معرفی رشته معماری

هدف:
 
رشته معماری دارای دو جنبه هنری و فنی است كه درسهای طراحی، زیبایی شناسی و نحوه زیبا كردن حجم‌ها ، نماها و پلان‌ها به هنر بر می‌گردد و دروسی مثل سازه‌های بتنی و فلزی، مقاومت مصالح، ایستایی، تاسیسات مكانیكی و الكتریكی به جنبه‌ فنی این رشته مربوط می‌شود.
در این رشته دروس هنری اهمیت بیشتری داشته و دروس علمی و فنی در راستای دروس هنری است. برای مثال یك معمار در طراحی خانه باید فضای آرامش‌بخشی را ایجاد كند تا باعث اضطراب ، خستگی و دلتنگی نگردد. كاری كه بیش از رعایت اصول فیزیكی مثل نور و صوت، نیاز به آشنایی با اصول زیبایی‌شناسی دارد.

ماهیت:

معماری تركیب، طراحی و پدیدآوردن فضای زیست انسان در طبیعت است؛ كه این فضا می‌تواند مسجد، بیمارستان، مسكن، مدرسه و یا هر فضای دیگری باشد كه شهر را به وجود می‌آورد.
دوره كارشناسی مهندسی معماری دوره‌ای است حرفه‌ای كه پرورش استعداد خلاقه، انتقال دانشها و مهارتهای عمومی حرفه معماری و حصول كارآیی عمومی در این رشته را هدف قرار می‌دهد. در راستای هدف فوق سعی شده است كه در برنامه‌ریزی این دوره حداكثر بهای ممكن به پروژه‌های طراحی معماری و دروس فنی و نظری پیرامون آن داده شود.
دوره كارشناسی معماری حداقل چهارسال به طول می‌انجامد. پیش از شروع دوره، یك نیمسال به عنوان پیش نیاز ارائه می‌گردد كه جزو سنوات تحصیلی به حساب نمی‌آید ولی 8 واحد آن جز واحدهای دوره محسوب می‌گردد. فارغ‌التحصیلان دوره كارشناسی مهندسی معماری می‌توانند در دوره كارشناسی ارشد ناپیوسته ادامه تحصیل دهند.
تعداد كل واحدهای درسی دوره 140 واحد است و فارغ‌التحصیلان این دوره قادر به ایفای نقش در زمینه‌های زیر خواهند بود:
1 - طراحی (تك بنا یا مجموعه زیستی كوچك) ، از طرحهای اولیه تا مراحل اجرایی كار و طراحی اجزاء و عناصر تشكیل دهنده بنا كه این زمینه وظیفه محوری كار معمار را تشكیل می‌دهد.
2 - همكاری با گروه مهندسان مشاوره معماری در جهت توسعه طرحها و تهیه نقشه‌های معماری مراحل یك و دو. 
3- نظارت بر صحت انجام كار در عملیات اجرایی ساختمانی.
4 - مشاركت در مدیریت اجرایی پروژه‌های معماری.
5 - عضویت در كادر فنی شهرداریها و سازمانهای مشابه.
6 - تدریس در دوره‌های كاردانی و همینطور دبیرستانهای فنی حرفه‌ای و كار دانش آموزش و پرورش .
 
توانایی‌های مورد نیاز و قابل توصیه:

دانشجوی این رشته علاوه بر توانمندی در طراحی و قدرت تجسم و خلاقیت، لازم است كه در درس ریاضی بخصوص در هندسه قوی باشد چون برای آموزش فن و تكنیك معماری باید دروسی مثل هندسه كاربردی ، هندسه مناظر و ریاضیات و آمار را مطالعه كرد.
دانشجوی معماری باید اطلاعات عمومی خوبی در زمینه تاریخ بخصوص تاریخ معماری ایران و جهان ، جغرافیا ، اقلیم‌شناسی ، روانشناسی ، مردم‌شناسی و اقتصاد داشته باشد. چون معماری برای رونق و شكوفایی خویش از تمامی این علوم استفاده می‌كند.
همچنین دانشجوی رشته معماری باید بتواند به زبان معماری مطلبش را روی كاغذ بیاورد. یعنی از یك سو ذهنی قوی و خلاق داشته و از قدرت تجسم خوبی برخوردار باشد و از سوی دیگر طراحی چیره دست باشد تا بتواند به زبان معماری كه همان طراحی بناها و فضاهای زندگی است، سخن بگوید.
معماری بیش از آنكه علم و تكنیك باشد، ذوق و سلیقه و استعداد است و معمار كسی است كه طرحهای فردی‌اش با نقاشی و مجسمه‌سازی رقابت كند و در واقع بتواند مجسمه‌ای كاربردپذیر بسازد. به همین دلیل می‌توان گفت كه معمار یك هنرمند است و باید مانند هر هنرمند دیگری چشم، ذهن و دستی توانا داشته باشد تا بتواند به یاری چشم و با تكیه بر ذخیره فرهنگی خود بخوبی ببیند و سپس با ذهنی پویا آنچه را كه دیده است به تحلیل كشیده و با احساس و عاطفه درآمیزد و در نهایت به یاری دست و با كمك گرفتن از دانش های فنی و تكنیكی طرحی نو را خلق كند.
با توجه به دروس خاص این رشته و نیاز به عكسبرداری، تهیه نقشه و ... به نظر می‌رسد در مقاطعی هزینه تحصیل در این رشته بالا باشد. 

نكات تكمیلی:

رشته معماری تا سال 78 در مقطع كارشناسی ارشد پیوسته دانشجو می‌پذیرفت و دانشجویان در طی شش سال، اطلاعات علمی و هنری لازم را برای طراحی یك بنا آموزش می‌دیدند و در نهایت پس از فارغ‌التحصیلی می‌توانستنداز طراحی یك كیوسك گل‌فروشی گرفته تا طراحی مجتمع‌های مسكونی، تالارها و مجتمع‌های ورزشی را برعهده بگیرند و یا به كارهای جنبی این رشته بپردازند. اما از سال 78 این رشته مانند سایر رشته‌های مهندسی در مقطع كارشناسی دانشجو می‌پذیرد و دانشجویان پس از فارغ‌التحصیل شدن در صورت علاقه‌مندی می‌توانند در آزمون كارشناسی ارشد شركت كنند.
به عبارت دیگر طول دوره رشته معماری از 6 سال به 4 سال كاهش یافته و در نتیجه تعدادی از دروس این رشته كه شامل دروس هنری پیشرفته و تخصصی می‌شود، از مقطع كارشناسی حذف شده است.
حال سوال اینجا است كه آیا فرصت‌های شغلی فارغ‌التحصیل مهندسی معماری با مدرك كارشناسی با فارغ‌التحصیل مهندسی معماری كه دارای مدرك كارشناسی ارشد است، متفاوت می‌باشد؟
متاسفانه در آزمون سراسری از داوطلبان رشته معماری ، آزمون تخصصی معماری گرفته نمی‌شود و به همین دلیل بعضی از دانشجویان پس از ورود به دانشگاه تازه متوجه می‌شوند كه به رشته معماری علاقه‌ای ندارند و در نهایت پس از 6 سال تحصیل نمی‌توانند به عنوان یك معمار هنرمند وارد بازار كار شوند. اما در حال حاضر دانشجو می‌تواند پس از پایان دوره لیسانس در صورت علاقه‌مندی در یكی از گرایشهای شهرسازی، مرمت و احیاء بناها ، معماری منظر و یا معماری تخصصی ادامه تحصیل دهد و یا این كه زودتر وارد بازار كار شده و به عنوان معمار فنی به طراحی تك‌بناها یا مجموعه‌های زیستی كوچك پرداخته و یا ناظر اجرای طرح و سرپرست دفاتر مشاوره باشد. 

وضعیت ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر:

امكان ادامه تحصیل در این رشته با توجه به اینكه از سال 78 ، در مقطع كارشناسی ارشد به كارشناسی تبدیل شده است، در مقطع كارشناسی ارشد در گرایشهای : برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای ، طراحی شهری، معماری منظر، مرمت و احیاء بناها و بافتهای تاریخی میسر است. 

رشته‌های مشابه و نزدیك به این رشته:

تا حدودی مهندسی عمران نزدیك به این رشته می‌باشد.
مهندس عمران با منطق صحبت می‌كند اما مهندس معمار از فرهنگ، هویت و زیبایی سخن می‌گوید، به عبارت دیگر معماری در طراحی یك بنا علاوه بر رعایت اصول فنی به جامعه‌شناسی، مردم‌شناسی ، روانشناسی و زیبایی شناسی توجه دارد در حالی كه مهندس عمران در طراحی یك بنا تنها به ایستایی و مقاومت آن توجه می‌كند. به همین دلیل اگر فضاهای زیست تنها توسط مهندس عمران ساخته شود، شاهد نابه‌هنجاری‌هایی خواهیم بود كه موجب اضطراب ، نگرانی و آلودگی صوتی خواهد شد.

آینده شغلی و بازار كار:

با توجه به این كه در سطح كارشناسی به جنبه‌های فنی معماری توجه بیشتری می‌شود ، در نتیجه فارغ‌التحصیل این رشته می‌تواند به ساختمان سازی (طراحی فنی ساختمانهای مختلف) بپردازد اما فارغ‌التحصیل كارشناسی ارشد چون جنبه‌های هنری معماری را آموزش دیده است، بیشتر به هنر معماری می‌پردازد. در یك مثال می‌توان گفت كه نوع كار لیسانس و فوق لیسانس معماری مثل نوع كار پزشك عمومی و پزشك متخصص است. یعنی لیسانس معماری به كلیات معماری می‌پردازد و فوق لیسانس معماری به صورت تخصصی در این رشته فعالیت می‌كند.
اگر یك مهندس معماری بخواهد فقط در تهران یا در شهرهای بزرگ كار كند فرصتهای شغلی فراوانی برایش وجود ندارد. اما در شهرهای كوچك كمبود مهندس معماری كاملا احساس می‌شود تا جایی كه در بعضی از شهرها كار یك مهندس معماری را تكنسین عمران انجام می‌دهد.
در حال حاضر دانشجو می‌تواند پس از پایان دوره لیسانس در صورت علاقه‌مندی در یكی از گرایشهای شهرسازی ، مرمت و احیاء بناها، معماری منظر و یا معماری تخصصی ادامه تحصیل دهد و یا این كه زودتر وارد بازار كار شده و به عنوان معمار فنی به طراحی تك بناها یا مجموعه‌های زیستی كوچك پرداخته و یا ناظر اجرای طرح و سرپرست دفاتر مشاوره باشد.
مهندس معمار علاوه بر طراحی بناها می‌تواند به طراحی و ساخت ماكت و طراحی معماری داخلی بپردازد و یا به عنوان ناظر ساخت فعالیت كند. در ضمن فارغ‌التحصیل معماری آمادگی كار در رشته‌های مرتبط با معماری مثل طراحی صحنه و یا طراحی صنعتی را نیز دارد.

وضعیت نیاز كشور به این رشته در حال حاضر:

مطابق موارد گفته شده در قسمت  آینده ‌شغلی ،  بازار كار و درآمد به نظر می‌رسد در شهرهایی غیر از تهران و حتی روستاها و شهرستانها امكان كاربرای فارغ‌التحصیلان به راحتی میسر باشد و در این مورد احساس نیاز می‌شود.