شیوه های آموزش زبان عربی

شیوه های آموزش زبان عربی

زبان عربي , زبان فرهنگ و تمدن اسلامی است و خاص قوم و ملتی نیست و اقوام و ملتهای مختلف را از شرق دور تا قلب اروپا در بر مي گيرد . . از آغاز ظهور اسلام وگسترش آن در نقاط مختلف، همه ملتهای مسلمانی كه زبان عربي ، زبان مادری آنها نبود ، برای آموختن آن همت گماشتند ، زیرا زبان عربی را زبان دين مي دانستند . همچنين توصيه موكّدی كه بزرگان دين در توجه به آموختن زبان عربي مي كردند , از عوامل عمده در تشویق به فراگيري اين زبان بوده است .
امام صادق ( ع)می فرمایند:

«تَعَلَّمُوا العربيَّهَ فَانَّها كلامُ اللهِ الَّذي يُكَلِّمُ به خَلقه «1
زبان عربي را بياموزيد ، زيرا آن زبانی است كه خدا بدان با بندگانش سخن می گويد .
تا کنون مردم مسلمان ايران در كنار ديگر ملتها و حتی در پيشاپيش آنها قدمهاي موثري در آموختن زبان عربي بر داشته اند تا جايي كه بيشتر كتابهاي صرف و نحو عربي از تاليفات دانشمندان مسلمان ايراني است؛ مثلاً «« سيبويه »» دانشمند بزرگ علم نحو ، اثر عمده خود «« الكتاب »» را با طرحي عالمانه و منظم در علم نحو تاليف كرد كه به عنوان مرجع درسي به شمار آمد و هنوز هم آرا ء و نظريات او در ميان نحوشناسان حجت است . علمای بزرگ گذشته و معاصر بيشتر آثار خود را به زبان عربي نگاشته اند . امروز زبان عربي يكي از چند زبان زنده دنيا است كه ميليونها انسان بدان سخن مي گويند و از جمله چهار زبانیاست ( انگليسي ، فرانسه ، آلماني ، عربي ) كه در هر سمينار و كنفرانس بين المللي همه سخنرانيها و گفتگوها بدان زبانها ترجمه همزمان مي شود .
بر اساس نص صريح قانون اساسي درس زبان عربي به عنوان يكي از دروس اصلي و مهم دوره راهنمايي و دبيرستان محسوب مي شود . اين اصل در شمار اصول فرهنگي قانون اساسي جای گرفته و قانونگذاران كشور برای احيای مجدد نور قرآن در دلهای فرزندان اين سرزمين ، تعليم زبان قرآن را لازم ديده اند . 2
اينك ما معلمان و دبيران عربي كه مسؤوليت اجرای اين نظرات صحيح را بر عهده داريم ، بايد درباره چگونگي تدريس عربي در گذشته و حال بينديشيم و با مشخص كردن هدف آموزش عربي ، راههايي را كه در كوتاهترين مدت و با آسانترين شيوه ، حصول مقصود را ميسر سازد ، بيابيم . شيوه كار ما بايد با ذوق و فرهنگ و نياز دانش آموز سازگار باشد تا جذابيت لازم را فراهم آورد و پيمودن اين راه نسبتاً طولاني در نظرش سهل و آسان جلوه كند .
بديهي است كه دست يافتن بر چنين راه و روشها در زماني كوتاه امكان ندارد و نيازمند تجربيات ارزنده اي است كه بايد هر ساله ، در ضمن تدريس بدان دست يافت .

ويژگيهای زبان عربي
1- اشتقاق پذيربودن :
يكي از ويژگيهاي زبان عربي ، اشتقاق پذير بودن آن است . منشأ ساختن كلمات در زبان عربي «« ريشه »» كلمه است كه به كمك آن مي توان صيغه های مختلف فعل را در زمانهای مختلف و اشكال متعدد اسم را ( مانند اسم فاعل ، اسم مفعول ، صفت مشبهه ، اسم مبالغه ، مصدر ميمي ، اسم مكان و زمان ، افعل التفضيل و ... ) ساخت .بر خلاف زبان فارسي كه يك زبان تركيبی است و با استفاده از تركيب ( پيشوند و يا پسوند ) از يك ريشه كلمات متعدد ساخته می شود .
2- بي نيازی در واژگان
زبان عربي در بُعد واژگان ، يكي از بي نيازترين زبانهاست ؛ به طوری كه برای بيان همه مفاهيم و انديشه هايی كه به ذهن انسان خطور مي كند ، واژگانی خاص وجود دارد .
3- ثابت بودن ساختار زبان :
يكي از ويژگيهایی كه خاص زبان عربي است ، ثابت بودن ساختارآن است . زبان آدمی همچون آب جاری است . طبيعت زبان اين است كه بر اثر مروز زمان دستخوش تغيير مي شود ؛ اما زبان عربي يك وضعيت خاص دارد كه آن را از زبانهاي ديگر جدا كرد ه و مسيری خاص برای آن قرار داد است. وشاید به دلیل همین وضعيت و حالت خاص ، قرآن كريم به اين زبان نازل گردیده است. پس از نزول كتاب آسماني اهل اين زبان آن را در اوج فصاحت و بلاغت يافتند و پذيرفتند كه فصيحتر و بليغتر از اين ممكن نيست و قبول كردند كه اين كلام فوق توانايي بشر است ؛ لذا آن را نمونه اعلی در زبان تلقی كردند و از آن پس هر عرب زبانی سخنان خود را با اين نمونه اعلی مي سنجيد . بنابراين تنها زباني كه در طي قرون متمادی ، ثابت بوده و خواهد بود ، همين زبان قرآن يعني زبان عربي است .
زبان عربي را چگونه بياموزيم ؟
در زبان مجموعه اي از نشانه ها و علايم صوتي وجود دارد كه بر معاني و مفاهيم موجود دلالت مي كند و وسيله اي است كه براي ارتباط ميان افراد يك اجتماع به كار مي رود ؛ بنابـــــــــراين مفهوم زبان آموزي شامل همه مهارتهايي است كه موجبات تفهيم و تفاهم را فراهم مي كند .
بايد همه كوششهايي كه صرف آموختن زبان مي شود در جهت پرورش و رشد اركان چهارگانه آن ؛ يعني «« شنيدن »» ، «« گفتن »» ، «« خواندن »» ، و «« نوشتن »» باشد.
روشهاي فعلي آموزش زبان به دو گروه بزرگ : روشهای سنتي و روشهای جديد تقسيم مي شود :
روشهاي سنتي نيز خود به دو روش تقسيم مي شود :
1- روش سنتي ترجمه و دستور
2- روش مستقيم.
روش سنتي ترجمه و دستور اولين و قديمي ترين روش تدريس و آموزش زبان است كه هنوز هم كاربرد فراوانی دارد .
اكنون زبان عربي در كشور ما به همين شيوه تدريس می شود .
از ويژگيهای اين روش آن است كه معلمان برای ياد دادن زبان اغلب از زبان مـــــادری كمك می گيرند و از راه ترجمه به معاني و مفاهيم زبان دوم مي رسند .
اما روش مستقيم آموزش زبان تابع سه اصل است :
1- آموزش زبان دوم بدون دخالت زبان مادری انجام مي گيرد و معلم زبان از ترجمه كردن جملات به زبان مادری اجتناب می كند .
2- يادگيری بر اساس تقليد شاگردان از معلم و تكرار جملات استوار است .
3- شاگردان فقط از طريق مشاهده اشياء معني كلمات و اصطلاحات و مفاهيم زبـــــان دوم را در مي يابند .
اما روشهاي جديد نيز خود به سه قسم تقسيم مي شوند:
1- روش سمعي و شفاهي ( شنيداري ـ گفتاري)
2- روش سمعي ـ بصري ( شنيداري ، ديداري)
3- روش آموزش برنامه ريزي شده
در روشهای جديد زبان آموزی ، روش سمعی ـ بصری كاربرد بيشتری دارد . اين روش اصولاً يك روش گفت و شنودی است . اساس يادگيري زبان ابتدا به صورت شفاهی يعنی از طريق شنيدن ، ديدن و در صحنه بودن است . در اين روش هر يك از واحدهاي درسي با يك گفتگوي پيوسته 10 تا 12 جمله اي كوتاه جريان پيدا مي كند .

در شروع آموختن زبان ، يادگيري و تسلط كامل بر زبان محاوره ، بدون كمك زبان مادري ، هدف عمده روش سمعي و بصری است . تقويت حرف زدن در كليه مراحل يادگيري زبان ادامه پيدا مي كند . اصولاً تدريس زبان محاوره آغاز آموزش زبان است . در پي اجراي دقيق يك سلسله تمرين ساختاری، عادتهای زباني تازه در ذهن شاگردان جا بــاز می كند و شاگردان كم كم به خلاقيتهای زبان شفاهي دست مي يابند در مرحله دوم نيز آموزش قرائت و نوشتن مكمل يادگيری زبان شفاهي است . بنابراين زبان آموزي علمي است متحول و به وسيله دانشمندان ، استادان زبان شناسان و معلمان موفق دنيا ، اصول و قوانين آسان كردن يادگيري آن كشف و تجربه مي شود . در هر جا كه اين قوانين مفيد تشخيص داده شود بايد براي آموزش و يادگيري زبان به كار گرفته شود. نكته بسيار مهم و قابل توجه آن است كه زبان يك مجموعه تفكيك ناپذير است و بايد به موازات هم مهارتهاي مختلف زبانی را آموزش داد

با امید به این که دفتر برنامه ریزی درسی در جهت تدوین منابع بر این شیوه زبان آموزی هر چه سریع تر اقدام نموده وانگیزه آموزش این زبان را در بین زبان آموزان به نحو شایسته ای فراهم نماید.
:پی نوشت
1- سفينه البحار ، جلد دوم ، ص 1 172

2)- اصل شانزدهم قانون اساسي «« از آنجا كه زبان قرآن و علوم معارف اسلامي عربي است و ادبيات فارسي كاملاً با آن آميخته است ، اين زبان بايد پس از دوره ابتدايي تا پايان دوره متوسطه در همه كلاسهاي و در همه رشته ها تدريس شود . »»

منابع :

- قلمرو زبان فارسي و آموزش زبانهاي بيگانه ، گروه زبان شناسي كار بسته وابسته به بنياد پژوهشهاي اسلامي ، ص 199 .
- آموزش زبان عربي ، عيسي متقي زاده

شیوه های آموزش زبان عربی

مطالب مشابه :

اعلام نتايج آزمون ورودی مدارس استعدادهای درخشان (سمپاد)و نمونه دولتی در سال91 استان زنجان

اخبار عربی همراه با ترجمه فارسی

واژه های بیگانه در زبان فارسی

چرا بایدعربی بیاموزیم ؟

دفترچه راهنمای مدارس نمونه دولتی و استعدادهای درخشان

جدول ظرفیت پذیرش مدارس راهنمایی تحصیلی نمونه دولتی شهرستان ها

اهداف آموزش زبان عربی

شیوه های آموزش زبان عربی

نمونه سؤال ضمن خدمت حکومت مهدوی ووظایف منتظران