انواع ازدواج در اسلام
انواع ازدواج در اسلامازدواج مسیار • ازدواج موقت • محللازدواج مسیارنوعی ازدواج در فقه اسلامی است که در آن زن و شوهر با قراردادن شروطی در عقد نکاح از برخی حقوق و تکالیف خود مانند نفقه، زندگی مشترک، تعیین مسکن توسط شوهر و حق قسم (حق مساوی در همبستری [در هنگام چندزنی) صرف‌ِنظر می‌کنند. در نکاح مسیار معمولاً زن و شوهر جدا از یکدیگر زندگی می‌کنند و ازدواج به‌طور رسمی ثبت نمی‌شود. این نوع از ازدواج بیشتر در میان اعراب سنی‌مذهب ساکن عربستان و کشورهای حاشیه خلیج فارس و در بین جوانانی که امکان آغاز زندگی مستقل ندارند، مردانی که بدون همسر خود به مسافرت رفته‌اند، زنان مطلقه یا بیوه‌ای که تمایل به زندگی مشترک ندارند و زنان مسنی که هنوز ازدواج نکرده‌اند، شایع است.نکاح مسیار با انتقاداتی نیز روبروست. منتقدان این ازدواج را غیر اخلاقی و نوعی کلاه شرعی برای لذت‌جویی جنسی می‌دانند. این مسئله در سال‌های اخیر مورد بحث فقها و حقوق‌دانان اهل سنت قرار گرغته است. برخی فقها آن را حرام اعلام کرده‌اند و معتقدند شرط‌هایی مثل عدم پرداخت نفقه و حق مبیت خلاف مقتضای ذات عقد ازدواج است. برخی دیگر هرچند معتقدند این ازدواج تمام شرایط یک ازدواج صحیح را دارد و منعی در آن نیست اما آن را مناسب ندانسته و به کراهت آن حکم داده‌اند.محتویات
◦۱ نام
◦۲ پیشینه
◦۳ دلایل
◦۴ انتقادات
◦۵ مقایسه با متعه
◦۶ منابعنامدر مورد ریشهٔ واژه مسیار و معنای آن نظرات مختلفی مطرح شده‌است. برخی گفته‌اند مسیار در زبان عامیانهٔ اهالی نجد عربستان به معنای دیدار روزانه است و وجه تسمیهٔ این ازدواج آن است که «شوهر غالباً در دیدارهای روزانه به دیدن زوجه می‌آید، شبیه دیدار از همسایه‌ها». برخی معتقدند مسیار از سیر گرفته شده و به مردی گفته می‌شود که در مسیر سفر خود با زنی ازدواج می‌کند. شیخ یوسف قرضاوی در این مورد می نویسد: «مسیار کلمه‌ای است که در خلیج رواج یافته و شاید به معنای مرور به زوجه یا سیر به وی می‌باشد و ازدواجی است که در آن زندگی دائمی و مَبیت نیست».[۱]برخی هم مسیار را صیغهٔ مبالغه از ریشهٔ سیر می‌دانند که توصیفگر وضعیت مردی است که بسیار سیر می‌کند و این نام را بر این نوع ازدواج نهاده‌اند چون «در آن التزامی به حقوق زوجیت وجود ندارد و مرد در این ازدواج حالت مرد سیّاری را دارد که خود را ملتزم به حقوقی که ازدواج مقتضی آن است مانند نفقه و مبیت نمی‌داند».برخی هم گفته‌اند مسیار واژه‌ای در لهجهٔ بادیه‌نشینان عرب است که در این‌جا به معنای «سیر به سوی زوجه و خوشحال نمودن وی می‌باشد».پیشینهازدواج مسیار غالباً پدیده‌ای جدید توصیف می‌شود که اعراب اهل تسنن ساکن حاشیه خلیج فارس - برخی منابع مشخصأ منطقهٔ تمیم عربستان را نام می‌برند - آن را ابداع کردند. اما عده‌ای دیگر آن را دارای سابقهٔ تاریخی می‌دانند و به نوعی ازدواج که ابن قدامه در کتاب مغنی توصیف کرده، استناد می‌کنند: «مردی که در ازدواج با زنی شرط نماید در هر هفته یک شب نزد وی باشد یا در ازدواج دیگری شرط کند که در هر ماه ۵ یا ۱۰ درهم به زوجه نفقه بدهد یا شرط نماید روزهای مشخصی از ماه به ملاقات وی رود». برخی هم آن را به ازدواج نهاریات و لیلیات (روزانه یا شبانه) تشبیه می‌کنند که فقهای قدیمی در مورد آن بحث کرده و در مورد صحت یا بطلان آن اختلاف داشتند، در ازدواج نهاریات یا لیلیات «مرد با زنی ازدواج می‌کند که شب در خارج از منزل کار می‌کند و روز نزد شوهر می‌رود یا روز کار می‌کند و شب به منزل نزد شوهر می‌رود».دلایلمردان و زنان دلایل متفاوتی برای روی آوردن به ازدواج مسیار دارند. از جمله دلایل زنان می‌توان به شانس پائین ازدواج عرفی برای زنان سالخورده و مطلقه و دارای فرزند که خود ناشی از دید منفی مردان نسبت به این‌گونه زنان است، امکان مسافرت یا استفاده از مکان‌هایی چون رستوران‌ها و نمایشگاه‌ها و ... که در برخی کشورهای اسلامی برای زنان بدون داشتن همراه ِ محرم ممکن نیست، منافع اقتصادی (برای مثال در برخی موارد زن شرط می‌کند که شوهر باید هزینهٔ اجاره منزل او را بپردازد و حتی در صورت طلاق هم مرد موظف به پرداخت اجاره است)، عدم تقبل مسئولیت‌ها و محدودیت‌هایی که زن در قبال همسر خود دارد (برای مثال زنان شاغل همچون پزشکان که باید مدت زیادی را بیرون از خانه به‌سر برند گاه به ازدواج مسیار با مردان غیر سعودی روی می‌آورند زیرا مردان اهل عربستان سعودی معمولاً اجازه نمی‌دهند همسرشان برای مدت طولانی بیرون از خانه باشد.).از دلایل مردان نیز می توان به تنوع‌طلبی جنسی بدون تقبل هزینه‌های سنگین ازدواج معمولی، منافع اقتصادی (مانند دریافت بخشی از اموال زنان ثروتمند در ازای ازدواج با آنان)، مخفی نگاه داشتن ازدواج از همسر اول یا خویشاوندان و فرزندان به‌ویژه در مورد مردانی که در دو یا چند شهر زندگی می‌کنند و نیز بالا بودن مهریه و هزینه مراسم ازدواج اشاره کرد.انتقاداتازدواج مسیار در میان مسلمانان منتقدان بسیاری دارد، بسیاری آن را غیر اخلاقی، در تضاد با ارزش‌های اسلامی، ناقض حقوق زنان و شأن خانواده و حتی نوعی روسپی‌گری قانونی می‌دانند. حتی در عربستان سعودی که این ازدواج بیشتر رایج است، اکثر زنان ازدواج مسیار را غیرقابل قبول دانسته و اکثر مردان هرچند برای خود می‌پسندند ولی برای بستگان زن خود غیر قابل قبول می‌شمارند.[۲][۳]مقایسه با متعهازدواج مسیار معمولا با متعه مقایسه شده است. شروط رایج در ازدواج مسیار مثل گذشتن از حق نفقه، حق همبستری و مانند آنها، آن را از بعضی جهات به متعه شبیه می‌کند. با این حال ازدواج مسیار باید شرایط اصلی ازدواج را داشته باشد و همین‌ها آن را از متعه، که نزد سنیان ممنوع است، متمایز می‌کند. مهمترین تفاوت این دو در دائم بودن ازدواج مسیار است که جز با طلاق یا فسخ نکاح پایان نمی‌پذیرد، اما متعه محدود به زمان معینی است و با انتهای مدت خودبه‌خود به پایان می‌رسد. همچنین در ازدواج مسیار زن و شوهر از یکدیگر ارث می‌برند. عدم تعیین مهریه عقد را باطل نمی‌کند و حضور دو شاهد در هنگام عقد لازم است و مرد حداکثر ۴ زن را می‌تواند در یک زمان به ازدواج خود درآورد. در حالی که در ازدواج موقت ارث نیست، مهریه حتماً باید تعیین شود، نیازی به حضور شاهد نیست و محدودیتی در تعداد آن نیز وجود ندارد..[۴]منابع1.↑ اهل تسنن و ازدواج مسیار
2.↑ Misyar marriage’ hot topic in Saudi Arabia Michel Hoebink, 2007, Radio Netherlands
3.↑ Misyar Marriage — a Marvel or Misery? Somayya Jabarti, Arab News, 2005
4.↑ اهل تسنن و ازدواج مسیار
◦اهل تسنن و ازدواج مسیار محمد صادقی، شماره ۴۰، تابستان ۱۳۸۷
◦زواج المسيار الجزیره، ۲۰۰۴◦ازدواج در اسلام
انواع
ازدواج مسیار • ازدواج موقت • محلل
جدایی
طلاق • خلع و مبارات• لعان• ایلاء • ظهار • عده
حقوق و تکالیف
مهریه • نشوز • حق امتناع زوجه • نفقه • حق قسم
مرتبط
چندزنی • زنا • استبضاع • محرم • شرط ضمن عقد ازدواج • ترمیم پرده بکارت • فرزند در اسلام • خویشاوندی رضاعی • ازدواج در ایران • ازدواج در افغانستان • حداقل سن ازدواج در ایران ◦ازدواج ایرانی
عناصر بومی
خواستگاری • بله‌بُران • شیرینی‌خوران • حنابندان • عقد نکاح • سفره عقد • آینه و شمعدان• ترمه • جهازبران • مراسم عروسی در ایران • شب زفاف • حجله • پاتختی • پاگشا
عناصر جدید
نامزدی • لباس عروس • ماشین عروس • ماه عسل
مرتبط
نومکانی • دفتر ازدواج و طلاق • حداقل سن ازدواج در ایران • متعه • عروس • داماد • شب جمعه • مهریه • شیربها • بنداندازون • شروط ضمن عقد ازدواج • ازدواج مسیار • سند ازدواج • زیرلفظی • گواهی‌نامه ازدواج • خون‌بس•خویدوده
برگرفته ازhttp://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=ازدواج_مسیار&oldid=10863075>--------------------------------------------------------------------------------
متعه
متعه یا نکاح منقطع یا ازدواج موقت که به صیغه نیز معروف است، نوعی از ازدواج در مذهب شیعه است که در آن عقد ازدواج برای مدت معین و محدودی با مهریه‌ای معلوم، بین زن و مرد بسته می‌شود و با پایان آن رابطهٔ زوجیت خودبه‌خود منقضی می‌شود. در میان مسلمانان در مورد جواز این ازدواج اختلاف نظر است. اهل سنت، اباضیه و زیدیان آن را حرام و شیعیان امامی آن را مشروع و صحیح می‌دانند. برخی در تعریف، متعه را ازدواج نمی‌دانند و معتقدند در شریعت اسلام هم ازدواج دو نوع تعریف نشده‌است. متعه یعنی تمتع، درحالی‌که هدف از ازدواج، تشکیل خانواده است.[۱]متعه در قوانین ایران به پیروی از فقه امامیه به رسمیت شناخته شده است اما در کشورهای اسلامی دیگر و کشورهای غربی چنین نهادی وجود ندارد.[۲]محتویات◦۱ متعه در قران
۲ قواعد■۲.۱ تعیین مدت
■۲.۲ تعیین مهریه
■۲.۳ انقضای عقد
■۲.۴ ارث
■۲.۵ مذهب
■۲.۶ تعداد
■۲.۷ عده
■۲.۸ اجازهٔ پدر۳دلایل مخالفان و موافقان
۳.۱ دلایل مخالفان■۳.۱.۱مخالفان در اسلام
■۳.۲ موافقان
◦۴ متعه در جمهوری اسلامی ایران
◦۵ پانویس
◦۶ منابعمتعه در قرآناین نوع از ازدواج خاص مذهب شیعه است و فقهای امامیه آن را بر اساس آیه ۲۴ سوره نساء صحیح می‌دانند که در آن آمده است: «مهر و کابین آن زنان را که از آنان بهره‌مند شده‌اید به عنوان واجب بپردازید»۲ اما فقهای عامه آن را نمی‌پذیرند و معتقدند این آیه در مورد استمتاع در ازدواج دائم است.[۴]قواعدتعیین مدتمتعه شباهت‌ها و تفاوت‌هایی با ازدواج دارد. مهمترین ویژگی آن تعیین مدتی است که با اتمام آن ازدواج بدون نیاز به طلاق به پایان می‌رسد. این مدت حداقل و حداکثری ندارد اما برخی معتقدند در صورتی که مدت ازدواج موقت از طول عمر معمول انسان فراتر باشد ازدواج به دائم تبدیل می‌شود. صیغهٔ ازدواج موقت گفتن عبارتی به مضمون «خود را [با مهریه معین برای مدت معینی] به زوجیت تو در می‌آورم» از سوی زن و اعلام عبارتی به مضمون «قبول می‌کنم» از سوی مرد است. بر اساس نظر مشهور این ایجاب و قبول در صورت توانایی تلفظ واژه‌های عربی حتماً باید به زبان عربی گفته شود.[۵]اما قانون مدنی ایران اشاره‌ای به عربی بودن ندارد.[۶]در عربی معمولاً از سه واژهٔ «زوجتک» یا «متعتک» یا «انکحتک» برای زن و «قبلت التزویج» یا «قبلت النکاح» برای قبول مرد استفاده می‌شود.[۷] ایجاب و قبول هم ممکن است جابجا شود یعنی مرد درخواست ازدواج را اعلام و زن موافقت را اعلام کند.[۸] برخی فقها مانند محقق حلی معتقدند اگر مدت در زمان عقد تعیین نشود قرارداد خودبخود به ازدواج دائم تبدیل شده‌است[۹]اما بر اساس نظری دیگر در این صورت با توجه به قاعدهٔ «ما وقع لم یقصد و ما قصد لم یقع»[۱۰ عقد موقت بدون ذکر مدت باطل است و زوجیتی برقرار نشده‌است. این نظر در بین حقوق‌دانان مقبول‌تر است. فقهایی چون شهید ثانی و علامه حلی هم این نظر را داشته‌اند.[۱۱]مدت عقد را می‌توان تمدید کرد، همچنین مرد می‌تواند از ادامهٔ آن صرفنظر کرده و به اصطلاح مدت باقی‌مانده را بذل کند و زوجیت را به پایان برساند و یا طرفین می‌توانند پس از پایان مدت آن را به ازدواج دائم تبدیل کنند.تعیین مهریهدر ازدواج موقت نیز مثل ازدواج دائم بایستی مهریه‌ای تعیین گردد و مقدار آن بسته به توافق طرفین است، اما برخلاف ازدواج دائم که تعیین مهریه را می‌توان به بعد از ازدواج موکول کرد یا اصولاً توافقی بر آن نکرد، در ازدواج موقت عدم تعیین مهریه در زمان عقد موجب باطل شدن قرارداد می‌شود.[۱۲]انقضای عقدطلاق در متعه وجود ندارد و انقضای آن با پایان مدت یا بذل مدت است، به این معنی که مرد می‌تواند قبل از پایان مدت از بقیه زمان صرفنظر کرده و رابطهٔ زوجیت را به پایان برساند. ایلاء هم بنا به نظر مشهور در آن امکان ندارد و در مورد امکان لعان و ظهار اختلاف نظر است، بر اساس شرح لمعه لعان فقط در مورد قذف به زنا قابل اجراست.[۱۳]ارثدر مورد وضعیت ارث در ازدواج موقت اختلاف نظر زیادی وجود دارد و چهار دیدگاه متفاوت مطرح است:[۱۴]
◦زن و شوهر از یکدیگر ارث نمی‌برند مگر اینکه در هنگام عقد شرط توارث کنند. با توجه به اصل «المسلمون عند شروطهم» و برخی احادیث هم آن را تأیید کرده‌اند. این نظر را شیخ طوسی، محقق حلی، شهید اول و شهید ثانی داشته‌اند.[۱۵]
◦زن و شوهر از یکدیگر ارث نمی‌برند و شرط توارث هم باطل است. با توجه به اینکه ارث یک حکم شرعی است و اثبات آن به دلیل نیاز دارد. برخی احادیث هم از این دیدگاه پشتیبانی می‌کند. اکثر فقهای متأخر این نظر را داشته‌اند و برخی این را نظر مشهور دانسته‌اند.
◦زن و شوهر از یکدیگر ارث می‌برند مگر اینکه شرط عدم توارث کنند. شریف مرتضی این نظر را داشته‌است.[۱۶]
◦زن و شوهر از یکدیگر ارث می‌برند و شرط عدم توارث هم باطل است.در قانون مدنی ایران با توجه به مادهٔ ۹۴۰ که گفته «زوجین که زوجیت آنها دائم بوده و ممنوع از ارث نباشند از یکدیگر ارث می‌برند.» مشخص می‌شود که در ازدواج موقت ارث وجود ندارد اما اینکه آیا می‌توان شرط ضمن عقد توارث را کرد مشخص نیست. برخی حقوق‌دانان چنین شرطی را با توجه به اصل صحت صحیح ولی برخی سکوت قانون را به معنی نبود این امکان می‌دانند و تغییر در مقررات ارث را با توجه به اینکه به منافع افراد دیگر و مصلحت اجتماعی مربوط است از طریق قرارداد ممکن نمی‌دانند.[۱۷]مذهبزن نمی‌تواند با غیر مسلمان و بنا به قولی غیر شیعیان دوازده‌امامی ازدواج کند و مرد هم با زن ناصبی و مشرک نمی‌تواند ازواج کند اما با اهل کتاب از جمله زرتشتیان می‌تواند ازدواج کند.[۱۸]تعدادازدواج موقت زن با بیش از یک مرد در یک زمان جایز نیست اما بر اساس نظر مشهور مرد در ازدواج موقت محدودیت عددی ندارد و به هر میزان که بخواهد می‌تواند همسر موقت اختیار کند، برخلاف ازدواج دائم که به چهار همسر همزمان محدود شده‌است.[۱۹]عدهبر اساس نظر مشهور مدت عدهٔ ازدواج موقت دو بار پاک شدن از قاعدگی پس از پایان متعه است. برای اشخاصی که با وجود یائسه نبودن قاعده نمی‌شوند، این مدت ۴۵ روز است. اما اگر شوهر در اثنای ازدواج موقت بمیرد، بر اساس نظر مشهور عده همانند ازدواج دائم چهار ماه و ده روز است.[۲۰]اجازهٔ پدرپسر بالغ و رشید، و دختر بالغ و رشید و غیر باکره در امر ازدواج استقلال دارند و هیچ‌کس حتی پدر بر آنها ولایتی ندارد. همچنین پدر و جد پدری بر فرزند صغیر و فرزند بالغ دیوانه یا سفیه (کم‌عقل) خود ولایت در ازدواج دارند و می‌توانند در صورت نبود مفسده او را به ازدواج دیگری درآورند.[۲۱] و بنا به نظر مشهور آن پسر یا دختر پس از بلوغ نمی‌تواند ازدواج را بر هم بزند.[۲۲]اما در مورد ولایت پدر (و جد پدری) بر نکاح دختر بالغ (بنا به نظر مشهور نه سالهٔ قمری) باکرهٔ رشیده (غیر سفیه) اختلاف نظر وجود دارد؛ برخی ولایت پدر بر دختر رشید را نپذیرفته و ازدواج را بر عهدهٔ خود دختر می‌دانند، گروهی دیگر به ولایت مشترک پدر و دختر معتقدند یعنی برای ازدواج هم ارادهٔ دختر و هم اجازهٔ پدر را لازم می‌دانند و هیچ یک از آنها به طور مستقل نمی‌تواند عقد ازدواج را جاری کند، برخی هم بین نکاح دائم و موقت تفاوت نهاده و در نکاح دائم دختر را مستقل و در نکاح منقطع غیرمستقل می‌دانند، یا برعکس در نکاح دائم غیرمستقل و در نکاح منقطع مستقل می‌دانند و دسته‌ای دیگر هم ولایت را به طور کامل بر عهدهٔ پدر می‌دانند و حقی برای دختر در ازدواج قائل نیستند.محقق حلی در کتاب شرائع‌الاسلام (قرن هفتم) نظر مشهور و دیدگاه خود را عدم ولایت پدر بر دختر رشیده باکره ذکر می‌کند و از سه نظر اقلیت دیگر یاد می‌کند: اول؛ به گفتهٔ شیخ مفید در مقنعه و ابوصلاح حلبی در الکافی هم اجازهٔ پدر و هم رضایت دختر هر دو باید احراز شود، دوم نظر شیخ طوسی در النهایه و ابن براج در المهذب که امر را مثل مورد ازدواج صغیر به طور کامل بر عهدهٔ پدر دانسته و حقی برای دختر قائل نیستند. و سوم گروهی که استقلال دختر در ازدواج موقت را به رسمیت شناخته ولی در ازدواج دائم او را محتاج اجازه از پدر می‌دانند و برعکس.[۲۳ شمس‌الدین عاملی (شهید اول) در لمعه (قرن هشتم) و زین‌الدین عاملی (شهید ثانی) در شرح لمعه (قرن دهم) هم نظر صحیح‌تر را عدم ولایت پدر بر دوشیزهٔ بالغ و رشیده و عدم لزوم حضور ولی در هنگام ازدواج نوشته‌اند.[۲۴]روح‌الله خمینی هم در تحریرالوسیله (قرن چهاردهم) این چهار نظر را شرح داده و احتیاط را در کسب اجازه هم از پدر و هم از جد پدری دانسته‌است.[۲۵]اما حتی فقهایی که ولایت پدر بر دختر را می‌پذیرند اتفاق نظر دارند که اگر پدر با وجود تمایل دختر وی را از ازدواج با همتای[۲۶] خود منع کند ولایت او بدون تردید ساقط می‌شود که در اصطلاح آن را «عضل» می‌نامند.[۲۷]در بین فقهای معاصر ابوالقاسم خویی[۲۸]، سید صادق شیرازی[۲۹]، جواد تبریزی[۳۰]و سید علی خامنه‌ای[۳۱] گرفتن اجازه از پدر را «احتیاط واجب» دانسته‌اند. (نظر احتیاطی به این معناست که فقیه به قطعیت در موضوع نرسیده و حکم یا فتوا صادر نمی‌کند ولی بر اساس اصل «احتیاط» آن را توصیه می‌کند». سید علی سیستانی[۳۲]فتوا داده که باید اجازهٔ پدر اخذ شود. اما محمدصادق روحانی[۳۳]، سید محمد حسینی شاهرودی[۳۴]، محمد صادقی تهرانی و عبدالکریم موسوی اردبیلی [۳۵] معتقدند که اجازهٔ پدر برای دختر بالغ (بر اساس نظر مشهور نه سالهٔ قمری) که خیر و صلاح خود را تشخیص می‌دهد، لازم نیست. به گفتهٔ محمدتقی مدرسی هم احتیاط در اجازه است اما بر اساس نظر قوی‌تر کسی که ادارهٔ زندگی خود را در دست دارد از ولایت خارج شده و نیازی به اجازه ندارد.[۳۶] محمدسعید حکیم در استفتائی در مورد اجازهٔ ازدواج دختر باکره به شرط عدم دخول بدون اذن پدر، آن را صحیح دانسته‌است.[۳۷]دلایل مخالفان و موافقانمخالفانانتقادات بر صیغه بر پایه مواردی چون ایجاد تبعیض‌های اجتماعی و حقوقی علیه زنان، مغایرت با اسلام، «کلاه شرعی» بودن برای روسپی‌گری، رواج بیماری‌های آمیزشی مانند ایدز، نقض حقوق کودک حاصل از صیغه، ازهم‌پاشیدن خانوادهها است.
◦از نظر فرهنگی، در جامعه ایران بسیاری «صیغه» را نوعی «کلاه شرعی» برای روسپی‌گری می‌دانند.[۳۸]روسپی‌گری در ایران جُرم بوده و مجازات شلاق دارد اما خواندن یک متن صیغه از جانب عاقد، آن را شرعی می‌کند.[۳۹]
◦منتقدان معتقدند که صیغه موجب ایجاد تبعیض‌های اجتماعی و حقوقی علیه زنان می‌شود. زیرا در قوانین «صیغه» منافع مرد بر منافع زن برتری دارد و می‌افزاید: «در این جا فقط لذت جنسی مرد در نظر گرفته شده‌است نه زن.[۳۸]همچنین ازدواج موقت موجب نقض حقوق زنان می‌شود زیرا در ازدواج موقت، زنان از مردان ارث نمی‌برند و مرد ملزم به پرداخت نفقه نیست.[۴۰]فاطمه صادقی معتقد است صیغه می‌تواند موجب انقیاد برخی زنان شود زیرا تعدد زوجات به دنبال خواهد داشت اما در عین حال ممکن است مشکلات دسته‌ای دیگر از زنان را حل کند. نکته مورد تاکید باید این باشد که ازدواج موقت چه نفعی برای زنان دارد و شان اجتماعی زنان در این پدیده چقدر مورد توجه جامعه قرار می‌گیرد. او همچنین درمورد تفاوت فلسفه رایج درباره صیغه در گذشته و موافقان فعلی ترویج آن هشدار می‌دهد و بررسی کارشناسی را ضروری می‌داند.[۴۱]
◦مخالفان معتقدند اغلب مردان متاهل برای صیغه اقدام می‌کنند که این امر موجب فروپاشی خانوادهها می‌شود.[۴۲]
◦یکی دیگر از مشکلات مربوط به کودک این است که از آنجا که ثبت صیغه الزامی نیست، زنانی که باردار می‌شوند، نمی‌توانند ثابت کنند بچه از شوهر موقت است. چنان‌که طبق اعلام نماینده قوه قضائیه، تعداد زیادی پرونده در دادگاه‌ها وجود دارد که بعد از بارداری زن، مرد خود را پنهان کرده‌است و یا بچه را انکار می‌کند.[۴۲]
◦مینو محرز، پزشک متخصص بیماری‌های عفونی و ایدز معتقد است «از آنجایی که در ازدواج موقت، فرد محدود به یک شریک جنسی نشده و می‌تواند از این طریق، چند شریک جنسی داشته باشد، احتمال شیوع بیماری‌های مقاربتی افزایش می‌یابد. در شرایط فعلی و با دانش ناکافی مردم جامعه در خصوص بیماری‌های مقاربتی، ترویج ازدواج موقت کار غلطی به نظر می‌رسد.»[۴۲]
◦برخی مخالفان معتقدند «فرهنگ جامعه ما فرهنگ ازدواج دایم است». به جای ترویج ازدواج موقت برای جوانان باید مشکلات ازدواج دایم آنان را حل کرد. رواج صیغه موجب خلل وارد شدن به ازدواج دائم و شرعی کردن مشکل «روابط دختر و پسر در جامعه اسلامی» می‌شود.[۴۱]مخالفان در اسلامنوشتار اصلی: مخالفت با صیغه در اسلاممخالفان در بحث‌های درون‌دینی، با استناد به دستورها و سنت پیامبر، متعه را حرام می‌دانند. عمده‌ترین استناد اهل سنت در مورد حرمت ازدواج موقت بر تحریم آن به واسطه سنت و احادیث پیامبر است. آنان دلیل مخالفت خود نسبت به ازدواج موقت را، «نَسخ» ذکر می‌کنند و معتقدند که ازدواج موقت به استناد تعدادی از آیات قرآن و همچنین حدیثی صریح از پیامبر منسوخ است. از جمله اینکه زن در ازدواج موقت زوجه نیست برای آنکه از شرایط زوجیت این است که ارث ببرد و بتوان او را طلاق داد و در آن لعان و ظهار جاری شود و دارای عدّه باشد و حق نفقه داشته باشد و حال آنکه هیچ یک از این شرایط در ازدواج‌موقت نیست و از تمام شوؤن زوجیت محروم است. همچنین ازدواج موقت ارث ندارد و زوجه دائم ارث دارد و با توجه به ارث زوجین، چون در ازدواج موقت زوجین از یکدیگر ارث نمی‌برند، پس قرآن ناسخ ازدواج موقت است. علاوه بر آن چون ازدواج موقت طلاق ندارد و طلاق هم از لوازم زوجیت است پس متعه زوجه نیست و چون زوجه نشد، آیه طلاق ناسخ آیه متعه می‌باشد در صورتیکه اگر متعه زوجه بود، باید بتوان آن را طلاق داد و حال آن که در ازدواج موقت طلاق ندارد.[نیازمند منبع]موافقانموافقان ازدواج موقت نیز استدلال‌هایی را در دفاع از آن مطرح کرده‌اند:[۴۳]
◦متعه از گسترش روابط آزاد جلوگیری می‌کند. روابط آزاد مغایر برخی مذاهب است و تعهدات قانونی برای طرفین ایجاد نمی‌کند. این مزیت به ویژه در مورد فرزندان حاصل از ازدواج موقت مطرح است که تمام حقوق فرزندان ازدواج عادی را دارند در حالی‌که فرزندان روابط آزاد حرام‌زاده محسوب شده و از حمایت‌های قانونی و اجتماعی بی‌بهره‌اند.
◦از ازدواج موقت می‌توان به عنوان یک دورهٔ آزمایشی برای تصمیم‌گیری در مورد امکان زندگی مشترک استفاده کرد.
◦ازدواج موقت برای کسانی که امکان تشکیل خانواده، به هرد دلیل به ویژه دلایل مالی، ندارند راهی برای ارضای نیازهای جنسی و عاطفی فراهم می‌کند. در این زمینه مدافعان به پیشنهادها برتراند راسل فیلسوف انگلیسی و قاضی آمریکایی دادگاه نوجوانان قاضی لیندسی یاد می‌کنند که پیشنهاد تعریف انواع مشابهی از ازدواج به نام ازدواج موقتی یا زناشویی رفاقتی را برای جوانان و دانشجویان کرده بودند.
◦ازدواج موقت در دورهٔ نامزدی برای افراد و خانوادهایی که به مسائل شرعی پایبندند راه حلیست که امکان معاشرت و مراودات میان دو طرف را برقرار می‌کند.متعه در جمهوری اسلامی ایرانبحث صیغه در حدود سال ۱۳۷۰ با سخنان علی اکبر هاشمی رفسنجانی، رئیس جمهوری وقت که صیغه را به عنوان راهکاری برای مقابله با معضلات جنسی جوانان مطرح کرده بود، دامن زده شد ولی این بحث به علت مخالفت‌های سنگینی که پیش آمد برای بیش از یک دهه به حاشیه رفت.[۴۱ در سال ۱۳۸۱ نیز با طرح راه‌اندازی خانه عفاف بالا گرفت که بعد اعلام شد طراح آن دستگیر شده و خود سابقه منکراتی داشته‌است.[۴۴]در این بین گزارش‌های متعددی از فروش خدمات جنسی با انجام متعه ثبت شد، مثلا در قم که روزانه هزاران زایر و مسافر به آن رفت و آمد دارند.[۳۸][۳۹]بار دیگر در سال ۱۳۸۶ مصطفی پورمحمدی، وزیر کشور خواستار رواج «صیغه» (با عنوان ازدواج موقت) با هدف «جلوگیری از شیوع فساد در جامعه» شد.[۳۸][۴۱] هرچند که بعدا غلامحسین الهام سخنگوی دولت اعلام کرد «سخنان اخیر وزیر کشور درباره ازدواج موقت، از جایگاه یک روحانی بوده‌است و نظر دولت نیست. این امر مربوط به دولت به عنوان قوه مجریه کشور نیست.»[۴۲]در قانون حمایت از خانواده ۱۳۹۱در ماده 21 ضمن تأکید بر آنکه نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران با رویکرد به محوریت و استواری روابط خانوادگی، ازدواج دائم را مبنای تشکیل خانواده می داند، نکاح موقت را بر اساس احکام شریعت و قانون مدنی ایران جایز دانسته و در سه حالت ثبت آن را الزامی می داند که عبارت از باردار شدن زوجه، توافق طرفین و یا شرط ضمن عقد می‌باشد. در ماده 51 عدم ثبت در این شرایط را مشابه عدم ثبت ازدواج دائم مشمول احکام کیفری برمی شمارد.[۴۵]علاوه بر این وب‌گاه‌هایی نیز در اینرنت برای ترویج صیغه و آشنا کردن داوطلبان با یکدیگر ایجاد شده‌است. از جمله وب‌گاه‌های «صیغه دات کام»، «وبلاگ موقت» و وبلاگ «حال و هول حلال» (ستاد برگزاری اولین کنگره لذت حلال در تهران و یا قم).[۴۶] مدیریت وبلاگ «موقت» اندیشه اصلی تاسیس این وبلاگ و ترویج ازدواج موقت را «ازدواج موقت، ثواب کردن، بدعت شکنی و زنده کردن سنت‌های رسول الله» عنوان کرده‌است. این وبلاگ در یک بخش مجموعه مطالبی که صیغه را تایید می‌کنند (به ویژه احکام مربوط به دختران باکره) جمع‌آوری کرده‌است و در بخش دیگر مشخصات افراد داوطلب را دریافت کرده، آنها را با هم آشنا می‌کند و در صورت تمایل صیغه عقد موقت را برایشان جاری کرده و مکانی برای برگزاری این عمل در اختیارشان قرار می‌دهد.[۴۷]حمید توکلی کرمانی (زاده ۱۳۶۷ در یزد) هنگام تاسیس این وبلاگ، ۱۸ ساله و محصل رشته ریاضی فیزیک بود.[۴۸]او دلیل راه اندازی این وبلاگ را عدم تعادل جنسی جامعه ایرانی عنوان می‌کند.[۳۸]به گفته خودش هنوز ازدواج موقت نکرده‌است، خانوادهٔ او نیز بنا به گفتهٔ خودش از مخالفین او و مخالف ترویج ازدواج موقت هستند.[۴۲]او با محبوبیت و مقدس شمردن بکارت مخالف است، برایش اشکالی ندارد که خواهرش ازدواج موقت کند، معتقد به واجب بودن اذن پدر برای ازدواج نیست و ازدواج موقت را به عنوان مقدمهٔ ازدواج دائم و راهی برای پرکردن خلاء بین بلوغ و ازدواج دائم می‌داند. برخی از منابع اسلامی مطالب این گونه وبلاگ‌ها را «بدعت در دین» می‌دانند.[۴۹]پانویس1.↑«لایحهٔ حمایت از مردان خانواده!، زینب پیغمبرزاده». ماهنامه زنان (بازنشر در وبگاه ↑تغییر برای برابری)، ۲۸ مهر ۱۳۸۶. بازبینی‌شده در ۸ آوریل ۲۰۰۸.
2.صفایی، ص ۲۴
3.↑ ... فَمَا اسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَریضَةً ... (نساء (۴) ۲۴)
4.↑ صفایی، ص ۲۴
5.↑ شرح لمعه، ص ۳۲۲
6.↑ مادهٔ ۱۰۶۲ قانون مدنی: «نکاح واقع می‌شود به ایجاب و قبول به الفاظی که صریحاً دلالت بر قصد ازدواج نماید».
7.↑ المختصر النافع، ص ۲۸۸
8.↑ شرح لمعه، ص ۳۲۲
9.↑ المختصر النافع، ص ۲۸۹
10.↑ آنچه اتفاق افتاده خواسته نشده و آنچه خواسته شده، اتفاق نیفتاده
11.↑ صفایی، ص ۲۵
12.↑ شرح لمعه ص ۳۳۵؛ المختصر النافع ص ۲۸۹؛ مادهٔ ۱۰۹۵قانون مدنی
13.↑ شرح لمعه، صص ۷-۳۳۶، المختصر النافع، ص ۲۸۹
14.↑ صفایی، ص ۲۶-۲۷
15.↑ شرح لمعه، ص ۳۳۷؛ المختصر النافع، ص ۲۸۹
16.↑ مختصرالنافع، ص ۲۸۹
17.↑ صفایی، ص ۲۷
18.↑ شرح لمعه، ص ۳۳۳؛ شرائع‌الاسلام ص ۵۲۵
مادهٔ ۱۰۵۹ قانون مدنی ایران: «نکاح مسلمه با غیر مسلم جایز نیست.»
19.↑ شرح لمعه، ص ۳۳۱
20.↑ شرح لمعه ص ۳۳۷؛ المختصر النافع، ص ۲۹۰؛ قانون مدنی مواد ۱۱۵۴ و ۱۱۵۲
21.↑ شرح لمعه ص ۳۲۳
22.↑ شرائع‌الاسلام ص ۵۰۲؛ تحریرالوسیله، اولیای عقد مسألهٔ ۵
23.↑ شرائع‌الاسلام ص ۵۰۲؛ المختصر النافع، ص ۲۷۶-۲۷۷
24.↑ شرح لمعه ص ۳۲۲-۳۲۳
25.↑ تحریرالوسیله، اولیای عقد مسألهٔ ۲
26.↑ همتا یا کفو بنا به نظر مشهور فقهای شیعه به معنی مسلمان بودن و شیعهٔ دوازده‌امامی بودن برای مرد است. گروهی گفته‌اند که فقط اسلام کافی‌ست و گروهی توانایی پرداخت نفقه (در مورد ازدواج دائم) را هم به آن اضافه کرده‌اند.
27.↑ شرح لمعه ص ۳۲۳؛ شرائع‌الاسلام ص ۵۰۲؛ تحریرالوسیله، اولیای عقد مسألهٔ ۲
28.↑ حاج سید ابوالقاسم موسوی خوئی، رسالهٔ توضیح‌المسائل، کتابفروشی لطفی، چاپ یازدهم، ۱۳۹۵ ه.ق، ص ۴۴۷، مسألهٔ ۲۳۸۵
29.↑ موسسه فرهنگی رسول اکرم صلی الله علیه وآله
30.↑ Www.Farsi.Tabrizi.Or
31.↑ http://www.leader.ir/langs/FA/tree/5/index.php
32.↑ http://www.sistani.org/local.php?modules=nav&nid=3&bid=23&pid=1738
33.↑ پاسخ به استفتاءات
34.↑ http://www.shahroudi.net/5etegad/setef08.htm#«%20احکام%20نکاح%20
35.↑ احکام و مسائل - رساله توضیح المسایل
36.↑ اولیاء العقد سماحة آیة الله العظمی السید محمد تقی المدرسی
37.↑ زواج المتعه استفتاء
38.↑ ۳۸٫۰ ۳۸٫۱ ۳۸٫۲ ۳۸٫۳ ۳۸٫۴ نگاه تازه؛ «صیغه با شرایط معین!» رادیوفردا
39.↑ ۳۹٫۰ ۳۹٫۱ ثوابِ بوسه در ازدواج موقت، رادیوزمانه
40.↑ «ترویج ازدواج موقت» و موانع شرعی و عرفی، بی‌بی‌سی فارسی
41.↑ ۴۱٫۰ ۴۱٫۱۴۱٫۲ ۴۱٫۳ مخالفان ازدواج موقت چه می‌گویند ، روزنامه ابتکار، ۱۳۸۶/۰۴/۱۲
42.↑ ۴۲٫۲ ۴۲٫۱ ۴۲٫۲ ۴۲٫۳ ۴۲٫۲ پرونده کوچک خوشبختی!، همشهری آنلاین
43.↑ صفایی، ص ۲۹-۲۷
44.↑«طرح‌های جایگزین خانه‌های عفاف؟!». زنان ایران، ۲ مهر ۱۳۸۱.
45.↑شوراي نگهبان لايحه حمايت خانواده را تاييد كرد
46.↑ اگر صیغه می‌شوی آف بگذار!، ماهنامه زنان، الهه حبیبی
47.↑ جستجوی فرد مطلوب برای صیغه، گزارشی از ترویج اینترنتی ازدواج موقت، کانون زنان ایرانی، ۲۴ تیر ۱۳۸۵
48.↑جستجوی فرد مطلوب برای صیغه، گزارشی از ترویج اینترنتی ازدواج موقت، کانون زنان ایرانی، ۲۴ تیر ۱۳۸۵
49.↑ نقدی بر نحوهٔ بازنمایی ازدواج موقت در وبلاگ‌های دینی خبرگزاری قرآن ، ۲۶ تیر ۱۳۸۵منابع
◦صفائی، حسین و امامی، اسدالله. مختصر حقوق خانواده، تهران: نشر میزان، چاپ هشتم، بهار ۸۴. ISBN 964-7896-27-1
◦شهید ثانی. تحریر الروضة فی شرح اللمعة. تهران: سمت، هفتم، ۱۳۸۸
◦المحقق الحلی. المختصر النافع. قم: مؤسسه البعثه، الثانی، ۱۴۱۶،
◦المحقق الحلی. شرائع الإسلام فی مسائل الحلال والحرام
◦خمینی، روح‌الله. تحریرالوسیله، جلد دوم، نکاح -طلاق
◦شهید مطهری، مجموعه آثار ج ۱۹ ص ۳۳۸
◦«لایحهٔ حمایت از مردان خانواده!، زینب پیغمبرزاده». ماهنامه زنان (بازنشر در وبگاه تغییر برای برابری)، ۲۸ مهر ۱۳۸۶. بازبینی‌شده در ۸ آوریل ۲۰۰۸. ◦
--------------------------------------------------------------------------------
محلل
مُحَلِّل (فارسی افغانستان: حلاله) در اسلام مردی‌ست که با زن سه طلاقه ازدواج می‌کند و او را طلاق می‌دهد تا آن زن بتواند دوباره با همسر پیشین خود ازدواج کند.[۱]بر اساس قوانین اسلامی و سنت‌های اعراب دوران جاهلیت اگر مردی دو بار همسرش را طلاق دهد و دوباره به او رجوع کند پس از سومین طلاق دیگر امکان ازدواج با او را ندارد مگر اینکه آن زن به عقد ازدواج مرد دیگری درآید و پس از آمیزش جنسی از آن مرد طلاق گیرد. مردی که با ازدواج و همخوابگی با این زن موجب می‌شود تا امکان ازدواج دوباره او با شوهر سابقش فراهم آید محلل یعنی حلال‌کننده نامیده می‌شود.محتویات
◦۱ ادله
◦۲ آمیزش جنسی محلل
◦۳ شیوع
◦۴ فلسفه
◦۵ ادبیات و هنر
◦۶ منابعادلهمهمترین دلیل ممنوعیت ازدواج مجدد پس از سه طلاق آیه ۲۳۰ سوره بقره است:
پس اگر باز زن را طلاق داد دیگر بر او حلال نیست، مگر آنکه به نکاح مردی دیگر در آید، و هر گاه آن مرد زن را طلاق دهد، اگر می‌دانند که حدود خدا را رعایت می‌کنند رجوعشان را گناهی نیست. اینها حدود خدا است که برای مردمی دانا بیان می‌کند.شأن نزول این آیه آنست که زنی از محمد بن عبدالله پیامبر اسلام می‌پرسد: «من همسر پسرعمویم رفاعه بودم، او سه بار مرا طلاق داد، پس از او با مردی به نام عبدالرحمن بن زبیر ازدواج کردم، اتفاقا او هم مرا طلاق داد، بی آنکه در این مدت آمیزش جنسی بین من و او انجام گیرد، آیا می‌توانم به شوهر اولم بازگردم؟ پیامبر پاسخ می‌دهد: نه، تنها در صورتی می‌توانی که با همسر دوم آمیزش جنسی کرده باشی»[۲]و سپس آیه ۲۳۰ بر او نازل می‌شود.[۳]آمیزش جنسی محللدر میان مسلمین اتفاق نظر است که محلل حتماً باید با زن آمیزش جنسی داشته باشد. سعید بن مسیب تنها فقیهی‌ست که گفته دخول برای محلل لازم نیست. برخی از فقهای شیعه معتقدند این آمیزش حتماً باید از جلو باشد و آمیزش مقعدی چاره‌ساز نیست. برخی از فقها نیز معتقدند علاوه بر دخول، انزال نیز لازم است. ریشه این اختلاف به حدیث ابن بصیر از جعفر صادق برمی‌گردد:
از امام صادق (ع) پرسیدم آن چه زنی است که دیگر برای شوهرش حلال نیست تا آنکه شوهری دیگر کند؟ فرمود: زنی است که شوهرش او را طلاق دهد، بعد رجوع کند و بار دوم طلاقش دهد و باز رجوع کند، و سپس بار سوم طلاق دهد، اینجاست که دیگر برای شوهرش حلال نیست، تا آنکه شوهری دیگر کند و آن شوهر شیرینی (عسیله)[۴جماع او را بچشد [و زن هم شیرینی جماع او را بچشد].[۵]فقهایی که به ضرورت انزال محلل قایلند، معتقدند لذت بردن از جماع جز با انزال محقق نمی‌شود. در حالی که مخالفان می‌گویند عسیله اسم تصغیر است و کنایه از چشیدن مقداری از لذت جماع است. بنابراین لازم نیست لذت بطور کامل باشد و به مقدار دخول (وارد شدن ِ دست‌کم تا ختنه‌گاه آلت جنسی مرد درون مجرای تناسلی زن) کافی است. فقهایی که آمیزش مقعدی را برای محلل کافی نمی‌دانند به بخش انتهایی روایت؛ «و زن هم شیرینی جماع او را بچشد» (که در برخی نسخ نیامده) اشاره کرده و معتقدند که زنان آمیزش از پشت را دوست نمی دارند. اما گروه مقابل ادعای لذت نبردن زنان از آمیزش مقعدی را نادرست می‌دانند.[۶]شیوعاز سنت‌های اعراب بود که ازدواج زن و شوهر پس از سه بار طلاق ممکن نباشد مگر آنکه زن شوی دیگری کرده و با او همخوابه شود. این قانون در قرآن هم تأیید شد و با ظهور اسلام ادامه یافت. همچنانکه القاب مردی که با زن سه طلاقه ازدواج می‌کند تا به شوهر قبلیش حلال شود همچون «محلل» یا «بزِ نرِ عاریتی» (التیس المستعار) بازمانده همان دوران است.امروزه شیوع این نوع از ازدواج در میان اهل سنت بیش از شیعیان است. چون در فقه اهل سنت امکان سه طلاق در یک جلسه وجود دارد. بدست آوردن آمار دقیق از این نوع ازدواج ممکن نیست چرا که ازدواج از طریق محلل بطور مخفیانه انجام می‌گیرد و راهی برای تشخیص آن از ازدواج عادی برای دیگران وجود ندارد. حتی در بسیاری از موارد زن برای ازدواج محلل به کشور دیگری سفر کرده و پس از بازگشت به کشور خود با شوهر اول ازدواج می‌کند.[۷]فلسفهمسلمانان فلسفهٔ وجودی این حکم را کراهت طلاق می‌دانند و این که خداوند خواسته مردم طلاق را سبک نشمارند و با طلاق و رجوع پیاپی زن را اذیت نکنند. از سوی دیگر سه بار طلاق پیاپی به معنای نفرت زن و شوهر و ناسازگاری آنها با یکدیگر است. پس شوهر نباید امکان رجوع به او را داشته باشد و اجازه دهد که او شوهر دیگری کند و اگر شوهر تازه او را طلاق داد و او دوباره با میل و رغبت خود به ازدواج شوهر اولش درآمد نشانهٔ رفع نفرت و ناسازگاری است. از همین رو ازدواج موقت محلل نیست. و بنا به قولی در صورتی که این ازدواج صوری باشد و از پیش قرار طلاق گذاشته شده باشد، موجب حلال شدن زن به شوهر اول نمی‌شود.[۸][۹]روایاتی هم در نهی شدید این عمل نقل شده‌است، از جمله حدیثی از ابن مسعود: «پیامبر خدا محلِل و محلَل را لعنت کرد»[۱۰]، و حدیثی از عقبة بن عامر که در سنن ابن ماجه آمده‌است: «پیامبر خدا گفت: «می‌خواهید از بز نر عاریتی بیآگاهانمتان؟ گفتند بله یا رسول‌الله، گفت او محلل است، خداوند محلل و محلَل را لعنت کرد.»[۱۱]ادبیات و هنرآثار هنری متعددی در جهان اسلام به موضوع ازدواج محلل با زن سه‌طلاقه پرداخته‌اند از آن جمله می‌توان به این آثار اشاره کرد:
◦داستان کوتاه محلل از صادق هدایت در کتاب سه قطره خون[۱۲]
◦فیلم سینمایی محلل اثر نصرت کریمی (۱۳۵۱)[۱۳]
◦فیلم سینمایی «الست نواعم» محصول مصر در سال (۱۹۵۷)
◦فیلم سینمایی «گردوی همسرم» محصول مصر در سال (۱۹۶۰)منابع1.↑ سرواژهٔ محلل، فرهنگ معین
2.↑ وسألته صلى الله علیه وسلم امرأة فقالت: إن زوجی طلقنی، یعنی، ثلاثا، وإنی تزوجت زوجا غیره، وقد دخل بی، فلم یکن معه إلا مثل هدبة الثوب، فلم یقربنی إلا بهنة واحدة، ولم یصل منی إلى شیء ، أفأحل لزوجی الأول ؟ فقال رسول الله صلى الله علیه وسلم لا تحلین لزوجک الأول حتى یذوق الآخر عسیلتک وتذوقی عسیلته
3.↑ سوره بقره، آیه ۲۳۰ترجمه و تفسیر قرآن، تبیان
4.↑ لذتی‌ست که تشبیه به عسل شده، و اگر های تصغیر در آخرش آورده‌اند برای این است که عسل غالبا مؤنث استعمال می‌شود، بعضی هم گفته‌اند برای این است که هاء بر یک قطعه از عسل دلالت کند همچنانکه وقتی می‌خواهند یک تکه طلا را نام ببرند می‌گویند: ذهبة [۱]۵ ↑ علامه طباطبایی، تفسیر المیزان، جلد ۲، صفحه ۳۸۴-۳۸۳
1.↑ درس خارج فقه آیت‌الله شبیری زنجانی، سال دوم، کتاب النکاح، درس ۱۴۴
2.↑ المحلل: "تیس مستعار" للقیام بعمل شرعی هفته‌نامه السجل، سال دوم، شماره ۶۳، ۱۲ شباط ۲۰۰۹
3.↑ تبصرة المتعلمین فی أحکام الدین، حسن بن یوسف بن علی بن مطهر حلی، ص ۲۶۴
4.↑ علامه طباطبایی، تفسیر المیزان، جلد ۲، صفحه ۳۷۸
5.↑ لعن رسول الله المحلِل والمحلَل له
6.↑ قال رسول الله: «ألا أخبرکم بالتیس المستعار؟ قالوا بلی یا رسول الله، قال هو المحلل، لعن الله المحلِل والمحلَل له»
7.↑ متن داستان محلل وبگاه سخن
8.↑ فیلم محلل وبگاه سوره
مطالب مشابه :
خلاصه ای از زندگينامه امام صادق (ع) به مناسبت 17 ربیع الاول سالروز تولد آن امام همام تقدیم به شما
مراکز عالی و علمی کاربردی امام حسین علیه دانشگاه جامع امام حسین (ع امام صادق
انواع ازدواج در اسلام
دانشگاه جامع علمی کاربردی واحد چناران از امام صادق دانشگاه جامع علمی کاربردی واحد
سومين مراسم جشن ازدواج دانشجويي واحد استاني اردبيل برگزار گرديد
دانشگاه جامع علمی و امام جعفر صادق ورود به سامانه جامع آموزشی دانشگاه علمی کاربردی
دعوت دانشجويان به مراسم قرائت زيارت عاشورا
مرکز علمی کاربردی شفیعه قم امام صادق هفته نامه دانشگاه جامع علمی کاربردی .
سر فصل دروس مصوب علمی کاربردی
سرفصل دروس مصوب علمی کاربردی رشته حقوق دانشگاه جامع علمی کاربردی دانشگاه امام صادق
برچسب :
دانشگاه جامع علمی کاربردی امام صادق