نیازسنجی آموزشی

نياز در لغت به معني حاجت، ميل و خواهش و احساس كمبود و فاصله ميان وضعيت موجود و وضعيت مطلوب مي باشد. فن هرمان واژه نياز را چنين تعريف مي كند : احساس يك كمبود همراه با كوشش در جهت برآوردن آن . هر ارگانیسم زنده نیاز هایی دارد که ارضای آن شرایط بقاء ، رشد وتکامل آن است. این موضوع در مورد انسان نیز صدق می کند. نیاز فاصله خلاء بین واقعیت موجود و شرایط مطلوب است که با توجه به ارزشهای جامعه امکان ظهور می یابد و اگر تغییر شرایط موجود برای ارضاء آن وجود نداشته باشد به صورت بالقوه باقی می ماند.نیاز یک مفهوم عمومی است که در زمینه های مختلف کاربرد نسبتا وسیعی دارد و تعاریف متعددی از آن ارائه می شود. در یک تعریف عمومی ، نیاز چیزی است که برای ارضاء و تحقق یک هدف قابل دسترسی ،ضروری یا مفید است . در این منظر نیاز یک نقش واسطه ای پیدا می کند که رفع آن موجب تحقق هدف یا تسهیل در آن میشود . از این رو باید در ارتباط با هدف (وضعیت مطلوب ) معین و بر اساس معیار ها و استاندارد های خاص آن تعیین و سنجیده می شود. الف) نیاز از دیدگاه روان شناسی
واژه نیاز در اوایل دهه 1930 در مباحث روان شناسی به کار گرفته شد، و منظور از آن متغییر انگیزاننده ای بود که باعث رفتار خاصی در فرد می شد. به عقیده اندیشمندان علم روان شناسی ، نیاز یک پدیده روانی که منشاء آن در درون انسان است و پویایی آن نیز تابع قانون مندی و قواعد خاصی است. در این میان نظریه مازلو(maslow ) درباره نیاز ها، موجب مباحث گستر ده ای در علم مدیریت ، و رفتار سازمانی گردید . او نیاز های انسانی را نوع مخصوصی از غرایز می داند که در حیوانات یافت نمی شود. ((مازلو)) عقیده دارد نیاز ها دارای سلسله مراتب از ابتدایی تا پیشرفته هستند. کسانی که کلیه نیاز هایشان بر آورده شده است، نیاز های پیشرفته را مهمتر از نیاز های ابتدایی می دانند؛ بنابر این ازضای یک نیاز موجب و سبب پیدایش نیاز های دیگر می گردد. و بدین ترتیب خواسته ها و علی الاصول رفتار انسانی از سوی نیازها ی ارضاء نشده هدایت می شود.
ب) نیاز از دیدگاه جامعه شناسی
جامعه شناسان نیاز را از لحاظ پیوستگی و ارتباط فرد با جامعه و محیط پیرامونش مطالعه می کنند . در این نوع نگرش ، نیاز ها در سطح فرد و شرایط موقعیت او مطرح نمی گردند، بلکه نیاز های گروهی ، جمعی و اجتماعی در کنش متقابل مورد توجه قرار می گیرند. مطالعه نیاز ها بدون توجه خاص به ابعاداجتماعی و تاثیرات اجتماعی بر روی نیاز ها ، و نیز بدون توجه به اثراتی که نیاز های پدید آمده بر جامعه دارد، غیر قابل توجیه است. نیاز های مشترک افراد وقتی در کنار هم قرار می گیرند، شکل گروهی و اجتماعی پیدا می کنند و در مقایسه با نیاز های فردی، ماهیتی دگر گونه می یابند. سلسله مراتب نیاز را اعم از این که فردی یا اجتماعی باشند- از نظر اولویت تامین آنها ، می توان بدین گونه مرز بندی کرد؛
1- نیاز هایی که تامین آنها ضروری است. (مانند اطلاعاتی که ضروری است)
2- نیاز هایی که تامین آنهابهتر است.
3- نیاز هایی که می توان آنها را تامین کرد. (ارضای آنها ضرورت چندانی ندارد)
بنا براین برای سنجش نیاز ها، طبقه بندی و تعیین اولویت شان نیاز مند ابزار هستیم، ابزاری که بتوان با تبیین همه جانبه (( دنیای واقعی ))، امکان برنامه ریزی را برای تامین آنها فراهم سازد.
نياز آموزشي (Educational Need):نياز آموزشي تغييرات مطلوبي است كه در فرد يا افراد از نظر دانش، مهارت و يا رفتار بايد بوجود آيد تا فرد يا افراد مزبور بتوانند وظايف و مسئوليتهاي مربوط به شغل خود را در حد مطلوب، قابل قبول و با استاندارد هاي كاري انجام داده و درصورت امكان زمينه‌هاي رشد وتعالي آنها در ابعاد مختلف فراهم شود.نياز آموزشي فاصله و تفاوت موجود ميان توانائيها، دانشها و گرايشهاي فراگير يا فراگيران در ابتداي آموزش با وضعيت مطلوب آن در انتهاي آموزش مي باشد كه از طريق فرايند آموزش به رفع اين فاصله و تفاوت اقدام مي شود.نياز آموزشي را مي توان به وضعيتي تشبيه كرد كه در آن بين « آنچه هست» و « آنچه بايد باشد » تفاوت وجود دارد اين تفاوت ممكن است ناشي از اختلاف سطح در دانش، مهارتها و نگرشهايي باشد كه كار آموزان براي بهتر انجام دادن وظايف و كارهاي خود به آنها نياز دارند (Robbert ,1987) .
نيازسنجي (Needs- Assessment):
عبارت از فرايندي نظام يافته و اصولي براي تعيين اولويتها و تصميم گيري درباره چگونگي برنامه ريزي ، تدوين و اجراي عمليات برنامه است . بعبارتي نيازسنجي فرايندي است كه در طي آن چنانچه بين آنچه كه هست ( شرايط حاضر ) و آنچه كه بايد باشد ( شرايط مطلوب ) شكافها يا فاصله هايي وجود داشته باشد آنها را شناسايي و اولويت بندي مي كند (برتون سوانسون و همكاران ، 1381) . نیاز سنجی اساس برنامه آموزشی بوده و یک فرایند نظام دار برای تعیین هدفها، تشخیص تفاوتها و تعیین اولویت ها به منظور برنامه ریزی است، ( khowing , 2001).
نیاز سنجی عبارتند از کاربرد فنونی که بتوان به کمک آنها اطلاعات مناسب را درباره نیاز ها گرد آوری کرد و به الگو ها ی نیاز ها و خواسته های فرد ، گروه و جامعه دست یافت. بنا به عقیده ((یورک)) که نعریف ساده تری از نیاز سنجی دارد، نیاز سنجی عیارت است از سنجش این که به چه چیز و چه اندازه نیاز است. به عبارتی دیگر نیاز سنجی فرایندی نظام یافته و اصولی برای تعیین اولویت ها و تصمیم گیری درباره چگونگی برنامه ریزی ، تدوین و اجرای عملیات برنامه است.

نيازسنجي آموزشي(Educational needs - assessment) :

نيازسنجي آموزشي يا ارزيابي نيازهاي آموزشي، اقدامي است كه فاصله يا اختلاف بين « آنچه هست» و « آنچه بايد باشد را معلـوم مي كند و نشـان مي دهد كـه آموزش بر چـه چيزي بايد تاكيـد داشتـه باشـد بعبارتي نيازسنجي آموزشي به ارائه طرحي براي فعاليت آموزشي منتهي مي شود كه شامل پاسخهايي براي سؤالهايي نظير « فراگيران چه مطالبي را بايد بياموزند؟ ، «آموزش به چه روشهايي و چه وقت ارائه خواهد شد؟«، «چه نوع مطالب يا مواد آموزشي بايد در اختيار آنان قرار داده شود؟» مي باشد. (Robbert ,1987)
نيازسنجي آموزشي فرايندي است كه به ما نشان مي دهد چه بايد آموخته شود . به معني كليه تواناييها و مهارتهايي كه فرد بايد انجام دهد و يا اطلاعات و دانشهايي كه فرد بايد بداند .

تعريف عملياتي نياز آموزشي:در اين پژوهش, نياز آموزشي شامل اطلاعات ، دانش و مهارتهايي است كه اعضاء و اركان تعاونيهاي توليد روستايي براي آشنايي دقيق با اصول , اهداف , قوانين و مقررات تعاوني و وظايف و حقوق خود در شركت تعاوني براي انجام بهينه وظايف قانوني خود و حضور و مشاركت فعال و كارآمد در مديريت و اداره امور توليدي تعاوني نياز دارند و از طريق برنامه هاي آموزشي مناسب قابل رفع مي باشد .تعريف عملياتي نيازسنجي آموزشي:
در اين پژوهش منظور از نيازسنجي آموزشي ، شناسايي و بررسي نوع و ميزان اطلاعات ، دانش و مهارتهاي آموزشي مورد نياز اعضاء و اركان تعاونيهاي توليد روستايي جهت تعيين مطالب و موضوعات آموزشي مناسب براي دوره ها و برنامه هاي آموزشي ويژه بدو عضويت و حين فعاليت اعضاء در تعاوني مي باشد .اهمیت تعیین نیاز آموزشی - ترویجیدر کشور های توسعه نیافته ، پروژه های زیادی به دلیل عدم مشارکت و پذیرش کسانی که در آن ذینفع هستند به شکست انجامیده است. علت این است که انگیزه پیشرفت با برنامه ریزی ، کمتر وجود دارد و الگو های فرهنگی به شدت متفاوت اند و برنامه هایی که می توانند بخشی از نیاز ها را تامین کنند، با موانع فرهنگی – مانند موانع زبانی ، موانع مذهبی، رسوم و عادات و نظلیر آن – روبرویند. از حیث ضرورت ، تعیین نیاز آموزشی - ترویجی ممکن است به هر یک از دلایل زیر یا مجموعه ای از آنها اجرا گردد:
نیاز به بهبود عملکرد
نیاز به بهبود یا کنترل اطلاعات و داده ها
نیاز به صرفه جویی بیشتر یا کنترل هزینه ها
نیاز به بهبود کارایی
نیاز به بهبود خدمات ارایه شده به مشتریان ، شرکاء ، کارکنان و نظایر آنها.

سازمانهای رسمی برای نیل به مقاصد فوق الذکر و برنامه ریزی موثر ، با در نظر گرفتن تغییراتی که در الگوی زندگی افراد زیر پوشش ، آنها پدید می آید، از داده های حاصل از تعیین نیاز آموزشی - ترویجی برای تصمیم گیری بهتر و مناسب تر در طراحی برنامه ها و تخصیص منابع استفاده می کنند. (nelson.2004).
تعیین نیاز آموزشی - ترویجی بویژه در انتخاب و اولویت بندی اهداف اهمیت دارد. آگاهی از فرصتها ، مسایل و مشکلات فراگیران از نکات مهم و اولیه هر برنامه ریزی است ، چرا که لازمه تنظیم بودجه،و تهیه وسایل و امکانات لازم برای دوره به تعیین دقیق اهداف و شناخت مسایل و مشکلات فراگیران ارتباط دارد. با تعیین نیاز آموزشی - ترویجی می توان به نقاط ضعف و قوت وضع موجود فراگیران آگاه گردید و برای رسیدن آنها به سطح مطلوب برنامه ریزی کرد. بعد از جمع آوری و تفسیر آنها ، تعیین نیاز آموزشی - ترویجی مهمترین مرحله در برنامه ریزی است.(کیج، 1371).

روشهای نیاز سنجی و کاربرد آنهادر ترویج
در نیاز سنجی ترویجی بعضی از روشهای نیاز سنجی آموزش می توانند کاربرد بیشتری داشته باشد. برای بحث بیشتر در این زمینه به معرفی مهمترین روشهای نیاز سنجی آموزشی پرداخته می شود و بعد از بیان ویژگی های هر روش ، کاربرد آن در نیاز سنجی ترویجی بررسی می شود. البته لازم به ذکر است که بررسی روشهای نیاز آموزشی و کاربرد آنها در ترویج نیاز به تحقیقات وسیع داشته و باید بر مبنای تحقیقات علمی و عملی کاربرد هر روش در ترویج مورد بررسی قرار می گیرد. در اینجا سعی شده است با توجه به ویژگی های هر روش کاربرد آن در ترویج بیان شود. همچنین از آنجایی که روشهای نیاز سنجی زیاد است به بیان مهمترین الگو ها می پردازیم.
الگوی قیاسیالگویی است که در آن حرکت از کل به جزء انجام می شود یعنی اتخاب هدفهای کلی آموزش و تجزیه آنها به اهداف جزئی به سوی تعیین رفتار مورد انتظار و معیار های ارزیابی و تحلیل رفتار موجود، در مقایسه با رفتار مطلوب و در نهایت تعیین نیاز آموزشی برای انجام صحیح هر رفتار حرکت می کنیم.نقطه آغازین این الگو ،شناسایی و انتخاب هدفها ی فعلی آموزشی است برای این کار می توان اهداف قابل حصول و واقعی راز پیش تعیین نمود. قدم بعد اتنخاب معیار های واقعی متناسب با هدفهای کلی است ، قدم بعدی انتخاب یک هدف و تدارک شرایط حصول آن ، با استفاده از نظر شرکت کنندگان مختلف در سیستم آموزش خواهد بود. مراحل الگوی قیاسی در ذیل ذکر شده است. با توجه به این که در نیاز سنجی ترویجی ،هدف ارتقاء دانش کاربردی کشاورزان برای پذیرش نوآوریها و تکنولوژی های نوین است، در بسیاری از موارد هدف های کلی مشخص می باشند. تعیین اهداف جزئی نیز با استفاده از ابزارهای سنجش عملی است. اما این الگو قابلیت اجرا در سنجش نیاز ترویجی کشاورزان را دارد..
اجرای این الگو دارای مراحل زیر است :
شناسایی و انتخاب هدف کلی
مشخص نمودن معیار ها
حصول شرایط تغییر از شرکت کنندگان
گرد آوری اطلاعات جزئی
تعیین اهداف جزئی
گسترش برنامه آموزشی
اجرای برنامه
ارزیابی برون داده ها
باز نگری
الگوی استقرایی کافمن
کافمن نیاز سنجی آموزشی را در یک برنامه ریزی آموزشی استراتژیک مد نظر قرار داده اند. در الگوی استقرایی کافمن، عملکرد و رفتار فعلی از طریق پرسشنامه ، مصاحبه و همچنین مشاهده فعالیتهای افراد مورد نظر شناسایی می گردد. از طرف دیگر عملکرد و رفتار مورد انتظار از طریق پرسش از مدیران و کارشناسان زبده ترسیم می شود. آن گاه با استفاده از تجزیه و تحلیل تفاوتهای آن دو عملکرد ، نیاز آموزشی مشخص می شود. مراحل مهم این الگو عبارتند از :
شناسایی رفتار های موجود ، عملکرد های افراد در صحنه عمل
تدوین و طبقه بندی رفتار های مشاهده شده در قالب دستجات کلی ( انتظارات رفتاری)
مقابله و مقایسه رفتارها و انتظارات رفتاری شده در صحنه عمل
بررسی دقیق اختلاف بین هدفها و انتظارات رفتاری شده در صحه عمل
مشخص کردن نیاز ها و بیان آنها در قالب هدفهای ویژه یا جزئی
تدوین برنامه آموزشی
اجرای برمانه آموزشی
ارزیابی از برنامه آموزشی
بازنگری
ذکر مراحل الگوی استقراییکافمن نشان می دهد که برخی منابع تمام مراحل الگوی کافمن را به عنوان مراحل نیاز سنجی ذکر کرده اند و به نظر میرسد چنین برداشتی صحیح نمی باشد، چون اگر تمام مراحل در نظر گرفته شود، این مراحل برنامه ریزی آموزشی می شود نه نیاز سنجی ، اعتقاد محقق بر این است که مراحل یک تا پنج در الگوی کافمن، مرحل نیاز سنجی را نشان می دهد و تمام الگو ، عبارت از یک الگوی برنامه ریزی آموزشی است. در الگوی مافمن اشاره به اولویت بندی نیاز هانشده است . کافمن برای رفع این نقیصه اولویت بندی نیاز ها را پیشنهاد کرده است ، و معتقد است که گروه نیاز سنجی برای اولویت بندی نیازها می تواند با تشخیص و با نظر خواهی از افراد شرکت کننده نیاز ها را اولویت بندی نماید. این الگو در نیاز سنجی ترویجی استفاده می شود و البته این الگو کاملی به تنهایی نمی باشد فقط می تواند در بعضی از مراحل نیاز سنجی از آن استفاده نمود.
الگوی کلاین
کلاین (1975) نیاز سنجی آموزشی را در یک چارچوب قیاسی مد نظر قرار می دهد و بر جلب مشارکت همگانی با رویکرد های اجرایی و کاربردی نتایج حاصل از نیاز سنجی تاکید می ورزد. الگوی پیشنهادی او را می توان در سطوح ( ملی ، محلی ، منطقه ای و..... ) به کار گرفت .
مراحل اساسی این الگو به شرح زیر است :
مرحله 1. شناسایی هدفها:
برای شناسایی هدفها باید کمیته ای متشکل از فراگیران ، سرپرستان و مدیران ، کارشناسان آموزشی ، کارشناسان محتوا و سایر صاحب نظران تشکیل شود.این کمیته با استفاده از طرق مقتضی مانند بررسی ها ، جلسات گروهی ،فن دلفی ، طوفان مغزی ، یا لیست هدفهای بیان شده این مهم را بیان شده این مهم را به انجام می رساند. در این مرحله سعی می شود کلیه هدفها، صرف نظر از کیفیت آنها مد نظر قرا گیرند و سپس به صورت عبارات قابل اندازگیری بیان شوند.
مرحله 2. مرتب کردن اهداف بر حسب اهمیت آنها:
برای این کار باید تمام کسانی که نتایج نیاز سنجی آنها را متاثر می سازد، مشارکت داشته باشند. در این مرحله فهرستی از هدفها بر حسب اهمیت آنها بدست می آید. در واقع مرحله اول و دوم گام هایی است که در جهت مشخص کردن آنچه باید باشد. در الگوی کلاین برداشته می شود.
مرحله 3. مشخص کردن اولویتها برای اجرا:
در این مرحله نیاز ها ی تعیین شده جهت مشخص کردن مهمترین موارد مورد نیاز و اقدام برای رفع آنها اولویت بندی می شوند. ( گلدشتاین، 1380) . یکی از این روشها این است که با توجه به موارد زیر نیاز ها رتبه بندی شوند:
منفعت حاصل از نیاز ها
طول مدتی که نیاز وجود دارد.
تعداد افراد متاثر از نیاز
توافق لازم در خصوص اولویت نیاز ها با نظر سنجی
زمان موردنظر برای رفع هر نیاز
هر چند الگوی کلاین در نیاز سنجی ترویجی نیاز به تحقیقیات عملی دارد ، ولی به نظر میرسد که این الگو می تواند کاربرد موثری در نیاز سنجی ترویجی داشته باشد. یکی از محاسن این الگو آن است که در آن به هدفهای امکان پذیر اشاره شده است و این مسئله در ترویج حائز اهمیت است.حسن دیگر این الگو آن است که تمامی مراحل نیاز سنجی را در بر می گیرد و همچنین می توان از آن برای تمامی سطوح نیاز سنجی ترویجی استفاده کرد. به طور کلی می توان از الگوی کلاین در نیاز سنجی ترویجی استفاده نمود. ولی در استفاده از آن باید به اهداف نیاز سنجی ، ویژگی های مخاطبان ، امکانات و منابع موجود و زمان مورد نیاز توجه نموده و باید دید در صحنه تحقیقات عملی نیاز سنجی چه کاربردی دارد؟
الگوی استقرایی کافمن- کلاین و کلاسیک به عنوان روشهای هدف محور در نیاز سنجی مطرح هستند. بدین معنی که در تمامی روشها شناسایی وضع موجود ، تعیین آرمانها و مقایسه این دو ، اساس کار نیاز سنجی را تشکیل می دهد ، فصل مشترک تمام این الگو آن است که اولا از مجموعه ای از تکنیکها بهره می گیرند و ثانیا علیرغم تفاوتهای موجود میان آنها ، همواره به نحوی با تعیین اهداف سازمان یا برنامه سرو کار دارند.
الگوی تجزیه و تحلیل شغل
یکی از روشهای متداول و مهم تعیین نیاز های آموزشی ،تجزیه و تحلیل شغل است. در این روش شغل به قدم ها و مراحل کوچک تقسم می شود. برای هر مرحله دانش ، مهارت ، رفتار و طرز تلقی های لازم مشخص می شود. مقایسه مشخصات فراگیر این فهرست نشان دهنده نیاز های آموزشی است. مراحل تجزیه و تحلیل شغل عبارتند از :
1- شناسایی رفتار موجود ( از طریق پرسشنامه از افراد متصدی شغل و صاحب نظران و مشاهده فعالیتهای در حال اجرا)
2- شناسایی مطلوب شغل ( از طریق سرپرستان ، کارشناسان آشنا به شغل ، افراد شاغل در آن شغل)
3- بررسی اختلاف و تشخیص تفاوتها(نیاز ها )
از محاسن این روش آن است که با این روش می توان به اطلاعات ویژه ای در باره مشاغل خاصی دسترسی پیدا نموده و همچنین به طور مستقیم اطلاعات واقعی مشاغل و نحوه کار و فعالیت را شناسایی نمود. یکی از روشهایی که در نیاز سنجی ترویجی از آن استفاده زیادی شده است، روش تجزیه و تحلیل شغل است. هر چند این یک روش جامع و کامل نمی باشد، ولی می توان از آن در کنار تکنیکها و الگوهای نیاز سنجی ترویجی استفاده نمود.
روشهای ترکیبی در نیاز سنجی
صاحب نظران عقیده دارند که استفاده تز هر کدام از روشهای نیاز سنجی به دلیل محدودیتهایی که دارد، نمی تواند نیاز ها را به طور همه جانبه تعیین کند. به عبارت دیگر ، بهترین روش برای نیاز سنجی ، روشهای ترکیبی است. روشهای ترکیبی روشهایی هستند که در آنها از ابزار ها ، الگوها ، فنون و تکنیک های متفاوت نیاز سنجی استفاده شده و همچنین رویکردی ترکیبی به نیاز ها دارند. محققان ضمن مطالعه روشهای نیاز سنجی اعتقاد دارند که این روشها برای تعیین نیاز های آموزشی کارکنان و دانش آموران طراحی شده و نمی توان از آن در نیاز سنجی ترویجی و برای مخاطبان ترویج استفاده کرد. به عبارت دیگر ، ضمن اعتقاد به این که برای نیاز ها ی ترویجی یابد از ترکیبی لز روشها استفاده نمود، به دلیل عدم کارایی روشهای ترکیبی در نیاز سنجی ترویجی از تشریح آنها خودداری می شود.
فنون نیاز سنجی آموزشی
1- دلفی Delphi Technigue :
دلفی از فنون بسیار ساده نیاز سنجی آموزشی است که برای جمع آوری و بررسی نظرات افراد در یک حوزه معین بدون آنکه نیاز به حضور فیزیکی و همزمان با آنها در محلی واحد باشد به کار می رود. برای این منظور از پرسشنامه و یا یک بحث گروهی استفاده می شود. پس از دریافت نظرات ، پرسشنامه ها و یا نظرات اعضاء گروه در فرم های ویژه ، جمع بندی شده در برایند نظرات به عنوان نتیجه ، بر حسب اولویت رتبه بندی می شود. مراحل اجرای این فن عبارتند از :
مشخص کردن اولین سئوالی که باید به آن پاسخ داده شود.
شناسایی کارشناسان و صاحب نظران ذیصلاح به منظور شرکت در طرح نیاز سنجی
ارائه سوالات اولیه برای کارشناسان و دریافت پاسخ برای آنها
تجزیه و تحلیل پاسخ های کارشناسان و گنجاندن پاسخ ها در یک سئوال دیگر برای دور بعدی
تجزیه و تحلیل محور پاسخ های کارشناسان و گنجاندن اطلاعات حاصله در سئوال دیگر
دریافت پاسخ کارشناسان و تجزیه و تحلیل آنها
ادامه مراحل تا زمانی که توافق کاملی در مورد نیاز ها و اولویت بندی آنها حاصل شود.
از آنجایی که تا کنون از این تکنیک در نیاز سنجی ترویجی استفاده نشده است ، به تحقیقات علمی و عملی نیاز است. ولی از لحاظ تئوریکی می توان گفت از این تکنیک فقط در سطح محدود می توان در ترویج استفاده کرد و این تکنیک نمی تواند اطلاعات عینی و واقعی را مورد نیاز ها به ما بدهد. همچنین ایجاد توافق درباره نیاز های گسترده بسیار مشکل است با این وجو در ترویج می توان از این تکنیک برای شناسایی اهداف (باید ها ) و در سطحی محدود استفاده نمود.
2- تکنیک (فن ) فیش بول
تکنیکی است که در آن نیاز سنجی با گروه نیاز سنجی ، تعدادی از افراد را که قرار است از آنها در مورد نیاز های آموزشی گروه خاصی سئوال شده و نظر خواهی شود، مورد توجه قرار داده و آنها را در یک مکان گرد هم آورده و ملاقات می کند. در این تکنیک ،نیاز سنج کل گروه را به گروههای فرعی 6تا8 نفره تقسیم می کند تا نظرات و عقاید آنها را در خصوص نیاز های گروه مخصوصی جویا شود. سپس از آنها در خواست می شود که نظرات و عقاید آنها را در خصوص نیاز های گروه مخصوص جویا شود. سپس از آنها درخواست می شود که عقاید و نظرات خود را با تفاوق هم ( تمام افراد گروه فرعی ) مشخص نمایند و پس از انجام این کار از میان خود ، یک نفر را انتخاب کنند تا نظرات آنها را به گروه اصلی انتقال دهد. نیاز هایی که مورد قبول نظرات گروههای اصلی و فرعی قرار گیرند، فهرست نهایی را تشکیل می دهند. استفاده از این تکنیک در نیاز سنجی ترویجی در یک سطر گسترده دارای محدودیتهایی است. به طور که اولا کارشناسان بسیار مشکل بوده ، ثانیا در صورت گرد آوری ، بوجود آوردن توافق در تمام نیاز ها به سختی صورت می پذیرد. ثالثا بسیار زمان بر می باشد . بنابراین می توان گفت تکنیکی جامع برای نیاز سنجی ترویجی نیست از این تکنیک می توان در سطحی محدود در نیاز سنجی ترویجی استفاده نمود.( معاونت ترویج و مشارکت مردمی جهادسازندگی ،1376 ).3- تکنیک تل استار telstar techniguاین تکنیک شبیه تکنیک فیش بول است . با این تفاوت که نحوه مشارکت افراد شرکت کننده و درجه مشارکت آنهایی که به عنوان پاسخگو انتخاب می شوند به گونه ای متفاوت متجلی می شود. برای نیاز سنجی ترویجی با استفاده از تکنیک تل استار همان محدودیتها یی وجود دارد که در تکنیک فیش بول با آن روبرو است. لذا این تکنیک فقط در سطحی محدود در ترویج قابل استفاده بوده و توصیه نمی شود .روشهای مناسب نیاز سنجی آموزشی – ترویجی در قسمت قبل به صورت مختصر تعدادی از روشهای نیاز سنجی معرفی و سپس کاربرد مهمترین آنها در ترویج بررسی شد. از بررسی روشها و از نظر تئوریکی می توان گفت که از تمام روشهای بیان شده ، می توان در نیاز سنجی ترویجی استفاده نمود. بعضی از روشها مانند: کلاین، تجزیه وتحلیل شغل تا حد زیادی می توانند در نیاز سنجی ترویجی ( در تمام سطوح ) مورد استفاده قرار گیرد. برخی دیگر از روشها به عنوان ابزار نیاز سنجی می توانند کمک کنند ،مانند اولویت بندی نیاز ها ، پرسشنامه ،مصاحبه و ..... مدل سه بعدی می تواند به دیدگاه مناسب نیاز سنجی کمک نماد. مطالب فوق درباره روشها نشان می دهد که هر کدام از روشهای ذکر شده دارای محدویتها و محاسنی بوده و نمی توانند به عنوان یک روش کاما و جامع نیاز سنجی مورد استفاده قرار گیرند.بنابراین در نیاز سنجی ترویجی ،مناسب ترین روش، روش ترکیبی است. بدین معنی که بدلیل محدودیتها ی هر کدام از روشها ، باید از ترکیب مناسبی از آنها استفاده نمود. در انتخاب روش نیاز سنجی باید به عوامل موثر استفاده از آن ( محاسن ، محدودیتها،منابع و امکانات مادی و انسانی ، برداشت از مفهوم نیاز ، زمان، سطوح نیاز سنجی و ... توجه نمود. طرح نیاز سنجی با مطالعه و شناخت کافی ، می توان روش مناسب نیاز سنجی را معرفی نمود

نیازسنجی آموزشی

مطالب مشابه :

تأثیر تعاليم دینی وكسب مهارتهاي زندگي در سيره رضوي

نظر سنجي 1

نیازسنجی آموزشی

برنامه سالانه مجتمع اموزشی و پرورشی مطهری 14 غلامان

انجام پایان نامه مقاله و پروپوزال انتخاب موضوع رشته معماری منظر

غزل سعدی عارفانه یا عاشقانه

ارائه و تهیه و دانلود مقاله بیس پروپوزال و پایان نامه

انجام پایان نامه مقاله و پروپوزال انتخاب موضوع حسابداری مالی بیمه بانکداری اقتصاد مدیریت