حيطه هاي يادگيري و اهداف آموزشي
ذكر مطالب با ذكر ماخذ و منبع دسترسي(http://www.nurseeducator.ir/ ) بلامانع است.
ماخذ: درسنامه پرستاري بهداشت جامعه1 اصول و مباني بهداشت ، تاليف پروانه خراساني، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامي واحد نجف آباد. (1387)
حيطه هاي يادگيري و اهداف آموزشي
اهداف آموزشي از نظر ماهيت با يكديگر تفاوت دارند و مي‌توان آنها را به سه گروه هدفهاي شناختي ، هدفهاي عاطفي و هدفهاي مهارتي يا عملكردي تقسيم كرد. هدف از آموزش بهداشت، گذار از اين سه حيطه است،كه معروفترين طبقه‌بندي در حيطة شناختي و عاطفي، سطوح اهداف رفتاري بلوم است.
· حيطة شناختي
اهداف شناختي را بر مبناي سلسله مراتب آن از پايين به بالا و از سادگي تا پيچيدگي به شرح شكل(14-2) مي‌توان تقسيم بندي كرد :
شكل(14-2)پلكان اهداف آموزشي حيطةشناختي
آگاهي : ساده ترين مرحله يادگيري شناختي است و عبارت است از به خاطر سپردن و به ياد آوردن، مثل به خاطر سپردن اسامي.
ادراك : در اين مرحله آموخته‌ها بدون ارتباط با ساير ابعاد در نظر گرفته مي‌شود و فرا گيرنده آموخته‌ها را به زبان خود بيان مي‌كند.
كاربرد : در اين مرحله فراگيرنده آموخته را در موقعيت ويژه بكار مي‌گيرد.
تجزيه و تحليل: اين مرحله تجزيه و تحليل اطلاعات و درك رابطه ميان آنها و در نهايت تميز حقيقت است.
تركيب : در اين مرحله فراگيرنده قدرت تركيب عناصر قبلي و ساختن مفاهيم جديد را پيدا مي‌كند و خلاقيت پيش بيني به وجود مي‌آيد.
قضاوت وارزشيابي : در اين مرحله فرا گيرنده به قضاوت درباره واقعيت مي‌پردازد، راه حل‌هاي مختلفي ارائه مي‌دهد و مناسب ترين را انتخاب مي‌كند.
· حيطه عا طفي
اهداف حيطه عاطفي را بر مبناي سلسله مراتب آن از پايين به بالا و از سادگي تا پيچيدگي به شرح شكل(14-3) مي‌توان تقسيم بندي نمود :
شكل(14-3)پلكان اهداف آموزشي حيطة عاطفي
دريافت وتوجه : توجه آموزش گيرنده به يك موضوع جلب مي‌شود.
پاسخ‌گوئي :كمك مي‌كنيم كه فرا گيرنده پاسخ دهد. فرا گيرنده نسبت به هر موضوعي كه توجهش را جلب كرده است علاقه نشان مي‌دهد و حالت فعال به خود مي‌گيرد.
ارزش‌گذاري: در اين مرحله نوعي تعهد براي فرا گيرنده ايجاد مي‌شود كه براي او با ارزش است.
سازمان‌دهي: در اين مرحله تصميم‌گيري و انتخاب اهميت پيدا مي‌كند و فراگيرنده ارزشهاي خود را سازمان‌دهي و آگاهانه از گرايش‌هاي خود دفاع مي‌كند.
تبلور شخصيت: در اين مرحله يك چارچوب خاص ذهني به وجود مي‌آيد كه كليه رفتارهاي فرد را تحت كنترل در مي‌آورد. علا وه بر آن فرد داراي نگرش فلسفي مشخصي مي‌شود و به اشاعه آن مي پردازد.
· حيطة رواني – حركتي يامهارتي
بنر و روبل افزايش مهارت را طبق سلسله مراتب شكل(14-4) " از مبتدي تا ماهر[3]" طبقه‌بندي كرده اند. اهداف حيطه رواني-حركتي يا مهارتي را نيز بر مبناي سلسله مراتب فوق از پايين به بالا و از ساده تا پيچيده به شرح شكل (14-5) به شرح زيرمي‌توان تقسيم‌بندي كرد :
خبره و استادكار
كارشناس و حرفه اي
كاردان با تجربه
مبتدي پيشرفته
مبتدي
شكل(14-4) پلكان افزايش مهارت از مبتدي تا خبره (بنر و روبل)
آمادگي و تقليد:كه به مرحله مشاهده موسوم است. در اين مرحله به مهارت‌ها و حركات آموزش دهنده توجه مي‌شود و با توجه به اصول راهنما و الگو حركات در موقعيت مشابه انجام مي‌شود. در اين مرحله فردمبتدي[4] است. و به سه نوع آمادگي شامل: آمادگي ذهني ، آمادگي عاطفي و آمادگي فيزيكي احتياج دارد.
تمرين و اجرا بدون كمك: در اين مرحله مبتدي پيشرفته[5] در شرايط مشابه، مهارت‌هاي يادگرفته شده را بدون كمك انجام مي‌دهد .
دقت و سرعت: فرد به مقداري از مهارت در حد تنظيم زمان ( دقت و سرعت ) مي‌رسد كه به آن كاردان يا با كفايت[6] مي‌گويند.
هماهنگي: به فرد در اين مرحله كارشناس يا حرفه‌اي [7] مي‌گويند و حركات او كاملاً هماهنگ است و مي‌تواند در انجام كار‌هاي هماهنگ اولويت‌ها را بدون اشكال تنظيم نمايد.
تطابق و عادي شدن: افراد خبره، متخصص و استاد كار[8] به مرحله‌اي رسيده‌اند كه تطابق حركات پيچيده و ظريف در حد عالي است. اين مرحله كاملترين مرحله اهداف مهارتي است كه آموزش گيرنده با زمينه فعاليتش آگاهانه برخود مي‌كند. مانند رانندة بسيار ماهري كه در هنگام خطر در شرايط بسيار بد جوي بدون فكر كردن به طور غير ارادي پا روي ترمز مي‌گذارد و با كنترل فرمان، سرعت و ... به خوبي اتومبيل، سرنشينان و خود را از آسيب حتمي نجات مي‌دهد.
شكل(14-5) پلكان اهداف آموزشي حيطةرواني-حركتي
و افعال رفتاري مناسب براي هدف نويسي حيطه هاي يادگيري و ارزشيابي آموزش به بيمار :
تغيير در «آگاهي» سطحي‌ترين حيطه يادگيري در آموزش سلامت كه يا با ارائه و تشريح اطلاعات و اطمينان از اينكه مددجو آنرا مي‌فهمد و قادر است آن را به كار ببرد به دست مي آيد. در ارزشيابي اين سطح از يادگيري كافي است از فرد بخواهيد آنچه به او گفته ايد را بازگو نمايد يا با يك آزمون تستي يا تشريحي به كاربرد اين اطلاعات در مثالهايي از موقعيت هاي عملي درستي جواب بدهد.
قدم بعدي مربوط به تغيير «نگرش» و گرايشات رفتاري افراد با تغيير توجهات، تمايل ها، احساسات، نگراني ها، باورها، ارزشها و عقايد و تعصب هاي شخصي يا فرهنگي اجتماعي افراد است. «باورها» را مي‌توان بعنوان ادراك دائمي و مداوم در مورد هر چيزي در دنياي افراد تعريف كرد. باورها مي‌توانند درست يا غلط باشند، باورهاي درست را مي‌توان در هر زماني به اثبات رساند زيرا با واقعيات تطبيق داشته و قابل تجربه كردن مي‌باشند. باورهاي غلط هيچ‌گونه پايه‌اي نداشته و نمي‌توان آنها را اثبات كرد ولي به علت حمايت گروه در جامعه پابرجا مي‌باشند. «ارزشها» بهايي است كه هر فردي براي چيزهاي پيرامون خود قائل است. ارزش باعث انگيزه مي‌شوند و همان باور‌هايي هستند كه انسان با ميل و اشتياق به آنها عمل مي‌كند. در آموزش بهداشت تغيير در نگرش لازمة رسيدن به هدف نهايي يعني تغيير در عملكرد است زيرا تا به هدف تغيير در عملكرد يا رفتارهاي مردم نرسيم رسالت آموزش بهداشت به اتمام نرسيده است.
آموزش سلامت در بالاترين سطح، منجر به تغيير «عملكرد» و اصلاح رفتار هاي غير بهداشتي آموزش گيرنده مي شود . اين حيطه از يادگيري در آموزش سلامت آنچنان مهم است كه برخي متخصصان هدف غايي آموزش سلامت را صرفاً دستيابي به اين هدف ذكر مي‌كنند . برخي تعاريف ايده آل از آموزش سلامت، هدف از آموزش را ايجاد و تثبيت عملكردهاي بهداشتي در فرد ذكر نموده اند. در اين حيطه ، تغيير رفتارهاي زيان بخش افراد، گروه‌ها و جمعيت‌ها و تبديل آنها به رفتارهاي سودبخشي مد نظر است كه بر سلامت حال و آيندة آنان تأثيرمي‌گذارد . اين گونه هدف نويسي مختص آموزش دهندگاني است كه با دلسوزي تمام براي كاهش رنج بشريت خود را وقف نموده اند و آموزش خود را تا دستيابي به اين هدف تكرا نموده و ادامه مي دهند.
براي تهيه طرح درس يا چارچوب كلي ارزشيابي قبل و بعد از آموزش، آموزش دهنده لازم است نيازهاي آموزشي، محتواي مناسب، روش مؤثر و اجراي آموزش در شرايطي اثربخش و امكان پذير با استفاده از رسانه هاي آموزشي را در نظر بگيرد. سپس با آماده بودن تمهيدات فوق بر اساس برنامه به ارائه محتوا و اجراي آموزش(به شكل چهره به چهره انفرادي يا گروهي ) با يكي از روش هاي توضيحي(سخنراني، بحث گروهي، مباحثه و ...) يا روش هاي عملي( نمايش و تمرين عملي ، شبيه سازي، ايفاي نقش و ...) بپردازد. در انتهاي هر آموزش ارزشيابي دستيابي به اهداف رفتاري بر اساس هدف كلي صورت مي پذيرد اگرچه هدف كلي با افعال كلي همچون ياد بگيرد، بداند، بشناسد، انجام دهد و فرا بگيرد نوشته مي شود ولي براي نگارش اهداف رفتاري لازم است از افعال كاملاً عيني، مشخص و قابل اندازه گيري استفاده شود. به همين دليل ابتداحيطه مطلوب يادگيري در موضوع مورد آموزش تعيين مي گردد. به طور مثال براي هدف كلي همچون آشنايي با بيمار ي علايم و درمان كافي است كه حيطه مطلوب يادگيري در سطح افزايش سطح اطلاعات يا آگاهي بيمار/ همراه/ خانواده تعيين شود كه در نوشتن هدف رفتاري در اين حيطه افعالي كه استفاده مي شود عبارتند از : نام ببرد، فهرست نمايد، توضيح دهد، تعريف كند، ذكر كند. معمولا آزمون ارزشيابي در اين حيطه تهيه يك پرسشنامه يا راهنماي پرسش است كه به يكي از صورت هاي خودگزارشي نوشتاري يا از طريق مصاحبه توسط آموزش گيرنذده يا ارزيابي كننده پر مي شود
ولي براي اهداف كلي همچون "كنترل قند خون" بهتر است حيطه مطلوب يادگيري در سطح نگرش و عملكرد تعيين و ارزيابي شوند. افعالي كه براي حيطه نگرش كاربرد دارد عبارتند از: توجه كند، تمايل نشان دهد، تاييد كند، باور داشته باشد، ارزش بدهد، به ديگران توصيه كند.
در حيطه عملكردي كه كاملترين حيطه يادگيري است ابتدا بايد آگاهي و نگرش مثبت به عملكرد درست يا اصلاح عملكرد اشتباه ايجاد شود(يعني براي تغيير عملكرد از سطوح پايين تر كار آموزش آغاز مي شود ولي در نهايت تغيير عملكرد و كنش آموزش گيرنده مد نظر است كه معمولا با تهيه يك چك ليست مشاهده(و نه يك) . بنابراين اهداف رفتاري در اين حيطه با عباراتي نوشته مي شود كه رفتار صحيح را عملاً نشان دهد. مثال برخي عناوينمهم چك ليست مشاهده براي تزريق صحيح انسولين عبارتند از: كشيدن مقدار انسولين طبق دستور پزشك ، رعايت ترتيب صحيح در مخلوط كردن انسولين ها، انتخاب محل مناسب براي تزريق، تزريق درست انسولين به زير پوست با زاويه و عمق صحيح و ...
مطالب مشابه :
تهیه ی پمفلت
تهیه ی پمفلت فكر كردن در باره گروه هدف مورد آموزش، نوع رفتار هاي أنها و
اصول اموزش به مددجو
اهمّیت آموزش به نحوه دسته رسانه آموزشی غیر نورتاب مانند پمفلت و پوستر ، رسانه
شیوه های ساخت و بکارگیری وسایل کمک آموزشی
مثلاً آشنا كردن فراگيران با و درست رسانه ها مي آموزش ساخت وبلاگ و نحوه ای
روش اجرايي 9 راه حل ايمني بيمار
راهكارهاي بهبود ارتباط ، نهادينه كردن فرهنگ ارتباط و نحوه پمفلت آموزشي در درست پيش
حيطه هاي يادگيري و اهداف آموزشي
باورها مي‌توانند درست يا غلط در مخلوط كردن انسولين ها پمفلت‌های آموزش
نگاهی به اهداف و فوايد شوراي معلمان
دقيق تر و درست تر خواهد كردن، محاسني خصوص آموزش مسائلي نظير نحوه تهيه طرح
آسیب شناسی اجتماعی در مدارس
فراهم كردن امكانات آموزش و پشتيبانی های درست و منطقی در نحوه برخورد
اهمیت رسانه درتکنولوژی آموزشی پیشرفته
رسانه آموزشي به عوامل ، وسايل و يا ابزاري گفته مي شود كه كل محتواي آموزش درست رسانه ها
برچسب :
آموزش نحوه درست كردن پمفلت