بهای تمام شده پول

بهای تمام شده پول

Cosf of mony

چکیده: مهمترین منبع مالی بانکها و موسسات مالی را سپرده های اشخاص تشکیل می دهد. بنابر این جمع آوری و جلب سپرده ها و تخصیص آن جهت تأمین نیازهای مالی انواع فعالیتهای اقتصادی از مهمترین عملیات بانکی به شمار می رود. لذا بانکها به منظور تداوم فعالیت و حفظ منابع سپرده گذاران لازم است از بهای تمام شده پول(منابع)، یعنی هزینه هایی که بانکها برای تجهیز منابع و اداره کردن آن نظیر، جایزه سپرده های قرض الحسنه پس انداز، سود سپرده های کوتاه مدت و بلند(غیر دیداری)، هزینه های غیر عملیاتی، مطالبات مشکوک الوصول و استهلاک متحمل می شوند، مطلع و تصمیم درستی اتخاذ نمایند. در این مقاله ابتدا مروری داریم به تعاریف و مفاهیم بهای تمام شده ، عوامل بهای تمام شده خدمات، انواع بهایابی در سیستم جدید و سپس به نحوه محاسبه قیمت تمام شده در بانکها و موسسات مالی و اعتباری که به اختصار شرح داده خواهد شد.

مقدمه:

کوششهای مدیریت برای دستیابی به هدفهای واحد تجاری بر اساس وظابف دوگانه برنامه ریزی و کنترل پی ریزی می شود. وظیفه برنامه ریزی اساساً یک فرآیند تصمیم گیری است که با مسائلی مانند تعیین سود مورد نظر، تهیه و دسترسی به مواد اولیه، نیروی کار و اموال، برآورد حجمئ تولید و ایجاد سیستم ارتباطات که گزارشگری و کنترل نتایج واقعی را در مقایسه با برنامه ریزی از پیش تعیین شده امکان پذیر می سازد، سروکار دارد. وظیفه کنترل عبارت از ساماندهی و ترکیب منابع طبیعی، نیروی کار و ابزار تولید در یک واحد هماهنگ برای دستیابی به نتایج مطلوب می باشد.

حلقه ارتباطی بین وظیفه برنامه ریزی اولیه و وظیفه کنترل ثانویه، سیستم اطلاعاتی حسابداری بهای تمام شده است. که ارتباط موثر، انتقال مداوم ارتباطات، حسابداری سنجش مسئولیت و انعطاف مدیریت را امکان پذیر می سازد.

مفاهیم بهای تمام شده:

به مخارجی که برای تولید محصول که در این مقاله هدف ارائه خدمات به مشتریان می باشد، اطلاق می شود. بهای تمام شده پول در سیستم بانکی یکی از عوامل مستقیم در افزایش بهای خدمات بانکها است. همانطور که در مقدمه اشاره شد مدیران جهت اجرای موثر وظایف به اطلاعات نیاز دارند. که یکی از اطلاعات بسیار مهم، اطلاعات مربوط به بهای تمام شده است. به عنوان مثال چنین سوالاتی باید توسط مدیران پاسخ داده شود:

1-چه اقلامی از بهای تمام شده در ایجاد محصولات و خدمات دخیل هستند؟

2-اگر حجم ارائه خدمات بیشتر شود کدام یک از اقلام بهای تمام شده کاسته می شود؟

3-فرآیند اتوماسیون چه تأثیری بر کل بهای تمام شده دارد؟

4-چگونه می توان بهای تمام شده را به بهترین شکل کنترل کرد؟

عوامل تشکیل دهنده بهای تمام شده:

تعیین عوامل تشکیل دهنده بهای تمام شده محصول به نوع سازمان و فعالیت او بستگی دارد، که در حالت کلی عوامل بهای تمام شده متشکل از سه عامل مهم؛ مواد، کار(دستمزد) و ننیر سربار ساخت می باشد.که در بانکها و موسسات می توان هزینه پرداختی بابت سود سپرده ها که بیش از 90% هزینه ها را شامل می شود به عنوان مواد مستقیم و هزینه های اداری و حقوق کارکنان را به عنوان کار مستقیم و بقیه هزینه های غیر مستقیم مانند سوخت و روشنایی، اجاره ساختمان، استهلاک، بیمه و.... را می توان به عنوان سربار محصول تولید شده بیان کرد.

سیستم های جدید برای ارزیابی بهای تمام شده:

I : روش اقدام به موقع(JIT)

بسیاری از شرکتها و موسسات طی سالهای اخیر توانسته اند حجم موجودی کالای خود را با استفاده از روش اقدام درست و به موقع (just intime system) کاهش دهند. در این روش موجودی کالا درست در زمان نیاز خریداری و یا تولید می شود. شرکت رایانه ای" Dell " از جمله شرکتهایی است که پاسخگویی بسیار سریع نسبت به نیاز مشتریان از خود نشان داده است به طوری که رایانه مورد درخواست هر مشتری را در زمان کمتر از 48 ساعت مونتاژ کرده و برای مشتری ارسال می کند. به طوری که ملاحظه می شود این زمان بسیار کوتاه است و مزیت رقابتی بسیار بالا برای شرکت فراهم کرده است.

II :روش مدریت کیفیت فراگیر(TQM) :

سیستم اقدام به موقع تاکید زیادی به کیفیت فراگیر محصول دارد. اگر قرار باشد در شرکتی بدون توجه به کیفیت فراگیر، تولید تنها در زمان نیاز انجام گیرد و خط تولید به دلیل خرابی ماشین آلات یا محصولات متوقف گردد، برای شرکت بار مالی بسیار بزرگی به دنبال خواهد داشت. بسیاری از شرکتها در حال حاضر سیستم هایی با نام "مدریت کیفیت فراگیر" (TotalQuality) راه اندازی کرده اند. تا ضایعات محصول را تا حد ممکن کاهش دهند. در واقع در این سیستم ها، هدف رسیدن به ضایعات صفر می باشد. همچنین سیستم TQM قادر به تولید اطلاعاتی در مورد معیارهای غیر مالی عملکرد از قبیل میزان رضایت مشتریان، تعداد تماسهای تلفنی مشتریان بابت ارایه خدمات و زمان صرف شده برای تهیه گزارشات می باشد. توجه به این موضوع که مدیران رده های مختلف می توانند به فرآیند تولید کنترل داشته باشند، منجر به افزایش سودآوری خواهد شد.

III : روش بهایابی بر مبنای فعالیت(ABC)

با پیشرفت فناوری تولید و ورود ماشین آلات خودکار سهم بهای تمام شده سربار در بهای تمام شده تولید به طور فزاینده افزایش یافته است. منظور از سربار کلیه هزینه های غیر مستقیم تولید محصول یا ارائه خدمات می باشد. از آنجا که بهای تمام شده سربار را نمی توان به طور مستقیم به محصولات خاص ردیابی کرد برای تعیین بهای تمام شده هر واحد محصول، باید سربار را با مبانی فرضی به محصولات مختلف تسهیم نمود.

به منظور دستبابی به بهای تمام شده صحیح تر محصولات، امروزه بیاری از شرکتها از « بهایابی بر مبنای فعالیت» (Activity B,sed costing) استفاده می کنند. در روش ABC، بهای سربار بر مبنای میزان استفاده هر محصول از فعالیتهایی که منجر به ساخت آن محصول می شود، به محصولات اختصاص می یابند.

نحوه محاسبه قیمت تمام شده پول:

هر بانکی با توجه به منابعی که در اختیار دارد اقدام به اعطای تسهیلات، پرداخت بدهی ها، سرمایه گذاری و یا خرید دارایی ثابت می نماید. قیمت تمام شده پول با توجه به نوع و میزان منابع حائز اهمیت می باشد و یکی از راههای مقایسه دو بانک بررسی قیمت تمام شده پول برای آنها می باشد.

منابع بانک را سه بخش بدهی(انواع سپرده های دیداری و غیر دیداری به صورت کوتاه مدت و بلند مدت و یا ارزی و تسهیلات مشکوک الوصول و ذخیره استهلاک تشکیل می دهد. در حقیقت می توان گفت منابع یک بانک تمام حسابها سمت چپ تراز نامه باستثناء حسابهای داخلی می باشد.

برای محاسبه قیمت تمام شده پول:

الف)ابتدا بخش آزاد منابع را محاسبه می نماییم منظور از منابع آزاد منابعی است که در نزد بانک مرکزی به عنوان سپرده قانونی، سپرده نشود. نسبت سپرده قانونی سپرده های مختلف طبق بسته سیاستی بانک مرکزی به شرح جدول ذیل تعیین شده است. نسبت سپرده قانونی سپرده های مختلف بانکهای تخصصی معادل رقم سال قبل تعیین می شود.

سپرده	نسبت سپرده قانونی(درصد)
قرض الحسنه پس انداز	0/10
سپرده های دیداری، سپرده های نقدی اعتبارات اسنادی ضمانت نامه های بانکی	0/17
سپرده های سرمایه گذاری کوتاه مدت	5/15
سپرده های سرمایه گذاری بلند مدت یکساله	0/15
سپرده های سرمایه گذاری بلند مدت دو ساله و سه ساله	0/11
سپرده های سرمایه گذاری بلند مدت چهار ساله	0/10
سپرده های سرمایه گذاری بلند مدت پنج ساله	0/10

تبصره الف: منابعی که نیاز به کسر سپرده قانونی ندارند عبارتند از: سپرده های مدت دار ارزی، ذخیره استهلاک و ذخیره مطالبات مشکوک الوصول، حقوق صاحبان سهام و تسهیلات دریافتی از سایر بانکها می باشد.

ب)هزینه بهره هر بخش از منابع آزاد را با توجه به نرخ بهره واقعی محاسبه می نماییم(برای مثال اگر نرخ بهره واقعی سپرده های یکساله 20% باشد و میزان سپرده آزاد یکساله در انتهای دوره 741/18 میلیارد ریال باشد هزینه بهره آن برابر 748/3 میلیارد ریال می شود.

تبصره ب): منابعی که هزینه بهره ندارند عبارتند از: سپرده های دیداری، سپرده های قرض الحسنه پس انداز، سپرده های ارزی و سایر سپرده ها، ذخیره استهلاک و ذخیره مطالبات مشکوک الوصول حقوق صاحبان سهام( در بانک های خصوصی نرخ بازده مورد انتظار از سرمایه معمولاً جزء محاسبات فوق منظور می شود).

ج): بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بابت سپرده قانونی که بانکها نزد وی به ودیعه می گذارند بر اساس مانده اقلام تودیع شده سود پرداخت می کنند که برابر 1 درصد سپرده قانونی تودیعی می باشد لذا در این مرحله برای تعدیل هزینه هر سر فصل از منابع، لازم است سود سپرده قانونی متعلقه به هر سر فصل را بدست آوریم یرای این کار باید آن منابعی را که در نرخ سپرده قانونی ضرب نموده ایم را مد نظر قرار داده و نتایج بدست آمده از ضرب نرخ سپرده قانونی در آنها را در ضریب درصد بدست آوریم.

د) هزینه موزون شده بهره ای منابع را محاسبه می کنیم که از تقسیم هزینه بهره محاسبه شده در بخش «ب» تقسیم بر میانگین بخش آزاد منابع محاسبه شده در بخش «الف» بدست می آید و پس آن را در صد ضرب می کنیم تا درصد بهای تمام شده مستقیم پول بدست آید.

ه)حال لازم است هزینه های غیر مستقیم نیز که شامل هزینه استهلاک، هزینه مطالبات مشکوک الوصول و هزینه های اداری و پرسنلی است محاسبه شود و آن را بر میانگین منابع آزاد بدست آمده در قسمت الف تقسیم می نماییم سپس درصد ضرب می کنیم با این عمل درصد هزینه غیر مستقیم پول بدست می آید.

و)در پایان هزینه موزون شده بهره ای محاسبه شده در بخش «د» را با هزینه غیر مستقیم بدست آمده در قسمت «ه» جمع می کنیم، بدین ترتیب قیمت تمام شده پول بدست می آید.

سخن پایانی و نتیجه گیری:

در ایران و مخصوصاً در موسسات مالی و اعتباری عامل اصلی در افزایش قیمت تمام شده پول ناشی از هزینه های مستقیم (سود سپرده ها) می باشد که اگر بخواهیم بخش های مختلف اقتصادی و عموم مردم از تسهیلات ارزان قیمت بانکها بهره مند شوند. باید هزینه های پول را در سیستم بانکی کاهش دهیم. که این امر هم منوط به مدریت و کاهش هزینه های مستقیم است. به عبارتی، سودی که به سپرده گذاران پرداخت می شود تابعی از نرخ تورم است. امّا نمی توان پذیرفت در شرایطی که نرخ تورم بالا بوده نرخ سود سپرده ها در سطح پایین باشد که این امر تأثیر بسزایی در تأمین هزینه های جاری بانکها دارد. به این ترتیب بانکها نمی توانند از عهده هزینه های خود برآیند و بر همین اساس تسهیلات پرداختی با افزایش نرخ روبرو می شود. البته تورم هم می تواند تابعی از قیمت تمام شده بانکها باشد امّا این راهکار مناسبی به نظر نمی رسد که برای کاهش نرخ تورم قیمت تمام شده پول از طریق کاهش نرخ سود سپرده ها کاهش دهیم. چون از این طریق هم بانک و هم مشتری متضرز خواهد شد.

به این ترتیب کاهش نرخ تورم و قیمت تمام شده پول باید همگام با یکدیگر اتفاق بیافتد. البته به این نکته هم باید اشاره کرد که قیمت تمام شده پول در بانکها خصوصی به علت شرایط خاص جذب منابع بالاتر از بانکهای دولتی است. به طوری که بررسی ها نشان می دهد قیمت تمام شده پول در بانکهای دولتی حدود 13 تا 15 در صد است، و این در حالی است که این قیمت در بانکهای خصوصی تا 21% نیز می رسد.

ذکر این نکته هم ضروری است که سیاست کاهش مداوم سود بانکی باعث می شود تا بانک های خصوصی دو باره به دولتی تغییر ماهیت دهند چون در این حالت است که قیمت تمام شده پول در بانک ها کاهش خواهد یافت. در پایان باید گفت موسسات مالی و بانکها در برابر آحاد جامعه که به عنوان سپرده گذاران محسوب می شوند متعهد هستند امّا سپرده گذاران در ازای توقع دریافت سود بالا در زمان سپرده گذاری، تمایل دارند که در زمان اخذ تسهیلات و وام، سود بسیار کمتری در ازای آن پرداخت کنند اما این اختلاف به ضرر اقتصاد و سیستم بانکی است و هزینه های ملّی را افزایش خواهد داد. امّا به اعتقاد اینجانب صالحین باید با ارائه خدمات خدمت بیشتر و نوین بانکی در مقابل پرداخت سود بیشتر برای سپرده ها، نه تنها می تواند مشتریان خود را حفظ کند بلکه مشتریان زیادی جذب کرده و بهای تمام شده تا حدودی کاهش یابد. و امید است با یاری خدا و با موافقت شورای پول و اعتبار و بانک مرکزی با تبدیل شدن موسسه مالی اعتباری به بانک این هدف تحقق یافته و شاهد رشد و شکوفایی هر چه بیشتر موسسه با وجود مدیران کار آمد و خلاق محترم عامل و هیئت مدیره باشیم.

سپاس خدایی را که در قالب جهان آفرینش دفتر حُسن و زیبایی بنمود و برگ های گوناگون آن را در برابر ادراک و احساس آدمیان بگشود تا پاک بینان از هر ورق آن، فصول اسرار خوانند و از دریافت هر سری مزه عشق چشند.

منابع:

1- عزیز عالی ور، دکتر احمد حسینی، رضا نظری،فرشید نویسی(1383)«حسابداری صنعتی»سازمان حسابرسی،شماره48.

2- جمشید اسکندری (1387) «حسابداری صنعتی» انتشارات کیومرث

3- سورن آبنوس(1382) «حسابداری صنعتی» انتشارات ترمه- جلد اول

4- وی گانت، کی سو وکی مل(1388)«اصول حسابداری 3» انتشارات کتاب نو-ترجمه ایرج نوروش-دکتر بیتا مشایخی

5- دکتر ایرج نوروش- دکتر ساسان مهرانی- دکتر غلامرضا کرمی(1387)«مروری جامع برحسابداری مالی» انتشارات نگاه دانش- جلد اول

6- سایت بانک مرکزی

7-WWW.cost. accountion .bloyfa.com

8-WWW. ensani.ir

9- WWW.gostareshonline.com

رحمان اشرفی

شعبه مرکزی ارومیه

بهای تمام شده پول

مطالب مشابه :

لیست شعب موسسه مالی اعتباری عسکریه 5

برگزاری مجمع بیمه ایرانیان با حضور مدیرعامل بانک سرمایه | کسب 150 میلیارد ریال درآمد طی 9 ماه

مشاهیر

آگهی استخدام کانون زبان دهکده جهانی تبریز

آگهی استخدام مجتمع صنعتی پروتئینی شام شام شعبه خراسان

مراکز عرضه کننده پوشاک عفاف و حجاب

بهای تمام شده پول

استخدام بانک گردشگری در سال ۹۳ + استخدام جدید

حضرت علی اصغر(ع) - چوللرده آهولر ملر ای صود امر آهو سنه