مینی مالیسم در لدبیات داستانی 2

مینی مالیسم و ادبیات داستانی(قسمت دوم)

سید رسول معرک نژاد

هنر و ادبیات مینی مالیسم همانند تمام پدیده های دیگر اجتماعی جدای از شرایط اجتماعی – زمانی و مکانی- نیست. " جان بارت"(17) برخی از شرایط اجتماعی که منجر به پیدایش و بروز مینی مالیسم شد را اینگونه آورده است؛

- شرایط ملی پس از جنگ ویتنام،

- بحران انرژی در سال های 76-1973 میلادی که با بحران جنگ ویتنام همزمان بود،

- ساده پذیری که توسط سینما و تلویزیون رواج یافته بود،

- نامطلوب بودن سطح دانش مقدماتی دستور زبان و زبان شناسی نویسندگان جوان،

- بی حوصلگی و عدم تمرکز حواس آدمیانِ " عصر مجلات"،

- واکنش در برابر روشنفکرمآبی و انبوه نویسی،

- اجتناب ناپذیر بودن از تاثیرات تبلیغات تجاری- سیاسی آمریکا که با تکنولوژی برتر فضایی برای اصل سادگی باز کرده بود.[1-ص45]

با تمامی این اوصاف و نظرگاه ها داستان های مینی مالیسمی با نداشتن ساختار دراماتیک، کشمکش و گره گشایی، و داشتن ایجاز بسیار، زبان تصویری – با تاکید بر این عبارت؛ " نوشتن یعنی دیدن"[3-ص8]؛ و صرفه جویی سرسختانه در اثر،( در اصل همان شعار مدرسه هنری "باهاوس")(18)[1-ص40]، دارای چه مشخصات و ویژگی ها و نکته هایی است که می توان آن را به عنوان یک نوع ادبی برشمرد و خصوصیاتی برای آن بازگو کرد.

# از ویژگی های اصلی داستان مینی مالیسمی، چارچوب، پیرنگ یا طرح ساده و عادی آنهاست. در این نوع داستان ها طرح چنان ساده می شود که به نظر می رسد اصلاً حادثه ای رخ نداده است.[2-ص37] نویسندگان آغازین داستان کوتاه در آثارشان از طرح پیچیده استفاده می کردند. برای نمونه در آثار آلن پو با معماهای پلیسی و کشف حقایق قتل و توطئه روبرو می شویم. وی بر این باور بود که نویسنده باید ابتدا طرح محکمی برای داستان خود داشته باشد و پس از آن ساختمان داستان را بنا کند. در داستان های کوتاه با آنکه گره افکنی، لحظه های اوج بحران و گره گشایی جزو ویژگی های آنها بود اما با آثار نویسندگانی همچون " آنتون چخوف" و " شروود آندرسون"(19) طرح در داستان کوتاه رو به سادگی گرائید و بسیار کم رنگ شد، و ثابت کردند داستان کوتاه می تواند بدون نقشه ای از پیش طراحی شده پدید آید. " فلانری اُکانر"(20) نمونه ی داستانی " آدم های خوب روستایی" را مثال می آورد و نشان می دهد که چطور داستان کوتاهی نوشته که پایانش را تا انتهای داستان حدس نمی زده.[وی می گوید]؛ " وقتی نوشتن آن داستان را شروع کردم نمی دانستم که قرار است یک نفر با درجه ی دکتری و پای چوبی توی داستان باشد. فقط یک روز صبح دیدم دو زن را توصیف می کنم که تا حدودی می شناختمشان، و قبل از اینکه بفهمم قضیه از چه قرار است به یکی شان دختری دادم که یک پایش چوبی بود. فروشنده ی سیار انجیل را هم وارد داستان کردم. اما اصلاً نمی دانستم می خواهم با او چه کار کنم. تا ده دوازده سطر قبلش نمی دانستم می خواهد آن پای چوبی را بدزدد، اما وقتی فهمیدم که این اتفاق قرار است بیفتد، فهمیدم که گزیری از آن نیست و جز آن نمی شود."[5-ص29]

در آثار داستانی مینی مالیسم ها به نظر می آید انکار ضرورت طرح یک امر تصویب شده است و طرح آنقدر کم رنگ می شود که داستان را به دشواری می توان برای کسی تعریف کرد. همانگونه که سامرست موام در مورد داستان های چخوف می گفت؛" اگر سعی کنید یکی از داستان های چخوف را تعریف کنید می بینید چیزی برای تعریف کردن وجود ندارد."[6-ص28] در کتاب " همه چیز و هیچ چیز" آمده است؛" این روزها انکار ضرورت پیرنگ رایج شده. بسیاری از نویسندگان آوانگارد وقایع را دیگر پیوسته یا سببی نمی بینند و فقط حاصل بخت و پیشآمد و تقارن می دانند. از این رو هنر، شاید ناخودآگاهانه، منعکس کننده ی واضحات علمی جدیدی مانند اصل عدم قطعیت " ورنر هایزبنرگ" شده است؛ که می گوید؛" هیچ واقعه ای، حتی وقایع اتمی را نمی توان با قطعیت توصیف کرد". پیرنگ های به قاعده، با آغاز و میان و پایان، نمی توانند چیزها را طوری که این نویسندگان می بینند بیان کنند. پیرنگ از اعتقاد به تاریخ و آینده حکایت می کند." [6-ص28]

# وجود حادثه و کشش در داستان بر جذابیت آن می افزاید و خواننده را تا انتها به دنبال خود می کشد. حادثه در داستان مواقعی پدید می آید که تعادل اولیه شخصیت ها برهم می خورد و درگیری نیروهای خیر و شر – خوب و بد- شکل می گیرد و در نهایت یکی بر دیگری پیروز می شود. اما در داستان های مینی مالیسمی شخصیت ها علاقه ای به درگیری و نمایش خوب و بد بودن ندارند زیرا " کانون طرح در داستان های مینی مالیستی یک شخصیت واحد یا یک واقعه ی خاص است و نویسنده به عوض دنبال کردن سیر تحول شخصیت، یک لحظه ی خاص از زندگی او را به نمایش می گذارد."[2-ص37] بدین ترتیب نویسنده مینی مالیسم تنها روایتگر حوادث و شخصیت ها می شود و هرگز در باره آنها و حوادث احتمالیِ پدید آمده، قضاوت نمی کند. حتی به خود اجازه بیان درونی شخصیت ها را نیز نمی دهد. قضاوت و اظهار نظر در باره شخصیت ها به عهده ی خواننده است و نویسنده فقط صحنه ها را به تصویر می کشد. " یان رید"(21) می گوید؛ داستان کوتاه " اصلاًَ نیازی به داشتن انگاره ای کامل ندارد. ممکن است اصلاً آغاز و پایانی نداشته باشد و تنها یک وضعیت موجود را نشان دهد و نه توالی رخدادها را."[4-ص84]

# بسیاری از داستان های کوتاه در یک وسعت زمانی و مکانی به بازگویی حوادث می پردازند. اما در داستان های مینی مالیسمی اینگونه نیست و " به دلیل کوتاهی حجم روایتِ داستان، زمانِ رویداد و حوادث بسیار کوتاه است. اغلبِ داستان های مینی مالیسمی در زمانی کمتر از یک روز، چند ساعت و گاهی چند لحظه اتفاق می افتد. چون زمینه ی داستان ها ثابت و گذشت زمان بسیار کم است. تغییر مکانی هم بسیار ناچیز و به ندرت رخ می دهد به همین دلیل اغلب یک موقعیت کوچک و برش از زندگی برای روایت داستانی انتخاب می شود."[2-ص37] همین کوتاهی زمان و مکان در داستان های مینی مالیسمی در خواننده این احساس را بوجود می آورد که حوادث پیش روی او رخ می دهند و برای تشدید این حالت، نویسنده از بیان روایت به زمان حال استفاده می کند.

..............................................................................................................................

17- Jahn Barth-1930تولد

18- Bauhaus

موسسه مطالعاتی معماری و هنرهای تجسمی که در سال 1919 میلادی تاسیس شد و بر علم و تکنولوژی به مثابه منابع هنر و معماری تاکید داشت. از مدرسان این مرکز می توان از " پل کله" و " کاندینسکی " نام برد.

19- Sherwood Anderson- 1876-1941

20- Flannery O”Conner- 1925-1964

21- Ian Reid

…………………………………………………………………………………………………………………………………………..

فهرست منابع در آخرین قسمت مقاله خواهد آمد

ادامه دارد...

مینی مالیسم در لدبیات داستانی 2

مطالب مشابه :

مروری بر کتاب بوطیقای معماری

کتاب های معماری

شاعرانه‌هايي كه مرثیه انسان امروزند

هنر مفهومی بر فراز بام موزه متروپالیتن

مینی مالیسم در لدبیات داستانی 2

Judy Chicago جودی شیکاگو

هنر نوگرا – تکامل نوگرایی: پیش‌درآمدی بر جنبشهای هنری نوگرا

هنر انقلاب اسلامی ایران( بخش دوم)