آشنائی با وقف

نکته : این صفحه بدلیل اهمیت بعنوان بخش ثابت میباشد

اعمال خیر خواهانه ریشه در فطرت آدمی دارد و انسان فطرتاً پاک ، پاک سرشت و میل به انجام اعمال خداپسندانه دارد و تا وقتی این فطرت سالم باشد هیچگاه از اقدام به اعمال نیک دور نمیشود.

یکی از این اعمال خیر عمل (( وقف )) میباشد . وقف امری است که نه تنها در دین مبین اسلام بلکه در همه ادیان و در طول تاریخ همیشه بوده و خواهد بود . واقفین در طول تاریخ و بنابر نیازهای زمان اقدام به وقف اموال خود در جهت نیات خیر مینمایند واین عمل باعث شده علاوه بر اینکه نام نیک واقف همچون دری درخشان در تاریخ بدرخشد در آخرت نیز از این عمل خود بهره مند شوند .(الدنیا مزرعه الاخره )

ما در این نوشته بدنبال بررسی اهمیت وقف این چشمه همیشه جاری نیستیم چه اینکه آیات الهی بطور کلی در مورد صدقات ، خیرات ، انفاق و... دستورات ارزشمندی دارد و در روایات نیز کرارا به این سنتهای حسنه سفارش شده است . آنچه ما درگام اول در پی بررسی و توضیح آن هستیم آشنائی مختصر شما درخصوص مسئله وقف است .

تعریف وقف : وقف در لغت بمعنی ایستادن ، ماندن و آرام گرفتن است .

در اصطلاح فقهی وقف عبارت است از تحبیس العین و تسبیل المنفعه .

وقف حبس کردن مال و قرار دادن منفعت آن در راه خیر است در ماده 55 قانون مدنی چنین آمده است : وقف عبارت است از اینکه عین مال حبس و منافع آن تسبیل شود .

وقف واقع میشود به ایجاب از طرف واقف به هر لفظی که صراحتا دلالت بر معنی آن کند .الفاظی همچون( وقفتُ – وقف نمودم ) (حبستُ – حبس نمودم ) (سبلتُ- در راه خیر قرار دادم ) (تصدقتُ- صدقه قرار دادم).

حضرت امام (ره) در تحریرالوسیله می فرمایند: لازم نیست که صیغه عربی و یا به لفظ ماضی باشد بلکه جمله اسمیه هم کفایت میکند مثل اینکه بگوید ( این مال وقف است ) و یا ( ا ین مال حبس و سبیل است ) وقبول از طرف موقوف علیهم یا قائم مقام قانونی در صورتیکه محصور باشد مثل وقف بر اولاد واگر موقوف علیهم غیر محصور باشد یا وقف بر مصالح عامه باشد قبول حاکم شرط است .

در ماده ۵۶ قانون مدنی آمده است : وقف واقع میشود به ایجاب از طرف واقف به هر لفظی که دلالت بر آن کند و قبول طبقه اول ارموقوف علیهم یا قائم مقام قانونی آنها در صورتیکه محصور باشند مثل وقف بر اولاد و اگر موقوف علیهم غیر محصور یا وقف بر مصالح عامه باشد در این صورت قبول حاکم شرط است .

سئوالی که ممکن است مطرح شود این است که آیا وقف عقد است یا ایقاع یا ترکیبی از هردو ؟ فقها سه قول را مطرح مینمایند :

1 ) وقف عقد است مطلقا با این تفاوت که در وقف خاص واقف وقف میکند و موقوف علیه قبول ولی در وقف عام حاکم قبول میکند .

2 ) وقف ایقاع است مطلقا ونیازی به قبول نیست .

3 ) عقد است در وقف خاص و ایقاع است در وقف عام .

اما آنچه مسلم است در حقیقت وقف نیاز به ایجاب وقبول ، قبض و اقباض دارد.

آقای دکتر علیرضا فیض در کتاب مبادی فقه واصول بیان میدارد (( باید بدانیم که قبض در وقف شرط لزوم آن است نه شرط صحت و معنی قبض آن است که واقف عین موقوفه را در اختیار موقوف علیهم قرار دهد و در این صورت وقف لازم است . ولی بدون قبض جایز است و واقف هر زمان میتواند آنرا به خود برگرداند . . در مساله 8 تحریر الوسیله حضرت امام (ره )چنین فرموده اند :

در صحت وقف قبض شرط است و باید قبض به اذن واقف باشد . در حقیقت منظور این است که زمانیکه قبض و اقباض در وقف صورت گرفت و واقف موقوفه را تحویل دهد دیگر واقف نمیتواند از وقف خود رجوع نماید .

در پایان این مبحث توجه شما را به ماده 61 قانون مدنی جلب مینمایم : وقف بعد از وقوع به نحو صحت و حصول قبض لازم است و واقف نمیتواند رجوع کند یا در آن تغییری دهد یا از موقوف علیهم کسی را خارج کند یا کسی را داخل در آن نماید یا با آنها شریک کند یا اگر در ضمن عقد متولی معین نکرده بعد از آن متولی قرار دهد یا خود بعنوان تولیت دخالت کند .

والسلام - واقف

آشنائی با وقف

مطالب مشابه :

زندگینامه آیت الله العظمی حاج شیخ حسنعلی نجابت شیرازی (رض)

آشنائی با وقف

توصیه آیت الله وحید خراسانی و صافی گلپایگانی برای سوم رجب سالروز شهادت امام هادی محمد نقی (ع)

دانلود کتاب باید شیعه می شدم.

دكتر قیصر امین پور دار فانی را وداع گفت.

قاری برجسته مصری و دایی عبدالباسط درگذشت

حبیب یغمایی

خبرهایی از دانشگاه آزاد اسلامی واحد شال