داروهای موثر در درمان اختلالات خلقی (افسردگی) و اضطراب

داروهای ضد افسردگی

داروهای ضد افسردگی براساس ناقل های عصبی مغز ساخته می شوند .

سه نوع ناقل عصبی وجود دارد : ۱- سروتونین ۲- نوراپی تفرین ۳- دوپامین

داروهایی که بصورت اختصاصی روی گیرنده های سرتونین اثر می کنند شامل :

SSRI فلوکستین (فلوگزتین)، فلوراسامین، سرترالین و پاروکستین می باشند.

معمولاً گیرنده های افسردگی و اضطراب مانند هم هستند . بنابراین بیشتر داروهای آن ها مانند هم می باشند . در بچه ها چون این داروها زودتر روی گیرنده های سروتونین اثر می گذارد به عنوان انتخاب اول می باشد

این داروها معمولا طولانی اثر می باشند ; یعنی در واقع نیمه عمر طولانی دارند . مانند فلوکستین که بعد از ۲۰- ۱۵ روز اثرات آن ظاهر می شود .

کوتاه و موثرترین آنها پاروکستین است . این داروها ابتدا روی کبد اثر گذاشته و سپس دفع می شوند .

عوارض

عوارض گوارشی ، تهوع ، استفراغ ، اسهال ،پر خوابی ، پر اشتهایی ،سرگیجه و سردرد.

عوارض نادر

عوارض شناختی ، بی قراری و عصبی بودن

سندرم سرتونرژیک چیست ؟

یعنی هنگامی که فرد دارو مصرف می کند و در پی آن دچار مسمومیت می گردد . علائم آن مثل : بی قراری , بیحالی و گیجی که بیشتردرتداخلات دارویی (مصرف همزمان چند داروبا هم ) ایجاد می شود

اثر قطع دارو

اثر قطع دارو در آنهایی که طولانی اثر هستند کمتر علائم قطع ظاهر می شود ولی در مورد داروهایی که طول عمر کمتر دارد حالات بی قراری ، لتارژی ، گیجی ، بی حوصلگی ، بی خوابی و لرزش بدن ظاهر می شود . پس توصیه می شود داروها ناگهانی قطع نشود و در طی یک الی دو هفته کم کم دارو قطع گردد . زیرا در غیر اینصورت بیماری مقاوم می شود .

میزان دارو

Per/ kg 5-1 است. این دارو در دوزهای ۱۰ و ۲۰ میلی تجویز می شود و تا ۴ عدد در روز هم مصرف می گردد . این دارو ها ابتدا بر روی خواب و اشتها اثر می گذارد و آخر کار بر روی خلق ومشکلات آن تاثیرگذار است . لیکن به معنی عدم پاسخ دهی به درمان نیست . همچنین به دلیل آنکه بیماری روحی خیلی دیرتر به درمان جواب می دهد مداومت در درمان داروها الزامی می باشد .

فلوکستین

هم خاصیت وسواس زدایی و هم ضد افسردگی دارد لذا اگر افسردگی و وسواس با هم باشد درمان مناسبی می باشد در مورد وسواس کودکان به دلیل مصرف سختی کپسول آن می توان از شربت یا کپسولی که در آب حل شود استفاده کرد .

سیتالو پرام Citaloperam

یک داروی دیگر ضد افسردگی است .شبیه داروهای SSRI است . خواب آلودگی ندارد . در روز و شب می توان استفاده کرد و با یک دوز موثر و نیمه عمر آن طولانی است .در بازار در اندازه های m40- 20 یافت می شود .

داروی جدید

یک سری داروهای جدید ضد افسردگی وجود دارد که به دلیل گران بودن در دسترس نیست مثلVenlapaxine : که در مواردی منجر به حملات فشار خون می شود یا Bupro Piour که بسیار گران می باشد .

ضد افسردگی های قدیمی

داروهایی وجود دارند که هنوز هم مورد استفاده در درمان اختلالات خلقی قرار می گیرند و نسبتاً عوارض بیشتری دارند مثل : ایمی پرامین ، نورتریپ تیلین ، آمپی تریپ تیلین ، دوکسپین و کلومین پرامین .

کلومین پرامین و آمپی تریپ تیلین ، چون ترکیبات سرتونرژیک دارند در درمان وسواس ها هم تجویز می گردند .

در شب ادراری کودکان اولین انتخاب ، ایمی پرامین و نورتریپ تیلین می باشد چون ، سریع روی گیرنده های کلیه اثر می گذارد و ادرار بر می گردد . لذا شب ادراری بهتر می گردد .

همچنین این دارو برای بچه ها پیش فعال هم تاثیرگذار است معمولا دوز مصرفی آن بین per/km 5-1 است .

دوکسپین

داروی ضد افسردگی است که روی ناقل های سرتونرژیک SSRI و ناتل های اپی نفرین TCA اثر دارند . همچنین در درمان صرع هم تاثیرگذار است و باعث کاهش تشنج می شود .

MAOI

از جمله داروهایی است که در صورت قطع آن , منع مصرف مواد غذایی و مصرف داروی دیگر را دارد .مثل ترافیل سپیرامین .

ECI = شوک

یکی ازشیوه های درمان دراختلالات خلقی مانندافسردگی اساسی و دوقطبی ها استفاده ازشوک می باشد ضمناً هر چیزی که مداخله سریع می طلبد و باعث تاثیر بهتر دارو می گردد .

موارد مصرف

- در مورد بیمارانی که به درمان های معمول پاسخ نمی دهند یا همکاری در درمان ندارند

- بیماری های ارگانیک همزمان دارند مثل مشکلات کلیه

- زنان باردار که مبتلا به افسردگی باشند و مصرف دارو برای جنین ضرر داشته باشد .

- پرخاشگری های شدید و غیرقابل کنترل

- اقدام به خودکشی

معمولاً بین ۱۲-۶ جلسه از شوک استفاده می شود .

برای درمان اسکنیرو فرینا بالای ۱۵ جلسه یک روز در میان و ناشتا باید مورد استفاده قرار گیرد .

شوک نیز روی ناقل های عصبی با سرعت بیشتر اثر می گذارد و لذا بهتر جواب می دهد .

عوارض

- تاثیرروی حافظه که کلی باعث فراموشی می شود ولی بعدازمدتی برمی گردد و خطری دربر ندارد .

- ایجاد ترس و تشنج در بعضی موارد.

- کسانی که عروقی دارند که احتمال خون ریزی دارد ممکن است منجر به آنوریسی مغزی گردد .

نکته

معمولا برای انجام روان درمانی و مشاوره یک ماه بعد از مصرف داروی ضد افسردگی می توان کار را شروع نمود .

داروهای ضد اضطراب

بنزودیازپین ها

این دارو گیرنده های خاصی دارد و تعداد آن رو به افزایش است و لذا بخاطر عوارض داروهای قبلی از این طیف بیشتر استفاده می گردد .

میزان اثر

طولانی اثرها شامل : فلورازپام , کوازپام که تا ۱۰۰ ساعت در بدن می ماند . یعنی چهار و پنج روز .

متوسط اثرها شامل : لورازپام ، اکسازپام ، کلردیازپوکساید ، کلونازپام که تا ۴۸-۱۲ ساعت اثر دارد .

کوتاه اثرها شامل : میدازولام ، استازولام

در مواردی که اثرطولانی بخواهیم ازطولانی اثرها مثل دیازپام ،اکسازپام و لورازپام استفاده می شود .

عوارض

داروهای بنزودیازپین اعتیاد آور است , خواب آلودگی ایجاد می کند ، در یادگیری موثر است و قدرت آنرا کم می کند , ایجاد لرزش و در ضمن به دلیل ایجاد وابستگی به خود تحمل ایجاد می کند . لذا مجبوریم در طی زمان دوز ، مصرف را بالا ببریم . در ضمن ، مسائل شناختی نیز دارند که البته پایدار نیست .

فواید :

سریع اثر است ، در کوتاه مدت نسبت به داروهای دیگر می توان از آنها استفاده کرد ،در افراد مُسن از کوتاه اثر و متوسط اثر باید استفاده کرد .

موارد مصرف :

در افرادی که اشکالات خواب دارند .

انواع اضطراب ها

در اختلالات خلقی مثل داروی آپرازولام ß افسردگی و یا کلونازپام در درمان دوقطبی ها

در کسانی که تشنج دارند . البته همه به نوعی خاصیت ضد تشنج دارند ولی کم یا زیاد دارند .

در موارد ترک الکل به این افراد تجویز می گردد .

موارد منع

در مورد کسانی که حساسیت دارویی دارند .

بیماری گلوکوم زاویه بسته (فشار چشم بالا) .

بارداری ها و غیره .

فلورازپام

این دارو فقط روی گیرنده خواب اثر دارد و معمولا برای بی خوابی استفاده می شود و نسبت به بقیه مشکلات شناختی آن کم است .

زولپیدم

یک نوع بنزودیازپین است که فقط روی گیرنده خواب اثر دارد و اثر شناختی ندارد و به مدت ۶- ۵ ساعت تاثیرگذار است .

کلوزپام Clozepam

خاصیت ضد تشنج دارد ، داروی خوبی است که اعتیاد آور نیست و مشکل خواب هم ندارد . در حملات پنسیک کلونازپام ، زاناکس و اکپرازولام موثر است .

لذا ابتدا با داروهای بنزودیازپین ها کنترل می کنیم چون سریع اثر است و بعد از دو هفته که تاثیرگذار شد از داروهایی مثل فلوکستین استفاده می گردد. داروهای بنزودیازپین ها را باید کلا ۴-۳ ماه استفاده کرد . به خاطر اثر اعتیادآوری و بعد بایدازداروهای دیگر استفاده نمود . فقط در مورد GAD می توان به طورطولانی مدت استفاده نمود.

اگر نخواهیم از بنزودیازپین ها استفاده کنیم از داروهای آنتی هیستامین می توان استفاده کرد , مانند :

هیدروکسی زین ،دیفن هیدرامین

موارد مصرف :در مشکلات خواب ، اضطراب ، حساسیت ها (آلرژی) در مورد کودکان داروهای خوبی است .

موارد منع مصرف

در مورد افرادی که حساسیت دارویی دارند ، در گلوکوم ، در افرادی که مبتلا به آسم هستند و در مورد بچه هایی که نارس هستند .

عوارض

خواب آلودگی ، خشکی دهان ، تحریک پذیری .هیدروکسی زین را می توان به عنوان ضد استفراغ هم مورد استفاده قرار داد که به صورت قرص ، کپسول ، شربت و آمپول وجود دارد .

این بنزودیازپین ها خطر مرگ ندارند یعنی تا دوز ۲۰۰ میلی آن خطر مرگ ندارند ولی اگر با داروهای ضد افسردگی همراه شود خیلی خطرناک می شود .

باسپیرون Buspiron

این دارو فقط روی اضطراب اثر می گذارد و هم سرتونرژیک و دوپامین است , اعتیادآوری ندارد مشکلات شناختی نیز ندارد ولی تاثیر آن درازمدت است و افرادی که بنزودیازپین ها را مصرف کردند از این دارو خوششان نمی آید چون دیر اثر است . نیمه عمر آن ۴-۳ ساعت است و قرص های آن g10- 5 است .

موارد منع :فقط در مورد افرادی که حساسیت دارویی دارند .

عوارض :در بعضی افراد ایجاد سرگیجه ، تهوع ، سردرد و بی خوابی می کند .

داروهای بتابوکل

یعنی داروهایی که گیرنده های تب را بلوک می کنند مثل ایندرال و آتنولول ( متونول) .

آتنولول

که بیشتر داروی فشار خون است و روی ضربان قلب تاثیر دارد .

این داروها علائم جسمی اضطراب را کنترل می کنند ، روی شناخت اثر ندارند . لذا درمان اساسی اضطراب نیستند .

ایندرال

افرادی که آسم دارند نمی توانند این دارو را مصرف کنند زیرا دچارمشکلات تنفسی می شوند معمولا طولانی اثر است و بین ۱۲-۱۰ ساعت اثر دارد ، متونول ۲۴ ساعت اثر دارد .

ایندرال با دوزهای ۴۰ تا ۱۰ و تا ۱۶۰۰ میلی هم خطر مرگی ندارد .

موارد منع

حساسیت دارویی ،آسم و ناراحتی قلبی .

لیتیوم

مکانیزم دقیق اثر آن مشخص نشده و روی یکسری گیرنده های خاصی اثر می گذارد و آنرا کنترل می کند . نیمه عمر آن ۲۰- ۱۸ ساعت است و تاثیرات خلقی دارد . معمولا در دو دوز مصرف می شود . (صبح و بعد از ظهر) .

در بچه ها ترجیح داده می شود ۳ بار در روز مصرف شود چون نیمه عمر آن کوتاه تر است .

موارد مصرف

اختلالات دو قطبی DMD مانیا یا هیپومانیا , افسردگی ها( اگر به درمان افسردگی جواب ندهد آنگاه لازم است لیتیوم با داروی ضد افسردگی مصرف شود ، اختلالات سلوک ، پرخاشگری شدید ، سر دردهای میگرنی ، بعضی از بیماری های دیررس (هِرپس ) ، دردهای دوره پریود ماهانه ، در عقب ماندگان ذهنی اگر پرخاشگری شدید داشته باشند بسیار خوب جواب می دهد .

عوارض

عوارض گوارشی ، ایجاد تهوع و استفراغ ، چاقی ، خواب آلودگی ، لرزش دست ، خیس کردن روزانه و شبانه ، پر نوشی در مورد مصرف آب و مثل دیابتی ها بی مزه آب می خورند ، مشکلات کلیوی ، تیروئید ß کم کاری می آورد آکنه ، احساس خستگی و مشکلات خونی .

برای کاهش عوارض گوارشی می توان دارو را در ابتدا و یا بعد از غذا مصرف کرد . این دارو چون اشتهای خوردن مواد قندی را افزایش می دهد باعث چاقی افراد می شود .

عوارض عصبی

این نوع عوارض معمولا بر اثر ترکیب با داروهای آنتی سکیوتیک رخ میدهد . مانند NMS (سندرم نورولپتیک بدخیم ) که معمولا کشنده است .

قبل از مصرف لیتیوم باید حتما یکسری آزمایشات انجام شود .

تست های در بدو شروع : CBG الکترولیتهای های سدیم , پتاسیم , کلسیم را می سنجد , تست حاملگی برای جلوگیری از عوارض قلبی مادرزادی , کلیه و تیروئید .

نوار قلب نیز باید در مردان بالای ۴۰ سال و کسانی که سابقه بیماری قلبی دارند گرفته شود .

در مصرف لیتیوم معمولا دوز درمانی آن با دوز سمی آن به هم نزدیک هستند . تحمل سطح لیتیوم در بچه ها بیشتر از بزرگسالان است . لیتیوم دارویی است که مجبور هستید در مصرف آن فاکتورهای خون را چک کنید . در ماه اول هر هفته , در سه ماه اول هر ماه یکبار ، سه ماهه یک بار و ۶ ماه یکبار . دامنه لیتیوم بین ۲/۱- ۶/۰ است . معمولا باید حوالی ۱ تا ۸/۰ باشد و در مورد بالغین معمولا ۵/۱ تا ۸/۰ باشد . لیتیوم معمولا بعد از ۱۰ روز اثر می کند و بعد از ۵ تا ۷ روز سطح لیتیوم در خون بالا می رود و از سن ۶ سال به بالا تا ۱۸ سال تجویز می شود و با تمام مشکلات هنوز بهترین درمان برای دوقطبی و افسردگی است .

علائم مسمومیت

مسمومیت با لیتیوم فوق العاده خطرناک است و معمولا کشنده است .

اسهال شدید ( در تابستان دوزمصرف پایین میآید چون عرق کردن زیاد است .) ، لرزش شدید دست ، خواب آلودگی شدید ، عدم تعادل و ضعف عضلانی .

در مصرف لیتیوم توصیه می شود مایعات زیاد مصرف شود . همچنین نمک به مقدار زیاد مصرف گردد بدلیل پایین آمدن سطح لیتیوم ، در مراحل مسمومیت شدید حالت کما , تشنج و تشنج مرگ رخ می دهد . مشکل لیتیوم این است که از مغز عبور می کند ، وارد مغز شده ، معمولا براحتی خارج نمی شود .

داروهای ضد تشنج :

این داروها که ضد تشنج می باشند برای اختلال های دوقطبی نیز مورد استفاده قرار می گیرند و عبارتند از :

سدیم والپرات ، کاربامازاپین ، گابوپنزین ، لاموتریژن.

موارد مصرف :

اختلال های دوقطبی ، تشنج ، سردرد های میگرنی ، پرخاشگری ، سوء مصرف مواد و اختلالات ارگانیک خلقی یعنی وجود تومور در مغز .

سدیم والپرات :

داروی ضد تشنج است .

عوارض :

عوارض گوارشی ، کبدی ، خونی ، ایجاد پلی کیستیک در تخمدان ، چاقی و ریزش مو .

این داروها را با شیر نباید مصرف کرد , عوارض کبدی آن خطرناک است و باید قبل از شروع و هر سه ماه یکبار چک شود , عوارض کم خونی نیز دارد زیرا پلاکت های خون را پایین می آورد و باید احتمالاً آزمایش خون داده شود .

برای دختران احتمال اختلال در پریود ماهانه و همچنین رشد موهای زائد وجود دارد .

موارد منع سدیم والپرات :

حساسیت های دارویی ، مسائل و مشکلات کبدی ، کودکان زیر دو سال ( بخاطر ایجاد مشکلات عصبی- نخاعی ) و در دوران حاملگی .

کاربامازاپین :

در زمان شروع مصرف حتما باید آزمایش خون CBC گرفته شود .

موارد مصرف :

مصرف آن در ADHD و کودکان مبتلا به اختلالات سلوک ، اختلال دوقطبی ، پرخاشگری ، نورالزی عصبی و تشنج

از ۶ سالگی می توان این دارو را تجویز کرد . در بعضی کودکان ممکن است علائم مانیا ایجاد کند . لذا مصرف آن از زمان خاصی می باشد .

موارد منع :

حساسیت پوستی ، مبتلایان به سرطان مغز استخوان ، همچنین کسانی که در آزمایش خونشان هموگلوبین زیر ۱۰ باشد .

عوارض :

عوارض خونی ، پوستی ( مثل خارش ) ، کهیرپوستی ، دوبینی ، سرگیجه ، تار بینی ،عوارض GI ( تهوع و استفراغ )

تداخلات دارویی :

تداخلات دارویی یعنی آنکه این دارو را می توان با چه داروهای دیگری مصرف کرد و یا برعکس (امکان مصرف آن با چه داروهایی امکان پذیر نمی باشد ) .

داروهایی که سطح آنرا پایین می آورند مثل : هاروپریدول ، تئوفیلین و فنوباربیتال .

داروهایی که سطح آنرا بالا می برند مثل : لیتیوم .

گاپا پثتین :

دارویی است که به شکل ترکیبی استفاده می شود . برای اطفال تجویز نمی شود ولی در بالغین برای افراد مبتلا به اختلالات دوقطبی مصرف می شود .

این دارو بصورت کپسول است و در دوزهای ۱۰۰- ۳۰۰ و ۴۰۰ وجود دارد .

(( لامیکتال )) یا لاموتریژین :

برای وسواس و گاهی افسردگی استفاده می شود , برای افراد بالای ۱۶ سال تجویز می شود . در کشور ما به کودکان نیز داده می شود که خطرناک است و حساسیت پوستی ایجاد می کند و ممکن است کشنده باشد .

این قرص ها در اندازه های ۲۵ تا ۵۰ گرمی وجود دارد .

منوسایکوتیک Antipsychotic

داروهای جدید : ریسپریدون , کلوزاپین , اولانزاپین

عوارض عصبی کمتر است , روی علائم منفی موثر هستند , گیرنده های اختصاصی تر روی سرتونین موثر است .

داروهای قدیمی : هالوپریدرل ، تیوریدازین ، کلروپرمتازین ، تری فلوپرازین ، فلوفنازین ، پرفنازین.

تفاوت داروهای قدیمی با جدید در اینست که داروهای قدیمی دارای عوارض عصبی بیشتری است و روی علائم مثبت بیشتر تاثیرگذار هستند و گیرنده های وسیع تری را در بر دارند مانند : دوپامین .

موارد مصرف :

در سایکوزها ( اسکیزد فرنی ، دوقطبی ، اختلالات خلقی و سایکوتیک )

در اختلالات هذیانی و در اختلالات اضطرابی مخصوصاً وسواس ها ، PTSD ، GAD ß اضطراب منتشر استفاده می شود .

نارتروکسان :

در اختلالات سلوک ، ADHD اوتیسم ، ریسپریدول استفاده می گردد و هنگامی که اوتیسم یا بیش فعالی با گاز گرفتن همراه باشد از داروی نارتروکسان استفاده می شود .

در MR عقب افتاده های ذهنی که رفتارهای تکراری دارند در اختلال TIC و در سکسکه مقاوم نیز از نارتروکسان استفاده می شود .

عوارض :

حالتهای استفراغ و تهوع ، اختلالات خواب ، بیخوابی شدید و اختلالات جنسی .

عوارض : داروهای ضد سایکوتیک

عصبی ۲٫ غیر عصبی

دیستونی حاد یا گرفتگی عضلانی

آگاتژیا ( بیقراری در پاها ) همراه درد

پارکینستونیسم

NMS سندرم (نورلپتیک بدخیم) که بدن فرد بسیار خشک است. حتی نمی تواند درست بخوابد ، تعرق شدید ، تب متغیر شدن علائم حیاتی و اختلال در سطح هوشیاری .

تاردیودیسکنزی تاخیری : در مواردی که به مدت طولانی این داروها مصرف می شود یک نوع اختلال حرکتی دیررس است و معمولاً می تواند غیرقابل بازگشت باشد و برای همیشه در بدن فرد باقی بماند .

عوارض غیر عصبی آن عبارتند از تغییر رنگ پوست ، تیره شدن آن و حساسیت پوست نسبت به نور خورشید ، چاقی ، گیجی ، خواب آلودگی ، عوارض غددی ، کاهش میل جنسی ، عوارض لبی ، یبوست ، خشکی دهان ، مشکلات شناختی ، اختلال در تمرکز ، مشکلات کبدی ، کاهش فشار خون و تپش قلب .

منبع : http://www.pezeshkan.org

گروه مشاوره ناحیه۵

باتشکر فراوان از سرکار خانم هویدافر

داروهای موثر در درمان اختلالات خلقی (افسردگی) و اضطراب

داروهای موثر در درمان اختلالات خلقی (افسردگی) و اضطراب

مطالب مشابه :

داروهای ضد درد در دوران بارداری

استرپتومایسین

داروهای ضد درد در حاملگی و شیر دهی

علایم هشدار دهنده سکته مغزی کدامند ؟

داروهای ضد انعقادو کاربرد آن در همودیالیز

داروهای موثر در درمان اختلالات خلقی (افسردگی) و اضطراب

داروهای ضد درد در حاملگی و شیر دهی