تحلیل روایت فیلم هشت و نیم

روایت: قراردادها و فرمول های بصری و روایی که در هر ژانر به کار می رود را روایت می گویند. تحلیل روایت در حقیقت تحلیل ساختاری از متون رسانه ای است و شیوه ای است برای تحلیل بیان ها. (جزوه کلاسی دکتر کوثری)
دو نوع رویکرد در تحلیل روایت وجود دارد:تحلیل هم نشینی و تحلیل پارادایمی
برای فهم زبان تصاویر دیداری در روایت شناسی به دو عنصر مهم توجه می شود:
عناصر تکنیکی:که به عناصر تکنیکی از جمله زاویه ی دوربین،حرکت دوربین،نورپردازی و....می پردازد .
تحلیل سمبولیک :توجه به عناصر پنهان در فیلم دارد.

نام فیلم: هشت و نیم
کارگردان: Federico Fellini
سال ساخت: 1963
کشور سازنده: ایتالیا - فرانسه

ژانر: درام (فانتزی)

مدت فیلم: 138 دقیقه
بازیگران:

مارچلو ماسترویانی (گیدو آنسلمی)
کلودیا کاردیناله (کلودیا)
آنوک امه (لوییزا آنسلمی)
ساندرا میلو (کارلا)

روزلا فالک (روزلا)
باربارا استیل (گلوریا مورین)

مادلین لوبو (مادلین)

جوایز:

اسکار ۱۹۶۳
برنده بهترین طراحی لباس فیلم سیاه و سفید برای پیرو جراردی

برنده بهترین فیلم خارجی

نامزد بهترین طراحی صحته برای پیرو جراردی

نامزد بهترین کارگردانی برای فدریکو فلینی

نامزد بهترین فیلم نامه غیر اقتباسی

داستان فیلم:

يک کارگردان سينما که پس از يک دوران موفقيت و شهرت بی سابقه در کشورش ايتاليا، حالا دچار بحران خلاقيت شده و چيزی برای عرضه ندارد اما تظاهر می‌کند که سناريوی تازه ای برای شروع يک فيلم تازه در دست دارد، در حاليکه بحران روحی و روانی او شدت می‌گيرد و او به درون خاطرات و توهماتی می‌گريزد که در آنها زنانی که او با آنها رابطه داشته است هريک نقش مهمی ايفا می‌کند.

آغازفیلم عده ی زیادی ازمردم وحتی چند منتقد معروف اُروپایی را دچاراشتباه کرده است. کارگردانی به نام(گوییدوآنسلمی)(ایفا کننده ی این نقش مارچلوماستوریانی است) دچاریک بحران روحی است. تهیه کننده ی فیلم های اوازوی انتظاردارد که فیلم جدیدی برایش بسازد ولی گوییدو شخصاً نمی داند کاررا ازکجا باید شروع کند. آیا بهترنیست مثلاً درباره ی پرواز به کهکشان فیلمی خیالی بسازد؛ ازآنجا که اوهنوزتصمیم قطعی دراین باره نگرفته، برای ایجاد جنجال واستفاده ی تبلیغاتی ازآن دستورمی دهد مکان بزرگی جهت پروازراکت به آسمان ها درست کنند. فلینی داستان را این طورتعریف می کند

:
دریکی ازخیابان های شلوغ رُم اتومبیل های زیادی پشت سرهم صف کشیده اند وهیچگونه جنبشی درآنها به چشم نمی خورد. نه می شود به جلوراند و نه به عقب. رانندگان اتومبیل های دیگرخونسرد وبی حرکت پشت فرمان اتومبیل هایشان نشسته اند. همه چیزدرسکوت وانجمادی غیرقابل تحمل فرورفته است وگویی خورشید(کسوف) شده ی آنتونیونی آنها را غافلگیرکرده است. آنسلمی حس می کند که دیگرنمی تواند به راحتی نفس بکشد. می کوشد تا ازاتومبیل پیاده شود ولی درنهایت یأس ونا اُمیدی به عجزخود پی می برد. یکباره حس می کند که تخیلش او را با خود به آسمان می برد. حال گوییدومی تواند مانند پرندگان آزادانه پروازکند. زیرپایش دریایی می بیند ولی مثل این است که اشکالی درکارش پیدا شده است. به یکی ازپاهایش طنابی بسته اند وکسی ازپایین آن را محکم می کشد(شخصی که یک سرطناب را دردست دارد وآن را محکم می کشد بعداً درجریان فیلم به عنوان سناریست ومشاورکارگردان معرفی می شود.) با سقوطی سخت، پرده ی تخیلات و رؤیاهایش ازهم می درد و دکتروپرستاراو وارد اتاق خوابش می شوند. گوییدو بی حرکت به نتقطه ای خیره شده است. چراغ روشن می شود وپرده ها را به کنارمی زنند؛ صبح بخیراستاد. چه تصمیمی گرفته اید؟ خیال دارید بازهم فیلمی بدون اُمید بسازید؟

دریکی ازخیابان های شلوغ رُم اتومبیل های زیادی پشت سرهم صف کشیده اند وهیچگونه جنبشی درآنها به چشم نمی خورد. نه می شود به جلوراند و نه به عقب. رانندگان اتومبیل های دیگرخونسرد وبی حرکت پشت فرمان اتومبیل هایشان نشسته اند. همه چیزدرسکوت وانجمادی غیرقابل تحمل فرورفته است وگویی خورشید(کسوف) شده ی آنتونیونی آنها را غافلگیرکرده است. آنسلمی حس می کند که دیگرنمی تواند به راحتی نفس بکشد. می کوشد تا ازاتومبیل پیاده شود ولی درنهایت یأس ونا اُمیدی به عجزخود پی می برد. یکباره حس می کند که تخیلش او را با خود به آسمان می برد. حال گوییدومی تواند مانند پرندگان آزادانه پروازکند. زیرپایش دریایی می بیند ولی مثل این است که اشکالی درکارش پیدا شده است. به یکی ازپاهایش طنابی بسته اند وکسی ازپایین آن را محکم می کشد(شخصی که یک سرطناب را دردست دارد وآن را محکم می کشد بعداً درجریان فیلم به عنوان سناریست ومشاورکارگردان معرفی می شود.) با سقوطی سخت، پرده ی تخیلات و رؤیاهایش ازهم می درد و دکتروپرستاراو وارد اتاق خوابش می شوند. گوییدو بی حرکت به نتقطه ای خیره شده است. چراغ روشن می شود وپرده ها را به کنارمی زنند؛ صبح بخیراستاد. چه تصمیمی گرفته اید؟ خیال دارید بازهم فیلمی بدون اُمید بسازید؟

صحنه های بعدی که درپارک باشکوه آسایشگاه اتفاق می اُفتد نسبت به آغازپیچیده ی فیلم جنبه ی معتدل تری دارد. چنین به نظرمی رسد که فلینی به این وسیله می خواهد بگوید که اوهرگز نمی تواند فیلم بدون اُمید بسازد. اوآنتونیونی نیست. فلینی اعتراف دارد که5/8 یک بیوگرافی مصورزندگی دورانی اوست واین اعتراف او راازاینکه مجبورباشدحقایق عادی زندگی را بیان کند، می رهاند!

نقد:

هشت و نیم فلینی روایت گر به پایان رسیدن یک دوران است. دوران بورژوازی اروپایی. دورانی که مرد سفید پوست بورژوا که تا آن زمان راوی و نظرگاه اصلی بسیاری از هنرها از جمله سینما بود، دارد کنار می رود و جای خود را به زنان، اقلیت ها، و دیگران می دهد. آشفتگی هشت و نیم، ناشی از هراس از برهم خوردن این نظم است. صحنه های درخشان کابوس و رویا، همچنین در هم ریختن زمان و مکان روایت قصه، از نوآوری های فیلم است که در واقع نوید سینمای ضد قصه سالهای بعد را می دهد

گوئیدو، قهرمان فیلم، که در واقع نقش خود فلینی را بازی می کند، فیلمسازی است مردد و آشفته که توسط افراد مختلف از تهیه کننده گرفته تا نویسنده سناریو، بازیگران، دوستان قدیمی، معشوقه و همسرش مورد سؤال یا انتقاد قرار می گیرد اما در واقع هیچ جوابی برای هیچ کدام ندارد. این افراد در میان خاطرات، تصورات و خیالات او رفت و آمد می کنند و هریک بخشی از چهل تکه زیبای تصویری و داستانی فیلم را تشکیل می دهند. با این حال زمانی که او تصمیم به بازسازی سینمایی خاطرات و رویاهای خویش می گیرد، با بازیگرانی باسمه ای روبرو می شود. خاطره کودکی او از رقصیدن با زنی چاق در ساحل که موجب شماتت شدید او از طرف مقامات مذهبی مدرسه می شود، یکی از به یاد ماندنی ترین صحنه های فیلم است. صحنه حرص آور فیلم جایی است که او رویا می بیند که حرمسرایی از زنان زندگیش درست کرده و زنش هم بی هیچ اعتراضی به رتق و فتق امور آن مشغول است. البته باید اذعان کرد که تصویر فلینی از این زنان جورواجور اگرچه اغراق آمیز اما بی نقص است.

عده ای می گویند هشت ونیم فیلمی بی معنی، درهم وبرهم وحتی بی سروته است. گروه دیگری معتقدند که ازنظرموضوع وفرم بسیارغنی وکاملاً قابل درک وفهم است. فلینی شخصاً این فیلم را مسخره وعجیب می داند. به طورقطع این فیلم هوشمندانه ترین فیلمی است که تا کنون بوسیله ی این هنرمند ساخته شده است.

به این گونه تصاویرجان دادن وآنها را برپرده ی سینما آوردن نشانه ی شورو

علاقه ی باطنی فلینی درسینماست. وی می کوشد با کمک این تصاویرخواسته ها و آرزوهای خود را طوری دربیننده تلقین کند که درپایان تمام اعمالی که نقش آفرین فیلم انجام داده برای تماشاگرنمایشگراعمالی باشد که امکان داشت خود اودرزندگی خصوصی اش انجام داده باشد.

فلینی برخلاف اینگماربرگمان یا لوئیس بونوئل که رویاها وتخیلات خود را همچون مصنف اپرا درآریای جریان داستان قرارمی دهند، خود را پیشاپیش ازقید وبندهای تخیلی که به واقعیت نزدیک می شود می رهاند. ضمناً نباید فراموش کرد که فیلمبرداراین فیلم جیانی دی ونانتسودرساختن و موفقیت آن نقش فوق العاده برجسته ای داشته است. با آنکه وی سال ها برای آنتونیونی و فرانچسکورُزی کارکرده، هرگزنخواسته است تکنیک کارآنها را درفیلم فلینی دخالت دهد. وی درنهایت استادی کوشیده تا تکنیک کارش را با آنچه فلینی ازاوخواسته منطبق کند ودراین راه به موفقیت بزرگی نیزنائل آمده است

فلینی سورئالیست نیست و تکنیک بیان وی به وسیله ی فیلم، شباهت به تکنیکی دارد که در ادبیات به کار می رود. فلینی با تصاویرهمان کاری را انجام می دهد که نویسنده ای با لغات. به این جهت طرح این سؤال که کدام قسمت ازفیلم واقعی وکدام قسمت تخیلی است، کاربیهوده ای است زیرا اصولاً این اختلاف و تضاد دراینجا وجود ندارد

.
برای اودیروزوامروزبه شکل تصویرهایی درمی آیند که خاطره برمی انگیزند.

برای اودیروزوامروزبه شکل تصویرهایی درمی آیند که خاطره برمی انگیزند.

خوانش فرویدی «هشت و نیم

»
از دیدگاه فرویدی، فیلم «هشت ونیم» را می‌توان به دو بخش تقسیم کرد: بخش اول نهاد یا اصل لذت را بازنمایی می‌کند و بخش دوم، خود یا اصل واقعیت را. به عقیده فروید، «نهاد بخشی از سامان شخصیت فرد است که مسئول ارضای نیازهای اولیه‌ی در زندگی است. به هر حال، بخشی آزاد است و با امیال فرد در ارتباط است و توجه‌ای به امور دیگر ندارد.»

بنا براین، رفتارهای گویدو نشانگر نیازی غریزی به ارضا شدن اند. او روابطی پنهان دارد و چندان توجه‌ای به همسرش ندارد و در حرفه‌اش نیز موفق نیست. پس از خیال‌پرداری، ناتوان از تشخیص بیهودگی این خیال‌پردازی‌ها، تحت تأثیر خود (ایگو) قرار می‌گیرد. فروید می‌نویسد که خود یا ایگو بر این نکته واقف است که دیگران نیز نیاز‌هایی دارند و اینکه گاهی اوقات، رفتارهای خودسرانه یا غریزی او می‌توانند آسیب‌زا باشند. ایگو تلاش می‌کند که نیاز‌های نهاد را برآورده سازد. اما ملاحظات واقعی شرایط موجود را نیز در نظر می‌گیرد.

گویدویی که بعد‌ها در فیلم تصویر می‌شود، با آن کسی که در ابتدا نشان داده می‌شود، بسیار متفاوت است. او افکار و احساسات اطرافیانش، به ویژه همسرش را درک می‌کند و پیامد‌های رفتار‌هایش را نظاره‌گر می‌شود.

پایان‌بندی هشت و نیم

پایان‌بندی فیلم هشت و نیم، در صحنه‌ای از فیلم علمی تخیلی گویدو اتفاق می‌افتد. او در حضور تمامی شخصیت‌های فیلم، می‌خواهد پروژه را نیمه کاره‌‌ رها کند. صحنه‌ای درخشان که در آن گویدو کسانی را که در زندگی او بوده‌اند، هدایت می‌کند تا از سازه‌ای که برای فیلم ساخته شده است، پایین بروند و به صورت حلقه‌ای به صف شوند. تمایز میان زندگی حرفه‌ای و شخصی او، از میان رفته است. به عبارت دیگر، تلفیق تخیل و واقعیت رخ داده است. گویدو به مرحله‌ای رسیده است که دیگر برای آسایش خاطر به تخیل تکیه نمی‌کند و به گونه‌ای موثر، با مسئولیت‌های زندگی واقعی رو به رو می‌شود. وی به این نکته پی می‌برد که پذیرش خود و دیگری، کلیدی برای تمامی مشکلات اوست. اگر بخش نخستین فیلم، بازنمایی نهاد گویدوست، و بخش دوم خود را بازنمایی می‌کند؛ صحنه‌ی پایانی به یقین، فراخود را بازمی‌نماید. فضای رؤیاگونه‌ی فیلم این واقعیت را می‌پذیرد که در ‌‌نهایت محصول تخیل است و تأثیرش را وام‌دار واقعیت عینی زندگی فلینی است.

تصویر تاریک می‌شود

فدریکو فلینی فیلمسازی نابغه است. سینمای او طیف وسیعی از مضامین را در برمی‌گیرد. تجربه‌ی یگانه زیستن در سایه‌ی دولت فاشیستی ایتالیا، به فیلم‌های او معناهای گوناگونی می‌بخشد که هم از لحاظ فردی و هم از نظر جامعه‌شناختی قابل تأویل‌اند. از فیلم ویته لونی تا آمارکورد، فلینی از بن‌مایه‌هایی ثابت در فیلم‌هایش استفاده کرده و راهکارهایی نو برای طرح این مضامین ابداع کرده است. تلاش مداوم او برای درک سرنمون‌های زندگی ایتالیایی، ‌بدون شک در بهبود فرهنگ سرزمین مادری‌اش مؤثر بوده است؛ اما این تلاش برای شناخت نفس نیز بوده است. اگر جنبه‌های روانکاوانه فیلم‌هایش نبود، حدس این که آن‌ها را چگونه می‌توانستیم تفسیر کنیم، بسیار دشوار بود

تحلیل روایت فیلم هشت و نیم

مطالب مشابه :

روش تحقیق کمی و کیفی

روش تحقیق کیفی از نظر دکتر فکوهی

روش تحقیق کیفی

روش تحقیق کیفی

تحلیل روایت فیلم هشت و نیم

روش تحقیق کیفی

تفاوت روش های تحقیق کمی و کیفی