معرفی کتاب 6 - سمفونی مردگان

نگاهی به " سمفونی مردگان " نویسنده عباس معروفی , علی رشوند

سمفونی مردگان نویسنده عباس معروفی از آن دست رمانهای تاثیر گذار است و شاهکار ادبی محسوب می شود به قول پر فسور دنوشر
"اثری را می توان شاهکار نامید که خالق و نویسنده اش حق مطلب را در پردازش موضوع ،روایی متن و تصویر سازی شخصیتها و ایهام نویسی ، تا انتهای داستان رعایت کرده باشد به عبارت دیگر یک اثر زمانی شاهکار محسوب می شود که تفسیرها ،برداشتها ی متنوع و متعددی از نقطه نظرهای انسان شناسی ،روان شناسی ،جامعه شناسی ،زیبا شناسی و... از ان استنباط بشود و فکر و اذهان اندیشمندان از هر حوزه را متوجه خویش کند.

چاپ پنجم سمفونی مردگان نشان از استقبال خوب خوانندگان و مخاطبان ایرانی دارد وقتی در حال و هوای رمان قرار می گیری و باشخصیتهای اصلی و فرعی داستان در می آمیزیم روایت درد و عارضه ای است که از نمونه های بارز و آشکار جوامع جهان سوم خاصه کشور ایران است .سمفونی مردگان روایت شفاف سرگذت محتوم تاریخ معاصر ماست .تاریخ پر فراز و نشیب جریان روشنفکری که گاهی موفق و گاهی ناموفق و سر در پیچ و خم افکار روشنگرانه خویش بوده است. سمفونی مردگان روایت تلخ زندگی مملو از سیاهی مرگ و ناامیدی خانواده ای بنام "جابر اورخانی "استکه دارای چهار فرزند به نامهای آیدین ، آیدا -"دوقلوی همزادند" یوسف و اورهان می باشد جابر که حجره تخمه و آجیل فروشی دربازار اردبیل دارد دوست دار د فرزندان دنبال کننده شغل و پیشه او باشند اما روزگار بر وفق مراد او نمی چرخد .همه آنها ه غیر اورهان سرنوشتی غم انگیز دارند. سرنوشتی که خود انتخاب کرده اند. در بستر سرد و یخی و زمستانی خانواده خویش مجالی برای رویش استعدادها و باورهای خویش ندارند جابر نماد "ستمگری " اولین سد و مانع آنهاست حوادث و اتفاقات داستان همزمان است با یورش تجاوزگرانه روسها و انگلیسیها و آمرکائیها در اردبیل آن روز که هریک سر در پی اهداف منفعت طلبانه خویش هستند اردبیل مکان جغرافیایی داستان است اما مشتی است از خروار نماد ایران تحت اشغال متفقین آن روز است و کارخانه درحال فعالیت لرد نشان دهنده تسلط انگلیس بر دو رقیبش در تصاحب ایران آن روز است .در موومان اول متوجه می شویم زمستان سخت و پر برفی است که کلاغ ها بر شاخه های درختان آواز "برف ،برف" می خوانند
نویسنده معروفی بی جهت زمستان را انتخاب نکرده است زمستان نماد انجماد و رکورد و خفقان است فصلی که پرنده شومش بر شاخ و بال درختان ندای "برف ،برف "سر می دهد
سمفونی مردگان نویسنده عباس معروفی از ان دست رمانهای تاثیر گذار است و شاهکار ادبی محسوب می شود
حال در این اوضاع و احوال آیدین بعنوان نماد " روشنفکری " دنبال دانش و آگاهی است قیام کننده بر سنت حرفه و شغلی پدری است او تربیت یافته شاعر آزادیخواهی چون "ناصر دلخون" است .اندیشیدن درباره سرنوشت جنگ جهانی دوم وضعیت ایران آن روز از دلمشغولی های اوست که پدر را بسیار عصبانی نموده است و کتابها و شعرهایش را به اتش می کشد .پدر اورهان فرزند گوش بفرمان حجره نشینش را بسیار دوست دارد و مادر آیدین سربه هوا را تناقض در دوست داشتن پدر و مادر که هریک آرزو و آمال خویش را درسیمای فرزند دلخواهش می بیند و دیگران را نادیده می گیرد از بخش های غم انگیز داستان است تا آنجا که پدر آیدای زیبا را بخاطر تعصبهای بیش از حدش به انحصار چار دیواری خانه در می آورد تا نم بکشد و کسی اورا نبیند .آیدین سختگیریهای پدر را بر نمی تابد و از خانه بیرون می زند و در کارخانه پنکه سازی آقای لرد مشغول بکار می شود و تعقیب و دستگیری آیدین بخاطر شعرهایش شروع می شود و سرانجام توسط آقای میرزایان که از دوستان پدر آیدین است به زیر زمین کلیسائی پناهنده می شود و مشغول کار قابسازی می شود و سور ملینا دختر میرزایان به او علاقه مند می شود و روابط عشقی شان شروع می شود اما خودسوزی آیدا پس از ازدواج با آقای آبادانی تمامی امید و شور و شوق آیدین را به هم می ریزد و پدر یک سال بعداز آن می میرد و طبق وصیت پدر که اموال نصف نصف بین او و اورهان تقسیم شود آیدین به حجره بر می گردد اما اورهان داعیه تمام اموال پدر را دارد لذا در موومان اخر می بینیم یوسف را می کشدو در پی نابودی آیدین و دختر 15 ساله اش هست
سمفونی مردگان در پنج موومان تشریح و توصیف می شود فضای حاکم بر داستان غم انگیز و تراژدیک هست تم اصلی داستان بنابه قول دکتر عطاالله مهاجرانی "برادر کشی "است اثبات کننده این ادعا که در هر زمان هابیلی در برابر قابیلی از بین می رود در این داستان "جابر اورخانی در موضع پدر ، اورهان در موضع برادر و ایاز دوست جابر " از تبار قابیل هستند و" آیدا و آیدین و یوسف وعمو ناصر برادر جابر" هابیل تبارند مظلومان تاریخ که همواره مورد ستم واقع می شوند و این جنگ همواره در همه نسلها و عصرها جاری و ساری است و واقعیت امر همین است که همیشه اختلاف و تضاد و کشمکش بر سر مال و اموال بین فرزندان بوده و هست و خواهد بود
سمفونی مردگان با تصویر سازی دقیق خاطرات و وقایع بیشتر در قالب روایت شخص اول و اندکی درقالب شخص سوم با اورهان جلو می رود . خاطراتی که تناقض ها و نفرتها را بطور ریشه ای به آن اشاره می کند و این استدلال که هرجا اگر ظلمی می شود حتما از سبب و علتی منطقی و ریشه دار در طول زمان بر خوردار است- دفاع می کند
با خواندن این رمان به این نتیجه می رسیم همیشه انگشت انتقاد را بر آیدین ها "روشنفکران متعهد" نگذاریم که چرا در زمان حضور استعمار وارد صحنه عمل نشده اند و اگرهم وارد میدان مبارزات شده اند چرا ناکام مانده اند رمان به درستی نشان میدهد در هر زمان جابرها ،اورهان ها و ایازها وجود دارند که به علت روحیه محافظه کارانه و منفعت طلبانه خویش در برابر آیدین ها ایستاده اند
سمفونی مردگان فاصله بین سطح آگاهی روشنفکران و عوام را یکی از دلایل ناموفق ناکامی روشنفکران بر می شمارد که عدم درک شعرهای آیدین توسط جابرو سوزاندن آنها تایید کننده این ادعاست
سمفونی مردگان عدم حضور و رشد جنبش زنان ایران در عرصه اجتماع "حبس آیدا توسط پدر"نیز ناشی از تعصبها ی کور و بدون پشتوانه علمی موجود در ایران ان روز میداند
سمفونی مردگان با نهایت اعجاب نشان می دهد که در اوج خفقان و کنجکاوی برای یافتن آیدین "مسیح نجات بخش"سور ملینای عاشق با ایمانی "مریم مقدس" وجود دارد که به کمک او می شتابد اما به علت دو دلی و تنهایی و متحد و همسو نبودن بهره برداری درست از موقعیتها نمی شود
اما باید ایمان داشت بقول فروغ "ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد" زمستان یک فصل ابدی نیست فصلی است گذرا مثل سایر فصل ها که در پایان آن بهار فرح بخش و زندگی ساز در راه است که می تواند روح حیات را در بستر راکد جامعه ساری و جاری سازدو همچنانکه جبر طبیعت به ما آموخته است سمفونی مردگان افول خواهد کرد و زندگی و سمفونی زندگان بر صحنه خواهد آمد
قلم توانای نویسنده والاتبار استاد معروفی از شاخصه های برجسته این اثر داستانی است خواندن آن را به ادب دوستان ایران زمین پیشنهاد می کنم

علی رشوند 7/12/87

برای مطالعه معرفی کامل رمان سمفونی مردگان به بخش کتاب نما مراجعه فرمایید.

معرفی کتاب 6 - سمفونی مردگان

مطالب مشابه :

معرفی کتاب 6 - سمفونی مردگان

صد درس مهم برای داستان نویسان حرفه ای55 -قسمت پنجاه و پنج

نویسنده ای با چشمانی سینماتوگرافیک

لیست آثار و کتابهای نویسندگان خارجی

الکساندر دوما (پدر)

معرفی "بزرگ علوی"

رمان تازیانه ام نزن

توماس مان (زندگی و آثار ادبی)

زیتون 7