مقیاس نقشه

مقیاس نقشه نسبت میان فاصله روی نقشه به فاصله ی حقیقی آن بر روی زمین است . مقیاس نشان دهنده نسبتی است میان طول های حقیقی در روی زمین با همان طول ها در روی نقشه . معمولا این مقیاس را به صورت کسری نشان می دهند که صورت کسر عدد یک و مخرج نسبت است یعنی یک عدد متغیر .

فاصله ی مستقیم واقعی دو نقطه ی معین در روی نقشه = مقیاس یا عددی روی نقشه فرمول مقیاس

فاصله ی مستقیم واقعی همان دو نقطه در روی زمین عددی روی زمین

مقیاس را به دو صورت نشان می دهند : 1- مقیاس خطی ( ترسیمی ) 2- مقیاس عددی ( کسری ) .

به کمک مقیاس خطی می توان مسافت ها را به آسانی اندازه گیری کرد و فاصله های حقیقی میان نقاط را به دست آورد . وقتی در کنار نقشه این علامت 100 کیلو متر تر سیم شده باشد نشا نه ی آن است که یک سانتی متر روی نقشه برابر با 100کیلو متر اندازه ی واقعی آن می باشد .

مقیاس عددی ( کسری) : مقیاس عددی را به صورت کسری نشان می دهند . صورت این کسر یک و مخرج آن عددی است گویا که مسافت های ناحیه یا کشوری که در نقشه نشان داده شده. چقدر کوچک شده است . فرض کنید فاصله ی بین دو شهر 20 کیلو متر و روی نقشه 10 سانتی متر است این نقشه نشان می دهد که همه ی طول ها به نسبت چهار صد هزار بار کوچک شده است و مقیاس آن به صورت 1 نشان می دهند. 400000

مثلا : وقتی می گوییم مقیاس یک نقشه 1 است یعنی یک سانتی متر روی نقشه برابر است با200000 سانتی متر روی زمین ، که اگر بخواهیم

200000

عدد مذکور را به متر و یا کیلو متر کنیم ، ابتدا آن را تقسیم بر 100 و بعد تقسیم1000 می کنیم ( چون هر متر 100سانتی متر و هر کیلومتر 1000متر است ) پس با این روش عدد 200000 سانتی متر 2000 متر یا 2 کیلومتر خواهدشد .

روش های حل مسائل مقیاس :

برای انجام حل مسائل و مقیاس باید از سه جزء مسئله دو قسمت آن معلوم و یک قسمت آن مجهول می باشد ÷س برای انجام این مسائل باید به چهار روش زیر عمل کرد :

مثال 1- روش یک : در این روش بر اساس فرمول فوق برای حل مسئله از سه قسمت فرمول باید دو مورد آن درصورت مسئله وجود داشته باشد و باید یک قسمت نامعلوم را بدست آورد ، یعنی نقشه یا زمین یا مقیاس .

اگر مقیاس نقشه ای 1 و فاصله ی ازنا تا درود 2 سانتی متر باشد اندازه ی واقعی (زمین) چقدر است ؟

2000000

در این روش ابتدا مقیاس را نوشته و بر اساس فرمول اگر عدد مسئله در نقشه بود ، در صورت و چنانچه عدد زمین باشد در مخرج ، پس در این روش دو طرف معلوم را به صورت طرفین و وسطین کرده و حاصل را در صورت کسر می نویسیم و عدد مذکور را تقسیم بر 100( برای تبدیل به متر ) و بعد تقسیم بر 1000 ( برای تبدیل به کیلو متر) .

مثال 2- روش دوم : در این روش در صورت مسئله باید عدد مقیاس نقشه و عدد زمین را داریم و نقشه مجهول است و باید آن را به دست آورد . در این روش نیز برای حل من ابتدا مقیاس نقشه را نوشته و عدد زمین را داریم و بعد صورت مجهول می باشد و در مخرج عدد زمین را می نویسیم ، در انجام این روش چون زمین به صورت کیلو متر باید آن را به متر تبدیل کنیم و بعد

از آن مانند روش اول عمل کنیم . در نقشه ای با مقیاس 1 در شهر 50 کیلو متر است ، این فاصله بر روی نقشه چقدر است ؟ 500000

در این روش کیلو متر را به سانتی متر تبدیل کرده ایم . سانتی متر 10 = 50 = 5000000 = = 1

5 50000 5000000 500000

مثال3- روش سوم : در این روش در صورت مسئله عدد روی نقشه و زمین را داریم و باید مقیاس نقشه راکه مجهول است حساب کنیم ، دراین روش هم باید عدد زمین را که به صورت کیلو متر است به سانتی متر تبدیل کنیم تا صورت و مخرج یکسان از سانتی متر باشد و بعد حاصل صورت و مخرج به را به یک عدد تقسیم می کنیم . 1 = 3÷3 = 3

4000000 3÷ 12000000 1000×100× 120

اگر فاصله ی دو نقطه (یا دو شهر الف و ب ) 120 کیلو متر و بر روی نقشه 3سانتی متر باشد مقیاس آن را حساب کنید ؟

مثال 4- روش چهارم : این روش مانند روش سوم است ، با این تفاوت که عدد روی زمین متر است و کیلو متر نیست که در تبدیل آن ضرب در 1000 را نداریم و فقط ضرب در 100 است و بقیه ی راه حل یکی است . رودخانه ای به عرض 200متر روی نقشه 10 سانتی متر است مقیاس را حساب کنید ؟

1 = 10 ÷ 10 = 10

2000 10÷ 20000 100×200

چند مسئله :

- اگر مقیاس نقشه ای 1 و فاصله ی دو شهر ازنا تا خمین روی نقشه 4 سانتی متر است اندازه ی واقعی چقدر است ؟1

2000000

- فاصله ی دو شهر ازنا تا خرم آباد 130 کیلو متر و مقیاس نقشه 1 است بر روی نقشه چقدر است ؟2

2600000

- اگر فاصله ی دو شهر ازنا تا تهران حدود 400 کیلو متر باشد و بر روی نقشه 2 سانتی متر باشد مقیاس نقشه چقدر است ؟3

- الف ) طول خیابانی 900 متر و بر روی نقشه 3 سانتی متر دیده می شود ، مقیاس نقشه را حساب کنید ؟ 4

ب ) رودی که عرض آن 400 متر بر روی نقشه 8 سانتی متر است ، مقیاس چقدر است ؟

- اگر مقیاس نقشه ای 1 و فاصله ی دو شهر ازنا تا بروجرد روی نقشه 10 سانتی متر باشد اندازه ی واقعی چقدر است ؟ 5

1000000

- اگر فاصله ی ازنا تا اهواز در حدود 500 کیلومتر و بر مقیاس نقشه 1 باشد اندازه روی نقشه چقدر است ؟ 6

20000000

- اگر فاصله ی ازنا تا اصفهان 240 کیلو متر و بر روی نقشه 6 سانتی متر باشد ، مقیاس را حساب کنید ؟7

- الف ) اگر طول یک رود خانه 800 متر و بر روی نقشه 2 سانتی متر باشد مقیاس را حساب کنید ؟ 8

ب ) رودی که عرض آن 600 متر و بر روی نقشه 3 سانتی متر است مقیاس چقدر است ؟

1- اگر فاصله ی دو شهر 60 کیلومتر و مقیاس نقشه 1 باشد روی نقشه چقدر خواهد بود ؟

500000

2- فاصله ی دو نقطه بر روی نقشه 10سانتیمتر است اگر مقیاس نقشه 1 باشد بر روی زمین را به دست آورید؟

25000

3- نقشه ای با مقیاس 1 اگر طول جاده روی نقشه 8 سانتی متر باشد در روی زمین چقدر خواهد بود ؟

200000

4- اگر فاصله ی دو شهر روی نقشه 10سانتی متر و بر روی زمین 20 کیلومتر باشد مقیاس آ ن را حساب کنید ؟

5- جاده ای که طول آن 500متر است بر روی نقشه 5 سانتی متر است مقیاس حساب کنید ؟

6- طول خیابانی 100 کیلو متر است و بر روی نقشه 20 سانتیمتر است مقیاس را حساب کنید ؟

7- اگر فاصله ی دو ایستگاه 50 کیلو متر و مقیاس نقشه 1 باشد بر روی نقشه چقدر است ؟

2500000

8- رود خانه ای با عرض 200متر روی نقشه 5 سانتی متر دیده می شود مقیاس را محاسبه کنید ؟

9- اگر فاصله ی دو نقطه روی نقشه 6 سانتیمتر و مقیاس نقشه 1 باشد اندازه ی واقعی چقدر است ؟

3000000

10 – اگر فاصله ی دو شهر برروی زمین 300 کیلومتر و مقیاس نقشه 1 باشد فاصله ی دو شهر روی نقشه چقدر است ؟

100000

نقشه هاي مقياس كوچك : نقشه هايي كه مقياس آن ها از1:600000 كوچك تر باشد، نقشه هاي مقياس كوچك ناميده مي شود . اين نقشه ها براي بررسي هاي كلي و مطالعه حدود و چهره هاي تقريبي طبيعت بكار مي روند . نقشه هاي مقياس متوسط : نقشه هايي كه مقياس آن ها از1:600000 بزرگ تر و از1:750000 كوچك تر باشند، جزو نقشه هاي مقياس متوسط هستند .وكاربرد وسيع تري دارند. نقشه هاي مقياس بزرگ : نقشه هايي كه مقياس آن ها از 1:750000 بزرگ تر است جزو نقشه هاي مقياس بزرگ محسوب مي گردند . در كليه مراحل عملياتي و ساختماني بكار مي روند .

انواع نقشه از نظر گونه :1- نقشه هاي پلاني متري براي موقعيت سطح عوارض 2- نقشه هاي توپوگرافي( ناهمواري ) 3- برجسته نما 4- نقشه عكس –از تعدادي عكس هوايي كه تمام عوارض روي آن نوشته شده است . 5- نقشه عكس برجسته 6- موزائيك عكس هاي هوايي كه از كنار هم قرار دادن عكس هاي هوايي به وجود مي آيد .

7- نقشه ويژه كه براي مقاصد خاصي تهيه مي شد و خود داراي انواعي است كه عبارتند از : الف .نقشه هاي آب نگاري با هيدروگرافي ب. نقشه هاي هوا نوردي پ. نقشه هاي ثبتي ت. نقشه هاي اداري يا نقشه هايي كه حدود و تقسيمات كشوري را نشان مي دهد . ث. مرزي ج. نقشه هاي هواشناسي چ. نقشه هاي زمين شناسي ح. نقشه هاي گياهي كه به منظور حفاظت و اصلاح روئيدني ها تهيه مي گردد. خ .نقشه هاي راهها و بنادر د .نقشه هاي پراكندگي جمعيت ذ.نقشه هاي رزمي ر. نقشه هاي استفاده از زمين ز. نقشه هاي آب شناسي .( جعفري عباس -1368)

طبقه بندي نقشه ها بر اساس مقياس: الف : پلان ها : در مقياس هاي بزرگ 1:200و1:500 ب. نقشه هاي توپوگرافي بزرگ مقياس كه اين نوع نقشه ها كار آيي خوبي دارند مانند نقشه هايي با مقياس 1:1000و1:3500 پ. نقشه هاي متوسط مقياس مانند 1:5000و 1:100000 ت. نقشه هاي توپوگرافي كوچك مقياس مانند 1:100000و 1:500000 ث. نقشه هاي خيلي كوچك مقياس (نقشه هاي جغرافياي ) مانند 1:500000 و كوچكتر از آن. (دكتر علي اصغر رضواني -372) .

انواع نقشه هاي پراكندگي مكاني بر حسب روش نمايش و اطلاعات: 1-نقشه هاي كروماتيك كه داراي پهنه رنگ آميزي شده مي باشد. 2-نقشه هاي كروپلت ، پراكندگي مقادير و بر حسب اداري ، سياسي و يا آماري است 3-نقشه هاي ايزوپلت –(خطوط هم ارزش ) و منحنيهاي ميزان 4-نقشه هاي نقطه اي –نشان دادن پديده ها با نقطه 5-نقشه هاي نموداري ، كه بر روي نقشه عوامل مورد نظر را با نمودار نشان مي دهند. 6-نقشه هاي پراكندگي تصويري كه با تصاوير نشان داده مي شوند. 7 -نقشه هاي الگو –نمايش الگو يا طرحي از پراكندگي عناصر و پديده هاي جغرافياي تهيه مي شوند.

عكس هاي هوايي در جهان وايران: عكس برداري هوايي داراي قدمت چندان زيادي نيست وكم وبيش مقارن با پيدايش هنر وعلم عكاسي وهمچنين، صنعت هوا نوردي است .اولين گزارش كتبي اختراع فن عكاسي در فرانسه به سال 1839م باز مي گردد. اولين گزارش قطعي پرواز نيز مربوط به 17 دسامبر 1903ميلادي به وسيله يكي از برادران رايت (آمريكايي) بود. آن ها فاصله اي حدود 260 متر را در مدت 59 ثانيه طي كردند . طبق گزارشات اولين عكس برداري هوايي از اروپا (فرانسه)در سال 1858 م در پاريس انجام شد ، برخي ديگر به وسيله ي بالن از دهكده اي نزديك پاريس عكس برداري كرده و نقشه آن را تهيه كردند .در آمريكا اولين عكس هوايي كه با بالن گرفته شد به تاريخ 13 اكتبر1860 م ثبت گرديد. در روسيه (شوروي) سال 1886م عكسبرداري انجام گرفت، همان طور كه هواپيمابه وسيله ي يكي از برادران رايت در سال 1903 به پرواز در آمد، اولين فيلم برداري هوايي،بهوسيله ي ويلبر رايت در سال 1909 م با هواپيما از چنتوچيلي ايتاليا انجام شد. ساختمان انواع فيلم هاي سفيد وسياه به صورت پانكروماتيك و مادون قرمز توسعه يافت وفيلم رنگي نيز از 1935م عرضه گرديد . اولين قمر مصنوعي در 14 اكتبر 1957م شوروي وبعد ماهواره هاي آمريكايي در سال 1364شمسي ابعاد جديدي در علم سنجش از راه دور به وجود آمد .

در ايران در سال 1955م شروع شده واولين عكس هوايي تهران به مقياس1:10000در22/2/1335 شمسي(12 مه 1956م).تا سال (1364)دو سري عكسبرداري هوايي سرتاسري به مقياس1 به روي 55000 به وسيله شركت هاي خارجي بوده است . سازمان جغرافيايي ارتش وسازمان نقشه برداري كشور دو مرجع رسمي واجرائي تهيه عكس هاي هوايي بوده است .سازمان هايي مانند سازمان زمين شناسي،شركت نفت،مؤسسه خاك شناسي وحاصل خيزي خاك ،سازمان جنگل هاومراتع كشور،سازمان هاي اكتشاف معادن وبسياري ديگراز ارگان ها ازعكس هاي هوايي ياماهواره اي استفاده مي كنند.(دكتر زبيريو مهندس دالكي -1370).

وسايل آموزش جغرافيا :مجموعه هاي مورد نظر براي آموزش جغرافيا را مي توان به دو دسته تقسيم كرد : مجموعه مكتوب (چاپي) ومجموعه هاي غير مكتوب شامل مجموعه هاي مصنوع بشر ومجموعه هاي طبيعي .مجموعه هاي مكتوب يا چاپينشان دهنده يافته هاي بشر هستند كه با علائم ،حروف،خطوط يا رنگ هابه نمايش در مي آيند . بشر براي برقرار كردن ارتباط با ديگران و انتقال يافته هاي خودبا ثبت يافته هايش، از كتاب ها ،مجلات،نقشه ها وعكس ها بهره مي گيرد .

كتاب ها ي جغرافيايي: مجموعه ي كتاب هاي جغرافيايي براي دانش آموزان مفيدند و آنها را با دانش جغرافيا آشنا مي كند . مثلا نمايش كتاب ها ي جغرافياي استان ها و يا كتاب هاي درسي رشته جغرافيا و يا كتاب هايي كه در زمينه جغرافيا هستند مي توانند در ياد گيري آنان مؤثر باشد .نقشه هاي جغرافيايي(كه نام آنها قبلا ذكر گرديد) مثلا نقشه هاي طبيعي ما اقتصاد وسياسي كشور ها و قاره براي تفهيم بهتر مطالب مطرح هستند .مجلات و روزنامه ها:بريده ي روزنامه ها ويا مجلات رشد آموزش جغرافيا و فصلنامه هاي تحقيقاتي جغرافيايي ،پژوهش هاي جغرافيايي و يا مجلات مرتبط به دانش جغرافيا مثل مجله نقشه برداري ،مجله سپهر ،مجله تاريخ وجغرافيا ،مجله نجوم ويا ساير وسايل ديگر…… گرفته شده از وبلاگ آقای بیات شهرستان ازنا

مقیاس نقشه

مطالب مشابه :

انواع نقشه از نظر مقیاس

مقیاس نقشه

تعریف نقشه ومقیاس

مقیاس در نقشه

مقیاس در نقشه

مقياس در نقشه

مقیاس در نقشه