علت وپیامدهای بادهای 120روزه در سیستان

نحوه تشكيل باد 120 روزه سيستان :

در مورد نحوه تشكيل اين باد نظرات مختلف اما هم جهتي ابراز شده است

ساده ترين آن جابجايي هواي گرم دشت سيستان با هواي سرد عرضهاي شمالي مي باشد( 2 ).ايجاد يك سيستم كم فشاردر ماههاي تابستان بر روي كوير ريگستان وحركت بهئسمت بالا بمنظور تعادل با هواي خشك استپهاي مرتفع آسياي مركزي موجب حركت توده هواي خشك از سمت شمال وشمال غرب به به سمت جنوب وجنوب شرق مي شود و به خاطر تداوم وزش به باد 120روزه مشهور است

محمودي د رمطالعه ريگزارهاي مهم ايران بدون اشاره به منشا اين باد آورده است : منشا اين بادها هر چه باشد بر اثر اختلاف فشار بين ارتفاعات شمالي افغانستان ودشت نا اميد تقويت مي گردد.

در گزارش اداره كل هواشناسي استان نيزآمده است :

ـ اين باد متاثر از بادهاي موسمي هندمي باشد بدين صورت كه در شمال افغانستان براثر استقرار يك سيستم پرفشار كه رطوبت خودرا در اثر باران هاي سنگين از دست داده و همزمان با آن يك سيستم كم فشار فصلي از نوع حرارتي در دشت زابل به وجود مي آيد كه به علت اختلاف فشار هوا بين كوهستانهاي افغانستان و دشت سيستان اين باد تشكيل مي شود .

به علت توپوگرافي دشت زابل كه ارتفاعات پلنگان در غرب و ارتفاعات بابائي در شمال شرق اين دشت واقع شده است . حالت كانال طبيعي ايجاد نموده و باعث تشديد سرعت اين باد مي شود .

اين باد در منطقه زابل به باد لوار معروف است كه به مفهوم گرم و خشك بودن اين باد است كه اين باد داراي جهت شمالي و يا شمال غربي مي باشد .

زمان وزش باد 120 روزه :

در مورد زمان وزش اين باد اگر چه منابع مختلف در زمان شروع آن حداكثر 20 روز اختلاف نظر دارند ام همه مدت تداوم آنرا حد اقل 4 ماه مي دانند.( 2و6و17و23و25 )

باد 120 روزه تقريباً از اويل ماه ژوئن شروع و در حدود 4 ماه از سال در دشت زابل ادامه دارد و تقريباً دراوسط ماه سپتامبر خاتمه مي يابد.

سرعت باد

حداكثر سرعت اين باد رادر منطقه سيستان تا 100 وحتي 120 كيلومتر در ساعت هم ذكر كرده اند(2و 24 )درايستگاه بيرجنددر شمال منطقه نيز متوسط سرعت سالانه باد 2/8 نات در ثانيه وشديد ترين بادها با سرعت 40 تا 45 گره در ساعت عنوان شده است (13و 21 ).

برخي منابع نيز با تفكيك باد به زمستانه وتابستانهئسرعت آنرا بترتيب 13 و26 كيلومتر در ساعت ذكر كرده اند.(19)اين با در ابتداي صبح آرام بوده در ساعت 9 وحدود ظهر به حد اكثر سرعت مي رسد از بعد از ظهر سرعت آن فروكش و در ساعات شب بصورت نسيم ادامه داشته يا از حركت مي ايستد.( 2).براساس آمار يك دوره 4 ساله ( 2000ـ 1997)متوسط سرعت باد وتغييرات آن در طول شبانه روز آمده است .

نوسانات متوسط سرعت باد در جهات وزش به شرح ذيل مي باشد :

الف ) متوسط سرعت باد شمال غربي

سپتامبر

آگوست

جولاي

ژوئن

سال

1/09

2/09

6/09

2/09

5/10

5/06

1/10

3/11

1/10

9/10

7/10

8/12

0/08

0/10

2/10

4/10

1997

1998

1999

2000

3/09

6/09

1/11

7/09

ميانگين

ب ) متوسط سرعت باد شمالي

سپتامبر

آگوست

جولاي

ژوئن

سال

1/06

2/04

2/05

3/07

5/07

0/10

2/08

2/11

3/11

3/10

8/10

4/14

8/05

5/08

2/05

6/11

1997

1998

1999

2000

7/05

2/09

7/11

5/07

ميانگين

خلاصه :

براساس آمار يك دوره چهارساله (1997-2000 ) متوسط سرعت اين باد با جهت شمال غربي و شمالي در زمان شروع (ژوئن )به ترتيب برابر 7.8 m/s , 9.7 m/s مي باشد ومتوسط سرعت اين باد با گذشت زمان افزايش پيدا مي كند و درماه جولاي متوسط سرعت آن به بيشترين ميزان مي رسد كه ميزان آن با جهت شمال غربي و شمالي به ترتيب برابر با 11.7 m/s , 11.1 m/s مي باشد و درماههاي آگوست وسپتامبر متوسط سرعت بادكاهش مي يابد كه ميزان متوسط آن درماههاي مذكور در جدول بالا آمده است .

باد 120 روزه در ماه ژوئن با متوسط سرعت m/s 9 شروع مي‌شود و در ماه جولاي متوسط سرعت باد به حداكثر ميرسد كه ميزان آن m/s 11 مي‌باشد و بتدريج متوسط سرعت باد كاهش يافت و در ماههاي آگوست و سپتامبر متوسط سرعت باد به ترتيب به 10 و 8 متر در ثانيه مي‌رسد.

متوسط سرعت باد	ماه
M/s 09	ژوئن
M/s 11	جولاي
M/s 10	آگوست
M/s 08	سپتامبر

در طول مدت وزش باد 120 روزه ، حداكثر متوسط سرعت باد در طول روز در ساعت UTC 06 و حداقل متوسط سرعت باد در ساعت UTC 15 رخ ميدهد.

گستره اثر باد

شروع اين باد را از ارتفاعات پامير وشمال افغانستان مي دانند كه نخست در سر حد ايران وافغانستان ظاهر مي شود وشدت جريان آن در سيستان است .برخي نيز شروع آنرا از غرب هرات گزارش كرده اند در منبعي ديگر آمده است : منتهي اليه جنوب شرقي ايران حتي بخشي از ناحيه مركزي ايران تحت تاثيرجريانات پر فشار تابستانه اقيانوس هند مي باشد اين جريان با عبور از مناطق سيستان وبلوچستان و كرمان تا مركز ايران را بصورت جبهه هاي خشك وبري با بادهاي گرم وخشك تحت تاثير قرار مي دهد اين جريان بروز طوفانهاي 120 روزه در استان سيستان وبلوچستان مي گردداز جنوب شرق وجنوب استان يزد را نيز متاثر مي سازد .

محمودي نيز مي نويسد :

جنوب خراسان ، مشرق كرمان و شمال سيستان در فصل گرم قلمرو تسلط جريانهايي است كه به باد هاي 120 روزه سيستان شهرت داردوبر اثر اختلاف فشار بين ارتفاعات شمال افغانستان و دشت نا اميد بشدت تقويت شده وهر سال تقريبا از خرداد ماه لغايت شهريور از جهت شمال شرقي به جنوب غربي مناطق وسيعي را تحت تاثير قرار ميدهد اين باد پهنه هاي هموار ونا هموار جنوب خراسان را تحت تاثير قرار داده و دشتهاي ريگي لوت شمالي وحفره هاي گندم بريان در مجاورت كرمان بوجود آورده است .اين باد در برخورد با ارتفهعات شمالي ـ جنوبي كرمان جهت آن به سمت جنوب وسپس جنوب شرقي منحرف شده ونيمه غربي لوت مركزي را تحت تاثير قرار داده وشيار هايي نسبتا موازي به طول دهها كيلومتر را در رسوبهاي تخريبي ميوسن با جهت شمال غرب ـ جنوب شرقي بوجود مي آورد .

محمودي عامل توپوگرافي را در تغيير جهات باد موثر مي داند و مي نويسد : در بم و نرماشير نيز كيفيت ايجاد بادها ومسير حركت آنها تابع شرايط توپوگرافي بين كوه ودشت است . مهمترين بادها از فاش كوه نشات گرفته وبه سمت مشرق وشمال شرقي مي وزند سپس در برخورد با بادهاي محلي ديگر از شاهسواران وزند كوه بتدريج جهت شمالي مييابند اين باد پس از عبور از بيابان سر دگال مستقيما از جنوب به دشت لوت وارد ميشود و در بخش شرقي لوت مركزي بزرگترين ومتراكم ترين ريگ ايران يعني ريگ لوت را بوجود مي آورد.

متوسط سرعت باد سالانه در ايستگاه بيرجند معادل 2/8 نات در ثانيه مي باشد وآرامترين ماه سال آذر ماه با 48 در صد باد آرام وباد خيز ترين ماه سال تير ماه با 11 درصد باد آرام مي باشد . باد غالب منطقه داراي جهت شمال وشمال شرقي بوده و سرعت بادها در ماههاي خرداد، تير ومردادرو به فزوني است و علت پر باد بودن ماههاي فوق مربوط به سيستم بادهاي 120 روزه سيستان مي باشد .بطور كلي اكثر بادهاي فصول پاييز وزمستان از غرب به شرق واكثر بادهاي فصول بهار وتابستان از شرق به غرب مي باشد . شديد ترين بادهاي مشاهده شده در منطقه از غرب به شرق وحدود 40 تا45 گره در ساعت سرعت داشته اند

اثرات باد 120 روزه

فرسايش زمين

تاثير باد در فرسايش زمين ( ايجاد كلوت ،كلوتك ) كاملا مشهود است .(26 )شدت وزش اين باد به حدي است كه هر گونه فعاليت را از انسان سلب مي نمودر وضع عمومي اختلال مي كندوچنان سطح زمين را مي سايد كه در فاصله چند ساعت زمينهاي زراعتي وباغها را انباشته از شن وماسه مي كند وتپه ها را نيز به سطح صاف ونسبتا همواري تبديل مي كند (23 ). دشتهاي ريگي وسيع لوت شمالي وحفره هاي بي شمار گندم بريان حاصل فرسايش كاوشي اين باد است .

2)خسارت به جاده ها وكانالهاي آبرساني وذخيره آب :

اين با باعث بسته شدن جاده هاي مواصلاتي وپر شدن مخازن ذخيره آب مي گردد. ميزان كل رسوبات حمل شده به مخازن چاه نيمه ( منابع ذخيره وتامين آب شرب زابل )طي 15 سال 5257408 تن ودر طي يك سال 350494 تن يا 220000متر مكعب بوده است .چنانچه ورودي وخروجي بر اساسميزان آب قابل استفاده ( 340 ميليون متر مكعب ) انجام پذيرد كل رسوب حمل شده به مخازن بالغ بر 557100تن در سال مي گردد. حجم متناظر اين مقداررسوب در نامطمئن ترين شرايط 348188 متر مكعب است

3)افزايش دما و كاهش رطوبت موجود در محيط :

در ماههاي تابستان بعلت تبخير فوق العاده بر اثر بادهاي 120 روزه سطح درياچه ( هامون ) به حد اقل خود مي رسد ( 10). بر اساس اندازه گيريهاو آمارهاي موجود ميزان متوسط تبخير در سيستان از سال 42 به بعد حدود 7/4 متر در سال بوده است

بر اساس آمار هواشناسي با شدت اثر بادهاي 120 روزه در سال 2000 ميزان تبخير ورطوبت نسبي كاهش يافته است

4) اثر بر تكامل پروفيلي خاك :

در خط القعرها ونقاط كم ارتفاع اثر بادهاي 120 روزه سيستان و در كنار آن انجام عمليات زراعت وكشاورزي در تشكيل پروفيل خاك حاءز اهميت مي باشد . تحت تاثير بادهاي مذكور ذرات ريز رس ( بافت سنگين) به منطقه انتقال وضمن مخلوط شدن با ذرات درشت (بافت سبك) وواريزه هاي موجود بافت مناسبي از خاك را در حوزه بوجود آورده است .

5)خسارت به محصولات كشاورزي

وقتي تبخير بر اثر افزايش ناگهاني دما در تابستان و وزش باد بالا مي رود نياز آبي گياه تامين نشه و باعث خسارت بادزدگي مي‌گردد(8).همچنين زمان وزش اين باد كه مصادف با زمان برداشت غلات دشت زابل است به غلات و محصولات كشاورزي خسارات زيادي وارد مي كند وكشاورزان هر سال با اين مشكل روبرو هستندو خسارات ناشي از وزش باد 120 روزه را متحمل مي شوند .

6) لغو پروازها و كاهش ديد

بر اساس گزارش سازمان هواشناسي استان طي سال 2000 (آغاز وزش طوفانهاي ماسه اي زياد )نسبت به سالهاي ماقبل ميزان فاصله ديد كاهش زيادي يافته و سرعت باد نيز افزايش داشته است و پروازهاي بيشماري از منطقه لغو گرديده است

متوسط تعداد روزهايي كه ديد كمتر يا مساوي KM 3 بوده در يك دوره آماري سه ساله ( 1997-1999 ) بميزان ذيل مي‌باشد

تعداد روزهايي كه ديد كمتر يا مساوي Km 3 در 2000	متوسط تعداد روزهايي كه ديد كمتر يا مساوي Km 3	ماه
23	02	ژوئن
25	05	جولاي
20	05	آگوست
16	07	سپتامبر

متوسط تعداد روزهايي كه ديد كمتر يا مساوي Km 3 در ماه سپتامبر نسبت به ماههاي ذيگر بيشتر مي‌باشد.

تعداد روزهايي كه در ساعت UTC 06 ديد كمتر يا مساوي Km 3 بوده با سالهاي قبلا در چهار ماه مورد نظر قابل قياس نمي‌باشد كه از دلايل آن مي‌توان به موارد ذيل اشاره كرد: خشكسالي+ افزايش نسبي سرعت باد در سال 2000

7) افزايش شيوع بيماريها

بيماريهاي تنفسي ،گوارشي و چشمي زيادي در اثر آلودگي هاي ايجاد شده به علت وزش باد در منطقه مشاهده مي‌گردد كه يك نمونه منحصر به فرد آن كراتيت شني است كه در اين بيماري ذر ات ماسه باعث خراشيدن قرنيه چشم و كاهش ديد مي گردد

علت وپیامدهای بادهای 120روزه در سیستان

گستره اثر باد

مطالب مشابه :

زمان برگزاری کنکور کارشناسی ارشد 89

تاريخ‌ و محل‌ رفع نقص كارت ، ‌ و ‌ برگزاري‌ آزمون‌ كارشناسي‌ ارشد سال‌ 1389 و هم‌ چنين‌ پانزدهمين د

كرسي آزاد انديشي "اقتصاد مقاومتي" دانشجويان پيام نوركشور در شيراز

استخدام نیروی انتظامی در تهران،کرمان و سیستان و بلوچستان

علت وپیامدهای بادهای 120روزه در سیستان

اعلام نیاز هیئت علمی بهمن 90

اطلاعات آماري جهادكشاورزي استان س وب سال87-86

زمستان امسال سردتر می شود