سرطان خون ALL در اطفال و بزرگسالان

لوسمی شایع ترین سرطان اطفال در جهان است.

‎لوسمی براساس طیف، شدت و سرعت پیشرفت روند بیماری به دو دسته حاد (acute) و مزمن (chronic) تعریف می شود.

۱- لوسمی حاد، رشد سریع همراه با تعداد زیادی گویچه‌ های سفید نارس است و مدت فاصله زمانی بین شروع بیماری و گسترش دامنه آن بسیار کوتاه است.

۲- لوسمی مزمن، رشد آهسته همراه با تعداد بیشتری یاخته های سرطانی بالغ تر است و مدت زمان طولانی تا بروز علائم بالینی آن دارد.

لوسمی نیز با توجه به نوع یاخته موجود در بافت مغز استخوان که دچار تراریختی و سرطان شده است تعریف می شود و اشکال مختلفی از این نوع سرطان وجود دارد که هر کدام نشانه ها و عوارض خاص خود را دارند.

لوسمی بر اساس نوع گویچه سفید خون که دچار تراریختگی و سرطان شده به دو دسته تقسیم می شود:

i) لنفوئیدی (lymphocytic) یا لنفوبلاستی ( lymphoblastic)
ii) میلوئیدی ( myelogenous )

با توجه به طبقه بندی فوق، شایع ترین اشکال لوسمی بر اساس سرعت پیشرفت روند بیماری و نوع گویچه سفید خون که دچار تراریختگی و سرطان شده به چهار گروه تقسیم می شود که عبارتند از:

۱- لوسمی لنفوئیدی یا لنفو بلاستی حاد: لوسمی لنفو بلاستی حاد بیماریی است که در آن تعداد بسیار زیادی از گویچه های سفید خون که مسئول دفاع بدن در مقابل عوامل خارجی هستند و “لنفوسیت” نامیده می شوند و هنوز به طور کامل تکامل نیافته اند دچار اختلال شده و بطور فزاینده ای در خون محیطی (blood peripheral) و مغز استخوان یافت می شوند. علاوه بر این، تجمع این یاخته ها در بافتهای لنفاوی باعث بزرگ شدن این اندامها می شود. ازدیاد لنفوسیتها نیر منجر به کاهش تعداد سایر یاخته‌های خونی مانند گویچه‌های قرمز و پلاکت ها شده و این عدم تعادل یاخته‌های خونی منجر به کم خونی، خونریزی و عدم انعقاد خون می شود. مدت فاصله زمانی بین شروع بیماری و گسترش دامنه آن بسیار سریع و کوتاه است. لوسمی لنفوبلاستی حاد، شایع ترین نوع لوسمی در اطفال است که اغلب در کودکان بین سنین ۲ تا ۶ سال تظاهر می کند. گروه سنی دیگری که در مقابل این بیماری بیش از بقیه آسیب پذیر هستند، افراد بالای ۷۵ سال را تشکیل می دهند.

۲- لوسمی میلوئیدی حاد: تراریختگی یاخته های “میلوئید” گویچه های سفید خون است که فرآیند تکثیر و خونسازی و ایمنی طبیعی بدن را مختل می ‌کند. این نوع سرطان دارای چندین زیرگونه و میانگین سن ابتلا به آن ۶۴ سال است. این نوع لوسمی در مقایسه با لوسمی لنفوسیتی حاد کمتر در کودکان دیده می شود اما کودکان مبتلا به سندرم دان (Down Syndrome) در سه سال ابتدایی زندگی استعداد بیشتری برای ابتلا به آن دارند.

۳- لوسمی لنفوئیدی مزمن: شایع ترین نوع لوسمی بزرگسالان است. طیف رشد و پیشرفت این نوع لوسمی بسیار کند و آهسته است و اغلب در افراد سالمند تظاهر می کند. میانگین سن بروز لوسمی لنفوئیدی مزمن ۶۰ سال است و ابتلا به آن در سنین پایین تر از ۳۰ سال بسیار غیر طبیعی و در کودکان بسیار نادر است. این نوع لوسمی در مردان بالای ۵۰ سال شایع تر است و اغلب به طور تصادفی و هنگام معاینات و آزمایش معمولی خون که افراد برای تشخیص بیماری های دیگر انجام می دهند، تشخیص داده می ‌شود.

۴- لوسمی میلوئیدی مزمن: این نوع لوسمی یک بیماری اکتسابی ناشی از یک نوع ناهنجاری در کروموزوم ۲۲ یاخته ‌های مغز استخوان است. لوسمی میلوئیدی مزمن در مردان بین سنین ۴۰ تا ۶۰ سال شایع تر است و افرادی که تحت تشعشعات یونیزه و یا تماس با بنزین و مشتقات آن قرار داشته اند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به آن هستند.

علائم هشدار دهنده سرطان خون (لوسمی):
احساس ناخوشی عمومی
تظاهر لکه‌های دانه اناری زیرجلدی پوست (petechiae)
لخته یا منعقد نشدن خون در پی ایجاد زخم یا بریدگی
ضعف و خستگی مفرط
عفونتهای مکرر و عود آنها
دردهای استخوان و مفاصل
تنگی نفس در اثر فعالیت
تب و لرز و نشانه های شبه سرماخوردگی
رنگ‌ پریدگی پیشرونده
تورم و بزرگی حجم غده های لنفادی، طحال و کبد
احساس سیری و بی‌اشتهائی
کم خونی
خواب‌آلودگی
خونریزی مکرر بینی
تورم و خونریزی لثه ‌ها
ضعف و لاغری ممتد

علاوه بر نشانه های فوق ممکن است عوارضی در بیمار ظاهر شود که به اجتماع یاخته ها و سرایت سرطان به اندامهای دیگر بدن مربوط باشد. در چنین مواردی بیمار از سردرد، حالت تهوع و استفراغ، کاهش سطح هوشیاری، تشنج، دید مضاعف، فلج اعصاب مغز، عدم‌‏ حفظ تعادل، تورم در ناحیه گردن و صورت شکایت می کند.

سبب شناسی: سرطان زایی لوسمی

بیماری لوسمی یک فرآیند پویا است که توسط متغیرهای ناشناخته و مستقل متعددی موجب تغییرات مولکولی یاخته شده و منجر به تداخل در سیستم تکثیر یاخته های مغز استخوان می‌شود. عامل مستعد و پیشتاز در تظاهر لوسمی مانند هر سرطان دیگری به هم خوردن نظم تقسیم یاخته ‌ای است.

تحقیقات آماری و بالینی روند بدخیمی بیماری لوسمی را به این عوامل ارتباط می دهند:
جنس- لوسمی در مردان بیشتر تظاهر می کند
سابقه قبلی ابتلا به برخی از بیماری های خونی و یا سابقه قبلی به سرطان
عوامل ژنتیکی و استعداد میزبان: عوامل ژنتیکی از جمله نقایصی در کروموزوم‌ها و انتقال ژن معیوب
تشعشع- افرادی که در معرض تابش اشعه های یونیزه و یا هسته ای و سرطانزا قرار گرفته اند
اعتیاد به دخانیات
آلاینده های موجود در هوای محیط زیست و محل کار- ( مواد یونیزه ، مواد صنعتی و شیمیایی سمی مانند بنزین ومشتقات آن)
نارسایی مکانیسم ایمنی طبیعی بدن
سن- در میان بزرگسالان، استعداد ابتلا به لوسمی با افزایش سن ارتباط مستقیم دارد. افراد بالای ۵۵ سال باید بیشتر مراقب علائم هشدار دهنده این بیماری باشند.
الگوهای غربالگری لوسمی

با توجه به وضیعت عمومی سلامت فرد، بررسی های تشخیص لوسمی ممکن است شامل:

۱- آزمایش خون: در شرایط طبیعی گویچه ‌های سفید بالغ در خون محیطی (peripheral) یافت می‌شوند ولی زمانی که گویچه‌های سفید نارس که باید در مغز استخوان باشند به مقدار زیادی وارد خون محیطی می ‌شوند عمدتا می تواند نشانه سرطان‌های خون (لوسمی) باشد. آزمایش خون و ‏ شمارش‌‏‎ و بررسی یاخته های شناور خون اولین گام‎ جهت ‎تشخیص‌‎ لوسمی‌ است.‏‎

۲- نمونه برداری یا بیوپسی (biopsy) مغز استخوان: بررسی میکروسکوپی از نمونه بافت سرطان بسیار مهم است زیرا مطمئن ترین روش برای تشخیص لوسمی و نوع آن به حساب می آید. نمونه برداری از مایع مغز نخاع و نمونه برداری از غدد لنفاوی نیز از روش های تشخیصی سرطان خون است.

۳- سازگاری بافتی (Tissue matching) : یاخته ها دارای انواع پروتئین های مختلف بر روی سطح خود هستند که از این پروتئین ها در آزمایش های ویژه خون برای تشخیص سازگاری بافتی استفاده می شود. موفقیت در پیوند مغز استخوان به تشابه و سازگاری مغز استخوان فرد دهنده با مغز استخوان فرد گیرنده بستگی دارد که از طریق این آزمایش سنجیده می شود.

۴- بررسی کروموزومی (cytogenic analysis): از دیگر اقدامات تشخیص ژنتیکی در افتراق انواع لوسمی است.

۵- عکسبرداری از قفسه سینه با تابش اشعه X – تشخیص طیف پراکندگی یاخته های مهاجم و غده های لنفاوی متورم در ناحیه قفسه سینه است.

۶- سی تی اسکن (Computerised tomography scan)- در این روش دستگاه سی تی اسکن با گرفتن تعدادی عکس توسط اشعه ایکس، تصویری سه بعدی از بدن را نشان می دهد و از این طریق پراکندگی سرطان به بخش های دیگر بدن مشخص می شود.

۷- پرتونگاری با استفاده از تشدید میدان مغناطیسی (MRI Scan) – این آزمایش مشابه سی تی اسکن است با این تفاوت که به جای تابش اشعه X از مغناطیس جهت عکسبرداری از اعضای بدن استفاده می شود. در این آزمایش بیمار به مدت ۳۰ دقیقه به طور ساکن درون اتاقک این دستگاه می ماند و تصاویر مقطعی از بدن او تهیه می شود.

۸- سونوگرافی (Ultrasound) در این شیوه از امواج صوتی جهت بررسی ساختار اندامها استفاده می شود.

۹- معاینات بالینی: بررسی وضعیت غدد لنفاوی، طحال، کبد و دیگر اعضای بدن است.

الگوهای درمان لوسمی

فرآیند درمان لوسمی برای هر شخص معین با شرایط بیماری وی مرتبط است و الگوهای درمان لوسمی بستگی به نوع لوسمی، وضعیت بیماری در شروع درمان، سن، سلامت عمومی و چگونگی واکنش بیمار به نوع درمان دارد. علاوه بر الگوهای رایج برای درمان انواع سرطان همچون شیمی درمانی و اشعه درمانی، از جمله می توان به روش های درمانی زیر اشاره کرد:

- درمان بیولوژیکی یا ایمونولوژیک - که مشتمل بر بازسازی، تحریک،‌ هدایت و تقویت سیستم طبیعی دفاعی بدن بیمار است و با استفاده از آنتی‌ بادی و هدایت سیستم دفاعی خود بیمار جهت مبارزه با سرطان صورت می گیرد.

- جراحی – راهیابی یاخته های مهاجم لوسمی به سایر اندامهای بدن اغلب موجب تورم و بزرگی حجم غده های لنفادی و طحال و کبد می شود. الگوی درمانی محل ضایعه طحال، برداشتن آن از طریق جراحی “اسپلینکتومی” (splenectomy) است.

- پیوند مغز استخوان و پیوند سلول های پایه ( Stem cell ) – جایگزینی مغز استخوان فرد بیمار با مغز استخوان سالم است تا بیمار بتواند مقادیر بالای داروهای شیمی درمانی و یا پرتودرمانی را دریافت کند. شایع ترین اشکال پیوند مغز استخوان عبارتند از:

پیوند “اتولوگ” (autologous) طی این نوع پیوند بیمار بافت پیوندی ( مغز استخوان ) خود را دریافت می کند. در این روش مغز استخوان بیمار را خارج و آن را در معرض داروهای ضد سرطان قرار می دهند تا یاخته های بدخیم کشته شوند. سپس محصول بدست آمده را منجمد و نگهداری می کنند.
پیوند “سینژنئیک” Syngeneic - بیمار بافت پیوندی ( مغز استخوان ) را از عضو دیگر دو قلوی مشابه خود دریافت می کند. در این روش ابتدا بوسیله مقادیر زیادی از داروهای ضد سرطان همراه یا بدون پرتو درمانی،‌ تمام مغز استخوان موجود در بدن بیمار را از بین می برند.سپس از عضو دیگر دو قلوی مشابه که شباهت بافتی زیادی با بدن بیمار دارد، مغز استخوان سالمی را تهیه می کنند .
پیوند “آلوژنئیک” allogeneic : بیمار بافت پیوندی را از فردی غیر از خود یا دو قلوی مشابه خود (مثل برادر، خواهر، و یا هر یک از والدین و یا فردی که هیچگونه نسبتی با بیمار ندارد) دریافت می کند. این فرد باید سازگاری بافتی نزدیک با بدن بیمار داشته باشد .

پس از تهیه بافت پیوندی از روش های فوق، به بیمار مقادیر بالای داروهای شیمی درمانی همراه یا بدون پرتو درمانی می دهند تا باقیمانده مغز استخوان وی تخریب شود. در مرحله آخر مغز استخوان سالم را گرم کرده و بوسیله یک سوزن و از طریق سیاهرگ به بیمار تزریق می کنند تا جانشین مغز استخوان تخریب شده شود. پس از ورود بافت پیوندی به جریان خون، یاخته های پیوند زده شده به مغز استخوان هدایت شده و به تولید گویچه ‌های سفید خون، گویچه‌ های قرمز خون و پلاکتهای جدید می پردازند. ابتلاء به عفونت و خونریزی، تهوع، استفراغ، خستگی، بی اشتهایی، زخمهای دهانی، ریزش مو و واکنشهای پوستی از جمله عوارض جانبی پیوند مغز استخوان و پیوند سلول های پایه (Stem cell) است.

امروزه با کاربردهای جدید الگوهای درمان پیوند مغز استخوان و درمان بیولوژیکی یا ایمونولوژیک و داروهای جدید ضد سرطان و پیشرفت های علم ژنتیک و ساختار های ژن های انسانی امیدهای تازه ای برای غلبه بر این بیماری بوجود آمده است

سرطان خون ALL اطفال

رطان خون ALL اطفال، سرطانی است که در آن مغز استخوان بیش از حد لنفوسیت (گونه‌‌ای از گلبول‌‌های سفید) می‌‌سازد.

سرطان خون ALL اطفال (یا لوسمی لنفوسیتی حاد) گونه‌‌ای از سرطان خون و مغز استخوان است. این نوع سرطان معمولاً اگر فوراً درمان نشود، به سرعت رو به وخامت می‌‌گذارد. این سرطان شایع‌ترین گونۀ سرطان اطفال است.

به‌طور طبیعی، مغز استخوان سلول‌های بنیادی خون(سلول‌های نابالغ) را می‌‌سازد که به مرور به سلول‌های خونی بالغ تبدیل می‌‌شوند. سلول بنیادی خون به یک سلول بنیادی مغز استخوانی یا یک سلول بنیادی لنفاوی تبدیل می‌شود.

سلول بنیادی مغز استخوانی به یکی از این سه نوع سلول خونی بالغ تبدیل می‌‌شود:

گلبول‌‌های قرمز که وظیفۀ رساندن اکسیژن و مواد دیگر را به تمام بافت‌‌های بدن را دارند.
پلاکت‌‌ها که با ایجاد لخته در خون از خونریزی جلوگیری می‌‌کنند.
گرانولوسیت‌‌ها (گلبول‌‌های سفید) که وظیفۀ مبارزه با عفونت و بیماری را بر عهده دارند.

سلول بنیادی لنفاوی ابتدا به سلول لنفوبلاست و سپس به یکی از گونه‌‌های لنفوسیت‌‌ها (گلبولهای سفید) تبدیل می‌‌شود:

لنفوسیت‌‌های B که پادتن‌‌هایی برای مبارزه با عفونت تولید می‌‌کنند.
لنفوسیت‌‌های T که به لنفوسیت‌‌های B کمک می‌کنند تا پادتن‌‌هایی بسازند که با عفونت مبارزه ‌‌کنند.
سلول‌های کشنده ذاتی که به سلول‌های سرطانی و ویروس‌ها حمله می‌کنند.

در سرطان خون ALL، سلول‌های بسیار زیادی از سلول‌های بنیادی به لنفوبلاست‌‌ها یا لنفوسیت تبدیل می‌‌شوند. می‌‌توان این سلول‌‌ها را سلول‌های خونی سرطانی نیز نامید. سلول‌های خونی سرطانی نمی‌‌توانند به خوبی با عفونت مبارزه کنند. از طرفی، هر چه تعداد لنفوسیت‌‌ها در خون و مغز استخوان افزایش یابد، فضای کم‌تری برای گلبول‌‌های سفید، گلبول‌‌های قرمز و پلاکت‌های سالم باقی می‌‌ماند. این امر موجب عفونت و کم‌خونی مي‌شود و همین‌‌طور فرد را به‌آسانی به خونریزی دچار مي‌كند.

سرطان خون ALL اطفال، زیر گروه‌‌های متفاوتی دارد.

چهار زیر گروه سرطان خون ALL، براساس نوع سلول خونی درگیر، وجود یا عدم وجود تغییرات در کروموزوم‌‌ها و نیز سن بیمار در هنگام تشخیص به این شکل تقسیم‌‌بندی می‌‌شوند:

سرطان خون ALL سلول T.
سرطان خون ALL با کروموزوم فیلادلفیای مثبت
سرطان خون ALL تشخیص داده شده در شيرخواران
سرطان خون ALL تشخیص داده شده در کودکان 10 سال به بالا و نوجوانان.

درمان این زیر گروه‌‌ها، با درمان گونه‌‌های دیگر سرطان خونALL متفاوت است. (برای اطلاعات بیش‌تر به بخش زیرگروه‌‌های سرطان خون ALL اطفال مراجعه کنید.)

پیشینۀ خانوادگی و قرار داشتن در معرض تابش اشعه بر خطر ابتلا به سرطان خون ALL اطفال تأثیرگذار است.

به هر آنچه خطر ابتلا به بیماری را افزایش دهد عامل خطرزا گویند. داشتن عوامل خطرزا به این معنا نیست که در آینده به سرطان مبتلا می‌‌شوید؛ نداشتن عوامل خطرزا نیز به این معنا نیست که در آینده به سرطان مبتلا نمی‌‌شوید. افرادی که فکر می‌‌کنند در معرض خطر هستند باید با پزشک خود دربارۀ این موضوع صحبت کنند. عوامل خطرزای احتمالی سرطان خون ALL عبارت‌اند از:

برادر یا خواهر مبتلا به سرطان خون.
قرار داشتن در معرض اشعۀ ایکس پیش از تولد.
قرار گرفتن در معرض تابش اشعه.
داشتن سابقۀ شیمی‌درمانی یا مصرف داروهای دیگری که باعث تضعیف سیستم دفاعی می‌شوند.
ابتلا به اختلالات خاص ژنتیکی، مانند سندروم داون.

نشانه‌‌های احتمالی سرطان خون ALL اطفال شامل تب و خونمردگی هستند.

سرطان خون ALL اطفال موجب ایجاد علائم زیر و علائم دیگر شود. مشکلات دیگری نیز موجب بروز چنین علائمی می‌شوند. در صورت بروز هر یک از این مشکلات باید با پزشک مشورت کنید:

تب.
به‌آسانی دچار خونریزی یا خونمردگی شدن.
پتشی (لکه‌‌های مسطح و کوچک زیر پوست که بر اثر خونریزی به‌وجود می‌‌آیند).
درد استخوان یا مفاصل
توده‌‌های بدون درد در گردن، زیر بغل، شکم یا کشالۀ ران.
ضعف یا احساس خستگی.
از دست دادن اشتها.

از آزمایش‌‌هایی که بر خون و مغز استخوان انجام می‌دهند، به منظور کشف و تشخیص سرطان خون ALL اطفال استفاده می‌‌کنند.

از این آزمایش‌‌ها و و فرایندها استفاده می‌کنند:

معاینۀ فیزیکی و سابقۀ پزشکی: معاینه‌‌ای بدنی است به‌منظور بررسی نشانه‌‌های سلامتی، که شامل کنترل نشانه‌‌های بیماری، مانند غده یا هر نشانۀ دیگری که به نظر غیرطبیعی بیاید. سابقۀ عادت‌‌های مربوط به سلامتی، بیماری‌‌های گذشته و درمان‌‌های آنها را نیز می‌گیرند.
آزمایش شمارش کامل سلول‌های خونی (CBC) باافتراق (With differential): فرایندی که در آن خون را جهت بررسی این موارد می‌گیرند:
تعداد گلبول‌‌های قرمز و پلاکت‌‌ها.
تعداد و نوع گلبول‌‌های سفید.
میزان هموگلبوبین (پروتئینی که حاوی اکسیژن است) در گلبول‌‌های قرمز.
درصد گلبول‌‌های قرمز تشکیل‌دهندۀ نمونه خون.

آسپیراسیون و نمونه‌‌برداری مغز استخوان: برداشتن مغز استخوان، خون و قطعۀ کوچکی از استخوان با فرو کردن سوزنی توخالی به استخوان لگن یا استخوان قفسۀ سینه. آسیب‌شناس نمونۀ مغز استخوان، خون و استخوان را جهت بررسی میکروسکوپی نشانه‌های سرطان، معاینه می‌‌کند.
تجزیه و تحلیل سیتوژنتیک: آزمایشی آزمایشگاهی که در آن، سلول‌های موجود در نمونه خون یا مغز استخوان، به جهت بررسی تغییرات خاص در کروموزوم‌‌های موجود در لنفوسیت‌‌ها را زیر میکروسکوپ بررسی می‌کنند. مثلاً، در سرطان خون ALL، بخشی از یک کروموزوم جدا شده و به کروموزومی دیگر می‌‌چسبد. به کروموزوم حاصل، «کروموزوم فیلادلفیا» می‌‌گویند.

ایمیونوفنوتایپینگ (Immunophenotyping): آزمایشی که در آن، سلول‌های نمونه خون یا مغز استخوان، به جهت وجود لنفوسیت‌‌های بدخیم (سرطانی) حاصل از لنفوسیت‌‌های B یا لنفوسیت‌‌های T بررسی میکروسکوپی می‌شوند.

بررسی ساختار شمیایی خون: فرایندی که طی آن، نمونه خون را برای اندازه‌‌گیری میزان مواد خاصی كه از اندام‌‌ها و بافت‌‌های بدن در خون آزاد می‌‌شود، بررسی می‌کنند. غیرطبیعی (بالاتر یا پایین‌‌تر از حد طبیعی) بودن میزان این مواد نشانۀ بیماری در اندام یا بافتی است که آنها را تولید می‌‌کند.

عكس‌برداري از قفسۀ سینه با اشعۀ ایکس: عكس‌برداري از اندام‌‌ها و استخوان‌‌های قفسۀ سینه با اشعۀ ایکس. اشعه ایکس، پرتوی از نوع انرژی است که از بدن می‌گذرد و بر روی یک فیلم خاص، تصویری از نواحی داخلی بدن ایجاد می‌کند.

عوامل خاصی بر پیش آگهی سرطان (احتمال بهبودی) و گزینه‌‌های درمان مؤثرند.

پیش آگهی سرطان (احتمال بهبودی) و گزینه‌‌های درمان به این عوامل بستگی دارند:

سن و تعداد گلبول‌‌های سفید در هنگام تشخیص.
سرعت کاهش تعداد سلول‌های خونی سرطانی پس از درمان اولیه.
جنسیت و نژاد.
اینکه منشأ سلول‌های خونی سرطانی لنفوسیت‌‌ها B باشند، یا لنفوسيت‌‌های T.
تغییرات خاص در کروموزوم‌‌های لنفوسیت‌‌ها.
سرایت سرطان خون به مغز و نخاع.
ابتلای کودک به سندروم داون.

مراحل سرطان خون ALL اطفال

نكات کلیدی این بخش

پس از تشخیص سرطان خون ALL اطفال، آزمایش‌‌هایی جهت مشخص کردن سرایت سرطان به دستگاه عصبی مرکزی (مغز و نخاع)، بیضه‌‌ها، یا قسمت‌‌های دیگر بدن انجام می‌دهند.
سرطان به سه روش در بدن گسترش می‌‌یابد.
در سرطان خون ALL اطفال، به جای [واژه] مرحلۀ سرطان، از گروه‌‌هاي پرخطر استفاده می‌‌کنند.

پس از تشخیص سرطان خون ALL اطفال، آزمایش‌‌هایی جهت مشخص کردن سرایت سرطان به دستگاه عصبی مرکزی (مغز و نخاع)، بیضه‌‌ها، یا قسمت‌‌های دیگر بدن انجام می‌دهند.

میزان گسترش یا سرایت سرطان را معمولاً با مرحلۀ آن مشخص می‌‌کنند. برای سرطان خون ALL اطفال، به‌جای واژۀ مرحله از عبارت گروه خطر استفاده می‌‌کنند. از آزمایش‌‌ها و فرایندهایی که در ادامه می‌‌آیند می‌‌توان برای تعیین گروه خطر استفاده کرد:

پونکسیون لومبار (Lumbar Puncture): فرایندی است که به جهت به‌‌دست آوردن مایع مغز نخاعی از ستون فقرات انجام می‌‌دهند. این کار را با فرو کردن سرنگی در ستون فقرات انجام می‌‌دهند. نام‌‌های دیگر این فرایند، LP یا کشیدن مایع مغزی نخاعی است.
عكس‌برداري از قفسۀ سینه با اشعۀ ایکس: عكس‌برداري از اندام‌‌ها و استخوان‌‌های قفسۀ سینه با استفاده از اشعۀ ایکس. اشعۀ ایکس، نوعی اشعه حاوی انرژی است که از بدن می‌گذرد و بر روی فیلمی مخصوص، نواحی درون بدن را تصویر می‌کند.
نمونه‌‌برداری از بیضه‌‌ها: سلول‌‌ها یا بافت‌‌هایی از بیضه‌‌ها را برمی‌‌دارند، و آسیب‌شناس آنها را به لحاظ وجود نشانه‌‌های سرطان بررسی میکروسکوپی می‌‌کند. این فرایند، تنها زمانی انجام می‌‌شود که در معاینۀ فیزیکی از بیضه‌‌ها، پزشک به موردی غیرطبیعی برخورده باشد.

سرطان به سه روش در بدن گسترش می‌‌یابد.

سلول‌های سرطانی که به خارج از خون گسترش می‌‌یابند، توموری توپر ایجاد می‌کنند. به این فرایند متاستاز می‌‌گویند. سه راه گسترش سلول‌های سرطانی در بدن عبارت‌اند از:

از طریق خون. سلول‌های سرطانی از طریق خون به بافت‌‌های توپر بدن، مانند مغز یا قلب حمله می‌‌کنند، و در آنجا تومور توپری تشکیل می‌‌دهند.
از طریق دستگاه لنفاوی. سلول‌های سرطانی به دستگاه لنفاوی حمله و به عروق لنفاوی نفوذ می‌‌کنند و در قسمت‌‌های دیگر بدن تومور توپر تشکیل می‌‌دهند.
از طریق بافت‌‌های توپر. سلول‌های سرطانی که تومور توپر را تشکیل داده‌‌اند، به بافت‌‌های مجاور سرایت می‌‌کند.

تومور جدید (متاستاتیک) از همان جنس سرطان اولیه است. مثلاً، در صورتی‌‌که سلول‌های خونی سرطانی به مغز سرایت کنند، سلول‌های سرطانی موجود در مغز در واقع سلول‌های خونی سرطانی هستند. این بیماری سرطان خون متاستاتیک است، نه سرطان مغز.

در سرطان خون ALL اطفال، به جای واژه مرحلۀ سرطان، از گروه‌‌های خطر استفاده می‌کنند.

گروه‌‌های خطر به شکل زیر توصیف می‌‌شوند:

خطر متعارف (کم‌‌خطر): کودکان 1 تا 9 ساله‌‌ای که تعداد گلبول‌‌های سفیدشان در زمان تشخیص، کم‌تر از 50000 بر میکرو لیتر باشد، در این گروه جا می‌‌گیرند.
پرخطر: کودکانی که سنشان کم‌تر از 1 و بیش‌تر از 9 سال و در زمان تشخیص، تعداد گلبول‌های سفیدشان 50000 بر میکرولیتر یا بیش‌تر باشد، در این گروه قرار می-گیرند.

مشخص کردن گروه‌‌ خطر برای تعیین برنامۀ درمانی مهم است.

سرطان خون ALL راجعۀ اطفال

سرطان خون ALL راجعۀ اطفال، سرطانی است که پس از درمان، عود کرده (بازگشته) است. سرطان خون دوباره در خون و مغز استخوان، مغز، بیضه‌‌ها، نخاع یا قسمت‌‌های دیگر بدن ظاهر می‌شود.

سه نوع درمان متعارف مورد استفاده عبارت‌اند از:
- شیمی‌درمانی
- پرتودرمانی
- شیمی‌درمانی به همراه پیوند سلول‌های بنیادی
در حال حاضر در پژوهش‌‌های بالینی، روش‌‌های درمانی جدیدی آزمایش می‌‌شوند.
شیمی‌درمانی با میزان بالا
درمان با استفاده از داروهای دیگر
شاید بیماران بخواهند شرکت در یک پژوهش بالینی را در نظر بگیرند.
بیماران می‌‌توانند پیش از آغاز درمان سرطان، در حین آن و یا پس از به پایان رسیدن درمان در پژوهش‌‌های بالینی شرکت کنند.
شايد انجام آزمایش‌‌های پیگیری سلامتی بیمار پس از درمان لازم باشد.

سرطان خون ALL اطفال درمان‌های متفاوتی دارد.

درمان‌‌های متفاوتی برای کودکان مبتلا به سرطان خون ALL وجود دارد. برخی از درمان‌‌ها متعارفند (درمان‌‌هایی که در حال حاضر انجام مي‌گيرند)، و برخی دیگر در پژوهش‌‌های بالینی در مرحلۀ آزمایش‌اند. پژوهش بالینی در زمينة یک درمان، یک بررسی تحقیقاتی است که به‌منظور بهبود روش‌‌های درمانی جاری یا به‌‌دست آوردن اطلاعاتی دربارۀ روش‌‌های درمانی جدید مخصوص مبتلایان به سرطان، انجام می‌‌شود. در صورتی‌‌که پژوهش‌‌های بالینی نشان دهند که درمان جدید بهتر از درمان متعارف است، از آن به بعد درمان جدید درمان متعارف به‌حساب می‌آید.

به دلیل اینکه ابتلای کودکان به سرطان، بسیار کم اتفاق می‌‌افتد، بهتر است شرکت در پژوهش بالینی را در نظر داشته باشید. در برخی از پژوهش‌‌های بالینی، فقط بیمارانی مجاز به شركت در آنها هستند که درمان را آغاز نکرده باشند.

برنامۀ درمانی کودکان مبتلا به سرطان خون ALL را باید گروهی از پزشکان متخصص در درمان سرطان خون اطفال تهیه کنند.

نظارت بر درمان را متخصص سرطان‌‌شناسی اطفال و پزشکی که در درمان کودکان مبتلا به سرطان تخصص دارد انجام می‌دهند. متخصص سرطان‌‌شناسی اطفال با ساير درمانگران اطفال که در درمان کودکان مبتلا به سرطان خون تخصص دارند و متخصصانی در زمینه‌‌های دیگر پزشکی همکاری می‌کنند. اعضاي این گروه عبارت‌اند از:

متخصص خون‌شناسی (Hematologist)
پزشک سرطان‌‌شناس
جراح اطفال
متخصص پرتودرماني سرطان
متخصص غدد درون‌‌ریز (Endocrinologist)
متخصص مغز و اعصاب
رادیولوژیست مغز واعصاب (Neuroradiologist)
پرستار متخصص اطفال (Pediatric nurse specialist)
مددکار اجتماعی
متخصص توانبخشی
روان‌شناس

آزمایش‌‌های معمول پیگیری سلامتی بیمار پس از درمان از اهمیت زیادی برخوردارند. عوارض جانبی معمولاً مدت‌‌ها پس از به پایان رسیدن درمان بروز می‌یابند. به این عوارض جانبی، عوارض جانبی تأخیری می‌‌گویند. پرتودرمانی در ناحیۀ سر بر مغز درحال رشد کودک تأثیر می‌گذارد و موجب تغییرات در خلق و خو، احساسات، طرز فکر، فراگیری یا حافظۀ وی می‌شود. عوارض جانبی تأخیری ناشی از درمان سرطان خون ALL شامل خطر ابتلا به سرطان‌‌های ثانویه (Second cancer -انواع دیگر سرطان‌‌)، به‌خصوص تومورهای مغزی نیز می‌‌شود. تشخیص و درمان زودهنگام این تومورهای مغزی ثانویه به پایین آوردن خطر ناشی از آنها کمک می‌کند. خطر بروز عوارض جانبی ناشی از پرتودرمانی در ناحیۀ مغز در کودکان زير 4 سال بیش‌تر است. صحبت با پزشک کودکتان دربارۀ عوارض جانبی تأخیری احتمالی ناشی از پرتودرمانی در ناحیۀ مغز بسیار مهم است. به خلاصه، عوارض جانبی تأخیری ناشی از درمان سرطان اطفال، مراجعه کنید.

درمان سرطان خون ALL اطفال سه مرحله دارد.

درمان سرطان خونALL اطفال در سه مرحله انجام می‌‌شود:

درمان القایی (Induction therapy): این اولین مرحلۀ درمان است. هدف این مرحلۀ نابودی سلول‌های سرطانی در خون و مغز استخوان است. با انجام این مرحله، سرطان وارد وضعیت فروکشی می‌‌شود. به این مرحله، درمان القایی برای فروکشی هم می‌‌گویند.
درمان تثبیتی/ تحكيمي (Consolidation/intensification therapy): این مرحلۀ دوم درمان است. این مرحله هنگامی آغاز می‌‌شود که سرطان در وضعیت فروکشی است. هدف درمان تثبیتی/ تحكيمي نابودی باقیماندۀ سلول‌های سرطانی است که فعال نیستند، اما احتمال دارد در آینده رشد خود را از سر گیرند و موجب عود سرطان شوند.
درمان نگهدارنده (Maintenance therapy): این، سومین مرحلۀ درمان است. هدف از این مرحله نابودی تمامی سلول‌های خونی سرطانی باقیمانده است که بعید نیست در آینده رشدشان را از سر گیرند و موجب عود سرطان شوند. غالباً، درمان سرطان در این مرحله به نسبت مرحله‌های درمان القایی و تثبیتی/ تحكيمي، شدت کم‌تری دارد. به این مرحله، مرحلۀ درمان دنباله‌‌ای هم می‌‌گویند.

آسپیراسیون و نمونه‌‌برداری مغز استخوان را در تمام مراحل درمان انجام می‌دهند تا نحوۀ پاسخ بیمار به درمان مشخص شود.

درمانی موسوم به درمان حافظ ایمنی دستگاه عصبی مرکزی (CNS)، معمولاً در طول هر مرحلۀ درمان انجام می‌‌گیرد. به دلیل اینکه شیمی‌درمانی انجام شده از طریق دهان یا تزریق درون وریدی سلول‌های خونی سرطانی موجود در دستگاه عصبی مرکزی (مغز و نخاع) دست نمی‌‌یابد، این سلول‌‌ها در دستگاه عصبی مرکزی «حافظ ایمنی» پناه مي‌گيرند. شیمی‌درمانی داخل نخاعي و پرتودرمانی، توان دستیابی به سلول‌های خونی سرطانی و پیشگیری از عود (بازگشت) سرطان را دارند. به درمان حافظ ایمنی دستگاه عصبی مرکزی درمان پیشگیرانۀ سیستم عصبی مرکزی هم می‌گویند.

سه نوع درمان متعارف مورد استفاده عبارت‌اند از:

شیمی‌درمانی<

سرطان خون ALL در اطفال و بزرگسالان

مطالب مشابه :

مرکز جراحی محدود شهریور- روبان صورتی - اساتید فوق تخصص خون انكولوژي در نقاط مختلف ایران

سرطان خون ALL در اطفال و بزرگسالان

آدرس مراكز درماني خون و انكولوژي درشهرستانها

در مورد آنمي(کم خونی )

اثرات فشار خون بالا بر چشم‌ها

پزشکان فوق تخصص خون وسرطان

درمان شوره سر و ریزش مو

بیماران فاویسمی از باقلا دوری کنند

10 راه جلوگیری از واریس پا

شیوه درمان هپاتیتB به‌روش سنتی