زایمان در اب

درد زایمان دردى جسمانى است که فرایند فیزیولوژیک به حساب مى آید. این درد یکى از شدیدترین دردها است که مهم ترین و شایع ترین درد در سطح جامعه تلقى مى شود.

با توجه به این که روش هاى مختلفى اعم از دارویى و غیردارویى براى کاهش درد زایمان به کار گرفته شده است هنوز در ایران ترس از درد زایمان از مهم ترین علت هاى امتناع زنان از زایمان طبیعى است. این مسئله در کنار باورهاى نادرست روند زایمان از طرف دیگر آگاهى کم در رابطه با شیوه هاى مختلف کاهش درد زایمان باعث افزایش آمار سزارین انتخابى در کشور ما شده است.

• تاریخچه زایمان در آب
زایمان در آب از روش هاى علمى غیردارویى موفق کاهش درد زایمان است.

سابقه این نوع تسکین درد زایمان به سال ۱۸۰۳ در فرانسه برمى گردد. زمانى که یک زن پس از تحمل ۴۸ ساعت درد زایمان براى تسکین درد وارد وان آب گرم شد و ادامه زایمان آن قدر سریع و کم درد انجام گرفت که فرصت خروج از آب را پیدا نکرد و در همان جا نوزادش متولد شد. بعدها محقق روسى به نام ایگور چارکوفسکى روى زایمان در آب حیوانات مطالعه کرد.

سپس تحقیقاتش را گسترش داده و دخترش وتا در سال ۱۹۶۳ میلادى با وزن ۶۲/۲ پوند نارس در آب به دنیا آمد. در سال ۱۹۸۵ مرکز زایمان خانواده توسط دکتر مایکل روزنتال راه اندازى شد و فعالیت خود را در این زمینه آغاز کرد. هم اکنون در بسیارى از کشورهاى اروپایى و آمریکایى این روش به کار گرفته مى شود ولى در ایران به این مسئله به طور جدى پرداخته نشده است.

در حال حاضر زایمان در آب توسط دکتر على اخلاقى در قالب یک طرح پژوهشى در بیمارستان شهید اکبرآبادى در تهران از مرداد ماه سال ۱۳۸۳ انجام مى شود.

• تعریف زایمان در آب
دو واژه در این باره به کار گرفته مى شود:

۱- لیبر(درد زایمان) در آب:
زائو در مراحل قبل از زایمان در آب غوطه ور است و در زمان خروج جنین در خارج از آب قرار مى گیرد.

۲- زایمان در آب:
خروج جنین در آب انجام مى شود.
در واقع مادر تحت نظر پزشک زمانى که دهانه رحم به اندازه چهار تا پنج سانتى متر باز شده است (مرحله فعال زایمان)وارد آب مى شود. ورود به آب قبل از این زمان به دلیل اثرات تسکین دهنده زیاد آب ممکن است منجر به تاخیر مراحل بعدى زایمان شود. قابل ذکر است که تمام مراحل کنترل لیبر (قبل از زایمان) از قبیل کنترل قلب جنین و... با کیفیت و کمیت زایمان عادى انجام مى شود.

• وضعیت قرارگیرى
آب منجر به احساس سبکى و شناورى مادر مى شود در نتیجه تحرک و تغییر وضعیت براى مادر فراهم مى شود که به فعال بودن مادر در روند زایمان کمک مى کند. دکتر اخلاقى مى گوید: «ما اجازه مى دهیم مادر در آب وضعیت آزاد داشته باشد که عموماً مادران وضعیت چمباتمه زدن را به خود مى گیرند اما وضعیت هایى نظیر درازکشیده، نیمه نشسته و... نیز در مادران مشاهده مى شود.»

• دماى مناسب آب
«بنابر اعتقاد اغلب پزشکان دماى مناسب آب ۳۶ تا ۵/۳۷ درجه سانتى گراد در نظر گرفته مى شود، که در مرحله اول زایمانى مى تواند تا ۴۰ درجه سانتى گراد نیز افزایش یابد ولى دماى بالاتر باعث بالارفتن زیاد از حد دماى بدن (هیپرترمى) و در نتیجه از دست رفتن آب بدن مادر و نوزاد مى شود.»

• استفاده از نوشیدنى
در این روش از مایعات داخل وریدى استفاده نمى شود. در نتیجه احتمال از دست رفتن مایعات بدن وجود دارد.«چون احتمال از دست دادن مایعات در طى مراحل مختلف زایمانى وجود دارد به دنبال آن ممکن است با کاهش حجم خون و در نتیجه پائین آمدن فشارخون مواجه شویم. بنابراین مایعات (حاوى گلوکز) با کنترل فشارخون به آنها داده مى شود. در صورت نیاز به اتاق عمل و سزارین از لوله گذارى داخل تراشه استفاده مى کنیم.»

• برش اپى زیوتومى
در صورت نیاز به اپى زیوتومى-برش در پرینه ( میان دوراه) براى گشاد کردن کانال زایمانى- «اگر قوام واژن و پرینه براى زایمان نامناسب باشد مراحل لیبر (قبل از زایمان) داخل آب طى مى شود و در هنگام زایمان زائو از آب خارج شده برش اپى زیوتومى و زایمان خارج از آب انجام مى شود.»

• وضعیت تنفس نوزاد در آب
در دوران باردارى جنین داخل مایع آمنیونى است زایمان در آب محیطى نظیر دوران باردارى براى نوزاد فراهم مى کند. بنابراین تنفس نوزاد داخل آب مشابه دوران جنینى مهار است و خطر ورود آب به داخل ریه ها (آسپیراسیون) وجود ندارد. در حالى که تماس نوزاد با هوا و تغییر دما باعث شروع تنفس نوزاد مى شود. از این زمان به بعد نوزاد داخل آب قرار نگرفته و بلافاصله از آب خارج مى شود.

** در رابطه با عوامل مهارکننده تنفس در زیر آب :

۱- جنین در رحم از طریق جفت و بندناف اکسیژن رسانى مى شود. حرکات ریتمیک تنفسى جنین توسط دیافراگم و عضلات بین دنده اى است که بین ۲۴ تا ۴۸ ساعت قبل از شروع درد زایمان، سطح پروستاگلاندین E2 آزادشده از جفت افزایش یافته و منجر به آهسته یا متوقف شدن حرکات تنفس جنین مى شود. یعنى در زمان زایمان عضلات تنفسى جنین فعال نیستند.

2-اختلاف دما یک عامل مهم دیگر است زمانى که جنین از مایع آمنیونى مادر به مایع با همان دما وارد مى شود نوزاد تغییرى را دریافت نکرده و بنابراین تنفس او شروع نمى شود یعنى خود اختلاف دما مى تواند به عنوان آغازگر تنفس مطرح شود.

۳-آب یک مایع هیپوتونیک(فشار اسمزى آن کم است )در حالى که مایع ششى جنین یک محلول هیپرتونیک (داراى فشار اسمزى بالا)است. محلول هیپرتونیک به علت دانسیته بیشتر مانع ورود مایع هیپوتونیک مى شود.

4- «رفلکس اتونومیک» یا «رفلکس غوطه ورى در آب پستانداران» در بدو تولد به وجود آمده و تا ۶ تا ۸ ماهگى ادامه دارد. این رفلکس با جوانه هاى چشایى حنجره ارتباط دارد. هنگامى که محلول به این جوانه ها در حنجره برخورد مى کند.دریچه گلوت خودبه خود بسته شده و بنابراین محلول بلعیده مى شود، ولى وارد ناى و ریه ها نمى شود.»

نوزاد هنگام تولد در آب چشم هاى باز دارد با آرامش و به طور شیطنت آمیزى دست ها و پاهاى خود را در آب تکان داده و به جلو حرکت مى کند. نوزاد در آب با سادگى بیشترى بدن مادر را ترک مى کند. اندام هایش به آسانى از هم باز مى شوند. نور و صدایى که در زیر آب دریافت مى کند ملایم تر است. تماس پوست مادر با پوست نوزاد ملایم تر است.

• خروج جفت
مرحله سوم زایمان (خروج جفت) به دلیل احتمال عوارضى نظیر آمبولى در خارج از آب انجام مى گیرد. در حالى که تاکنون مطالعات خطرى را نشان نداده اند.

• پیگیرى مادران
زائو با دریافت آنتى بیوتیک و در صورت نیاز مسکن دوازده تا بیست و چهار ساعت پس از زایمان ترخیص مى شود. چهل و هشت ساعت بعد از زایمان و بیست و هشت روز بعد با تماس تلفنى کنترل مى شوند. روز دهم با مراجعه حضورى فرد، مادر از لحاظ خونریزى، عفونت، مسایل شیردهى و... بررسى مى شود.

• احتمال عفونت براى مادر و نوزاد
برطبق مطالعات تاکنون افزایش خطر عفونت با این روش گزارش نشده است. با استفاده از وان یکباره مصرف یا مواد ضد عفونى کننده وان، استفاده از آب گرم جدید براى هر مادر، آنتى بادى هاى نوزادى مشابه آنتى بادى هاى مادرى، همچنین حرکت روبه خارج نوزاد در کانال زایمانى شانس ایجاد عفونت کمتر مى شود. در بیمارستان شهید اکبر آبادى براى هر بیمار یک بار آب وان عوض مى شود و طى سه مرحله وان با ماده ضد عفونى کننده دکونکس شست وشو داده مى شود.

• مزایا براى مادر
الف- فیزیولوژیک
- کاهش چشمگیر درد
- افزایش قطر لگنى
- افزایش انقباضات
- افزایش اندورفین ها
- افزایش اکسى توسین
- افزایش گردش خون و اکسیژن رسانى
- نرمى بافت پرینه و نیاز کمتر به اپى زیوتومى
- کاهش فشار خون
- افزایش متابولیسم بافتى
- کاهش آدرنالین و نور آدرنالین
- کاهش تحریکات حسى
- کاهش استفاده از آرام بخش ها
- افزایش دماى محیطى پوست و عضله
- افزایش آستانه درد
- کاهش پارگى و صدمات کانال زایمانى
- کاهش طول مدت مرحله اول زایمان
- توانایى نگهدارى انرژى مادر براى مرحله دوم زایمان
- کاهش چشمگیر طول مدت زایمان
- پیشرفت سریع باز شدن دهانه رحم
- ایجاد شرایط بهتر براى بیماران مبتلا به آسم
- متوقف ساختن انقباضات لیبر کاذب

ب- روان شناختى
- احساس سبک وزنى، شناورى و توانایى تحرک بیشتر
- تجربه مثبت از زایمان افزایش قدرت تسلط بر خویش
- مشارکت فعال در روند زایمان
- کاهش ترس و خشم و اضطراب
- افزایش سطح خود آگاهى و هوشیارى در حین زایمان
- افزایش حس پذیرش نوزاد
- اثرات آرام بخش، اطمینان بخش و لذت بخش آب
- افزایش ارتباط متقابل مادر و کودک
- توانایى بالاتر تمرکز در آب
- عدم استفاده از آمپول هاى فشار و دارو هاى مخدر

• مزایا براى نوزاد
- ورود ملایم تر و آسان تر نوزاد به محیط خارج از رحم
- کاهش ضربه و تروما
- افزایش جریان خون نوزاد به علت جریان خون بهتر مادر
- عدم نیاز به تحریک هاى تهاجمى جهت شروع تنفس
- مشکلات کمتر در استفاده از شیر مادر

• ممنوعیت هاى انجام زایمان در آب
۱- زایمان هاى قبل از ترم
۲- پارگى کیسه آمنیون بیش از ۲۴ ساعت
۳- مادر مبتلا به هپاتیت B و C و یا ایدز
۴- دوقلویى و سزارین قبلى
۵- وضعیت بریچ (باسن نوزاد ابتدا خارج مى شود)

نویسنده : دکتر على اخلاقى

زایمان در اب

مطالب مشابه :

زایمان در اب

"زایمان در آب"

زایمان در آب: یک زایمان طبیعی بدون درد

زایمان در آب

زايمان در آب

زایمان در آب