تکامل وظایف مادری در تریمستر اول، دوم و سوم بارداری

تعریف مادری:

مادرفضیلتی است ملکوتی،هنری است ظریف وفنی است عمیق همراه با مبانی دقیق که دردرون جای دارد. وهرچه سن زن به دوران بزرگسالی نزدیک می شود این فضیلت به سوی کمال و تخصص می رود.

مادرفنی است که غفلت واشتباه درآن موجب تباهی وفساد جامعه می گردد ومراقبت از آن جامعه ای خیرخواه ومتکامل پدید می آورد.

مادر شدن مسولیتی است عظیم در قبال خود،همسر،فرزند،جامعه وپروردگارکه دربرابر این وظایف مورد بازخواست قرار می گیرد.وظیفه مادری ازدوران بارداری وحتی قبل از بارداری شروع می شود وشامل قدم هایی است که برای رشد روانی مادر درنظرگرفته شده است.

تطابق های سایکولوژیک مادر با بارداری:

مادامی که سازگاری با تغییرات سریع فیزیولوژیک در حال انجام است،زن باردار باید خودرا از هر نظر باوظایف جدیدش به عنوان مادر وفق دهد.مهم نیست زن چه تعداد فرزند دارد،زیرا هرحاملگی جدید دروظایف او تغییر ایجاد می کند تطبیق با وظایف والدینی فرآیندی ادامه دار در طی بارداری و بعد ازآن است.

چندین عامل بر سازگاری مادر باوظایف مادرانه اش تاثیر می گذارندبرخی از این عوامل عبارت انداز:انتظارات اجتماعی وارزش های فرهنگی ،دخالت فامیل ،شخصیت و توانایی سازگاری با تغییرات تجارب وی در بارداری های قبلی.

حمایت های اجتماعی در طی بارداری بسیار مهم است. در مقایسه با زمانی که زن حس می کند تنها وبدون حامی است اگراحساس کند مورد حمایت اجتماعی است بهتربا بارداری ووظایف مادری اش کنار می آید.درصورتی که همسرزن از وی حمایت نکند باید درفکر یافتن کسی بود که زن را مورد حمایت خود قراردهد. اغلب این فرد یکی از افراد فامیل یا مادر زن باردار است.هر زن در دوران بارداری سه مرحله را پشت سر می گذارد.

وظیفه تریمستر اول:پذیرش بارداری:

بارداری، یک دوره تکامل تدریجی است. وظایف سایکولوژیک این دوره شناسایی شده است. اولین وظیفه در بارداری، پذیرش اصل یا حقیقت بیولوژیکی بارداری است که معمولا در تریمستر اول انجام می شود، اگرچه برخی از زنان تا زمانی که حرکات بچه را احساس نکرده اند با پذیرش کامل آن مشکل دارند.

زنی که سالها منتظر به دنیا آمدن بچه ای بوده با زنی که در شب اول ازدواج حامله شده ویا زنی که سال های پی در پی بچه کوچک دارد احساسشان نسبت به بارداریشان کاملا متفاوت است دراین مرحله کاپلاین عقیده دارد که زن می تواند حالت فیزیکی حاملگی را از فکرمادرشدن جداکند ممکن است عاشق بچه باشد ولی از حاملگی خود خشنود نباشد یا حالت روانی را بپذیرد اما حالت جسمی خودراپذیرا نباشد.یا زن به علت زیبا شدن در مدت حاملگی ،حاملگی را دوست داشته باشد ولی مادر شدن را دوست نداشته باشد.درهر صورت در این دوره مرکز توجه مادر است واوبه خود فکرمی کند و توجه زن حامله بر خودش و ترس و اظطراب از سلامتی و طبیعی بودن نوزاد ، ترس از معلولیت ها و ناهنجاری ها ی مادرزادی بچه ، ترس از درد زایمان و عدم توانایی در کنار آمدن با مشکلات بعد از زایمان و ترس از اثرات رفتار مادرانه بر حاملگی و حتی گاهی ترس از آینده کودک ، ترس ناشی از عدم اطمینان و عدم آگاهی از چگونگی والد خوب بودن ، جنسیت کودک و مسائل اقتصادی و ... می باشد.

درابتدازن ممکن است ازبارداری خود شوکه شده یا به وجد آمده وهیجان زده شود او ممکن است ده ها هزار احساس را با شنیدن خبر بارداری خود تجربه کند.حتی اگر بارداری برنامه ریزی شده داشته باشد پاسخ اولیه او به آن می تواند دوگانه(دو پهلو) باشد.دلیل این دوگانگی، احساسات مبهم اوایل بارداری است.ممکن است زن برای باردارشدن تلاش کرده باشد وحالاکه بارداری اتفاق افتاده است امکان دارد درمورد توانایی هایش برای احراز وظایف مادری شک داشته باشد.یا اگرحاملگی ناخواسته باشد ممکن است درجستجوی احساسی درمقابل این امرناخواسته برآید.

دانستن این نکته که دوگانگی احساسات یک امر طبیعی در برابر بارداری است می تواند کمک کننده باشد زیرا زن ممکن است دربرابر این دوگانگی احساس گناه کند.همراه با تغییرات فیزیولوژیک بارداری،زن کم کم می پذیردکه باردار شده است. او معمولا در طی تریمستر اول درون گرا شده وبرحاملگی اش متمرکز می شود.تهوع – استفراغ اوایل بارداری می تواند احساس بیماری و تحریک پذیری به زن بدهد. او ممکن است احساس خستگی کرده واغلب بداخلاق وحساس می شود.

حمایت شریک جنسی در این زمان مهم است واونیز می تواند تا اندازه ای احساسات دوگانه داشته باشد.به علاوه شوهرزن برای پذیرش بارداری همسرش،باید زن باردار وتغییرات او در بارداری را قبول کند،نوسان احساسات، حساس شدن وتحریک پذیری زن می تواند این کاررا مشکل کند شوهرممکن است قبل از به دنیا آمدن نوزاد به او حسادت کند. کنارآمدن شوهربا درون گرایی وتمرکز زن بربارداری ممکن است مشکل باشد. اغلب همسرزن در کنارآمدن با تغییرات بارداری همکاری می کند.

پدر باید بارداری را به عنوان یک مرحله حساس زندگی مشترکشان پذیرفته و سعی کنند اطلاعات علمی لازم را در این خصوص به دست آورد تا با آگاهی ، با تغییرات و بحرانهای این دوران مواجهه شود.او باید سعی در ایجاد محیط و فضایی امن و توام با آرامش و آسایش روانی و جسمانی ، برای زن داشته باشد. با ناراحتی های دوران بارداری زن اظهار همدلی و همدردی کرده و در انجام کارها و فعالیت هایی که تا آن زمان به عهده زن بوده ، همکاری و مشارکت نماید تا زن احساس خستگی ، ناتوانی و درماندگی نداشته باشد. سعی کند اضطراب ها ، نگرانی ها و خیال پردازی های زن را درک کرده و با اوهمدلی و همفکری کند.

وظیفه تریمستردوم:پذیرش فرزند:

به طور کلی در تریمستر اول زن بر بارداری واین حقیقت جدید به عنوان بخشی از هویتش متمرکز است.با پیشرفت بارداری زن حس می کند که بچه، چیزی جدا از وجود اوست(من بچه دار می شوم). درماه پنجم مادرجنین را به خود نزدیک احساس می کند.این پذیرش می تواند باشنیدن صدای ضربان قلب جنین، احساس حرکات ودیدن تصویر جنین در سونوگرافی قوت بگیرد.به همین علت مادربه سایر بچه ها بی توجه شده وگوشه گیری می کند وبیشترین توجه مادر به جنین درون رحمش می باشد.زنانی که ناخواسته حامله شده اند ممکن است دراین مرحله عصبانی یا پرخاشگرشوند وبعدازتولد فرزندشان به وی علاقه مند گردند.

بعدازپذیرش فرزند،مادرشروع به خریدلباس یادرنظرگرفتن شیرخوارگاه برای نوزاد می کند.معمولاباانجام سونوگرافی در تریمستردوم جنسیت جنین تشخیص داده می شود. والدین ممکن است با دانستن جنسیت فرزند شروع به انتخاب اسم برای وی کنند.اما اگرمادر در طی بارداری اسمی برای بچه انتخاب نکند به این معنا نیست که اوهنوزحاملگی اش را قبول نکرده است.برخی از والدین تا چند روز بعد ازتولدفرزندشان اسمی برای اوانتخاب نمی کنند.

در طی تریمستر دوم، مادربیشتر برون گرا می شود واحساس می کند با پشت سر گذاشتن تهوع وخستگی تریمستراول بهتر شده است. او شروع به ابراز ونشان دادن بارداری خود کرده وممکن است بیقراربارداری اش باشد. کم کم تریمستر دوم تبدیل به یک دوران شاد می شود. زن ممکن است ازتوجه زیادی که به او می شود واز تفاوت هایی که جامعه برای زن باردار قایل می شود لذت ببرد.

به خاطر سپردن این نکته مهم است که شوهرنیزبا بارداری همسرش بارداری را تجربه می کند.برخی از پدران از نزدیک برخی از نشانه های بارداری همسرشان را مانند تهوع و استفراغ تجربه می کنند. این پدیده سندرم هم بارداری(سندرمcouvade )نامیده می شود. پذیرش بارداری زن در تریمستردوم برای شوهرآسان تر است زیرا زن دراین دوران احساس بهبودی کرده وبرون گراتر شده است. این نکته مهم است که درصورت وجود هر شرایطی باید والدین تشویق شوند تا نیازهایشان را با یکدیگر در میان گذارند.هرنیازی باید از جانب دیگری حمایت شود.

در این سه ماهه ، همسر زن باید سعی کند توانایی های خود را جهت برآورده ساختن انتظارات همسرش و خانواده اش افزایش داده و توجه او به این نکته متمرکز شود که چگونه می تواند پدر خوبی باشد او باید به دو نیاز اساسی همسرش ، که شامل نیاز به محبت و ارزش قائل شدن و پذیرش جنین است ، پاسخ دهد. پدر باید به عنوان یک حمایت کننده به احساسات همسرش در مورد بارداری ، ترس ها ، امیدها ، واهمه ها و عدم اطمینان وی پاسخ دهد.

وظیفه تریمستر سوم:آماده شدن برای دوره بارداری:

دراین دوره مادر جهت فارغ شدن وزایمان آماده می گردد. (من مادر می شوم).توجه مادر به مشکلات حاملگی ودرد زایمان سوق داده شده وچون مشکلات مادر در این مرحله زیاد است مادر با تحمل این مشکلات خود را برای زایمان آماده می نماید.

غریزه خانه سازی در تریمستر سوم شروع می شود.والدین ممکن است در این دوره به فکر شیرخوارگاه یا خرید لباس و لوازم کودک باشند. یک اسم هم ممکن است برای بچه انتخاب شود. درطی تریمستر سوم اکثر کلاس های آمادگی برای زایمان اشغال می شود. زنان معمولا بسیار مشتاق هستند تا بدون خطر خود و فرزندشان را از دوره ی زایمان عبور دهند.

با نزدیک شدن به انتهای بارداری اغلب زنان از باردار بودن خود احساس خستگی می کنند. برخی ناراحتی های بارداری هم در این دوره خود را نشان می دهد. ممکن است زن در شب احساس ناراحتی کرده و خواب راحتی نداشته باشد. کمردرد و درد لیگامان های گرد، بازگشت تکرر ادرار به علت فشار رحم بر مثانه و بیشترشدن وقوع انقباضات براکستون هیکس از جمله این مشکلات هستند. حمایت از زن و گوش دادن به مشکلات وی در این زمان مهم است.

در این دوره ، آمادگی برای ایجاد ارتباط با نوزاد همزمان با پیشرفت بارداری در مادر و پدر افزایش می یابد و زن باردار می تواند به ارزیابی همسرش در باره قابلیت ها و آمادگی او برای پذیرش نقش پدری پرداخته و اطلاعاتی در خصوص وظایف پدری در اختیار او قرار دهد.

شرکت در کلاس های آمادگی زایمان برای والدین مهم است، نه تنها از لحاظ یادگیری تکنیک های زایمانی و آمادگی برای زایمان، بلکه برای هم صحبت شدن با زوج های دیگری که شرایط و نتایج مشابهی داشته اند. پشتیبانی جامعه از تولد فرزند می تواند یک منبع قدرتمند حمایت از والدین باشد.

شرکت پدر در کلاس ها ی آموزش پره ناتال ، پدر را برای عبور از این مرحله و پذیرش نوزاد آماده می کند. توجه پدر به تغییرات بدنی و رفتاری همسر و مشاهدات تغییرات او جهت مادر شدن باعث تحریک تمایلات او برای پدر شدن می شود. نقش حمایتی خانواده ، دوستان و اطرافیان نیز جزو عوامل بسیار مهم در کاهش ترس و نگرانی است.

این دوره بهترین مرحله آموزش قبل و بعد از زایمان و آموزش مراقبت از نوزاد می باشد.

تضاد در پذیرش نقش مادری :

پذیرش نقش مادری ، پروسه ای است که در دوران پره ناتال شروع می شده و با شکل گیری احساس و هویت مادری دنبال می شود. ایجاد این حالت بستگی به انگیزش و آمادگی مادر برای پذیرش نقش دارد.

مراحل پذیرش نقش مادری مطابق چهارجوب روبین:

نقش مادری با شروع بارداری ،درزنان حاصل می شود ، سپس زنان با یک مجموعه از رفتارهای آگاهانه درگیر می شود که شامل مراحل زیر است :

الف)تقلید کردن:زن باردار رفتار و اعمال خودرا از سایر زنان باردار شبیه سازی و الگو برداری می کند.

ب)بازی نقش:رفتار سایر مادران را انجام می دهد.مثلا بچه را تکان می دهد تا بخوابد.

ج)جستجوی نقش مناسب :مادر آینده همیشه به این فکر می کند که نقش مادری چگونه خواهد بود. وی رفتار دیگران را مطالعه و مشاهده می کند تا بفهمد چقدر با انتظارات او از نقش مادری متناسب هستند.

د)اندوهگین شدن زن :در همان زمان که زن برای شروع نقش جدید خود به عنوان مادر آماده شود،غم و اندوه خود قبلی را احساس می کند.

پذیرش نقش همیشه به سرعت به وقوع نمی پیونددو به دلایل فردی نمی تواند در نقش خود ثابت شود. این موقعیت ها موجب سردرگمی شده و عملکرد اجتماعی فرد را تحت تاثیر قرار می دهد. عدم پذیرش نقش به چندین علت ایجاد می شود:

· آمادگی کم یا عدم آمادگی برای پذیرش نقش

· نقش های چند بعدی و ناهماهنگ

· مواجهه با موقعیت هایی که به عنوان آرمان و هدف نهایی مورد نظر است ولی رسیدن به آن مشکل است.

تمام موارد فوق در بارداری مصداق پیدا می کند خصوصا اگر مادر برای اولین بار باردار شده باشد. در مورد بارداری و پذیرش نقش مادری مهم ترین علل مشکل زا ، فقدان شناخت و آمادگی لازم برای پذیرش نقش مادری می باشد. عدم پذیرش نقش با احساس بی کفایتی شخصی زن در نگهداری و مراقبت از نوزاد افزایش یافته و به عدم افزایش مهارت های لازم برای ایفای نقش مادر خوب منجر می شود. اگر تصور مادر نسبت به خودش غیر واقعی و بد بینانه باشد ناخودآگاه از نظر عملکرد به صورت یک مادر بد جلوه می کند.با توجه به اینکه فقدان دانش و آگاهی برای پذیرش نقش مادری مهم ترین عامل ایجاد اختلالات است توجه به نکات زیر برای برطرف کردن آن ضروری به نظر می رسد:

· ایجاد سیستم های آموزشی جهت آگاهی دادن به جوانان در مورد نقش مادری

· در خانواده های مدرن و مرفه ، ایفای نقش والدی کمتر از دیگر خانواده هاست نیاز یه توجه و راهنمایی بیشتری است.

· شناسایی عوامل استرس زا و بر طرف کردن آن ( مثل فقدان راهنمایی برای موفقیت در والد شدن، ورود ناگهانی به مرحله والد شدن با تولد نوزاد وعدم توانایی تطبیق سریع با وضع جدیدو...)

· تشکیل کلاس های آمادگی در حین بارداری.

هدف از مراقبت های دوران بارداری توسط پرستار:

1. هدف اصلی حفظ سلامت مادر و کودک است.

2. کم کردن عوارض و خطرات زمان بارداری و زایمان .

3. کاهش میزان ابتلا و مرگ ومیر در مادر و جنین.

نظر اسلام نسبت به نقش مادر در خانواده:

- جايگاه زن در اسلام:

از نگاه اسلام زن و مرد هر دو انسانند، هر دو مخلوق خدايند و هر دو برابر، اما برابري در کمالات و دستيابي به مقامات معنـوي و انساني، بنـدگي و تعبد الهي و کرامت وجودي انسان بر سايرين است نه در احکام و وظايف. از سوي ديگر هر دو ره يک اندازه در بنيان خانـواده، اجتماع و بقاي نسل آدمي سهيمند. خـداوند مي فرمايد: اي مردم شما را از مرد و زني آفريديم و آنگاه قبيله هاي مختلف گردانيديم. قرآن به صراحت اعلان مي کند که زن و مرد هر دو از يک جوهر انساني و يک نفس واحد خلقت يافته اند.

درپيشگاه خداوند، زن و مرد هر دو يک مقام دارند و هيچ يک به خودي خود بر ديگري برتري ندارند. چون هر دو از يک جوهرند و جنسيت مايه برتـري آنان بر ديگـري نيست. هيچ مردي را بر زنـي و هيچ زني را بر مـردي برتري نيست مگر به سبب ايمان و تقوايشان.

در احکـام و وظايف تفاوت هايي براي زن و مـرد لحاظ شده است که اين تفاوت ها بر اساس نوع آفرينش و جايگــاه زن در نظام خلقت و طبيعت است و اين برنامه و تقسيم وظايف و مسئوليت هاي زن و مرد بخوبي واضح و روشن است. اين تفاوت ها خدمت به زن و ارزش بخشيدن به اوست نه تبعيض و بي عدالتي.

اسلام مي خـواهد زن به مقام والاي انسانيت دست يابد، در سـرنوشت خويش دخيل باشد و آنچنـان که شايسته يک انسان است زندگي کند. از همين رو مسير کمالش را تعيين و راه را نشانش داده است تا وي به اختيار و اراده خويش مسير سعادت برگزيند و به کمال انساني خويش نايل آيد.

از دیدگاه اسلام دوره ی بارداری وشیر دادن برای زن مثل جهاد است و اگر در این فاصله زن بمیرد اجر شهید را دارد.

چنانچه در احادیث آمده است که پیامبر اکرم (ص) به زوجه اش ام سلمه فرمودند: زمانی که زن باردار شود اجر و پاداش کسی را دارد که با جان و مالش در راه خدا جهاد می کند و زمانی که فرزندش را زایمان کند به او گفته می شود خدا تو را آمرزید. کار وعمل از سر بگیر و زمانی که کودکش را شیر می دهد خداوند متعال برای هر شیردادنی ثواب آزاد کردن بنده ای از فرزندان اسماعیل پیغمبر را به او می دهد (بحارالانوار. ج 103.ص 252) همچنین در حدیث دیگری آمده است: ریشه سعادت و شقاوت مردم را باید در رحم مادر جستجو کرد (پیامبر اکرم (ص)).

در توصیه های اسلامی ذکر شده است که مادر تا حدود زیادی از هیجانات ، غم و اندوه، خشم و اضطراب باید بر کنار باشد و در برابر مناظر شادی قرار گیرد و حتی مکان و اتاقی که درآن زندگی می کند فرح بخش باشد.

با نگاهی به آموزه های دینی برگرفته از کلمات وحی و ائمه اطهار ( ع ) به خوبی درمی یابیم که یکی از نقشهای زنان در خانواده، نقش بی بدیل مادری است . خداوند به حرمت این نقش و به حکمت نیازمندیهایی که این نقش برای تاثیر گذاشتن روی فرزندان دارد از هیچ چیز دریغ نفرموده و دو قابلیت عظیم را به زن داده است . یکی قدرت تحول و دیگری قدرت تحمل .
همه رهبران بزرگ جهان، برای اداره امور و بهبود آن نیازمند به این دو اصل هستند . خداوند متعال کلام مادر را تاثیرگذار کرده است و چون او از در عاطفه که در باز قلب انسانهاست وارد می شود کلام و کردارش بسیار اثرگذار است . امروز روانشناسی مدرن این مطلب را تایید کرده است که پژواک صدای مادر در روح و جان فرزندان تاثیرگذار است .
یعنی اگر یک مادر برای نماز و صداقت و درستی با فرزندان صحبت کند تاثیر می گذارد و قدرت شگفت دیگر قدرت تحمل مادر است که اگر این قدرت، نبود نسل بشر منقرض می شد . خداوند که از همه داناتر و بیننده تر است چنان صبر و تحملی به مادر داده است که وی به راحتی شرایط سخت بارداری را تحمل می کند و 9 ماه تمام فرزند را در وجود خود حمل می کند .
با توجه به این مطلب، به راحتی می توان اذعان داشت که خانواده مبنای جامعه انسانی است . درست مثل سلول که مبنای پیکره آدمی است . جامعه های سرافراز ، مستقل ، سخت کوش ، ارزش مدار و دانا قطعاً دارای خانواده هایی با همین صفات هستند و خانواده های سرافراز و مستقل و سخت کوش و ارزش مدار و دانا قطعاً دارای زنانی با همین صفات هستند . این موضوع ارتباط مستقیم و مستمر و مستحکم دارد و اساساً سعادت و شقاوت ملتها به وجود مادران بستگی دارد .

نوع دستورهايي که اسلام به زن و مرد مي دهد، در عين حال که يک راه مشترکي براي هردو قائل است ولي راه مخصوص را هم از نظر دور نمـي دارد. وقتي احترام به پدر و مادر را بازگـو مي کند، براي گراميداشت مقام زن، نام مادر را جـداگانه و با استقلال طرح مي کند.

زحمات سي ماهه مادر را مي شمارد که دوران بارداري، زايمان و دوران شيرخوارگي براي مادر دشوار است و همه اينها را بعنوان شرح خدمات مادر ذکر مي کند. در اين بخش قرآن، حتي اشاره اي هم به اين موضوع نيست که پدر زحمت کشيده است.

بنابراين آيات قرآن که در مورد حق شناسي از والدين آمده است بر دو قسم است:

يک قسم حق شناسـي مشترک پدر و مادر را بيان مي کند و قسم ديگر آياتي است که مخصـوص حق شناسي مادر است. قـرآن کريم اگر درباره پدر حکم خاصـي بيان مي کند فقط براي بيان وظيفه است و ليکن هنگامـي که سخن از تجليل و بيان زحمـات است، اسم مادر را بالخصوص ذکر مي کند.

منبع:

1. امیر شاهی، مهربانو، بدخش، مهین،صالحین، شهربانو، زایمان طبیعی و مراقبت های قبل و بعد از آن، جامعه نگربا همکاری دانشگاه علوم پزشکی زابل، 1389، تهران

2.اسدی نوقابی، احمد علی، ذوالفقاری، میترا، پرستاری و بهداشت مادران و نوزادان، نشر و تبلیغ بشری، 1388، تهران.

3.زارع،الهام،شاهسواری ،زهرا، قراچه مریم ،قلی زاده ، لیدا،پرستاری و بهداشت مادران و نوزادان،انتشارات بشری با همکاری نشر تحفه،1388،تهررران

تکامل وظایف مادری در تریمستر اول، دوم و سوم بارداری

مطالب مشابه :

رمان نقطه پایان 7

رمان نقطه پایان

کسی جاتونمیگیره....

رمان نقطه پایان

تکامل وظایف مادری در تریمستر اول، دوم و سوم بارداری

ضرب المثل ها (متل متون ) خروجی از صفحه ی خصوصی mehranian

رمان نقطه پایان

فصل سوم