برنامه ریزی درسی در دانشگاه(یزدان حقیقی)

برنامه درسی محصول برنامه ریزی درسی است. برنامه ریزی درسی curriculum planning یا curriculum development شامل سازماندهی یک سلسله فعالیتهای یاد دهی و یادگیری به منظور ایحاد تغییرات مطلوب در رفتار یادگیرنده ها و ارزشیابی میزان تحققق این تغییرات است. بنابراین فرایند برنامه ریزی درسی شامل سازماندهی فعالیت ها و ارزشیابی می باشد و هدف آن ایجاد تغییرت مطلوب و محور آن یادگیرنده است.

اما از نظر فیلیپ کومز، کارشناس برجسته یونسکو، برنامه ریزی آموزشی ((کاربرد تجزیه و تحلیل منطقی در آموزش و پرورش به منظور افزایش کارآیی ))است.یعنی کار برنامه ریز آموزشی، تحلیل نظام دار و منطقی مسائل و مشکلات آنی و آتی آموزش و پرورش و تلاش به منظور حل ای ن مشکلات است. این اقدام نهایتاً بهره وری و کارآیی نظام آموزشی را افزایش خواهد داد و محور آن نظام آموزشی تلقی می شود. برنامه ریزی آموزشی را می توان ((سازماندهی یا اصلاح فعالیت ها، تجهیز منابع و امکانات آموزشی برای تحقق بهتر اهداف آموزشی )) تعریف نمود.

مفهوم برنامه ی درسی

برنامه ریزان آموزشی طی سه دهه ی گذشته توجه خاصی به این پرسش داشته اند که چه چیز باید در مدارس تدریس شود.

برای دانش آموزان و دانشجویان چه نوع مواد و وسایل آموزشی و توسط چه کسانی باید آماده شود؟ فراگیرنده در طول برنامه ی درسی، چه نوع فعالیتهای یادگیری باید انجام دهند؟ به طور خلاصه در مورد تصمیمات مربوط به برنامه ی درسی مدارس، توجه بسیاری معطوف شده است.

افزایش علاقه ای که در مورد برنامه ریزی درسی ظاهر شده است، همزمان با تغیر معنای خود اصطلاح(برنامه ی درسی) بوده است.

اصطلاح برنامه ی درسی به منظورهای گوناگونی به کار برده شده است. از جمله به عنوان برنامه ای برای يك موضوع درسی خاص در يك پایه ی تحصیلی مشخص، در طول يك دوره ی تحصیلی، یا به عنوان برنامه ی موضوعهای مختلف درسی در طول يك دوره ی تحصیلی (1974، )

در سالهای اخیر مفهوم (برنامه ی درسی)گسترش یافته است، تا آنجا که برنامه ی تفصیلی کلیه ی فعالیتهای یادگیری فرا گیرنده، انواع وسایل آموزشی، پیشنهاداتی در مورد راهبردهای یادگیری و شرایط اجرای برنامه و...را شامل شده است.

اصول برنامه ريزي اموزشي

1-اصل جامعيت

2-اصل مشاركت

3-اصل تعهد

4-اصل واقع بيني

5-اصل استمرار

6-اصل توجه به نواوريها

اهمیت برنامه ریزی تحصیلی

امور درسی یکی از مهمترین فعالیتهاست که اهمیت زیادی در سایر جنبه‌های زندگی دارد. بر این اساس انجام این فعالیت مهم به نحو احسن بطوری که نتایج خوب و عالی در بر داشته باشد اهمیت زیادی پیدا می‌کند. هیچ کاری بدون برنامه ریزی فعالیتی کامل نخواهد بود. بویژه مسائل درسی و تحصیلی بیشتری دارند، مدت زمان در آنها مهم است و ... .

فواید برنامه ریزی تحصیلی

به روشن شدن اهداف کمک می‌کند.

زمانی که فرد اقدام به تهیه یک برنامه تحصیلی برای خود می‌کند توجه بیشتری به اهداف برنامه مبذول می‌دارد. و این کمک می‌کند تا شناخت بیشتری از اهداف پیدا کند و آنها را دسته بندی می‌کند. اهداف طولانی مدت و کوتاه مدت را تشخیص دهد و هیچیک را فدای دیگری نکند.

از اتلاف وقت جلوگیری می‌کند.

همچون سایر امور زندگی مسائل تحصیلی نیز از لحاظ تنظیم وقت و زمان دارای اهمیت هستند. برنامه ریزی به فرد کمک خواهد کرد، استفاده مفیدتری از مدت زمانی اختیار بکند و از اتلاف وقت خود جلوگیری نماید. مسأله وقت در برخی موارد تحصیلی همچون نزدیکی امتحانات و در حین برنامه ریزی برای کنکور اهمیت شایان توجهی دارد. از دست دادن وقت برابر خواهد بود با از دست دادن بسیاری از موفقیتها در آینده.

از اتلاف انرژی جلوگیری می‌کند.

استفاده از یک برنامه ریزی استاندارد و با اصول صحیح علمی به فرد کمک خواهد کرد انرژی و توان ذهنی خود را بیهوده به هدر ندهد. در این نوع برنامه ریزیهای استاندارد عمدتا روشهای مفیدی مورد استفاده قرار می‌گیرد که موجب خواهد شد، فرد بیشترین استفاده را از توان ذهنی خود بکند و از اتلاف آن جلوگیری کند. به یک مثال توجه کنید، در برنامه ریزی تحصیلی بر مبنای یافته‌های روانشناسی اصل در نظر گرفته می‌شود، با این محتوا که بعد از مدتی (حدود 45 دقیقه) بعد از شروع مطالعه و یادگیری منحنی یادگیری بسیار پائین می‌آید، بطوری که فرد یادگیری خوبی بعد از این زمان نخواهد داشت، مگر اینکه یک استراحت کوتاهی داشته باشد. با در نظر گرفتن اصولی از این قبیل ، فرد برنامه ریزی تحصیلی خود را طوری انجام می‌دهد تا هر 45 دقیقه یکبار استراحت کوتاهی داشته باشد تا دوباره با تجدید قوای ذهنی شروع به یادگیری نماید.

اصول صحیح برنامه ریزی تحصیلی

اهداف خود را روشن کنید.

برای برنامه ریزی در کلیه امور باید اهداف دقیق و روشنی داشته باشید. این مسأله در برنامه ریزی تحصیلی حائز اهمیت فراوانتری است. برای خود روشن کنید اهداف بلند مدت شما کدامها هستند، اهداف کوتاه مدت کدامها هستند: مثلا:

هدف بلند مدت: قبولی در کنکور تجربی دانشگاه سراسری امسال
هدف کوتاه مدت: مطالعه فلان دروس در این ماه یا در این هفته

اهداف خود را زمان بندی کنید.

زمان دقیقی برای هر یک از اهداف کوتاه مدت تعیین کنید. مثلا تعیین کنید که مطالعه چه دروسی را در چه مدت زمانی به اتمام خواهید بود.

مطالعه دروس را به صورت موازی انجام دهید.

برخی افراد از شیوه مطالعه تک درسی استفاده می‌کنند. مثلا یک هفته برای یک درس. این شیوه موجب خستگی ذهنی و کاهش بازده یادگیری در آنها می‌شود. توصیه می‌گردد به جای روش تک درسی از شیوه موازی استفاده کنند. به این ترتیب که دو یا سه درس را برای مدت زمان معین انتخاب کنند و مطالعه کنند. به این ترتیب خواهند توانست از خستگی ذهنی جلوگیری کنند. هر چقدر تنوع در زمان بندی مطالعه این دروس بیشتر باشد به همان اندازه از خستگی ذهنی بیشتر جلوگیری خواهد شد. به برنامه‌های زیر با تنوعهای متفاوت توجه کنید.

مطالعه درس فیزیک ، شیمی ، ادبیات در یک هفته شامل 2 روز اول فیزیک ، 2 روز دوم شیمی ، 2 روز سوم ادبیات ، مطالعه درس فیزیک ، شیمی ، ادبیات در یک هفته شامل صبح ، فیزیک - ظهر ، شیمی - عصر ، ادبیات توجه کنید که برنامه ریزی دوم از لحاظ تنوع مناسبتر است، چون در یک روز 3 درس مورد مطالعه قرار می‌گیرد، در حالیکه در روش اول هر 2 روز یک درس و این احتمال بیشتری دارد که موجب خستگی ذهنی شود.

تناسب میان دروس را رعایت کنید.

در برنامه ریزی برای مطالعه دروس خود تناسب ، مسأله مهمی است. به عبارتی تنوع در انتخاب دروس نیز مهم است، انتخاب درسهای فیزیک ، شیمی ، ریاضی در یک مدت زمان مشترک کارآیی خوبی نخواهد داشت. شیوه مطالعه این دروس به یکدیگر نزدیک است و خستگی بیشتری به همراه خواهد داشت. همه آنها با انواع فرمولها سر و کار دارند و این تداخل مطالب را پیش خواهد آورد. بنابراین بهتر است از چنین ترکیبی استفاده کنید: شیمی ، ادبیات ، فیزیک ، یا اگر از شیوه دروسی استفاده می‌کنید که بهتر نیز هست شیمی و ادبیات - فیزیک و بینش - ریاضی و زیست شناسی.

استراحت را در برنامه ریزی خود فراموش نکنید.

در مطالعه تمام وقت خود مثلا زمانیکه برای کنکور یا برای امتحانات برنامه ریزی می‌کنید علاوه بر استراحتی که هر 45 دقیقه یکبار و به مدت یک ربع برای خود در نظر می‌گیرند، هر چند ساعت یکبار مدت زمان طولانیتری برای استراحت مثلا نیم ساعت تا 45 دقیقه در نظر بگیرید و استراحت طولانیتری برای پایان هر مقطع زمانی (مثلا یک هفته ، یک ماه) و شروع مقطع در نظر داشته باشید.

به عنوان مثال دانش آموزی که برای یک هفته خود مطالعه درس شیمی و ادبیات را انتخاب کرده است، بطوری که هر روز صبح شیمی و هر بعد از ظهر به مطالعه ادبیات می‌پردازد. در فاصله هر 45 دقیقه مطالعه ، یک ربع استراحت می‌کند و هر 3 چهل و پنج دقیقه یک استراحت 45 دقیقه‌ای برای خود دارد. در پایان هفته که بعد از ظهر جمعه را در نظر گرفته است بطور کامل به استراحت می پردازد تا هفته بعد را برای مطالعه فیزیک و زیست شناسی در نظر گرفته است با انرژی بیشتری شروع کند.

برنامه ریزی برای طول سال تحصیلی

برنامه ریزی برای طول سال تحصیلی اندک تفاوتهایی با سایر برنامه ریزیهای تحصیلی مثلا آمادگی برای کنکور دارد. به این صورت که اهداف شما با اهداف مدرسه در هم می‌آمیزد و شما برای برنامه ریزی درسی خود تا حدی از برنامه ریزی مدرسه تبعیت می‌کنید. با اینحال شما در کنار اهداف برنامه ریزی شده مدارس که برای شما تعیین می‌کند در چه روزی به مطالعه کدام دروس بپردازید، اهداف خود را در راستای همان دروس تنظیم کنید و سایر اصول برنامه ریزی را نیز رعایت کنید.

چگونگي مطالعه دروس

عوامل موفقيت در مطالعه

1- انگيزه

2- روشن بودن هدف

3- توجه به توانايي خود

4- مكان مطالعه

5- زمان مطالعه

6- تمركز حواس

مراحل كلي مطالعه

1- فهميدن

2- حفظ كردن و انتقال از حافظه موقت به حافظه پايدار

3- طبقه‌بندي كردن و ساختار سازي دروس و مهارت در بازيابي

4- مرور كردن درس و دوباره تست زدن

مراحل مطالعه

- درس را يكبار بصورت روخواني مطالعه كنيد

- مطالب مهم را نشانه گذاري كنيم، مطلب را خوب بفهميم، خلاصه برداري كنيم، جمع‌بندي كنيم

- تمرين‌ها را حل كنيم، از تمرين‌هاي مهم و كليدي يادداشت برداريم

- ميزان درك مطلب را با مرور ذهني و پرسش و پاسخ بيازمائيم

- 30% كار در اين مرحله انجام شده است

- تست‌هاي موضوعي را به تعداد حداقل 20 تا 25 تا بزنيم (در مورد دروس اختصاصي)
- تست‌هاي جلسه قبل دروس عمومي را بزنيم و تست‌هاي عمومي را بلافاصله نزنيم
- بررسي تست‌هاي غلط و دوباره انجام دادن آن در روزهاي بعد 30% ديگر كار در اين مرحله انجام شده است

- مرور كردن دروس خوانده شده و تست مجدد و مروري زدن (2 هفته بعد) 30% ديگر كار در اين مرحله انجام مي‌شود

- خواندن مفيد اصل است هر زمان فكر كرديد مفيد نيست براي يك ساعت درس خواندن را رها كنيد

- در آغاز سال مطالعه و خواندن زياد و تست كمتر و به مرور تا پايان سال بر عكس مي‌شود
- دقت بيشتر از سرعت اهميت دارد

نتیجه گیری:

برنامه ريزي راه و روشي منظم و سیستماتیک براي هدايت فعاليت هاي انساني براي اهداف
و مقاصد مشخص است. برنامه ریزی درسی و آموزشی، ترکیب پیچیده ای از اهداف آموزشی،
محتویات دوره، استراتژیهای آموزشی، پیامدهای یادگیری، تجارب آموزشی، ارزیابی محیط
آموزشی، روش های یادگیری، برنامه زمان بندی شده برنامه کاری وعملیاتی و... میباشد که
نیازمند توانائیهای عملی، خلاقیت، تحقیق و تفحص، صرف وقت و دقت نظر است و برای
شناسایی نواقص احتمالی، ضرورت انجام برنامه به صورت پایلوت وتحقیق بررسی نتایج کار
ضروری است.

نظام آموزش عالی به عنوان نهاد مولد نیروی انسانی متخصص از جایگاه ویژه ای در توسعه جامعه برخوردار است. یکی از عوامل مهم تأثیرگذار در کیفیت بروندادهای نظام آموزش عالی برنامه های درسی دانشگاهها می باشد. بهره گیری از تجارب کشورهای توسعه یافته و مطالعات تطبیقی در این زمینه می تواند یکی از منابع اطلاعاتی قابل اعتماد برای تدوین برنامه های توسعه باشد. توجه به تدوین بهینه و علمی برنامه های درسی، می تواند شکوفایی و اثربخشی آموزش های عالی را در کشور متحول سازد.

منابع:

.مبانی برنامه ریزی آموزشی/ دکتر بهرام محسن پور

· برنامه ریزی استراتژیک در آموزش و پرورش / تالیف: شرلی د. مک کیون/ ترجمه: دکتر محمد حسین یار

. برنامه ریزی درسی(راهنمای عمل)/ مولف: دکتر حسن ملکی

· کاربرد روشها و الگوهای تدریس/ ترجمه و تالیف: عادل یغما

برنامه ریزی درسی در دانشگاه(یزدان حقیقی)

اهمیت برنامه ریزی تحصیلی

فواید برنامه ریزی تحصیلی

به روشن شدن اهداف کمک می‌کند.

از اتلاف وقت جلوگیری می‌کند.

از اتلاف انرژی جلوگیری می‌کند.

اصول صحیح برنامه ریزی تحصیلی

اهداف خود را روشن کنید.

اهداف خود را زمان بندی کنید.

مطالعه دروس را به صورت موازی انجام دهید.

تناسب میان دروس را رعایت کنید.

استراحت را در برنامه ریزی خود فراموش نکنید.

برنامه ریزی برای طول سال تحصیلی

مطالب مشابه :

مرکز علمی کاربردی شهرداری نهاوند در چهار رشته‌ کاردانی ثبت‌نام دارد

تاريخ‌ و محل‌ ‌ توزيع‌ كارت‌، تاريخ و محل برگزاري آزمون جامع وارزيابي حرفه اي

2 اطلاعيه سازمان سنجش در رابطه با آزمونهاي دانشگاه جامع علمي - كاربردي

آرمیدگی(مجتبی عباسی)

هويت جنسي چيست؟

تدریس...

موضوعات مرتبط به درس بهداشت روانی(گروه اصلاح وتربیت)

گرايش به شبکه هاي اجتماعي مجازي

دانشجویان پیش دبستان

Flying Without Wings ( ترجمه + دانلود آهنگ)