مقایسه قرارداد پیمان عمومی با قرارداد فدیک

می کوشیم تا تفاوت بین ماده ها وتبصره های این دو قرارداد راآشکارتروبه صورت جزئی مورد مطالعه قراردهیم.ماده هایی که مربوط به تضمین ها ،تحویل کارگاه ها،معرفی اشخاص حقوقی و حقیقی وماده هایی که تفاوت کلی در آنها دیده می شود و موجب اختلاف بین دو طرف قرار داد یا تشریفات بیش از حد نیاز در آنها می باشد.البته قرارداد فیدیک خود به تنهایی نشانگر این تفاوت ها است و با پرداختن به جزئیات ماده ها و گستردگی بندها و تبصره های آن اولین تفاوت ها را به وجود آورده است.تفاوت هایی که موجب شده است تا اختیارات کار فرما را محدود کند و به حقوق پیمانکارن بیشتر اهمیت داده شود و از این رو موجب تقویت پیمانکاران شده است.ما اولین تفاوت را همین مورد قرار می دهیم و به توضیح آن می پردازیم.

**تفاوت در رعایت حقوق پیمانکاران

همان طور که در مقدمه فیدیک آمده است به خاطر رعایت اصول مشارکت متعادل در ریسک پذیری بین کارفرما و پیمانکار،مورد توجه قرار گرفته است.اصول مشارکت در ریسک پذیری برای دو طرف مفید بوده :برای کارفرما که قراردادی را با مبلغ کمتری امضاء می کند و هزینه هایش تنها زمانی افزایش می یابد که ریسکهای غیر متعارفی بروز نماید،و برای پیمانکار که از برآورد ودر نظر گرفتن هزینه اینگونه ریسکها که چندان آسان هم نیست احتراز می کند.طی سالهای اخیر،بازار کارهای اجرائی بطرف نوع قراردادهائی سوق پیدا کرده است که در آن نیاز به اطمینان از مبلغ نهایی،و غالباً زمان تکمیل بسیار مهم می باشد.برای اینگونه پروژه های کلید در دست،کار فرمایان حاضر به پرداخت مبالغ بیشتر- گهگاه بسیار بیشتر،هستند.به شرط حصول اطمینان از این که مبلغ نهایی توافق شده است تجاوز ننماید.حال به شرح همین مورد در شرایط عمومی پیمان در ایران می پردازیم این نوع قرارداد بیشتر راه را برای کارفرما هموار می کند و باعث ضعف در پیمانکار میشود چون این نوع قراردادها بیشتر ،کارفرمایان دستگاه دولتی بوده اند.بیشترین مفاد این قرارداد به سود کارفرما است.همان طور که ما در قرارداد فیدیک می خوانیم کارفرمایان اشخاص متخصص هستند که حاضر به پرداخت مبالغ بیشتر گاهاً بسیار بیشتر هستند به شرط آن که مبالغ نهایی توافق شده تغییری نکند اما در این قرارداد شرایط عمومی پیمان کارفرمایان به کاهش

مبالغ اولیه می پردازند و به افزایش مبالغ بعد از آن فکر نمی کنند و اهمیتی غائل نمی شوند و همین امر باعث شکست در توان مالی بعضی از پروژه ها می شود زیرا اینگونه پروژه ها در مبالغ اولیه پیمان تغییرات سنگینی را در بر دارد.

2-تفاوت در کلیات و تعاریف:

در این قسمت تفاوت های زیادی به چشم می خورد همانطور که در مقدمه همین مقاله گفته شد شرایط پیمان فیدیک مفادها را دقیق تر بررسی کرده است و به صورت جزئی صحبت ننموده است به عنوان مثال در قرارداد کلید در دست فیدیک ، شرایط کارفرما،پیشنهاد مناقصه،نماینده کارفرما و کارکنان کارفرما مورد توجه قرار گرفته است.در صورتی که در شرایط عمومی پیمان به صورت مبهم به آن پرداخته شده است و درآن فقط به تعاریف جزئی پرداخته شده است به عنوان مثال تعریف کارفرما،تعریف پیمانکار.البته به موارد دیگری نیز می توان اشاره کرد مانند قانون و زبان در قرارداد فیدیک یا موارد محرمانه و جزئیات محرمانه در قرارداد یاد شده در چه که شاید قانون و زبان در شرایط عمومی پیمان یک مسئله حل شده باشد زیرا این قرارداد به دلیل مشکلات وارده به آن فقط در داخل کشور انعقاد می شود پس مسلما زبان آن فارسی و قانون آن قانون و مقرارات موجود در کشور است

3-پیمانکار و تعهدات وتاییدات عمومی پیمان:

ما دراین بخش از قرارداد فیدیک به موضوع جالبی بر می خوریم که نشان دهنده امری جالب و مهم است که با رعایت این موضوع می توان کاهش هزینه های متفرقه و جانبی را کم کرد وعلاوه بر کاهش هزینه از تشکیل دستگاها و کاغذ بازی های غیرلازم جلوگیری کرد.

(پیمانکار باید کارها را طبق مفاد پیمان{طراحی}،اجرا و تکمیل و هرگونه نقص در کارها را بر طرف نماید کارهای انجام شده باید منطبق با اهدافی باشد که مورد انتظار بوده و در پیمان توصیف شده است.طبق بند بالا در واقع کار پیمانکار و مهندس مشاور با هم ادغام شده است و کارفرما موضوع پیمان را مشخص کرده و آن را از طریق روشهای مجازدراختیار پیمانکار قرار می دهد پیمانکار نیز با اطمینان از رعایت استانداردها کار را قبول و انجام می دهد.در این قرارداد فیدیک از مهندس مشاور که پل ارتباطی میان کارفرما و پیمانکار است صحبتی به عمل نمی آورد ودر واقعیت باعث کاهش هزینه ها خواهد شد.اما در شرایط عمومی پیمان یکی از ارکان اصلی اجرای موضوع پیمان مهندس مشاور است و رابطه مستقیم با طراحی،اجراو تغییرات در مشخصات فنی را دارا می باشد.که در اکثر پروژه ها با وجود این امر مشکلات طراحی و مطالعاتی زیادی وجود دارد که هم هزینه را بالا می برد و باعث صرف زمان بیشتری به دلیل مسئل اداری می شود.

1-3:تضمین انجام تعهدات:

در ماده 4-2 قرارداد فیدیک موضوع تضمین انجام تعهدات را بررسی می کنیم در این ماده پیمانکار باید به هزینه خود تضمین انجام تعهدات به مبلغ و به ارزی که در شرایط خصوصی پیمان ذکر شده را تهیه نماید اگر این مبلغ در شرایط خصوصی ذکر نشده باشد، این ماده کاربردی نخواد داشت.پیمانکار باید تضمین انجام تعهدات را ظرف مدت 28 روز پس ازامضای موافقتنامه پیمان تاوسط طرفین،برای کارفما ارسال نماید تضمین انجام تعهدات باید توسط یک شخص حقوقی از کشور مورد تایید کارفرما صادر شده و طبق فرم منضم به شرایط خصوصی پیمان یا فرم دیگری که مورد تایید کارفرما باشد.

ما با مقایسه قرارداد فیدیک با شرایط عمومی پیمان به یک تفاوت عمده در مفاد این قراردادها بر خواهیم خورد وآن هم معادل درصد برای تضمین است.تضمین تهدات در قرارداد فیدیک یک امر اختیاری میان پیمانکار و کارفرما است که اگر این امر اختیاری در شرایط خصوصی پیمان قید نشده باشد کاربرد نخواهد داشت که این امر باعث اعتماد بین کارفرما و پیمانکار است.اما در شرایط عمومی پیمان مبلغ تضمین انجام تعهدات به صورت معین و واضح در این قراداد ذکر شده است که این مبلغ معادل 5 درصد مبلغ اولیه پیمان است که باید صادر شده از طرف بانک مورد قبول و طبق نمونه ضمیمه شده در اسناد مناقصه باشد. در بقیه موارد تفاوت زیادی وجود ندارد به عنوان مثال زمان تمدید انجام تعهدات در قرارداد کلید در دست 28 روز و در شرایط عمومی پیمان 15 روز می باشد و بیشترین تفاوت در مقدار زمان و روز می باشد.

2-3:نماینده پیمانکار:

در ماده4-3 قراداد فیدیک به نماینده پیمانکارپرداخته شده استن که موضوع قابل بحثی در شرایط عمومی پیمان خواهد بود. در شرایط عمومی پیمان به این بحث اهمیت داده نشده است مگر در مواقعه ای مانند فسخ پیمان یا خاتمه دادن به پیمان که پیمانکار موظف به انتخاب نماینده ای برای صورت مجلس کردن ماشین آلات و کارهای انجام شده است و در موارد عادی نماینده پیمانکار مفهومی در شرایط عمومی پیمان به خود اختصاص نمی دهد در صورتی که پیمانکار با داشتن نماینده ای بهتر می تواند در کارهای اجرائی مدیریت به عمل آورد و تقسیم زمانی مناسبی برای انجام کارهای خود داشته باشد و با انجام این کار استرس و فشار کاری را کمترو انجام خطاها را تا حد زیادی کاهش دهد و این امر مهمی است که باید در آینده ای نچندان دور به آن پرداخت.

3-3:دستورالعملهای ایمنی:

در ماده 4-8 قرارداد فیدیک به ماده دستورالعملهای ایمنی برخورد می کنیم که این موجب مشغول شدن افکار انسانس را فراهم می سازد و در قرارداد فیدیک ایمنی افراد و محیط کار مورد اهمیت قرار گرفته است و این امر مهم یک ماده را در این قراداد در بر گرفته است که بندهایی از این ماده را در زیر می خوانیم:

الف:از کلیهء آیینامه ها و مقرات ایمنی ذی ربط پیروی نماید.

ب:ایمنی کلیه اشخاصی که مجاز به حضور در کارگاه هستند را تامین نماید.

ج:تدابیر معقولی برای پاکسازی کارگاه و کارها از موانع غیر ضروری،به منظور جلوگیری از آسیب اشخاض اتخاذ نماید.

د:حصار،روشنایی،نگهبانی و حفاظت از کارها را تا هنگام تکمیل و تحویل کار،طبق فصل 10 تامین کند.

ولی متاسفانه در شرایط عمومی پیمان اصلا به این موضوع مهم پرداخته نشده است و اگر هم پرداخته شده باشد بسیار جزئی و نامرتب بوده است که به چشم نمی آید.ما در پروژه های بسیاری شاهد رعایت نکردن موارد ایمنی بوده ایم که خسارتهای ناگواری هم برای کارفرما،پیمانکارو هم برای اجتماع داشته است و این امر قابل بحث است که چرا به موضوعی به این سادگی در عین حال مهم و پیشگیرانه اهمیتی داده نشده است وفقط در شرایط عمومی پیمان به سودو منفعت کارفرما پرداخته شده است.

4-3:اجتناب از ایجاد مزاحمت:

در ماده 4-14قرارداد فیدیک به موضوع جالبی مواجه می شویم که در شرایط پیمان عمومی نیز پیش بینی نشده است اجتناب از ایجاد مزاحمت موضوعی بسیار ساده ولی پراهمیت است که در کشور ایران این موضوع بسیار عادی و بی اهمیت است. اجتناب از ایجاد مزاحمت یعنی پیمانکار نباید مداخله غیر ضروری و نا بجا در موارد ذیل بنماید:

الف:آسایش عمومی

ب: دسترسی ، استفاده یا اشغال جاده ها و پیاده روها اعم از اینکه عمومی،در تملک کارفرما یا دیگران باشد پیمانکار موظف به جبران کلیه خسارات و زیانهای شامل عوارض و هزینه های قانونی ناشی از این گونه دخالتها،مزاحمتهای غیر ضروری و نا بجه بوده و کارفرما را از این امر مبرا خواهد کرد.

5-3:حفاظت از محیط زیست:

در ماده 4-18 بحث جالبی در قراداد فیدیک پیش بینی شده است که در حال حاضر دق دقه جهان بوده است.حفاظت از محیط زیست امر واجب است که در کشورهای جهان سوم مورد توجه قرار نمی گیرد و ما در این قرارداد به اهمیت ایم موضوع پی خواهیم برد.

1-در حفاظت از محیط زیست،پیمانکار باید تمهیدات و اقدامات مقتضی به منظور حفظ محیط زیست ((در داخل یا خارج از کارگاه)) را به عمل آورده وآسیب وآزار ناشی از آلودگی،سروصدا،و سایر آثار سوء ناشی از عملیات خود به اشخاص یا اموال را به حداقل برساند.

2-پیمانکار باید اطمینان حاصل کند که گازهای خروجی،تخلیه سطحی و فضولات خروجی ناشی از فعالیت های پیمانکار از میزان مشخص شده در شرایط کارفرما یا مقادیر توصیه شده در قوانین جاری تجاوز نخواهد کرد این موضوع نیز در شرایط عمومی پیمان پیش بینی نشده است و در این امر نیز هیچگونه اهمیتی از طرف پیمانکار و کارفرما داده نمی شود وبدون توجه به این قضیه از این موضوع می گذرند.

6-3:امنیت کارگاه:

در ماده 4-22 قرارداد فیدیک دوباره به موضوعی بر می خوریم که در شرایط عمومی پیمان پیش بینی نشده است ما با نگاه سطحی به این تفاوتها به ناقص و تکمیل نبودن شرایط عمومی پیمان پی می بریم که به مسائل شاید کوچک ولی مهم اهمیت داده نشده است از جمله دیگر این موارد امنیت کارگاه است که در شرایط عمومی پیمان پیشبینی نشده است و فقط اشاره ای به طور غیر مستقم به آن شده است.

4-طراحی:

در این قسمت ما به تفاوت اصلی که در مقدمه اشاره ای به آن شده است می پردازیم.تفاوتی که وظایف مهندس مشاور و پیمانکا را در بر می گیرد.در قراداد فیدیک همانطور که گفته شده است وظایف مهندس مشاور و پیمانکار در هم ادغام می شود و کارهای طراحی،اجراء و تمام موضوعات مربوط به موضوع پیمان به پیمانکار واگذار میشود ودر این قرارداد پیمانکار رابطه مستقیمی با کارفرما برقرار می کند همانطور که در قرارداد فیدیک گفته شده است پیمانکار باید قبل از تاریخ مبنا،شرایط کارفرما (شامل مبنای طراحی و محسبات در صورت وجود) را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده باشد.

پیمانکار مسئول طراحی و صحت شرایط کارفرما {شامل مبنای طراحی و محسبات} به استثنای موارد ذکر شده در ذیل خواهد بود:

الف:بخشها،داده ها و اطلاعاتی که طبق پیمان غیر قابل تغییر و به مسئولیت کارفرما می باشد.

ب:تعاریف و اهداف مورد نظر کارها با هر بخش آن

ج:مبانی آزمایشها و عملکرد کارهای تکمیل شده

د:نقشه ها ، داده ها و اطلاعاتی که صحت آن قابل احراز توسط پیمانکار نیست،به استثنای موارد مغایری که در پیمان ذکر شده باشد.

1-4:آموزش:

در قراداد فیدیک ماده یا تبصره ای به نام آموزش پیش بینی شده است که شاید در نگاهی جزئی موضوعی بی اهمیت و بی مورد باشد ولی در نگاهی کلی تر و تخصصی متوجه اهمیت این موضوع می شویم شاید ما در بعضی از پروژه های ملی به این موضوع بر خورده باشیم که به دلیل بی اطلاعی از چگونگی نگهداری از پروژه پس از اتمام آن یا چگونه استفاده مفید بردن ازآنها دچار مشکل شده اند.همانطور که در قرارداد فیدیک آمده است:

یمانکار به کارکنان کارفرما در زمینه بهره برداری و نگهداری کارها،به میزانی که در(شریط کارفرما)مشخص شده،آموزش خواهد داد.و این آموزش مطمئنا باعث بهبود کیفیت و طولانی تر شدن عمر مفید پروژه خواهد شد.

5-کارکنان و کارگران:

ما رد قسمت کارکنان و کارگران به تفاوتهای ریزی بر می خوریم البته قابل ذکر است که بگوییم این تفاوتهای ریز در کل قرارداد مطمئنا کیفیت پروژه و سهولت انجام پروژه را به وجود می آورد و باعث کاهش دق دقه های دو طرف پیمان خواهد شد و تمام موضوعات به صورت سریع و واضح در قرارداد آمده است و هرگونه شک وشوبه ای را بین دو طرف قرارداد از بین خواهد برد.به عنوان مثال می توان از ساعت کار اسم برد:

این قرارداد با مشخص کردن ساعت کار،روزهای تعطیلی رسمی هیچگونه شک یا ابهامی را برای پیمانکار باقی نمی گذارد و مطمئنا نیز باعث روند روان اجرای پروژه خواهد شد یا موارد دیگری مانند بهداشت وایمنی،یا سوابق کارکنان و ماشین آلات پیمانکار.

6-شروع،تاخیروتعلیق کارفرما:

ما در این قسمت به تفاوت ها در موضوعاتی چون تمدید مدت تکمیل،خسارت تاخیر،تعلیق کارها،پرداخت تجهیزات،مصالح در صورت تعلیق،طولانی تر شدن تعلیق،شروع مجدد کار خواهیم پرداخت.

1-6:تمدید مدت تکمیل:

با مطالعه قرارداد فیدیک و مقایسه آن با شرایط عمومی پیمان به نظر می رسد که در این مورد شرایط عمومی پیمان واضح تر و سریع تر سخن گفته است و موضوع را کاملا مطرح نموده است اما در قرارداد فیدیک به صورت مبهم و خلاصه شده به این موضوع پرداخته اند و شاید این موضوع یکی از اشکالات محدود این قرارداد باشد.

با مقایسه تبصره تغییر مدت پیمان در شرایط عمومی پیمان با سه تبصره ،ماده تمدید مدت تکمیل فیدیک به این نتیجه می رسیم که شرایط عمومی پیمان در این یک موضوع بیشتر جانب پیمانکار را گرفته و به صورت عقلانی تربه این موضوع پرداخته است.

2-6:خسارت تاخیر:

نحوه پرداخت خسارت تاخیر کار در فیدیک تفاوت زیادی با شرایط عمومی پیمان دارد.این موضوع نیز مانند تضمین تعهدات مقدار،یا میزان معینی برای محاسبه خسارت ندارد بلکه همان توافق دو طرف می باشد که در شرایط خصوصی همان قرارداد آمده است ولی طبق روزی که در کار تاخیر شده است پرداخت می شود.ولی در شرایط عمومی پیمان برای تاخیر غیر مجاز از یک دهم مدت پیمان ،یک دوهزارم مبلغ باقیمانده کار که در اجرای آن تاخیر شده است و یا برای تاخیر غیر مجاز از یک دهم مدت پیمان تا مازاد یک چهارم مدت پیمان یکهزارم مبلغ باقی مانده کار که در اجرای آن تاخیر شده است و به طور خلاصه می توان گفت که در شرایط عمومی پیمان همه چیز طبق فرمول خود قرارداد محاسبه و پرداخت می شود.

3-6:تعلیق کارها:

همانطور که در قرارداد فیدیک آمده است:

کارفرما می تواند در هر زمان به پیمانکار دستور دهد که پیشرفت کار یا قسمتی از کار را به حالت تعلیق درآورد یا ادامه همان ماده:

بعلاوه:کارفرما می تواند دلایل تعلیق را اعلام نماید.اگر ودر حدی که دلایل اعلام شده پیمانکاررا مسئول دانسته باشد ،مواد 8-11 ،8-10 ،8-9 که در این بخش آمده است نافذ نخواهند بود.

ما در بررسی این ماده متوجه می شویم که در این مورد شرایط عمومی پیمان تکمیل و عقلانی تر خواهد بود زیرا تعلیق کار توسط کارفرما در هر زمان و هر لحظه که بخواهد و طی دفعات زیاد موجب نوسان در کار و بی نظمی در اجرای پروژه خواهد شد که در شرایط عمومی پیمان برای تعلیق توسط کارفرما نیز ضوابطی را برقرار نموده است که به شرح زیر است:

کارفرما می تواند در مدت پیمان،اجرای کار را برای یکبار و حداکثر سه ماه معلق کند البته بیشتر از این مدت نیز با موافقت پیمانکار امکان پذیر می باشد. البته این ماده دارای مزیتی است، اگر در شرایط عمومی پیمان، پیمانکار به هر دلیل موجب شود که کارفرما نتواند کار را ادامه دهد موضوع پیمان فسخ می شود اما در این قرارداد موضوع پیمان توسط کارفرما به تعلیق درآمده بدون آنکه خسارتی به پیمانکار پرداخته شود.

4-6:پرداخت تجهیزات،مصالح در صورت تعلیق:

در قرارداد فیدیک برای پرداخت تجهیزات و مصالح در صورت تعلیق تدابیر سختی در نظر گرفته شده است که به چند مورد از آنها در زیر اشاره ای می شود:پیمانکار محق به دریافت ارزش (در تاریخ تعلیق)،تجهیزات و یا مصالحی خواهد بود که هنوز تحویل کارگاه نشده است،در صورتی که:

الف:بیش از 28 روز قبل ،کاری روی ماشین آلات انجام نشده و حملی صورت نگرفته باشد(به حالت تعلیق درآمده باشد)

ب:پیمانکار تجهیزات و یا مصالح را ،طبق دستورات کارفرما به عنوان اموال کارفرما قبلا علامتگذاری کرده باشد.

در قسمت الف یک سئوال به وجود می آید:

که تاریخ تعلیق از سوی کارفرما چه مدت زودتر به پیمانکار ابلاغ می شود که پیمانکار 28 روز قبل کار روی ماشین الات را انجام ندهد.ولی در صورت کلی چنین ماده ای در شرایط عمومی پیمان پیش بینی نشده است و پرداخت طبق تعلیق تمام کار یا قسمتی از کار که معلق شده است صورت می گیرد.

5-6:طولانی شدن تعلیق:

تفاوت عمده این بخش آن است که در شرایط عمومی پیمان آگر تعلیق کار از سوی کارفرما بیش از سه ماه باشد و پیمان کار موافقت نکند اجرای موضوع پیمان به سود پیمانکار خاتمه می یابد و طبق ماده 48 آن قرارداد عمل می شودولی در قرارداد فیدیک اگر تعلیق کار از سوی کارفرما بیش از 83 روز باشد،پیمانکار می تواند از کارفرما تقاضای مجوز ادامه کار کند.اگر کارفرما ظرف28 روز پس از دریافت تقاضا از اعطای مجوز خود داری کند،پیمانکار می تواند به کارفرما اعلام کند که تعلیق را طبق فصل 13 به عنوان حذف آن کارمحسوب کرده است،واگرتعلیق شامل کلیه کارها شده باشد پیمانکارمی تواند خاتمه پیمان دهد.

در قرارداد فیدیک در این ماده بیشتر باز جانب کارفرمایان گرفته شده است نه پیمانکاران.

7-تحویل توسط کارفرما:

تحویل توسط کارفرما در شرایط عمومی پیمان به دو صورت انجام می شود:

تحویل قطعی

تحویل موقت

در تحویل موقت در شرایط عمومی پیمان پس از آنکه عملیات موضوع پیمان توسط پیمانکار انجام شد پیمانکار از مهندس مشاور تقاضای تحویل موقت کارها را می نماید و نماینده خود را جهت عضویت در هیات تحویل معرفی می کند.

مهندس مشاور در خواست او را رسیدگی و در صورت تایید ضمن تعیین تاریخ آمادگی کار برای تحویل موقت،تقاضای تشکیل هیات تحویل موقت را از کارفرما

می نماید. و کارفرما به گونه ای ترتیب می دهد که هیات تحویل،حداکثر در مدت 20 روز از تاریخ آمادگی کار که به تایید مهندس مشاور رسیده است در محل کار حاضر شود و برای تحویل موقت اقدام نماید.

درتحویل قطعی،درشرایط عمومی پیمان مانندتحویل موقت است با این تفاوت که هیات تحویل اگردرموضوع پیمان نقص ومشکلی نبینندآن راتحویل قطعی میگیرند

در قرارداد فیدیک فقط یک نوع تحویل توسط کارفرما انجام می گیرد وآن هم به شرح ذیل است:

پیمانکار می تواند تقاضای گواهی تحویل را حداکثر 14 روز زودتر از زمانی که به نظر وی کارهارا تکمیل و آماده تحویل خواهد شد، به کارفرما اعلام نماید.وکارفرما باید ظرف 28 روز پس از دریافت تقاضای پیمانکار گواهی تحویل را برای پیمانکار صادر نماید و اگر اینکار در ظرف 28 روز صورت نگیرد در آخرین روز مهلت 28 روزه گواهی تحویل صادر شده تلفی می شود.

8-مسئولیت ها در دوره رفع نواقص:

ما دراین قسمت در مورد موضوعاتی همچون هزینه رفع نواقص،تمدید دوره نواقص،گواهی حسن انجام کار صحبت خواهیم کرد.

1-8:هزینه رفع نواقص:

ما در این بخش به مواردی که هزینه رفع نواقص آنها به عهده پیمانکار باشد اشاره خواهیم کرد.

الف:طراحی کارها.

ب:تجهیزات،مصالح،یا کیفیت اجرا منطبق با پیمان نباشد.

ج:بهره برداری و نگهداری نادرست در مواردی که به مسئولیت پیمانکارمربوط شود.

د:قصور پیمانکار در انجام هر کدام از سایرتهداتش.

البته این ماده در هر دو قرارداد یک معنای واحد را دنبال می کند و فقط دارای یک تفاوت می باشند که تفاوت اصلی بین آن نیز همین است.همانطور که گفته شده است در قرارداد فیدیک کار،پیمانکار و مهندس مشاور در هم ادغام شده است و مسئولیت طراحی و اجراء به عهده پیمانکار می باشد وبه طبع هزینه های رفع نواقص آن نیز به عهده خود او می باشد ولی در شرایط عمومی پیمان هزینه های رفع نواقص فنی و طراحی یا به عهده کارفرما یا مهندس مشاور می باشد.

2-8:گواهی حسن انجام کار:

در این قسمت نیز تفاوت بین قرارداد فیدیک و شرایط عمومی پیمان در مدت روز و زمان می باشد.در شرایط عمومی پیمان پس از تصویب صورت وضعیت قطعی توسط کارفرما و تحویل قطعی گرفتن کار توسط خود او گواهی حسن انجام کار صادر می شود.

در قرارداد فیدیک،کارفرما باید گواهی حسن انجام کار را ظرف مدت 28 روز پس از آخرین تاریخ انقضای دوره های رفع نواقص یا در زودترین زمان پس از ارائه کلیه اسناد ومدارک پیمانکار و انجام کلیه کارها و آزمایشات صادر نماید.

9-آزمایشهای پس از تکمیل کار:

در قرارداد فیدیک بخشی به عنوان آزمایشهای پس از تکمیل پیش بینی شده است که نشانگر اهمیت داشتن کیفیت پروژه برای کارفرما می باشد.در شرایط عمومی پیمان ماده ای به عنوان آزمایشهای پس از تکمیل پیش بینی نشده است و فقط در مورد آزمایشاتی در حین کار صحبت به عمل آمده است که در این قرارداد پیمانکار موظف به فراهم نمودن کلیه تجهیزات و امکانات برای انجام آزمایشات توسط کارفرما می باشد.

در قرارداد فیدیک برای انجام آزمایشهای پس از تکمیل اینگونه عمل می شود:

آزمایشهای پس از تکمیل باید در زودترین زمان ممکن پس از تحویل کارها یا بخشی از کار به کارفرما،انجام شود.کارفرما اخطار 21 روزه ای از تاریخی که پس از آن ((آزمایشهای پس از تکمیل ))باید انجام شود،به پیمانکار بدهد اگر توافق دیگری صورت نگیرد،این آزمایشهای باید ظرف 14روز پس از این تاریخ،در روز یا روزهایی که کارفرما تعیین می کند،انجام شود  و پیمانکار باید گزارش جامع و کاملی را جمع آوری و ارزشیابی کند و آن را در اختیار کارفرما قراردهد.

در این قرارداد اگر پیمانکار در اثرهرگونه تاخیر نامعقول کارفرما،در انجام آزمایشات متحمل هزینه یا خسارتی گردد،پیمانکار باید مراتب را به کارفرما کتبا اعلام نماید و محق به دریافت هزینه،بعلاوه سود معقول خواهد بود که باید کارفرما به پیمانکار پرداخت نماید و اگر این آزمایشات در دوره رفع نواقص اتمام نگیرد فرض بر این خواهد بود که پیمانکار آزمایشهای پس از تکمیل را با موفقیت گذرانده است.

10- تغییرات و اصلاحات:

در این ماده به بررسی ،مهندس ارزش،و تعدیل در اثر تغییر قیمتها می پردازیم.

1-10:مهندس ارزش:

یکی از اصول های مهم پیش بینی نشده در ماده تغییرات و اصلاحات قرارداد فیدیک ،مهندس ارزش است.

در این بخش برای زمانی که پیمانکار در صورت انجام عملیاتی موجب شتاب در تکمیل،کاهش هزینه های کارفرما در اجراء،بهره برداری و نگهداری از کارها، ارتقای کارآرایی یا ارزش کارهای تکمیل شده برای کارفرما یا از جهات دیگری که به نفع کارفرما شود.پیمانکار می تواند پیشناهد مبلغی برای انجام آن عملیات به کارفرما بدهدو این پیشنهاد باید به توسط و هزینه پیمانکار تهیه شده باشد.ولی در شرایط عمومی پیمان سیستم اجرائی طور انجام می شود تا موجب افزایش هزینه

گردد زیرا هرچقدر این هزینه ها افزایش یابدمبلغ دستمزدمهندس مشاورو پیمانکار نیز بیشتر خواهد شد.

2-10:تعدیل در اثر تغییر در قیمتها:

اگر چنانچه مبلغ پیمان دراثرافزایش یا تنزل هزینه های نیروی انسانی،کالا و سایر

منابع موثر در کار مشمول تعدیل شود،مبلغ مربوط باید طبق شرایط خصوصی پیمان محاسبه و منظور گردد.در قرارداد فیدیک همانطور که در بالا اشاره شده است درصد معینی را برای تعدیل پیش بینی نکرده اند و درصد یا مبلغی که در شرایط خصوصی پیمان پیش بینی شده باشد همان قابل اجراءاست در صورتی که در شرایط عمومی پیمان درصدی معین برای او پیش بینی شده است که در پروژه های مختلف متغییر است.

11- مبلغ پیمان و پرداختها:

در این بخش تفاوتها به قیمت و درصد منتهی خواد شد و تفاوت کلی وجود ندارد و ما به بررسی مبلغ پیمان،پیش پرداخت،زمان پرداختها،تاخیر در پرداخت،پرداخت تضمین حسن انجام کار خواهیم پرداخت.

1-11:مبلغ پیمان:

درقرارداد فیدیک مبلغ پیمان براساس مبلغ مقطوع پیمان،با در نظرگرفتن تعدیلهای

طبق مفاد پیمان انجام شود و موضوع مورد توجه آن است که پیمانکار موظف به پرداخت کلیه مالیتها ،عوارض و دستمزدهایی که طبق پیمان ملزم به پرداخت آن می باشد و این مبالغ هیچ تاثیری بر مبلغ پیمان نخواهد گذاشت در صورتی که در شرایط عمومی پیمان ،مبلغ پیمان توسط کارفرما ارزیابی و مورد مناقصه گذاشته می شود و مبلغی که از مناقصه بیرون می آید مبلغ پیمان را تشکیل می دهد در این قرارداد کارفرما موظف به پرداخت کلیه عوارض و مالیتها می باشد.

2-11:پیش پرداخت:

در قرارداد فیدیک آمده است که کارفرما {باید}پیش پرداختی را به صورت وام بدون بهره برای تجهیز و طراحی ،در ازای دریافت ضمانتنامه ای طبق همین ماده و جزئیات ذکرشده درشرایط خصوصی پیمان به وی تسلیم نموده باشد در صورتی که در شرایط عمومی پیمان کارفرما می تواند به اختیار خود برای تقویت بنیه مالی

پیمانکاربه اوپرداخت کند البته گرفتن تضمین برای پیش پرداخت در هردو قرارداد پیش بینی شده است.

در قرارداد فیدیک اگر در شرایط خصوصی پیمان میزان پیش پرداخت ذکر نشده باشد این ماده نافذ نخواهد بود،و اگر درآن تعداد و زمانبدی اقساط ذکر نشده باشد،

فقط در یک قسط پرداخت می گردد. در تبصره {د} همین ماده قید شده است در صورتی که نرخ بازپرداخت در شرایط خصوصی ذکر نشده باشد،این نرخ از تقسیم کل مبلغ پیش پرداخت بر مبلغ پیمان که در موافقتنامه پیمان ذکر شده ، منهای

مبالغ موقت بدست خواهد آمد.

در قرارداد فیدیک کارفرما باید نخستین قسط را پس از دریافت صورت وضعیت، تضمین انجام تعهدات،ضمانتنامه ای،به میزان و ارزش برابر با مبلغ پیش پرداخت

به پیمانکار بپردازد در صورتی که در شرایط عمومی پیمان پیش پرداخت پس از گرفتن تضمین و بدون هیچ کسری از طریق کارفرما به پیمانکار پرداخت می شود

در این قرارداد پیمانکار در موعد های مقرر،برای دریافت هر یک از اقساط پیش پرداخت در خواست خود را به مهندس مشاور می نویسد و کارفرما پس از تایید مهندس مشاور،هر قسط پیش پرداخت را در مقابل تضمین تعیین شده بدون اینکه وجوهی از آن کسر شود پرداخت می کند.

در قرارداد فیدیک تضمین هایی که پیمانکار به کارفرما می دهد مانند تضمین های انجام تعهدات در شرایط عمومی پیمان می باشد.پیمانکار باید اطمینان حاصل نماید که ضمانتنامه مورد نظر تا زمانی که پیش پرداخت،باز پرداخت می شود،معتبر و از ارزش قانونی برخوردار باشد،لیکن از مبلغ آن با توجه به مبالغ پرداختی توسط

پیمانکار به تدریج کاسته خواهد شد .اگر در متن ضمانتنامه تاریخ انقضا مشخص شده و پیش پرداخت تا 28 روز قبل از این تاریخ باز پرداخت نشده باشد،پیمانکار

باید اعتبار ضمانتنامه را تا زمانی که پیش پرداخت را بپردازد،تمدید نماید.

3-11:زمان پرداختها:

در قرارداد فیدیک زمان پرداخت اینگونه پیش بینی شده است:

الف:نخستین قسط پیش پرداخت ظرف 42 روز پس از تارخ تنفیذ کامل پیمان یا 21 روز پس از اینکه کارفرما مدارک مربوط به ماده4-2{تضمین انجام تعهدات}

و ماده 14-2{پیش پرداخت} را دریافت کرده است،هر کدام که دیرتر باشد.

*در صورتی که در شرایط عمومی پیمان مهلت پرداخت هر قسط پیش پرداخت 20 روز از تاریخ در خواست پیمانکار که به تایید مهندس مشاور رسیده است یا 10 روز از تاریخ ارائه تضمین از سوی پیمانکار هرکدام که بیشتر است می باشد.

ب:مبلغ قابل پرداخت در هر صورت وضعیت ظرف 5 روز پس از دریافت صورت وضعیت و مدارک توجیهی پیوست پرداخت می شود.

*در شرایط عمومی پیمان کارفرما حداکثر ظرف 10 روز از تاریخ دریافت صورت وضعیت و تاریخ وصول صورت وضعیت،با صدور چک به نام پیمانکار پرداخت می کند.

4-11:تاخیر در پرداخت:

در قرارداد فیدیک اگر پیمانکارمبلغ قابل پرداخت را دریافت نکند،محق به دریافت هزینه های سرمایه گذاری به صورت سود مرکب ماهانه بابت مبالغ پرداخت نشده

درخلال دوره تاخیر خواهد بود.واگر در شرایط خصوصی پیمان به طریق دیگری

تصریح نشده باشد،هزینه های سرمایه گذاری مذکور باید بر مبنای نرخ سالانه 3 درصد بهره،بیشتر از نرخ بهره بانک مرکزی کشوری که درآن پرداختها انجام می گیرد محاسبه و پرداخت گردد.پیمانکار بدون نیاز به هیچگونه اخطار رسمی و بدون اینکه بر دیگر حقوق وی تاثیر یا خدشه ای وارد سازد، محق به دریافت این وجوه می باشد.

در شرایط عمومی پیمان هر گاه کارفرما نتواند تعهدات مالی خود را در موعدهای درج شده در اسناد و مدارک پیمان انجام دهد پیمانکار می تواند در خواست تمدید مدت پیمان را بنماید.پیمانکار در خواست تمدید مدت پیمان را با ارائه محاسبات و دلایل توجیهی به مهندس مشاور تسلیم می کند،مهندس مشاورپس از بررسی و تایید

مراتب را برای اتخاذ تصمیم به کارفرما گزارش می کند.

در این بخش تفاوت های اصلی قرارداد فیدیک و شرایط عمومی پیمان نمایان است

وبه طور واضح جانبداری کارفرما در شرایط عمومی پیمان دیده می شود.

5-11:پرداخت تضمین حسن انجام کار:

در قرارداد فیدیک برای پرداخت تضمین حسن انجام کار اینگونه عمل می شود:

هنگامی که گواهی تحویل برای کاره صادر شده،و کارها کلیه آزمایشهای تعیین

شده را با موفقیت گذرانده باشند،نیمه اول تضمین حسن انجام کار به پیمانکار پرداخت خواهد شد و بلافاصله پس از انقضای دیرترین تاریخ (دوره رفع نواقص)

مابه التفاوت باقیمانده تضمین حسن انجام کار باید به پیمانکار پرداخت شود.

در شرایط عمومی پیمان اینگونه تعبیه شده است:

از مبلغ هر پرداخت ، معادل 10درصد به عنوان تضمین حسن انجام کار کسر و در حساب سپرده نزد کارفرما نگهداری می شود.نصف این مبلغ پس از تصویب صورت وضعیت قطعی طبق ماده 40 و نصف دیگر آن پس از تحویل قطعی با رعایت مواد42 و52 آزاد خواد شد.

12-فسخ قرارداد توسط کارفرما:

موارد فسخ پیمان درهردوقرارداد یکی می باشد که درشرایط عمومی پیمان 10 بند

و در قرارداد فیدیک 8 بند می باشد.

در اقدامات فسخ پیمان در قرارداد فیدیک آمده است:

درصورت وقوع هرکدام ازموارد فسخ کارفرما می تواندبا ارسال اخطار 14روزه

به پیمانکار،پیمان را فسخ وپیمانکاررااز کارگاه اخراج نماید.تصمیم کارفرما نسبت

به فسخ پیمان به هیچ وجه کارفرما رااز حقوق دیگری که طبق پیمان باسایر موارد دارد،محروم نخواهد داشت.سپس پیمانکار باید کارگاه راترک نموده و کلیه کالاهای

لازم،اسنادومدارک پیمانکاروسایراسناد ومدارک طراحی که توسط پیمانکاریابرای

او تهیه شده است را ،به کارفرما تحویل دهد و پس از فسخ، کارفرما می تواند راسا

یا توسط شخصیتهای حقوقی می توانند از هر نوع کالا،اسناد پیمانکار،و سایر مدارک طراحی که توسط پیمانکار یا از جانب پیمانکار تهیه شده است،استفاده

نمایند.در صورتی که در شرایط پیمان عمومی آماده است:

هرگاه به علت بروز یک یا چند مورد از حالتهای درج شده در ماده 46،کارفرما پیمان را مشمول فسخ تشخیص دهد،نظر خود را با ذکر مواردی که به استناد آنها پیمانکار را مشمول فسخ می داند،به پیمانکار ابلاغ می کند و پیمانکار مکلف است که در مدت 10 روز از تاریخ ابلاغ کارفرما در صورتی که دلایلی حاکی از عدم انطباق نظر کارفرما با موارد اعلام شده داشته باشد،مراتب را به اطلاع کارفرما

برساند.اگر ظرف مهلت تعیین شده ،پاسخی از سوی پیمانکار نرسد یا کارفرما دلایل اقامه شده او را مردود بداند،کارفرما فسخ پیمان را به پیمانکار ابلاغ می کند

و بدون احتیاج به انجام دادن تشریفات قضایی اقدام به فسخ پیمان می نماید.

در شرایط عمومی پیمان کارفرما می تواند ماشین آلات و ابزار و وسایل متعلق به پیمانکار را که در کارگاه موجود است وبه تشخیص خود برای اتمام کار مورد نیاز بداند،برای مدت مناسبی که برای جایگزین کردن آنها با ماشین آلات دیگر لازم است در اختیار بگیرد و هزینه اجاره آنها را که با توافق تعیین می شود به حساب

طلبپیمانکار منظور نماید.کارفرما نمی تواند بدون موافقت پیمانکار ماشین آلات او را ببیش از مدتهای تعیین شده در زیر اجاره خود بگیرد.

*درمورد ماشین آلات ثابت مانند دستگاه مرکزی بتن،کارخانه آسفالت وماشین آلات خاص که نام آنها در شرایط خصوصی پیمان پیش بینی شده است برابرمدتی

که از رابطه زیر بدست می آید.

مدت اولیه پیمان* (مبلغ صورت وضعیت قطعی-1)+ 3 ماه=مدت اختیار کارفرما برای اجاره

                                     مبلغ پیمان



*در مورد سایر ماشین آلات ،برابر ده ماه.

لازم به ذکر است که درقرارداد فیدیک ماده ای به عنوان مدت اختیار کارفرما برای اجاره پیش بینی نشده است و فقط در مواقعی که پیمانکار به کارفرما بدهکار

باشد،کارفرما می تواندبه میزان طلب خود،اقلامی از ماشین آلات و ابزار و وسایل پیمانکار را در اختیاربگیرد که این موضوع درشرایط عمومی پیمان نیز پیش بینی شده است.

13- تعلیق و فسخ توسط پیمانکار:

درقرارداد فیدیک برای زمانی که کارفرمابه تعهدات خود عمل نمی کند و پیمانکار احتیاج به برخورد قانونی داردپیش بینی شده است که شاید دلیل برتری این قرارداد

به شرایط عمومی پیمان باشدوپیمانکاران مایل به عقد قرار داد به این ترتیب باشند.

حال چگونگی تعلیق ازسوی پیمانکاروموارد فسخ توسط پیمانکاردرقرارداد فیدیک را بررسی می کنیم.

اگر کارفرما در انجام تعهدات مالی خود قصور نماید پیمانکار می تواند طی یک اخطار حداقل 21 روزه به کارفرما کار را به حالت تعلیق درآورد یا نرخ پیشرفت اجرای کار را کاهش دهد مگر و تا زمانی که پیمانکار شواهد معقولی در مورد دریافت طلب هی خود و طبق شرحی که در اخطاریه آمده است را دریافت نماید.

با این اقدام حقوق پیمانکار در مورد دریافت هزینه های سرمایه گذاری طبق ماده 14-8 تاخیر در پرداخت و حق فسخ طبق ماده 16-2 خدشه دار نخواهد شد.

*پیمانکار در موارد ذیل محق به فسخ پیمان می باشد:

الف:اگر پیمانکار ظرف 42 روز پس از اخطار طبق ماده 16-1 حق پیمانکار برای تعلیق کار،مدارک قابل قبولی از کارفرما در مورد علت قصور در انطباق

با ماده 12-4 تمهیدات مالی کارفرما دریافت نکند.

ب:اگرپیمانکارظرف 42 روز پس از انقضای مهلت ذکر شده در ماده 12-7 زمان

پرداختها که پرداخت به موجب آن باید انجام شود به استثنای کسورات مربوط به ماده 12-5((دعاوی کارفرما)) طلب قابل پرداخت را دریافت نکرده باشد.

ج:اگر کارفرما بیش از حد از اجرای تعهداتی که در پیمان دارد قصور ورزد

د:اگر کارفرما در انطباق با ماده 1-7 واگذاری به غیرقصور نماید.

ه:اگر تعلیق طولانی به شرح در ماده 8-11 طولانی شدن تعلیق بر کلیه کارها اثر بگذارد.

و:اگر کارفرما ورشکسته،ناتوان در باز پرداخت بدهکاری و یا در شرف انحلال قرار گیرد برعلیه او اجرایه ، قرار بازداشت صادر شده باشد با اعتبار دهندگانش

تبانی نماید یا با مدیر یا امین حافظ منافع آنها وارد معامله شود یا هرگونه عمل یا

رویدادی که طبق قوانین ذی ربط تاثیر مشابه داشته باشد.

در صورت وقوع هر یک از این رویدادها و یا وضعیت ها،پیمانکار می تواند طی اخطاریه ای 14 روزه به کارفرما پیمان را فسخ نماید و پرداخت پس از فسخ طبق موارد زیر صورت می گیرد:

الف:تضمین انجام تعهدات را به پیمانکار مسترد کند.

ب:طبق ماده 19-6{فسخ اختیاری،پرداخت معافیت}پرداختهای پیمانکار را انجام دهد.

ج:بابت هرگونه سود از دست رفته،زیان یا خسارتی که پیمانکار در نتیجه این فسخ متحمل شده به پیمانکار پرداخت نماید.

با شرحی که ازبندها وماده های مربوط به بخش تعلیق وفسخ  توسط پیمانکاردر قرارداد فیدیک گفته شدمی توان فهمید که این قرارداد کمک بزرگی رابه پیمانکاران میکند

وباعث تقویت اجرایی آنها وانجام دادن کاربدون ترس یا ابهامی می شود و محدوده اجرایی هر دوطرف قرارداد مشخص می باشد و در صورت کم کاری کارفرما ،

پیمانکار می تواند بدون تحمیل  خسارتی  بسیار سنگین قرارداد را فسخ نماید. در صورتی که درشرایط عمومی پیمان در خوشبختانه ترین حالت ، پیمانکار می تواند خاتمه پیمان را اعلام کند.ودرمواقعی که کم کاری از سوی کارفرما می باشد برای جبران خسارت آن،( مدت پیمان را ) افزایش یا کا را به حالت تعلیق در می آورند که این مسئله یکی از ایرادهای مهم شرایط عمومی پیمان می باشد.

مقایسه قرارداد پیمان عمومی با قرارداد فدیک

مطالب مشابه :

پیمان "اسلو " چیست؟

حلف الفضول/پیمان جوانمردان

نحوه محاسبه ضريب بالاسری پیمان

سئوالات مطرح شده از طرف خوانندگان این وبلاگ

شرایط عمومی پیمانهای EPC - سه

مقایسه قرارداد پیمان عمومی با قرارداد فدیک

اسامی 28کشوراتحادیه اروپایی/پیمان شنگن

ای پدر ای مادر

شرایط عمومی پیمان(قسمت اول)