کاخ های ایرانی

کاخ ها ايجاد بناي بزرگ يا کاخ سازي در اين سرزمين به اواخر هزاره دوم قبل از ميلاد مربوط است. در ميان صفحات تاريخ معماري ايران ، کاخ سازي هخامنشي، سه دوره متمايز وجود دارد که اولين دوره از سال 550 قبل از ميلاد در طراحي يکي از کاخ هاي پاسارگاد با ايجاد يک تالار بزرگ که به صورت يک مستطيل بزرگ که داراي سه معبر است، آغاز مي شود. قسمت شرقي آن کاملاً طولاني و ستون داراست و در اتاق شبيه برج – در گوشه شمال غربي و جنوب غربي آن ساخته شده است.دوره دوم از سال 520 قبل از ميلاد شروع مي شود که نمونه بناهاي مربوط به اين دوره را در دشت گوهر که ميان نقش رستم و تخت جمشيد واقع است ايجاد کرده اند. نمونه سرزمين دوره معماري هخامنشي را در کاخ هاي آپاداناي تخت جمشيد و کاخ شوش مي بينيم. چهار برج پيش آمده نسبت به ساير قسمت ها در گوشه هاي بنا تعبيه شده است. ضمناً اين کاخ ها در وسط باغ بنا شده بلکه ضلع جنوبي آنها همان ديوار جنوبي باغ نيز هست. کاخ هاي اشکاني اشکانيان مردمي سلحشور و جنگجو بودند و به کاخ سازي توجه زيادي نداشتند. سه بناي معروف کاخ مانند دوره اشکاني عبارتند از : کاخ نسا درعشق آباد ترکمنستان ، کاخ هترا در بغداد و کاخ کوه خواجه در سيستان و بلوچستان. کاخ هاي ساساني مهم ترين کاخ هاي عصر ساساني عبارتند از : کاخ بيشابور ، فيروزآباد ، تخت سليمان و سروستان کاخ سازي در دوره اسلامي با ظهور اسلام فرم و شکل کاخ سازي ايراني تغيير يافت و عناصر اسلامي و عربي در ساخت کاخ هاي اسلامي ايران تأثير گذاشت. از جمله استفاده زياد از قوس هاي شکسته و تيزه دار.اکثر اين کاخ ها در شهر تاريخي اصفهان واقع اند و مربوط به دوران صفوي هستند. از کاخ هاي صفوي در اصفهان، مي توان به تالار اشرف، بناي عالي قاپو، کاخ هشت بهشت و کاخ چهل ستون اشاره کرد.در قزوين طرح يک کاخ صفوي در داخل محدوده فعلي شهر قرار دارد که فقط سر در (عالي قاپو) آن همراه با يک کوشک باغي که در زمان قاجاريه تغييراتي در آن داده شد، مشاهده مي شود. اين کوشک توسط شاه طهماسب ، دومين پادشاه صفوي ، که در زمان او قزوين پايتخت ايران بوده، بنا شده است. کوشک عبارت است از بنايي با يک فضاي مرکزي که چهار ايوان در اطراف و چهار برج در گوشه هاي آن واقع شده و اطراف آن را راهرويي مسقف و ستون دار احاطه کرده است. ساخت بناي عالي قاپو ( درب عالي) در ميدان نقش جهان اصفهان توسط شاه طهماسب به صورت کوشکي سه طبقه آغاز شد اما شاه عباس پس از انتقال پايتخت از قزوين به اصفهان، عالي قاپو را به شکل امروزي خود گسترش داد.محل استقرار پادشاهان و درباريان براي تماشاي جشن ها و بازي هاي ورزشي، بر سر در اين بنا قرار داشته است.عالي قاپو کاخي است با دري با شکوه که تاريخ بناي آن به عصر تيموريان مي رسد. اين بنا را مي توان مقر حکومتي دولت صفويه دانست . کاخ چهل ستون از يک تالار اصلي پر از نقش و نگارهاي روغني و يک تالار مسقف باز در جلوي آن و يک استخر بزرگ آب تشکيل شده است. سقف اين تالار بربيست ستون استوار شده است که بازتاب تصوير اين ستون ها در آب مجموعه اي از چهل ستون را تشکيل مي دهد و به همين دليل اين بنا را چهل ستون ناميده اند. کاخ هشت بهشت عبارت از يک هشت ضلعي منتظم در مرکز است. در چهار سمت فضاي مياني هشت ضلعي که در وسط واقع شده ، چهار ايوان و روي چهار ضلع ديگر اتاق هايي ساخته شده است. طرح اين کاخ بسيار شبيه کاخ هشت بهشت در اواخر عهد صفويه ساخته شده است. کاخ صفوي باغ فين کاشان همراه با باغ بزرگ و ملحقات جانبي از تلفيق معماري و هنر باغ سازي صفوي محسوب مي شود. کاخ صفي آباد در بهشهر نيز طرحي شبيه کاخ هاي صفوي دارد. کاخ نادرشاه به نام «قصرخورشيد» نيز که در کلمات نادري واقع است تنها بناي کاملي است که از نادرشاه باقي است. در قرن يازدهم (ه .ش) توسط کريم خان کافي بنا شد که به «ارگ کريمخاني» شهرت دارد. طرح اين بنا يک فضاي مرکزي چهار ايوانه با چهار اتاق در گوشه هاست.در قرن دوازدهم ( ه.ش) که تهران پايتخت شد، پادشاهان قاجار در بخش شمالي هسته مرکزي آن زمان شهر، شروع به ساختن تعدادي بنا کردند. اين محل بعدها «ارگ» نامگذاري شد. .قاجاريه تعدادي کاخ ييلاقي در اطراف تهران بنا کردند که مهمترين آنها عبارتند از : کاخ صاحبقرانيه در نياوران ، کاخ شهرستانک و کاخ فرح آباد در شرق تهران به ساختن تعدادي بنا کردند. اين محل بعدها «ارگ» نامگذاري شد. مهمترين اين بناها کاخ گلستان است
.در دوره پهلوي نيز کاخ هايي ساخته شد که بيشتر آنها از معماري غربي اقتباس شده اند. يکي از کاخ هاي دوره پهلوي که تقريباً شکل بناهاي سنتي ايران را دارد کاخ سبز در مجموعه سعدآباد شميران است.تعدادي کاخ به ويژه در شمال ايران ساخته شد که تماماً شکل غربي دارند. مانند کاخ ميان پشته در بندر انزلي و کاخ سرودسر و کاخ رامسر.

کاخ های ایرانی

مطالب مشابه :

کاخ موزه گلستان

تالار اشرف

کاخ هاي اصفهان

بازدید از کاخ زیبای گلستان

موزه های گلستان

کاخ ورسای

کاخ های ایرانی

کاخ چهلستون