خوابگاه نشینی در دیار غریب

خوابگاه تجربه ای پیچیده با كاركردهای خاص خود است كه جدای خلوت و سكوتی كه از نام آن تلقی می شود سرشار از هیاهو، گوناگونی و جنبه های متفاوت زندگی است. افزون بر این كه قرار است ۴ تا ۸ سال از سال های بهره گیری و فراگیری نسل جوان در آنها سپری شود. بنابراین سیاستگذاری درازمدت آنها را به عنوان محملی كه برآورنده نیازهای آینده و تركیب كننده سرمایه انسانی جامعه است، نگاه می كند. نسلی كه باید از مشكلات در امان بماند تا بتواند در كنار استفاده از انرژی خلاق و شور و نشاط جوانی، نیاز به تفریح و سرگرمی، بهترین كارایی آموزشی را نیز داشته باشد.
از كل پذیرفته شدگان دانشگاه ها فقط ۲۵ درصد از آنها وارد دوره های روزانه می شوند. دوره های شبانه یا دانشگاه آزاد پذیرای باقیمانده پذیرفته شدگان است و در این میان تمامی ۲۵ درصد پذیرفته شدگان دوره های روزانه نیز شانس استفاده از خوابگاه ها را ندارند. بدین ترتیب ۱۳۷ هزار دانشجو ساكن در خوابگاه ها هستند و در این میان حدود ۷۰۰ هزار دانشجوی متقاضی نیز از اسكان خوابگاهی محرومند.
هم اكنون حدود ۱۱۰۰ دانشگاه، مؤسسه و مركز آموزش عالی و بیش از دو میلیون و ۵۰۰ هزار دانشجو در كشور وجود دارد كه از این تعداد بیش از ۹۰۰ هزار دانشجو متقاضی خوابگاه هستند. ۶۹۰ خوابگاه نیز حدود ۱۳۷هزار دانشجوی متقاضی را زیر پوشش دارد كه در نتیجه ۷۰۰هزار دانشجوی نیازمند خوابگاه در وزارت علوم باقی می مانند. از ۶۹۰ خوابگاه موجود، ۷۲ خوابگاه خودگردان، ۴۴ خوابگاه استیجاری و بقیه ملكی هستند. دختران در ۳۴۴ خوابگاه و پسران در ۳۰۷ خوابگاه جا گرفته اند كه البته ۳۹ خوابگاه نیز مربوط به متأهلین است.اگر كلیه خوابگاه های كشور به خوابگاه های ملكی تبدیل شوند، بخشی از مشكلات خوابگاهی برطرف می شود. در نتیجه باید خوابگاه های استیجاری و خودگردان هم به خوابگاه ملكی تبدیل شوند. این مسئله از آنجا اهمیت دارد كه تخلیه خوابگاه های استیجاری یكی از مشكلات هر ساله وزارت علوم است و بیش از هرچیز نیازمند تخصیص بودجه ای مناسب و همه جانبه برای مشكل خوابگاه های كشور است.
این وضعیت در حالی است كه استاندارد مطلوب، ایجاد خوابگاه یك نفره است در حالی كه در دانشگاه های كشور خوابگاه های ۸ ، ۱۶ و یا حتی ۲۲ نفر نیز وجود دارد. از سویی افزایش ظرفیت دانشگاه ها نیازمند افزایش ظرفیت خوابگاهی است حال آن كه تعداد خوابگاه های دانشجویی افزایشی نداشته است.كمبود خوابگاه در دانشگاه های سراسر كشور یك مسئله عمومی است. به عنوان نمونه در دانشگاه مازندران به دلیل كمبود امكانات خوابگاهی، فضای سرانه اسكان دانشجویان كاهش یافته و هم اكنون تنها ۱۹ درصد دانشجویان در خوابگاه های دولتی ساكن هستند. این مسئله در حدی است كه با توجه به افزایش جذب دانشجو، مسئولان این دانشگاه مجبور به افزایش ظرفیت اتاق ها و استفاده از سالن های ۲۰ نفره برای اسكان تعداد بیشتری دانشجو شده اند.
احد نوباوه استاد دانشگاه، دانشگاه هایی را تمدن ساز و علم آفرین می داند كه دغدغه مسائل و مشكلات خوابگاه و تغذیه را نداشته باشند. وی این مسئله را موجب دور شدن دانشگاه ها از مأموریت و رسالت اصلی خود می داند و ادامه می دهد: «در این صورت است كه به جای این كه مسائل پژوهشی و آموزشی در اولویت كاری مراكز آموزش عالی باشند، مسائل خوابگاهی و رفاهی دانشجویان به چالش های عمده دانشگاه ها تبدیل می شود. هم اكنون در دانشگاه تبریز بیش از ۶ هزار نفر از تسهیلات خوابگاهی استفاده می كنند كه خود موجب تراكم خوابگاه های دانشجویی شده و كیفیت آموزشی را تحت تأثیر قرار می دهد. ۴ مجتمع خوابگاهی موجود، در شرایط مطلوب گنجایش ۳۵۰۰ دانشجو را دارد و اسكان دانشجویان تا ۶ هزار نفر به نوعی تحمیل به دانشگاه بوده است». در تهران نیز مسئولان دانشگاه ها معتقدند برخی از دانشجویان با استعداد شهرستانی به دلیل كمبود خوابگاه های دانشجویی در شهر تهران از انتخاب رشته در دانشگاه های تهران صرفنظر می كنند و با امكانات كمتر به تحصیل در شهرستان ها ادامه می دهند.
با این حال دانشگاه تهران درصدد است تا پایان سال جاری ۳خوابگاه جدید برای دانشجویان احداث كند. «دانشگاه تهران طرحهایی برای گسترش خوابگاه دارد دو خوابگاه برای دانشجویان پسر و یك خوابگاه برای دانشجویان دختر كه هر یك، ظرفیت پذیرش ۲۶۰ تا ۲۷۰ دانشجو را دارد. این دانشگاه طرح های نیمه تمامی نیز دارد. هم اكنون ۱۴ هزار دانشجوی دانشگاه تهران در خوابگاه های این دانشگاه زندگی می كنند كه ۹ هزار نفر آنها در كوی دانشگاه اسكان دارند. با این حال هر ساله بر تعداد دانشجویان روزانه و غیربومی افزوده می شود.»
قدمت و فرسودگی ساختمان های فعلی جنبه دیگری از مشكل خوابگاه ها است. چنانچه رئیس صندوق رفاه دانشجویان اشاره می كند: «در سال ۸۴ قدمت ۴۵ ساختمان خوابگاهی مربوط به پیش از دهه ۵۰ بود كه از این تعداد در سال گذشته به ۴۱ خوابگاه كاهش یافت. همچنین ساختمان های مربوط به دهه ۶۰ از ۱۰۹ دستگاه در سال ۸۴ به ۱۱۷ دستگاه و ساختمان های مربوط به دهه ۷۰ از ۲۴۱ به ۲۵۳ دستگاه رسیده است». براساس آمار وزارت علوم سهم هر دانشجو از خوابگاه ۱۳ متر، میانگین تعداد خوابگاه ها در هر دانشگاه ۱۲ و ظرفیت اسمی كل خوابگاه ها ۱۲۷ هزار نفر است، ظرفیت كنونی كل خوابگاه ها ۱۳۷ هزار نفر است.با این حال كارشناسان یكی از راه حل های مشكل كمبود خوابگاه ها را ورود بخش خصوصی به این عرصه می دانند.
همچنین خوابگاه های خودگردان كه در صورت وجود امنیت و سرویس دهی مناسب امكان مشاركت خانواده ها در اداره هزینه ها وجود دارد كه همگی بسته به ورود بخش خصوصی به این حوزه است. این در حالی است كه به گفته یك كارشناس اقتصادی، سیستم بانكی كشور با مشكلات اجتماعی درگیر نیست. البته ورود بخش خصوصی الزامات و شرایط خاص خود را دارد اما از سوی دیگر به خیرین خوابگاه ساز نیز اشاره می شود كه تشویق این گروه نیازمند كاهش پیچ وخم های اداری است. چه بسا فرهنگ خیریه نیز در كشور ما چندان جهت دهی و بهینه نشده است و بیشتر الگوهای سنتی بر آن حاكم است. به عنوان نمونه، ساخت خوابگاه یا مجتمع های تفریحی برای جوانان كمتر در گزینه های یك فرد خیر قرار می گیرد كه به همان عدم فرهنگ سازی برمی گردد.اما مسئله خوابگاه های دانشجویی تنها در بعد سخت افزاری آن خلاصه نمی شود. تأمین محل سكونت دانشجویان جزو بدیهی ترین اصول آموزش عالی در همه جوامع است. اما آنچه در زندگی ساختمان های موجود می گذرد گستره متنوعی از جامعه شناسی خوابگاه ها، اصول روانشناسی، اختلاط فرهنگ ها و تفاوت فرهنگی، اوقات فراغت و.‎/‎/ را دربرمی گیرد.
در حالی كه به نظر می رسد در این مورد بیشتر نیازمند گردآوری اطلاعات و تمركز بر روی مسئله هستیم. چه بسا غفلت از این مسئله در درازمدت می تواند سكنای دوران دانشجویی به دوره سرخوردگی و افسردگی تبدیل شود و همین مسئله انواع آسیب های روانی را به وجود می آورد.
به گفته یك دانشجوی كارشناسی ارشد «هرچه ازدحام جمعیت در محل استراحت بیشتر شود، رفتار پرخاشگرانه نیز زیاد می شود و حال تصور كنید چند دانشجو در مقاطع دكترا و كارشناسی ارشد با رشته های مختلف و ایده های متفاوت چگونه در یك فضای ۱۲ متری 86;ندگی می كنند».
این همه در حالی است كه خوابگاه فقط مكانی برای خواب نیست. خوابگاه مكانی برای زندگی است كه جوانان در سنین پائین از محفل گرم خانوادگی به یكباره به درون آن پرتاب می شوند. تفاوت و دوری مكان و وارد شدن در یك زندگی جمعی با رنگ ها و سلایق گوناگون نیازمند آموزش مهارت های زندگی جمعی و كنار آمدن با شرایط جدید از جمله محدودیت ها و آزادی های جدید است. اما سابقه اداره خوابگاه ها نشان می دهد كه بیشتر بر عنصر كنترل تأكید شده است. این در حالی است كه می توان انواع كمك های مشاوره ای، آموزش های غیرمستقیم، امكانات ورزشی و تفریحی را در حاشیه زندگی خوابگاهی پدید آورد. در غیاب این كمك ها خوابگاه ها خود به عنوان عامل افت تحصیلی پدیدار می شوند. دانشجویان خود در این زمینه تجربه های متفاوتی دارند. یكی از آنها می گوید اگرچه در دوران دبیرستان خیلی فعال بودم از وقتی به خوابگاه آمدم مشكلاتی پیدا كردم تمام نمره هایم در حد پاس كردن ترم است. مسئله دیگری كه وجود دارد این است كه اساتید به ما كار تحقیقاتی می دهند و ما را به سایت های مختلف ارجاع می دهند، سایت هم مثل كتابخانه دانشگاه ساعت ۴ بعدازظهر بسته می شود. مسئله درس خواندن در محیط خوابگاه واقعاً یك معضل است. برخی غذای خوابگاه ها كیفیتی ندارد و بچه ها فرصتی برای غذا پختن ندارند و گاهی شب ها با چیپس و پفك و نان و پنیر خودشان را سیر می كنند.
حال اگر نتوانیم امكانات مناسب برای گذران اوقات فراغت را فراهم كنیم آنها به جهت های برنامه ریزی نشده گرایش پیدا می كنند. در این میان برخی دانشجویان دانشگاه های غیردولتی به دلیل افزایش فشارهای روحی و روانی و تحمل هزینه های بیشتر آسیب پذیرتر هستند و در نهایت حمایت های فرهنگی باید شامل حال همه دانشجویان باشد.
خوابگاه دانشجویی، یك مسكن موقت و یك توفیق اجباری برای گردهمایی دانشجویان است، لحظات خوشی كه می روند تا برای سال های دور در مرور خاطرات به یاد بیایند.
جامعه شناسی، روانشناسی، اقتصاد و پیامدهای زندگی خوابگاهی، در همان اتاق های در محاصره تخت ها باقی می ماند و كمتر راهكار یا تدبیری برای آسیب شناسی ۴ تا ۸ سال از سرنوشت سازترین سال های جوانی و كارشناسی زندگی خوابگاهی ـ دانشجویی باقی می ماند. اگرچه همین اندازه، یافتن سرپناهی در شهری غریب و گذراندن روزهای درس و دانشگاه در زیرسقفی و سهمیه غذایی برای خیل دانشجویان موجود لازم و مغتنم به چشم می آید

خوابگاه نشینی در دیار غریب

مطالب مشابه :

دانشگاههای فاقد خوابگاه

خوابگاه نشینی در دیار غریب

خوابگاه دانشگاه ها

شیوع ساس در خوابگاه دختران دو دانشگاه در تهران

آشنایی با دانشگاه های پذیرنده کارشناسی ارشد انفورماتیک پزشکی در سال 1393

خیابان‌خوابی دختر دانشجوی خوابگاهی؛ به خاطر 10 دقیقه تاخیر

47- کروکی نمای کلی دانشگاه تربیت معلم آذربایجان +نکاتی برای راهنمایی دانشجویان ورودی جدید

معرفی شهرستان رشت