نهضت سواد آموزی

چکیده

مسئله بی سوادی یکی از مهم ترین مسائل جامعه بشری است خصوصاٌ کشورهای جهانی سوم است . اهمیت این مساله از این رو است که بی سوادی و حتی کم سوادی خود ریشه بسیاری از مسائل از جمله مسائل اقتصاد اجتماعی ، فرهنگی و سیاسی جوامع می باشد ، امروزه نقش دانش و آگاهی در توسعه فنی ، تکنولوژی اقتصادی و اجتماعی جوامع به خوبی آشکار است و گسترش آموزش و پرورش و کاهش در صد بی سوادی یکی از شاخص های مهم پیشرفت هر جامعه محسوب می شود .

لذا جوامعی که خود را به نحوی از زیر سلطه و استعمار آزاد ساخته یا می سازند به گسترش سواد آموزی روی آورده و اولین قدمشان در جهت رشد و توسعه آموزش و پرورش است و هم زمان با ایجاد دگرگونی های اساسی در امور اقتصادی و اجتماعی به اجراء برنامه های سواد آموزی بزرگسالان در کلیه ابعاد می پردازند.

در کشور ما نیز پس از تاسیس سازمان نهضت سواد آموزی جهادی همگانی صورت گرفت تا هرجه زودتر معضل بی سوادی را در جای جای کشور عزیزمان ریشه کن کنند. طی تحقیقات صورت گرفته و طبق آمارها و شواهد می .توان گفت که به نحو شایسته ای این سازمان پر افتخار توانسته است بر بی سوادی غلبه کرده و مردم متمدن و سلحشور را از بند بی سوادی برهانند و نور علم و دانایی را بر قلب هایشان بتابانند تا با آگاهی بیشتر و کسب مهارتهای لازم در عصر رایانه و اتم سربلند و موفق زندگی کنند.

باشد که خداوند متعال ما را در این راه بیش .از پیش یاری کند.

پیشینه تحقیق

1- رفیع پور،‌ فرامرز ،‌ جامعه روستایی و نیازهای آن ؛ پژوهش در 32 روستای برگزیده استن یزد،‌ تهران؛‌انتشار ،‌1365 .

این پژوهش که به عنوان کتاب گزیده سال معرفی شده ،‌ در پاییز 1359 آغاز و در تابستان 1361 به پایان رسیده است . محقق با نمونه گیری 1359 آغاز و درتابستان 1361 به پایان رسیده است. محقق با نمونه گیری به روش طبقه ای متناسب از روستاهای یزد ،‌ 32 روستا را به عنوان نمونه انتخاب کرده و با آموزش پرسشگران ( 4 نفر ) با تعداد 240 نفر پاسخگو مصاحبه شده است .

نتایج پژوهش نشانگر این است که با گسترش و توسعه تسهیلات عمرانی هر روستا،‌ با رشد آگاهی مردم و با افزایش در آمد آنها نیازها و توقعات بیشتری به وجود خواهند آمد. در ضمن تحلیل آماری نشان داده است که هر چه روستاها نزدیک تر به یزد یا شهرستان و یا جاده اصلی باشند،‌ نیازهای بیشتری احساس می کنند.

2- حاجی زاده میمندی ،‌مسعود ،‌بررسی نیازهای آموزشی نوسوادان بزرگسال سراسر کشور ،‌تهران : معاونت آموزش نهضت سواد آموزی ،‌ 1370 .

پروژه بررسی نیازهای آموزشی نوسوادان در مقطع مقدماتی و تکمیلی در نیمه دوم سال 1368 آغاز شد با این فرض که محتوای مواد آموزشی آموخته شده به نوسوادان ایران متناسب با نیازهای ذهنی و عینی آنها نیست و در زندگی روزانه آنها کاربردی ندارد.

این پروژه یک تحقیق میدانی گسترده بر اساس استفاده از پرسشنامه همراه با مصاحبه بوده است. در این راستا 1100پرسشنامه بر اساس شیوه نمونه گیری تصادفی سیستماتیک توسط پژوهشگران توزیع شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که نوسوادان زن خانه دار در بین نیازهای آموزشی اولویت اول را به آداب شوهرداری و تربیت فرزند داده اند. نوسوادان کارگر کشاورز،‌ دامدار ، مشاغل دولتی و آزاد ،‌ زندانی و بیکار اولویت اول را به آگاهی های دینی – اخلاقی داده اند و فقط نوسوادان سرباز اولویت اول را به آگاهی درباره کشور و انقلاب داده اند.

3- میر حسینی ،‌ زهره،‌ بررسی نیازها و علائق مطالعاتی نوسوادان ،‌نیمه دوم سال 1375 ،‌ پایان نامه دکترای کتابداری و اطلاع رسانی ،‌واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی ،‌1377.

- این پژوهش به روش پیمایش و با نمونه گیری به روش طبقه بندی متناسب با اندازه صورت گرفته و از نوسوادان حاضر در کلاس های سوادآموزی پس از سواد پایه نظر سنجی به عمل آمده است . علاوه بر نوسوادان نظرات آموزشیاران و راهنمایان تعلیماتی نیز با توجه به اینکه نسبت به نوسوادان مشکلات ایشان شناخت دارند ،‌پرسش شده است. تعداد 4737 نتایج نشان می دهد که اکثریت هر سه گروه نمونه بیشترین انتخاب را به عنوان اولویت اول در موضوع آگاهی های اجتماعی داشته اند؛ نوسوادان 8/32% آموزشیاران 5/38% و راهنمایان تعلیماتی 7/42%‌ دومین اولویت موضوعی که بیشترین انتخاب را داشته است. آگاهی های بهداشتی است . سپس آگاهی های دینی به عنوان سومین اولویت بیشترین انتخاب را داشته است.

در گروه آگاهی های اجتماعی نوسوادان نمونه با 5/83% مسایل مربوط به خانواده،‌ در گروه آگاهی های بهداشتی نوسوادان نمونه با 5/72% مسایل مربوط به بهداشت فردی و در گروه آگاهی های دینی نوسوادان نمونه با 7/57% مسائل مربوط به اصول دین را نسبت به سایر زیر گروه های موضوعی در اولویت قرار داده اند.

4- قاضی میر سعید ، آذین ،‌بررسی نیازهای اطلاعاتی نوسوادان زن گروه های پی گیر سواد در شهر تهران.

5- پایان نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع رسانی . واحد تهران شمال ،‌1378 .

در این پژوهش که به روش پیمایشی انجام گرفته است .تعداد 191 نوسواد زن گروه ای پی گیر شهر تهران را در نیمه اول سال 1378 از میان 1274 نفر به عنوان نمونه به روش طبقه بندی متناسب با حجم و با هدف کلی شناخت نیازهای اطلاعاتی فراگیران زن و انطباق محتوای آموزشی با نیازهای آنها مورد بررسی قرار داده ایم .

نتایج نشان داده است که نوع نیازهای اطلاعاتی به عنوان متغییر وابسته با منطقه تشکیل کلاس ،‌میزان استفاده از رادیو و تلویزیون و دامنه مطالعاتی فراگیران به عنوان متغیرهای مستقل معنی دار است. امّا با متغیرهای سن ،‌شغل و وضعیت تاهل رابطه معنی دار نبوده است . دراین تحقیق نیاز بهداشتی با 57/82% مهم ترین نیاز اعلام شده است.

مقدمه

از زمانی که انسان ها توانستند در کنار هم بودن را قبول کنند و پایبند هم شوند و در اجتماع زندگی کنند نیاز به آموزش داشتند آن زمان آموزشهای منوط به غارنشینی و کشاورزی و شکار حیوانات و خیلی موارد دیگر و هرچه به پیشرفت می رسیدند و خط و مخصوصا صنعت چاپ اختراع شد و نیاز پیدا کردند که بیشتر در مورد اطراف خود بشناسند و آموخته ی خود را به نسلهای بعدی انتقال دهند نیاز هر چه بیشتری به این پیدا کردند که با سواد شوند و در این مورد بسیار سعی و تلاش کردند در ابتدا همه برنامه ریزی ها برای آموزش خواندن و نوشتن مخصوص کودکان بود آنهایی که به راحتی می توانستند بیاموزند، بخوانند، بنویسند و راحت حساب کنند.

اما به زودی دریافتند که آموزش و با سواد شدن فرزندان و یادگیری خواندن و نوشتن فقط آنها برای جامعه ای که به طرف پیشرفت و صنعتی شدن می رود کافی نیست و تصمیم گرفته شد تا همه ی اقشار و افراد جامعه در هر سنی که هستند باید تحت نظر نظام آموزشی قرار گیرند تا بتوانند مفیدتر وکارآمدتر باشند.

زیرا کار کردن با دستگاه های جدید و مدرن نیاز به آگاهی و دانش دارد و تا این امکان برای یک کارگر فراهم نشود نمی تواند بازده خوبی داشته باشد و حتی نا آگاهانه و بدون قرض ورزی حجتی خسارت های جبران ناپذیری را به بار خواهد آورد.

به خاطر همین نیازهای جامعه بود که تصمیم گرفتن موسسات و ارگانهایی را ترتیب دهند تا در این امر مهم و لازم برای یک جامعه پیشرفته به آموزش بزرگسالان مشغول شوند نمونه اش سازمان نهضت سواد آموزی در ایران که در 7 دی سال 1357 به فرمان رهبر کبیر انقلاب حضرت امام خمینی (ره) تاسیس شد و تا امروز به طور فعال و پرشور به فعالیت و تلاش خود برای ریشه کنی بی سوادی در افراد بزرگسال و جا مانده از تحصیل پرداخته اند.

در این تحقیق به برررسی عملکرد سازمان نهضت سواد آموزی در این چند دهه می پردازیم و با آوردن شواهد و بررسی اقدامان پی می بریم که چقدر موفق و کارآمد بوده اند.

آموزشیاران از اصلی ترین و تاثیر گذارترین عوامل اجرایی سواد آموزی و آموزشهای پس از آن در ارتقاء و تعالی فرهنگ ایران اسلامی محسوب می شوند به همین سبب در طول سال هایی که از تاسیس نهضت سواد آموزی می گذرد تلاش شده است تا به روشهای مختلف و شیوه های گوناگون این عزیزان را در راه مقدس و خداپسندانه ای که در پیش گرفته اند همراهی و راهنمایی به این عزیزان شود.

با سپری شدن سال های متمادی از عمر سازمان و پربار شدن کوله بار تجربیات دست اندرکاران آن ، خواسته های آموزشیاران از مسئولین و بالعکس ، جنبه منطقی و عملی تری به خود گرفته است و طرفین از یکدیگر راهنمایی های کارشناسانه تر و تدریس مدیرانه تری را انتظار دارند به همین جهت و در راستای بهبود روند امور ، این مطالب تهیه گردیده است تا ضمن ارتقاء اطلاعات و آگاهی های آموزشیاران گرامی ، حدود وظایف و خط مشی شغلی آنان را نیز شفاف تر سازد . انشاءالله

بیان مسئله

از قبل از انقلاب اسلامی ارگانهای مختلفی چون سازمان تعلیمات اکابر ، سازمان آموزش سالمندان ، سازمان آموزش بزرگسالان ، کمیته ملی پیکار یا بی سوادی ، سازمان جهاد ملی سواد آموزی در امر ریشه کن کردن بی سوادی تلاشهای بسیاری انجام دادند اما به طور کامل نتوانستند که این تصمیم را عملی کنند و هر کدام از آنها به دلایلی منحل شدند و نتوانستند کار ی را که آغاز کرده بودند به پایان برسانند ولی آیا در همان حدی که تلاش کردند توانستند موفق باشند ؟ تغییرات لازم را در افراد بزرگسال ایجاد کنند ؟

و حال پس از پیروزی انقلاب اسلامی که به فرمان امام (ره) سازمان نهضت سواد آموزی تشکیل و کار خود را آغاز کرد توانسته است این معضل بزرگ را اصلاح کند و توانسته است با این گستردگی که اقدامات خود را شروع کرده در امر با سواد کردن افراد بزرگسال موفق بوده .

چرا با این همه تلاش و صرف وقت و هزینه هنوز نتوانستیم به طور کامل بی سوادی را از بین ببریم ؟

آیا آنانی که تحت پوشش این سازمان تحصیل کردند موفق بوده اند ؟

ضرورت تحقیق

یکی از مهمترین شرایط رشد و توسعه ، ارتقای سطح دانش و آگاهی عمومی جامعه است . بدون شک سواد و میزان تحصیلات افراد مهترین نقش را می تواند در این ایجاد این آگاهی ایفا نماید .

توانایی خواندن و نوشتن است که جوامع را با گذشت ، حال و آینده پیوند می هد . و موجبات ثبت و ضبط تجربیات و علوم و فنون را فراهم می کند و در نهایت موجب شکوفایی انسان می شود و به همین دلیل ضرورت دیدیم برای ارائه راه حل و یا نقطه نظرات کاربردی این تحقیق را درباره ی نهضت سواد آموزی و عملکرد این نهضت در طی سالها اخیر را جویا و به این تحقیق بپردازیم و باز به همین ضرورت بود که بنیان گذر جمهوری اسلامی ایران و رهبر کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی (قدس سره) فرمان تشکیل نهاد مقدس مردمی و اسلامی و انقلابی نهضت سواد را صادر فرمودند .

از زمان تشکیل این نهاد ، هزاران نفر عاشقانه در جهت توسعه امر سواد آموزی در راه اعتلای فرهنگ کشور تلاش و کوشش نموده اند و علی رغم همه کمبودها سواد و آگاهی ها را محروم ترین و دور دست ترین نقاط کشور برده اند ثمره تلاش آنان موفقیت هایی است که در سطح ملی وحتی بین المللی امروز شاهد آن هستیم .

آنچه پیش رو دارید تحلیل مختصری است از وضعیت سواد جامعه ، عملکرد نهضت سواد آموزی در یادگیری سواد آموزان و .... که بی شک می تواند ما را در تدوین برنامه های جامع و مفید کمک نماید .

هدف کلی پژوهش: آشنایی با عملکرد سازمان نهضت سواد آموزی از نظر کارهای اجرایی و زیربنایی

خواسته ها و نیازهای شرکت های تولیدی از کارکنان خود با توجه به تنوع فعالیتها و رشد فناوری و تغییر نوع مخاطبان یا مشتریان، تغییر فرآیند آموزش، تغییر قیمت و ده ها و صدها متغیر دیگر در حال تغییر است. اما آنچه در آموزش های بزرگسالان اتفاق می افتد آن است که نتایج آموزش بلافاصله در همان روز یا با اندکی تاخیر زمانی در محل اشتغال فراگیران مشهود می شود.

موضوع پژوهش

بررسی عملکرد نهضت سواد آموزی و عوامل در مقایسه با اهداف آموزشی برنامه ریزی کلان

سوال پژوهشی

آیا اقدامات سازمان نهضت سواد آموزی در امر ریشه کنی بی سوادی در جامعه موفقیت آمیز بوده است؟

فرضیه

1- بین آموزشهای نهضت سواد آموزی و ریشه کنی بی سوادی رابطه وجود دارد.

2- بین بالا رفتن سطح سواد فراگیران در جامعه و آموزشهای سازمان نهضت سواد آموزی رابطه وجود دارد.

متغیر مستقل:‌به متغیری گفته می شود که از طریق آن متغیر وابسته تبیین یا پیش بینی می شود به این متغیر ،‌متغیر محرک یا درون داد نیز گفته می شود. (9- ص41) (اهداف آموزشی کلان)

متغیر وابسته : متغیر وابسته متغیری است که مشاهده یا اندازه گیری می شود تا تاثیر متغیر مستقل بر آن معلوم و مشخص شود. (9- ص41) ( عملکرد نهضت سواد آموزی )

متغیر کنترل : گاهی اوقات متغیر هایی یافت می شود که تاثیر برخی از آنها را در تعیین رابطه ی بین متغیرهای مستقل و وابسته باید خنثی کرد یا ثابت نگه داشت این متغیرها که تاثیر آنها باید خنثی یا حذف شود متغیرهای کنترل نامیده می شود. (9- ص44)

(هوش – سن – جنس – مکان )

متغیر مزاحم: به متغیری گفته می شود که به صورت فرضی نیست و تائید آن باید از طریق تاثیر متغیرهای مستقل و تعدیل کننده بر رویدادهای قابل مشاهده مشخص می شود. (9- ص45) (لهجه ،‌زبان ،‌گویش – موقعیت جغرافیایی و موقعیت اقتصادی)

روش پژوهش

روش توصیفی کتابخانه ای

اما در تحقیق کتابخانه ای، حوزه کار محقق، کتابخانه و اسناد و مدارک است و با محیط بیرونی کارندارد.اصلی ترین ابزار در این روش کتاب و امثال آن است و گام مهم در این روش انتقاد کتاب و اسناد مکتوب است.محقق باید کتاب شناس باشد به عبارتی مسائلی نظیر اطمینان از صحت انتساب کتاب و مطالب آن،عدم دخل وتصرف در مطالب،انتخاب منابع درجه اول.محقق باید از منابع به دیده انتقاد و تدبر بنگرد، همه را حقیقت مسلم نپندارد، علوم انسانی همواره حوزه منازعات و مشاجرات بوده است.باید مطمئن شویم مطلب به صورت جدی از گوینده صادر شده باشد.

در روشتحقیق کتابخانه ای :

محقق از طریق فیش برداری به جمع آوری اطلاعات می پردازد

ونیز یکی از نظریه ها و مکاتب مهم را در این باب انتخاب کند و با معیار آن به نقد و تحلیل بپردازد

نهضت سواد آموزی

مطالب مشابه :

نهضت سواد آموزی

تاریخچه سواد آموزی در ایران 1 (قبل از انقلاب)

بیانات مقام معظم رهبری در جمع مسئولین نهضت سواد آموزی

تاریخچه سواد آموزی در ایران 2 (پس از انقلاب)

اساسنامه سازمان

ساختارجدیدآموزشی نهضت سوادآموزی

17 شهریور (8سپتامبر)روز جهانی مبارزه با بی سوادی ........

سوادآموزی در گذر تاریخ؛ از «اکابر» تا «نهضت‌»

ضرورت و اهمیت آموزش بزرگسالان