دستگاه تولید مثل قوچ و بز

فهرست 1. مقدمه 2. دستگاه تولید مثل قوچ و بز 3. دستگاه تولید مثل میش و بز 4. فحلی در میش و بز 5. تخمک ریزی 6. جفت گیری 7. آبستنی در میش و بز 8. هورمون های آبستنی 9. تشخیص آبستنی 10. رسیدن جنین 11. زایمان 12. سخت زایی 13. نتیجه 14. منابع 1 – مقدمه پس از جفت گیری ، اسپرم و اووسیت (تخمک) به هم می رسند . لقاح انجام می شود ، رویان رشد می یابد، در رحم جایگرین می شود و جفت به وجود می آید که اجازه می دهد رویان بتواند به رشد و نمو ادامه دهد و دوره آبستنی را به پایان برساند. رویان پس از کامل شدن متولد می شود و مادر پس از گذشت مدت زمانی دوباره آماده تولید مثل و آبستن شدن می شود. 2 – دستگاه تولید مثل قوچ و بز 1. بیضتین 2. اپیدیدیم 3. مجرای عبور اسپرم 4. غدد ضمیمه : الف - وزیکول سمینال ب - پروستات ج - غدد پیازی 5. آلت تناسلی نکته : فرق آلت تناسلی بز و گوسفند با سایر نشخوار کنندگان داشتن زائده ای به نام ترامن یا ردیاب است. 3 – دستگاه تولید مثل میش و بز اندام های تناسلی بیرونی شامل : وستیبول ، دهلیز فرج لبه های کوچک ( درونی ) فرج لبه های بزرگ ( بیرونی) فرج کلیتوریس ، چوچوله پرده بکارت اندام های تناسلی درونی شامل : تخمدان اویدکت ( تخمراه) یا لوله فالوپ یا سالپینکس یا لوله رحمی رحم سرویکس، گردن رحم واژن ، مهبل 4 – فحلی در میش و بز - پلی استروس فصلی یا فصل تولید مثلی فحلی : جنس ماده در دوره نسبتاً کوتاهی از هر چرخه تخمدانی به جنس نر اجازه جفت گیری می دهد که این دوره را فحلی می نامند. چرخه فحلی شامل : پرواستروس ، استروس (فحلی) ، مت استروس و دی استروس است. علایم فحلی در بز خیلی مشخص تر از گوسفند از فحل یاب برای تشخیص دام های ماده فحل استفاده می شود. علایم بیرونی فحلی (قرمزی فرج) و تخلیه مخاط از مهبل همراه با ناآرامی) تحریک دام نر که شامل جنباندن دم ، پوزه مالیدن به زمین با آرنج زدن به دام ماده بز ماده رفتار هم جنس بازی نشان می دهد. ایستادن دام ماده و اجازه پرش به دام نر (رفلکس ایستادن) تفاوت های فحلی گوسفند و بز 5 – تخمک ریزی ساز و کار ایجاد دو قلوی همسان جدا شدن بلاستومرهای یک رویان دو سلولی و رشد و نمو مستقل آن ها تشکیل دو توده سلولی درونی در بلاستوسیست تقسیم شدن توده سلولی درونی در زمان بیرون آمدن بلاستوسیست از زوناپلوسیدا و یا اندکی پس از آن تخمک گذاری فرآیندی است که در آن فولیکول دو گراف پاره شده و تخمک رسیده را آزاد می نماید. در گوسفند و بز تخمک گذاری خودبه خودی است. زمان تخمک گذاری میزان تخمک گذاری به طور کلی بزها دارای مقدار تخمک گذاری بیشتری نسبت به گوسفندان می باشند. برخی نژادهای گوسفند نرخ تخمک ریزی بالایی دارند مانند فینیش لاندریس ، رومانوف و بورولامرینو که به غلظت FSH و ژن باروری F مربوط می شود. 6 – جفت گیری با تحریک بوجود آمده ناشی از فحلی میش ، قوچ یا بز نر می تواند وارد مرحله آمیزش شود . این امر باعث حمله به طرف میش ، پا به زمین زدن ، پوزه مالیدن به او ( به خصوص مالیدن پوزه به فرج) خرخرکردن و پیچاندن لب می گردد. سه روش برای جفت گیری بزها وجود دارد : جفت گیری در مرتع یا آغل تلقیح مصنوعی جفت گیری طبیعی کنترل شده نکته : تولید حجم کم منی با غلظت زیاد اسپرم از بیرون ریختن منی از واژن جلوگیری و شانس آبستنی افزایش می یابد. تغییر هورمون ها در چرخه جفت پذیری : درست قبل از شروع جفت پذیری مقدار استروژن ها به خصوص استرادیول 17 بتا در خون جداری افزایش می یابد. این افزایش آزاد شدن ناگهانی مقدار زیادی LH را به دنبال دارد که حدود 14 ساعت قبل از تخمک گذاری به حداکثر می رسد . همزمان با این حداکثر افزایشی در میزان FSH دیده می شود. غلظت پرولاکتین در هنگامه جفت پذیری و تخمک گذاری افزایش می یابد. 7 – آبستنی در میش و بز جابجایی اسپرم در دستگاه تولید مثل ماده گامه تند جابجایی اسپرم گامه آهسته جابجایی اسپرم نکته : سرویکس و انتهای شاخ رحم نزدیک به پیوندگاه اویدکت – رحم جایگاه های انباشت اسپرم می باشند. جابجایی اووسیت در دستگاه تولید مثل ماده کارآیی دریافت اووسیت و انتقال به اویدکت در زمان فحلی (تخمک ریزی) بیشترین است. در گونه گوسفند زمان نگه داری تخمک در اویدکت 72 ساعت ، عمر باروری اسپرم و اووسیت در دستگاه تولید مثل ماده به ترتیب 48-30 و 24-16 ساعت است. لازم به تذکر است که عمر باروری به مراتب کمتر از طول زنده بودن اسپرم است. لقاح اووسیت اسپرم تازه انزال شده پس از بروز تغییراتی آماده لقاح می شود . تغییرات در دو گامه است : تغییرات شیمیایی یا کاپاسیتاسیون ، واکنش آکروزوم نفوذ اسپرم به درون اووسیت پی آمدهای مهم و گوناگونی دارد. در بیشتر پستانداران از ورود اسپرم های بیشتر به اووسیت جلوگیری می شود . جلوگیری از پلی اسپرمی (مهار غشای ویتلین و واکنش زونا) تشکیل پرونوکلویوس های نر (اسپرم) و ماده (اووسیت) و تشکیل زایگوت از سرگیری تقسیم سلولی میوز (ازمتافاز – 2) و تشکیل دومین گویچه قطبی آبستنی که از لقاح اووسیت (تشکیل زایگوت) آغاز می شود و تا زمان زایش ادامه می یابد به سه دوره گامه تقسیم می شود. می شود. دوره دوم از جایگزینی تا شکل گیری (تمایز) اندام ها و دوره سوم از تمایز اندام ها تا زایش کیلواژ (تقسیم های سلول آغازین در زایگوت) پس از تشکیل زایگوت تقسیم های سلولی در آن آغاز می شود که به کیلواژ معروف شده اند. تشکیل غشاهای برون رویانی جایگزینی رویان در رحم رشد طولی ترفوبلاست جابجایی رویان در رحم سازوکارهای جلوگیری از پس روی جسم زرد در آبستنی 8 – هورمون های آبستنی طول آبستنی برای گوسفند و بز 150 روز است. 9 – تشخیص آبستنی - روش های مدیریتی - روش های مافوق صوتی - بیوپسی مهبلی - پرتونگاری (رادیوگرافی) - پروژسترون پلاسما و شیر - آزمایش تعیین اعیار متوقف کننده گلچه (RIT) - لمس شریان رحمی دمی - آزمایش استروژن ها - روش استفاده از اکوسکوپی - استفاده از روش سونوگرافی 10 – رسیدن جنین تغییر هورمون های جنین که آخر آبستنی ایجاد می شود. تغییرات رسیدن را هم تحریک می کند که جنین را قادر به زنده ماندن می کند. این تغییرات را «آماده شدن برای تولد» می گویند. جنین هنگام زندگی داخل رحمی در محیطی قرار دارد که از نظر حرارت خنثی است ولی هنگام تولد مجبور است درجه حرارت بدن خود را ثابت نگه دارد. مکانیسم هایی که آن را قادر به انجام چنین کاری می کند ، عبارت است از جمع شدن چربی قهوه ای و گلیکوژن در اواخر آبستنی و رسیدن غده تیروئید. 11 – زایمان زایش ( بیرون راندن جنین و جفت از رحم) گامه های زایش : گامه نخست : از آغاز شدن انقباض های رحم تا اتساع سرویکس (6 – 2 ساعت). گامه دوم : بیرون راندن جنین از رحم و فرج (2 – 5/0 ) ساعت گامه سوم : بیرون راندن جفت از بدن ( 8 – 5/0) ساعت دوره پس از زایش (پیور پریوم) دوره پس از زایش فاصله زمانی بین تولد نوزاد تا برگشت دستگاه تولید مثل به وضعیت بهنجار در یک حیوان ماده ناآبستن است. به طور کلی چهار تغییر مهم رخ می دهد : 1. لوله های تناسلی به ویؤه رحم کوچک می شوند فرآیندی که Uterine involution نامیده شده است. 2. بازسازی آندومتریوم و بافت هایی که در اثر زایش تخریب شده اند. 3. برقراری دوباره چرخه های تخمدانی (چرخه های فحلی) 4. حذف آلودگی باکتریایی از حفره رحم جفت بز بر خلاف گوسفند پروژسترون نمی سازد و از این رو تنها منبع پروژسترون آن جسم زرد است. مدیریت تغذیه ای نیز می تواند زمان زایش در گوسفند را تغییر دهد . جنین روز زایش و مادر ساعت زایش را تعیین می کند. 12 – سخت زایی سخت زایی به معنای بروز دشواری در امر زایش و یا طولانی شدن آن نسبت به وضعیت طبیعی است که پیش از این شرح داده شده است. علت های سخت زایی ممکن است منشأ جنینی و یا مادری داشته باشد. علت های معمولی سخت زایی در گوسفند 1 – هم خونی 2 – شکم اول 3 – عدم تناسب جنین مادری که شایع ترین نوع سخت زایی است. الف - (20-31%) ب - کوچک بودن جثه مادر در هنگام جفت گیری ج - دو رگ گیری د - بره های نر و - تغذیه بیش از حد میش ها با انرژی زیاد در سه هفته آخر آبستنی 4 – باز شدن نقاص گردن رحم - 15 تا 32 درصد سخت زایی میش را تشکیل می دهد. درمان : الف – بازکردن سرویکس با انگشت ب – سزارین 5 – فتخ شکمی در گوسفند الف – به علت وارد شدن ضربه شدید به شکم ب – ضعیف شدن عضلات شکم که قادر به نگهداری رحم آبستن نیست 6 – سستی اولیه رحم الف – کشیده شدن بیش از حد میومتر در اثر جنین خیلی بزرگ ب – مسمومیت در اثر عفونت باکتریایی ج – پیری 7 – غیر طبیعی قرار گرفتن اندام در تولید قدامی الف – تاخوردگی مچ یک طرفه یا دو طرفه باشد. ب – کشیدگی ناقص آرنج ممکن است یک طرفه یا دو طرفه باشد. ج – حالت خمیدگی شانه ممکن است یک طرفه یا دو طرفه باشد. د – انحراف سر : الف – جانبی ب – بالایی ج – پایینی 8 – تولد خلفی تاخوردگی مفصل رانی لگنی و پاشنه 9 – تولد قدامی وضع شکمی 10 – تولد مایل شکمی – شکمی عمودی ( حالت سگ نشستی ) 11 – تولد پشتی عرضی 12 – تولد شکمی عرضی 13 – سخت زایی دوقلوها 14 – سخت زایی در اثر عجیب الخلقه ها درمان کشیدن مهبلی – فتوتومی و سزارین سزارین : بزرگی جنین باز شدن ناقص گردن رحم پیچ خوردگی غیرقابل اصلاح رحم غیرطبیعی بودن شکل جنین غیرطبیعی وارد شدن جنین به لگن و غیرطبیعی قرار گرفتن اندام های جنین مزایا : زنده ماندن جنین ، درمان سریعتر ، سالمتر و با خستگی کمتر ، سخت زایی و عملی تر بودن در مواردی که فتوتومی غیر ممکن است . 13 – نتیجه نرخ پایین تولید مثلی در دام های اهلی شده سبب کاهش بازدهی تولید فرآورده های دامی می شود. بنابراین ما نیازمند داشتن اطلاعات دقیقی در مورد آناتومی ، فیزیولوژی ، هورمون ها ، آبستنی ، چگونگی رشد و نمو رویان و بافت ها و سلول ها و نهایتاً چگونگی انجام زایمان است. 14 – منابع 1. فیزیولوژی تولید مثل و تلقیح مصنوعی کاربردی در گوسفند و بز ، دکتر خسرو قزوینیان و دکتر عباس جواهری وایتان 2. باروری و نازایی در حیوانات اهلی ، دکتر علیرضا محمود زاده 3. فیزیولوژی تولید مثل ، دکتر محمد جواد ضمیری 4. اصول نوین پرورش گوسفند ، دکتر میرجمال جلالی زنوز 5. تولید مثل و مامایی دامپزشکی ، دکتر سیدمرتضی علوی شوشتری 6. تلقیح مصنوعی در گوسفند و بز ، دکتر مرتضی مموئی 7. پرورش گوسفند و بز بومی ایران ، دکتر مرتضی عزت پور

دستگاه تولید مثل قوچ و بز

مطالب مشابه :

بدحجابی

دستگاه تولید مثل قوچ و بز

تولید مثل اسب دریایی:

الگانس سَر می کنی یا میتسوبیشی!

الگانس سَر می کنی یا میتسوبیشی!

بهترین روش دم کردن چای وانواع دمنوش

روش تنفس صحيح