مفهوم ، ابعاد و اصول یادگیری (تعاون)

تعریف یادگیری

طبق تعاریف ارائه شده یادگیری عبارت است از : نتیجه و برآیند آموزش های برنامه ریزی شده یا تجربی که بر اثر تمرین یا برخورد مستمر در فرد نهادینه و نمود بیرونی در رفتار دارد . چنین یادگیری با استفاده از ابزارهای مناسب قابل سنجش و اندازه گیری است . [1]

? ابعاد یادگیری

با تکیه بر تعریف بالا، مسلما یادگیری در ابعاد وسیع و به شیوه های مختلف انجام می گیرد که در این جا به اهم آن اشاره می کینم :

1 – دانش اجرایی نمودن مهارتهای مختلف به روش های متنوع

2- توان حل مسئله و مشکل گشایی

3- بهرگرفتن از تئئوریها در زمان عمل

4- مهارت گزینه های شیوه کسب اطلاعات و اداره اطلاعات

5 – توانمندی مراجعه به حافظه و یادآوری اطلاعات ذخیره

6 – توانایی خلاقیت و تفکر نقادانه

7 – توانایی برقراری ارتباط کارآمد

8 – توانایی تصمیم گیری آگاهانه [2]

? اصول یادگیری موثر

همانطور که مستحضر می باشید لازمه تحقق اهداف آموزشی ، یادگیری مطلوب است و برای رسیدن به این مهم بهتر است از اصول آن پیروی کنیم :

1- ایجاد انگیزه یادگیری در فراگیران

2- توجه به این اصل که یادگیری فرایندی است فعال نه انفعالی

3- راهنمایی و تشویق فراگیران

4- تامین مواد و منابع آموزشی مناسب با اهداف آموزش

5- فرصت دادن برای ممارست و مرور مطالب

6- ایجاد تنوع در روشهای آموزشی

7- تشویق و تقویت رفتارهای صحیح فراگیران

8- تفهیم و شفاف سازی استانداردهای عملکرد و انتطارات

9- در نظر گرفتن ورودی های مختلف یادگیری[3] ( که عبارتند از) :

« الف ) احساسات و نگرش ها

ب ) آگاهی و توانایی های فکری

ج ) مهارت های فیزیکی و حرکتی » ( ونتلیگ ،1376)

?شیوه های تقویت و انگیزه یادگیری

از آنجاییکه انگیزه ، شاه کلید موفقیت در یادگیری است ، بهتر است قبل و در حین آموزش به این امر توجه نمایید . در اینجا به سررفصل های از شیوه های کاربردی تقویت و ایجاد انگیزه اشاره مختصری نموده ایم :‌

· هدف آموزشی مورد نظر را پیش از آغاز تدریس طرح نمایید ،

· از تشویق های کلاسی تحت هر شرایطی بهرمند گردید ( مثل کف زدن ، معرفی فراگیر ، ... )

· از نتایج آزمون ها و نمرات به عنوان وسیله ای برای ایجاد انگیزه بهره برداری نمایید ،

· برای ترغیب ،تفهیم وبیش از همه شوق آفرینی در فراگیران مطالب را از ساده به مشکل انتخاب نمایید ،

· از ایجاد فضای رقابت ناسالم و چشم و همچشمی در میان فراگیران اجتناب نمایید ،

· برای آموزش مباحث جدید از مثالهای ملموس بهره بگیرید

· فضایی برای بهره گیری و کابرد عملی آموخته ها فراهم نمایید

· علاوه بر توضیح و تشریح از سایر شیوه های کمک آموزشی نیز استفاده نمایید ،

· از دادن مسائل خیلی ساده یا دشوار بپرهیزید ،

· نسبت به پیامدهای منفی مشارکت فراگیران در فعالیت های یادگیری هشیار باشید

· حتی المقدور از مطالب درسی معنی دار و مرتبط با زندگی واقعی استفاده نمایید

· در فراهم کردن شرایط و آزادی عمل فراگیرندگان کوشا باشید ، [4]

?تکنیک های یادگیری

از اواخر جنگ جهانی دوم تغییرات زیادی در تکنولوژی آموزشی بوجود آمد و از آن زمان به بعد به عنوان یک رشته مستقل در سیستم آموزشی مطرح شده است . اساسا این رشته در ابتدا بر فنون آموزش جمعی متمرکز شده بود ، سپس به یادگیری انفرادی و در طول سالهای اخیر به سمت یادگیریهای گروهیی حتعیین مسیر نمود .

مراحل تحقیق و پیشرفت در این زمینه به مدت 25 سال به طول کشید، بعد از آن مرحله « کاربرد » پدیدار شد که در حال حاضر نیز ادامه دارد، حال اجازه بدهید مختصری هم درباره روند گسترش و ارتقا یادگیری انفرادی و گروهی بپردازیم .

1ـ تکنیک های یادگیری انفرادی

الف - سیستم های موسسه مدار ـ در اغلب مدارس ، دانشگاه ها و موسسات آموزشی ، بعضی از فعالیتهای مربوط به انفرادی سازی یادگیری را در داخل یک سیستم کلی معلم / موسسه مدار می توان انجام داد . میزان انفرادی سازی در سیستم دوره های آموزشی سنتی با دوره های آموزشی کاملاً انعطاف پذیر بطور قابل ملاحظه ای فرق می کند .

ساده ترین و معمول ترین روش برای فراگیران چه در خانه ، چه در کلاس و چه در کتابخانه مطالعه به روش سازمان نیافته است . این نوع مطالعه ممکن است به طور فعال به وسیله معلمان تشویق شود یا بر حسب نظر و انگیزه خود یا گیرنده انجام پذیرد لکن در هردو مورد ، شیوه کار به صورت خود آهنگ و نسبتاً انعطاف پذیر است . عیب این سیستم این است که بسته های یادگیری مناسب قابل دسترس که تمام جنبه های دوره آموزشی را تحت پوشش قرار دهد خیلی نادراست .

ب ـ سیستم های یادگیری انعطاف پذیر ـ دو حوزه مهمی که اخیراً دوره های فرا گیر مدار انعطاف پذیر در مقیاس بسیار وسیع درآن زمینه گسترش یافته عبارت از آموزش جامعه بزرگسالان و تعلیم و تربیت و کارآموزی می باشند در اغلب موارد این فراگیران به دلایلی چون دوری راه ، سیاست و نگرش های کار فرما ، سن و تعهدات خانوادگی نمی توانند یا نمی خواهند در دوره های موسسه ـ مدار به صورت رسمی و بر اساس جدول زمانی خاص حضور یابند . در نهایت استفاده از مطالعه شناور به موسسات امکان می دهد دوره هایی را که فراگیران یا کارفرمایان به آنها نیاز دارند برگزار کنند دوره های مربوط به فراگیران باید کاملاً متناسب با موقعیت ها و شرایط آنها باشند تا فراگیران بتوانند به طور موثر یادبگیرند .

ج ـ سیتسم های یادگیری از راه دور ـ در سیستم های یادگیری از راه دور تقریباً یادگیری فراگیران خارج از موسسات اتفاق می افتد . در بعضی موارد فراگیران راه دور ممکن است در قسمت دیگر کره زمین باشند و فاصله زیادی با موسسه داشته باشند در نتیجه در این حالت فراگیر کاملاً بر کیفیت مواد یادگیری موجود وابسته است اولین پیشرفت های یادگیری از راه دور در شکل دوره های مکاتبه ای بوده است که هنوز هم یادگیری از راه دور جایگاه خود را داراست .

2ـ تکنیک های یادگیری گروهی

گرچه می توان گفت که « یادگیری انفرادی » نسبت به « آموزش گروهی » تاثیر بیشتری در تعلیم و تربیت و آموزش دارد اما دارای محدودیت های مشخص نیز هست ،یکی از آشکارترین آنها، محدودیت ناشی از « خود شخصی» است که این محدودیت سبب می شود دانش آموزان نتوانندبا همدیگرارتباط تعاملی‌برقرارسازندوقادر به توسعه مهارت های گروهی از قبیل مهارت های بحث و گفتگو و مهارت های بین شخصی نشوند .

چنین تصوری این عقیده را تقویت می کند که فعالیت های مختلف « یادگیری گروهی » نقش بسیار مهمی را در تعلیم و تربیت و آموزش بازی می کند .

اساس تئوری پیشرفته جدید « یادگیری گروهی » در روانشناسی انسان گرا قرار دارد که بوسیله بزرگانی چون کارل راجرز در دهه 1960 توسعه یافته است . روانشناسی انسان گرا با نحوه تعامل و تاثیر گذاری افراد و نحوه یادگیری از یکدیگر در موقعیت های گروهی کوچک و با استفاده از تکنیک های پویایی گروهی در جریان تدریس ، سرو کار دارند .

وقتی که از چنین تکنیک های صحبت می شود به هیچ گونه سخت افزار مشخصی نیاز ندارند و نیز به نرم افرازهای دیگر مثل کتابچه ها برگه های چاپی ساده کمتر احتیاج است و به جای تکیه بر انواع خاصی از سخت افزار یا نرم افزار بیشتر بر روش یا تکنیک تاکید می شود .

در حال حاضر ، یادگیری گروهی هنوز در مراحل نهایی « مرحله توسعه » است اگر چه مرحله «کاربرد » به آستانه خود رسیده است زیرا مدرکی چون استفاده از بازی ها ، شبیه سازی ، مطالعات موردی تعاملی و و طرح های گروهی نشان می دهد که در حال حاضر از روش های مشارکتی استفاده وسیعی بعمل می آید .

?روشهای عمده آموزش گروهی :

ـ سخنرانی و گفتگو

ـ نمایش ویدئو

ـ پخش سراسری برنامه های آموزشی

ـ فعالیت عملی

این رویکردها و تاکتیک ها منحصر به یک طبقه یاروش نیستند بلکه میان هر چهار روش عمومیت دارند و می توانند در موقعیت ها و روش های مختلف آموزشی به کار گرفته شوند ، باید تاکید کرد که از این نقطه نظر تکنیک های گروهی هم می توانند در مورد گروههای کوچک دانش آموزان و حتی در مورد تک تک دانش آموزان به صورت انفرادی و هم در مورد گروههای بسیار بزرگ مورد استفاده قرار بگیرند بنابراین در استفاده از اصطلاح « گروه » بیشتر مفهوم کیفی آن مورد نظر است تا مفهوم کلی .(احدیان ،1379)

?موانع یادگیری بزرگسالان و راه حل های آن

از آنجاییکه منظور ما از آموزش ، آموزش بزرگسالان می باشد و مباحث مورد بحث در زمینه های تکنیک و شیوهها تشویق نیز به راهکارهای قابل اجرا در آموزش بزرگسالان پرداختیم جا دارد در زمینه موانع مطرح در فرآیند یادگیر ی بزرگسا لان با توجه به تکامل و تغییرات جسمانی ، گنجینه اطلاعات و تجربیات نیز بحث مختصری داشته باشیم

? عوامل کندساز آموزش بزرگسالان عبارتند از :

1ـ تعلیم بیش از اندازه ـ آنچه را می خواهند تعلیم دهند تجزیه کنند و مطالعه نمایند که فراگیران چگونه آنرا جذب می کنند .

2ـ تند آموزش دادن (آموزش شتابزده ) - روش آموزش را تجزیه کنند ، ببینند آیا فراگیر بدون زحمت مطالب را درک می کند .

3ـ ترس از کار ـ چگونگی دوری از اشتباه را توضیح دهید ، ایجاد اعتماد کنند و چنانچه فردی نتوانست ترس را از خود دور کند برای آموزش دیگری در نظر گرفته شود .

4ـ پیگیری موضوع ـ موضوع را به چند مرحله آموزش تقسیم کنند و مراحل را طوری ترتیب دهند که فراگیر بتواند آنرا یاد بگیرد .

5ـ عدم تمرکز حواس ـ گوشتزد کردن نتیجه کار ، نصیحت و متوجه کردن افراد به مطالب مهم

6ـ نگرانی و ناراحتی ـ فراگیر را در وضع راحتی قرارداده و نگرانی او را برطرف نمایند .

7ـ کند ذهنی ـ در نظر گرفتن استعداد فراگیر و آموزش همراه با صبر و حوصله

8ـ نقص بدنی ـ در نظر گرفتن وضع بدنی فراگیران و استفاده از وسایل آموزشی موثر

9ـ عدم مهارت ـ به فراگیر در کسب مهارت و دقت ، کمک شود .

10ـ نکات پیچیده و مبهم ـ توضیح همراه با مثالهای گوناگون و نزدیک به ذهن فراگیران (جمارانی)‌

11ـ کاهش توانایی حسی و حرکتی ـ توانایی های حسی و حرکتی در سنین بزرگسالی مانند قدرت بینایی ، شنوایی به تدریج رو به کاهش می گذارد که این ویژگی ها باید مورد توجه قرار گیرد.

12ـ ویژگی های عاطفی ـ ویژگی های عاطفی ، تجارب آموخته شده ، سازمان فکری و سایر خصوصیات روانی بزرگسالان با کودکان متفاوت است . لذا توجه به این خصوصیات امر یادگیری را تسهیل می نماید .

13ـ غیر اجباری بودن آموزش ـ کودکان به حکم ضرورت های اجتماعی ، فرهنگی ویا قانونی به مدرسه می روند ولی بزرگسالان اجباری برای این کار ندارند مگر فایده ای در این کار ببینند لذا آموزش ها باید کاربردی و متناسب با نیازهای شغلی و حرفه ای فراگیران باشد .(رستمی)

منابع مورد استفاده :

آموزش بزرگسالان و آموزش مداوم ، پیتر جارویس ، ترجمه دکتر غلامعلی سرمد ، تهران 1378

اصول آموزش تعاون ( جزوه ) ، حمدالله رستمی ،

مقدمات تکنولوژی آموزشی ، محمد احدیان ، انتشارات نشر تبلیغ بشری ، تهران 1381

برنامه ریزی برای آموزش اثر بخش ، تیم ونتیلیک ، ترجمه دکتر محمد چیذری ، انتشارات دانشگاه تربیت مدرس ، تهران 1376

روشها و فنون تدریس بزرگسالان ( جزوه ) ، ابراهیم هاشملو

آموزش اصول سرپرستی ( مقدماتی) ، رپا خوش دامن ، مسعود ابراهیم جمارانی

1- برای کسب اطلاعات بیشتر ر. ک . ب کتاب آموزش بزرگسالان و آموزش مداوم ، پیتر جارویس و جزوه اصول آموزش تعاون ، حمدالله رستمی

2 – برای کسب اطلاعات بیشتر ر. ک . ب کتاب مقدمات تکنولوژی آموزشی ، محمد احدیان

4- برای کسب اطلاعات بیشتر ر. ک . ب . جزوه روشها و فنون تدریس بزرگسالان ، ابراهیم هاشملو

مفهوم ، ابعاد و اصول یادگیری (تعاون)

? ابعاد یادگیری

1ـ تکنیک های یادگیری انفرادی

2ـ تکنیک های یادگیری گروهی

ـ نمایش ویدئو

مطالب مشابه :

بسته کامل آموزشی کارشناسی ارشد موسسه پارسه

نظريه گشتالت ،آزوبل و بندورا | روانشناسی تربیتی

منابع کارشناسی ارشد جغرافیا 91

مفهوم ، ابعاد و اصول یادگیری (تعاون)

درس زندگی

برگزاری اولین آزمون استخدامی مشترک دستگاه‌ها

فيبر نوري چيست و كاربرد و عملكرد فيبر نوري چگونه است

تفاوت هوشبهر هیجانی مادران کودکان وابسته ایمن و مادران کودکان دلبسته ناایمن رشته روان شناسی

پروژه ، بررسی جمعیت روستای