- جهت حرکت مغارهاي نيم گرد و لب تخت بايد به چپ باشد.

13- قطر و اندازه‌هاي مورد نياز را طبق شکل که نقشه آن روي تابلو ماشيبن نصب گردييده به وسيله ي شابلون و پرگار اندازه گير قطر خارجي کنترل مي‌کنيم.

14- طرح‌هاي مورد نياز را به وسيله مغارهاي خط زن روي استوانه قطعه کار جدا ميکنيم و با مغار سر نيزه ايي (جدا کننده) تا قطر مورد نياز در آن طول پوشال برداري مينمايم تا حداقل مانع حرکت غير مرکزي، ترکيدن ويا سوختن سر چوب شود لازم است براي راحتي مرغک متحرک را قبل از فروبردن در سر چوب قدري چرب نماييم.

15- براي تهيه مغارهاي خراطي در کارگاهاي ساده علاوه بر تهيه مغارهاي استاندارد مي‌توان مغارها را سوهان و چوب ساب‌هاي فرسوده نيز تهيه نمود مشروط بر اينکه طول سوهانها خصوصا طول دسته آنها کوتاه نباشد سوهانها را مي‌توان با کمک ماشين سنگ سمباده در انواع مختلف و زاويه مناسب شکل داده سپس با کمک سنگ نفت آنها را به تيزي دلخواه رساند.

خراطي کله اي

قطعاتي با قطر زياد تا 350ميليمتر و طول کم تا 200ميليمتر وجود دارند که نياز به کارهاي خراطي دارند و با ماشينهاي خراطي ساده ميتوان سطوح داخلي و خارجي آنها را طبق نقشه به فرم مورد نياز در آورد در ماشين‌هاي خراطي ساده در طرفي از ماشين که معمولا الکتروموتور، چرخ تسمه و تسمه وجود دارد يک ديسک به قسمت پشت مرغک يا سه نظام ثابت ماشين نصب گرديده که جلو آن معمولا يک گونيا يا تکيه گاه ابزار و گاهي صفحه فلزي با گونياي کشوئي روي آن نصب گرديده است.

معمولا قطعه کار را براي تراشيدن ابتدا از يک سر گونيا کرده و بعد از پيدا نمودن مرکز آن دايره با قطر مورد نياز قطعه را رسم نموده و هشت ضلعي محيطي را به طريق استوانه تراشي طولي رسم مي‌کنيم و عمليات برش آزاد و بريدن اوليه را با کمک اره نواري انجام ميدهيم سپس يک سر قطعه را روي ديسک بوسيله پيچ چوب در محل‌هاي احداث شده براي اين کار محکم مي‌نماييم بايد دقت شود چنانچه طول پيج‌ها باعث سوراخ شدن قسمت اصلي قطعه و خطر برخورد مغارهاي خراطي را با آن داشته باشد بهتر است قسمت ته قطعه ضخيم تر گرفته شود و يا از يک قطعه چوب ويا تخته لايه کمکي در ته آن استفاده شود اين قطعه کمکي را بهتر است به ته چوب اصلي با چسب چسباند و براي راحت کنده شدن آن در پايان کار بين دو سطح مورد عمل را يک لايه کاغذ قرار داد.

قراردادن و چسباندن يک لايه تخته و کاغذ خصوصا در کارهايي که ميخواهيم نازک تراش بدهم الزامي‌ميباشد.

بعد از نصب قطعه کار روي ديسک ماشين که از ماشين قبلا باز شده براي انجام کار سه نظام کله اي ديسک را روي محل گردنده ماشين خراطي مي‌بنديم سپس گونيا و تکيه گاه ابزار را تنظيم کرده آن را موازي با کار محکم مي‌نماييم

به طوري که به اندازه شش ميليمتر از قطعه کار فاصله آزاد داشته باشد سپس با استفاده از مغارهاي مناسب عمليات خراطي کله اي را انجام ميدهيم و براي تراشيدن داخل سعي گردد عمل طراش از مرکز دايره به خارج قطعه انجام شود.

کاربردمغارهاباتوجه به شکل آنها

مغارسرنيزه اي: براي تراشيدن وصاف کردن قسمتهاي خارجي قطعه کار.

مغارسردايره اي: براي تراشيدن وصاف کردن قسمتهاي داخلي قطعه کار.

مغارنيم گردراست: براي شکل دادن خارج وداخل قوسهايي که انحناي آنهابه طرف راست باشد.

مغارسرتخت: براي عمليات برداختکاري قوسهاي مقعرداخل کار.

مغارنيم گردچپ: براي شکل دادن خارج وداخل قوسهايي که انحناي آنهابه طرف چپ باشد

خراطی چوب چیست؟ هه هه هه هندونه

مطالب مشابه :

خراطی چوب چیست؟

ماشین آلات خراطی صنایع چوب

ماشین خراطی کپی تراش

خراطی در مهرجرد

خراطی چوب چیست؟ هه هه هه هندونه

خراطی چوب

خراطی با چوب