پژوهشگران نوجوان

با توجه به علاقه اعضاء نوجوان کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و توان و انگیزه های قابل توجهی که دراین عزیزان برای انجام فعالیتهای پژوهشی وجود دارد به همین دلیل تصمیم گرفتیم که به ظور خلاصه اطلاعاتی درباره ی روش و مراحل انجام پژوهشهای علمی در اختیار علاقمندان قرار دهیم.هرچند این بدان معنا نیست که مراحل یک پژوهش همین است و بس. چون که بنا به ماهیت هر موضوع ،چهارچوب و مراحل تحقیق می تواند متفاوت باشد.

همچنین در یک پژوهش دانش آموزی نیازی به تمامی مراحل پژوهش به طور کامل نیست و هر مرحله از پژوهش خود به تنهایی می تواند یک فعالیت پژوهشی با ارزش محسوب شود.

مثلا:

· مصاحبه با افراد گوناگون درباره ی یک موضوع، جمع بندی و ارائه ی گزارش نظرات آن ها .

· مشاهده ی دقیق یک پدیده یا یک فرایند و ارائه ی گزارش مستند آن .

· نظرسنجی یا نگرش سنجی از مربیان، معلمان و یا اولیا ء درباره ی موضوعی خاص.

· طراحی و تولید یک نشریه یا پوستر یا بروشور در ارتباط با موضوع مورد پژوهش

· بازدید از مکان های مربوط به موضوع پژوهش و تهیه و ارائه ی گزارش کامل آن .

· معرفی و یا نقد فیلم های کوتاه یا انیمیشن های تولید کانون مرتبط با یک موضوع خاص .

· و ....

آنچه در ادامه می خوانید به شما مراحل و چگونگی انجام یک پژوهش با روش علمی را معرفی می کند.

پژوهش و پژوهشگری

پژوهش ، مجموعه کارهایی است که پژوهشگر برای رسیدن به پاسخ پرسشی تازه و مهم، یا راه حل یک مساله، تدوین یک نظریه، کشف یک قانون عمومی و نیز بهتر کارکردن یک دستگاه انجام می دهد. [1]همچنین بررسی و جستجو درباره ی درستی یا نادرستی یک موضوع را پژوهش یا تحقیق گویند.[2]

پس معلوم می شود که پژوهش همیشه با سوال و پرسشگری راجع به مسائل همراه است .

هر پژوهشگر قبل از انجام هرکار لازم است در باره ی مسائل زیر فکر کند :

· درباره ی سوال یا مساله ی خود چقدر اطلاعات دارد ؟

برای انجام موفقیت آمیز یک پژوهش، لازم است که پرسش یا پرسش های محدود و مشخصی را در مورد موضوع انتخابی خود مطرح کنید. اگر پژوهشگری بتواند سوال خوبی مطرح نماید،مثل این است که نیمی از کار پژوهش را انجام داده و این کار کمک می کند تا پژوهشگر زودتر به مقصود خود برسد . (انتخاب سوالات کلی و گسترده پژوهشگر را به زودی به نتیجه مطلوب نمی رساند .

· تا چه اندازه به روش های پژوهش آشنایی دارد؟

پس از تعیین موضوع و سوال تحقیق باید در فکر انتخاب روش پژوهش خود باشید. انتخاب روش مناسب برای پژوهش، شما را هرچه دقیق تر، آسان تر و ارزان تر به پاسخ پرسش ها می رساند .

موضوع پژوهش، هدف پژوهش، امکانات اجرایی پژوهش ، روش شما را مشخص می کند.

روش های پژوهش عبارتند از :

1. روش کتابخانه ای ( مطالعه ای )

در این روش، پژوهشگر فقط از کتاب ها، گزارشات و منابع موجود در کتابخانه برای رسیدن به پاسخ سوألات پژوهشی استفاده می نماید. اغلب پژوهشهایی که ما درباره ی سیره و زندگی افراد و اتفاقات تاریخی انجام می دهیم با این روش انجام می شود.( اغلب پژوهشهای رضوی نیز همین ویژگی را دارند.) در روش کتابخانه ای گردآوری نظر های مختلف درباره ی یک موضوع یا عقیده یا واقعه و مقایسه آنها با هم برای رسیدن به یک نتیجه ی جدید اهمیت پیدا می کند. گاهی هدف از یک پژوهش کتابخانه ای گرد آوری اطلاعات جدید برای افزایش دانش نسبت به یک موضوع است.

گرچه هر پژوهشگری، قبل از شروع پژوهش، از مرحله ی انتخاب موضوع ناچار است برای یادداشت برداری به کتابخانه مراجعه نماید.

یادداشت برداری ، یکی از مراحل مهم پژوهش است و به یکی از شیوه های زیر صورت می گیرد:

1. نقل مستقیم

2. نقل غیر مستقیم

3. نقد یا تفسیر

4. خلاصه ی مطلب ( در خلاصه نویسی، سعی کنید به اصل مطلب لطمه وارد نشود. یکپارچگی و نظم مطلب فراموش نشود. اصل امانت داری حفظ شود. )

خوب است بدانید :

· در یادداشت برداری ، خلاصه نویسی الزامی است .

· حتی الامکان آخرین چاپ کتاب را مورد مطالعه قرار دهید .

· مشخصات کتاب را روی برگه ی یادداشت ( فیش ) بنویسید .

· برای نوشتن مشخصات کتاب، از نشانه های اختصاری استفاده کنید. مثلاً ج ا به جای جلد اول

· ابتدا مطلب موردنظر را با تمرکز کامل حواس بخوانید. در صورتی که کتاب متعلق به خودتان است ، می توانید با مداد زیر عبارت های مهم خط بکشید و یا کنار هر عبارت مهم در حاشیه ی کتاب علامت بگذارید. سپس، خلاصه مطلب را به زبان خود یادداشت کنید. در مواردی که قصد نقل گفته های دیگران را دارید از شیوه ی نقل قول استفاده کنید و مطلب را عیناً داخل گیومه بنویسید.

· هر موضوع یا نکته را روی یک برگه ی یادداشت بنویسید و از نوشتن دو موضوع متفاوت روی یک برگه خودداری کنید.

· در صورتی که برای یادداشت مطلبی به بیش از یک برگه نیاز داشتید، از برگه ی تکمیلی استفاده کنید.

· در جریان یادداشت برداری تا جایی که ممکن است ،مطلب مفصل را خلاصه کنید .

· به هر برگه عنوانی مناسب بدهید و این عنوان را در گوشه ی سمت راست برگه بنویسید.

2. روش توصیفی ( میدانی )

در این روش، پژوهشگر آنچه را که هست توصیف می کند. در واقع محقق به توصیف عینی، واقعی و منظم یک واقعه، یک موقعیت و یا یک موضوع می پردازد. در این روش سعی می شود تا آنچه هست بدون هیچگونه دخالت یا برداشت شخصی پژوهشگر، گزارش داده شود. روش توصیفی ، برای موضوعاتی استفاده می شود که در حال حاضر در حال اتفاق هستند و پژوهشگر می تواند آن را توضیح دهد.

3. روش تجربی ( آزمایشی )

پژوهشگر، در این روش رفتار یا چیزی را دست کاری کرده و تغییر می دهد و سپس نتیجه ی آن را مشاهده می کند. اگر از این روش استفاده می کنید ، باید دقت کنید که غیر از عاملی که شما آن را تغییر داده اید عوامل دیگری ممکن است نتایج پژوهش شما را تحت تاثیر قرار دهند. این عوامل را شناسایی کنید و نفوذ آن ها را حتی المقدور از بین ببرید.

روش تجربی با وجود دشواری و پیچیدگی، یکی از صحیح ترین و قویترین روش های کشف حقیقت و گسترش دانش است.

بهره دهی این روش در شرایط آزمایشگاهی بیشتر است و به علت دقت شدید پژوهشگر، میزان خطا در این روش به حداقل می رسد. روش تجربی برای بعضی از موضوعات خاص استفاده می شود. که در صورت لزوم شما می تواند به منابع موجود در این باره مراجعه کنید.

· تا چه اندازه به موضوع پژوهش فکر می کند و آن را نزد خود و گروهتان بررسی می کند؟

موضوعی را انتخاب کنید که مورد علاقه شما و تک تک افراد گروه باشد. شما باید قصد کنجکاوی در موضوع موردنظرتان را داشته باشید. پس سعی کنید درباره ی موضوع تحقیق خود تا جایی که می توانید سوأل طرح کنید . هرچه قدر سوأل پژوهش شما مشخص تر و محدودتر باشد موفق تر خواهید بود.

· تا چه اندازه در انجام کار ها پشتکار دارد؟

یک پژوهش موفق ، در یک شب به نتیجه نمی رسد. با برنامه ریزی دقیق و در مدت زمان مشخص باید پژوهش را انجام داد.در انجام کار ها صبر و حوصله و پشتکار داشته باشید . پژوهش عجولانه و بی برنامه خیلی سریع بی ارزشی خود را نشان می دهد .

· تا چه اندازه واقع بین است؟

زمانی که موضوع پژوهش یا پرسشهایی ذهن شما را درگیر می کند، باید با رغبت و شوق ،مساله را پیگیری کنید. هدف از انجام یک پژوهش، برنده شدن نیست بلکه هدف آن است که شما به آگاهی هایی دست یابید و ارزش کشفیات و کارهای خود را ببینید و دانسته های خود را بیافزایید.

مراحل انجام پژوهش

در روش علمی برای انجام پژوهش مراحلی وجود دارد. منظور از «روش علمی» مجموعه ی کارها یا وسیله هایی است که به پژوهشگر برای پیدا کردن پاسخ کمک می کند.

البته در ادامه خواهید دید که بسته به موضوع ممکن است ترتیب این مراحل متفاوت باشد یا اصلا بعضی از مراحل حذف شوند.

۱ـ انتخاب موضوع پژوهش

۲ـ مشخص کردن هدف های پژوهش

۳ـ طراحی سوال های پژوهش یا فرضیه سازی

۴ـ جمع آوری اطلاعات درباره ی موضوع

۵ـ بررسی و نتیجه گیری از اطلاعات جمع آوری شده

۶ـ ارائه پژوهش یا گزارش پژوهش

مرحله ی اول: انتخاب موضوع پژوهش

اولین و سخت ترین مرحله برای انجام یک فعالیت پژوهشی، انتخاب موضوع مناسب است .

بهتر است موضوعی را انتخاب کنید که :

· درباره ی آن به اندازه ی کافی منابع مثل کتاب، مجله ، افراد متخصص و ... در دسترس داشته باشید.

· نتایج آن مفید ، سودمند و جدید باشد.

· زمان کافی برای انجام آن داشته باشید.

· به آن علاقه داشته باشید.

· انجام پژوهش در باره ی آن موضوع درحد توان عملی و علمی شما باشد.

یادتان باشد:

عجله و شتابزدگی و انتخاب موضوع های کلی و گسترده ، نتایج پژوهش شما را ضعیف و زحمت شما را چندین برابرخواهد کرد.

مرحله دوم : تعیین اهداف پژوهش

پس از اینکه موضوع پژوهش خود را انتخاب کردید، باید هدف یا هدف های خود را تعیین نمایید. برای تعیین هدف از خود بپرسید: «من در انجام این پژوهش می خواهم چه کاری انجام دهم و منظور نهایی من از انجام آن چیست؟»

پاسخ این سوال ، هدف پژوهش شما ست. پس هدف پژوهشگر معلوم می کند که او می خواهد چه موضوعی را اثبات یا رد کند و یا در مورد چه مساله ای قصد بررسی و اظهار نظر دارد .

مرحله سوم : طراحی سوالهای پژوهشی یا فرضیه سازی

مطمئناً از آغاز انجام پژوهش ، درباره ی موضوعی که انتخاب کرده اید سوالات بی شماری به ذهن شما رسیده است. حالا زمان آن است که این سوالات را به شکل جمله های پرسشی ( سوال پژوهشی) یا «فرضیه» ( پاسخ احتمالی سوال پژوهش )در آورید.

برای موفقیت در مراحل بعدی و تعیین شیوه های جمع آوری اطلاعات، این سوالها یا فرضیه ها راهنمای خوبی هستند.

فرضیه ، ممکن است عبارت ساده ای باشد اما کلید موفقیت پروژه است . فرضیه، در حقیقت راه حل پیشنهادی پژوهشگر برای پاسخ گویی به مساله است.

در برخی از پژوهش ها داشتن فرضیه ضرورت دارد ولی در برخی دیگر نیازی به فرضیه نیست. در پژوهش هایی که هدف آنها کشف رابطه ی علت و معلولی است، فرضیه ضروری است . ولی در پژوهش هایی که هدف آنها کشف یک واقعیت یا تعیین وضعیت یک پدیده است ،فرضیه، کمتر اهمیت دارد. ( اغلب پژوهشهایی که در آن به بررسی سیره و زندگانی بزرگان می پردازیم از این دسته است.) . بنابرین نبود فرضیه در یک پژوهش ، به معنای غیرعلمی بودن آن نیست.

فرضیه، راهنمای پژوهشگر برای انتخاب روش اجرای پژوهش، نحوه ی جمع آوری اطلاعات و چگونگی تجزیه و تحلیل اطلاعات است .

خوب است بدانید :

· فرضیه باید به صورت یک جمله ی خبری و بدون ابهام بیان شود.

· فرضیه باید قابل آزمون باشد. (بتوان از طریق جمع آوری اطلاعات آن را رد یا قبول کرد .)

· فرضیه باید تا حد امکان روشن و دقیق بیان شود. ( واژه ها به ساده ترین شکل ممکن به کار برده شود.)

· فرضیه باید با اصول کلی دانش موجود هماهنگ باشد.

( فرضیه های ما نباید با نظریه ها و قوانینی که قبلاً به اثبات رسیده اند، مغایر باشد. تغییر قوانین و اصول با رد فرضیه های به اثبات رسیده بوجود می آیند. )

مرحله چهارم : جمع آوری اطلاعات

در این مرحله برای پاسخگویی به سوالات پژوهشی خود و یا اثبات درستی و یا نادرستی فرضیه هایتان نیاز به جمع آوری اطلاعات دارید. برای جمع آوری اطلاعات ، متناسب با موضوع و روش پژوهش انتخابی شما، راه های مختلفی وجود دارد .

منابعی که معمولاً برای جمع آوری اطلاعات مورد استفاده قرار می گیرند:

1. منابع چاپی مثل کتابها، جزوات تحقیقی، نشریات ، دایره المعارف ها ، فرهنگ نامه ها و ...

2. منابع اینترنتی و الکترونیکی مثل نرم افزارهای الکترونیکی و سایت های موجود در اینترنت .

3. نظرات و تجارب متخصصان و کارشناسان و ... که از طریق مصاحبه ، پرسش نامه و یا شرکت در کنفرانس ها و ... اطلاعات ارزشمندی در اختیار پژوهشگر قرار می دهد .

4. مشاهده ( گاهی برای جمع آوری اطلاعات باید به مشاهده ی دقیق یک رویداد و یا رفتار پرداخت. )

5. مکان هایی برای بازدید ( کتابخانه ، موزه ، آزمایشگاه ، پژوهشگاه ، باغ وحش و کارخانه و ... )

حالا بعضی از ابزارهای مهم گردآوری اطلاعات را برای شما معرفی می کنیم :

1. مشاهده :

در شیوه ی مشاهده ، شما می توانید با دقت و با استفاده از حواس بینایی ، شنوایی، بویایی ، لامسه و چشایی خود واقعیت را آن طور که هست متوجه شوید:

خوب است بدانید :

· مشاهده، وقتی به کار می آید که پرسش نامه یا مصاحبه نتواند به سوألات پژوهشی شما پاسخ مطمئن بدهد.

· از ابزار مشاهده وقتی استفاده کنید که بخواهید از نزدیک و مستقیم، پدیده یا رفتاری را بررسی کنید .

· گاهی لازم است هنگام مشاهده فقط تماشاگر نباشید و به نوعی بازیگر هم باشید. ( یعنی شرکت مستقیم در جریانی که قرار است درباره ی آن پژوهش کنید. )

برای مشاهده به نکات زیر توجه کنید :

1. آنچه را که قرار است مورد مشاهده قرار گیرد ، یادداشت کنید.

2. هنگام مشاهده، از وسایل کمکی مثل ضبط صوت و دوربین ( با هماهنگی قبلی ) استفاده کنید.

3. هنگام مشاهده ، حتی المقدور از نوشتن پرهیز کنید و پس از اتمام کار بعد از مشاهده یادداشت برداری کنید.

4. هنگام یادداشت برداری سعی کنید حقایق و واقعیت ها را بنویسید و نظر شخصی خود را دخالت ندهید .

2. مصاحبه :

یکی از روش های با ارزش و معتبر برای جمع آوری اطلاعات، مصاحبه است.

هرچند این روش، پرخرج تر و وقت گیرتر از دیگر روش های جمع آوری اطلاعات است، ولی پژوهشگر می تواند از این طریق پاسخ های دقیق و مناسبی به دست آورد . از مصاحبه، بیشتر برای سنجش عقاید و افکار در زمینه های علوم اجتماعی، روان شناسی و مردم شناسی استفاده می شود. مصاحبه ، پس از مشاهده ، مستقیم ترین وسیله برای بررسی به حساب می آید.

برای مصاحبه به نکات زیر توجه کنید :

1. هدف از مصاحبه و طراحی سوألات با دقت بررسی شود تا جریان و جهت مصاحبه به خوبی مشخص شود.

2. قبل از شروع مصاحبه ، باید محیطی آرام و صمیمی برای مصاحبه شونده فراهم کنیم.

3. در تمام مراحل مصاحبه باید از بیان نظرات و تمایلات شخصی خودمان پرهیز کنیم.

4. هنگام مصاحبه بحث و مخالفت با نظرات مصاحبه شونده ممنوع است .

5. برای استفاده از ضبط صوت حتماً از مصاحبه شونده اجازه بگیریم.

نمونه ی یک برگه ی مصاحبه :

نام مصاحبه شونده : ............... نام مصاحبه گر : ....................

زمان مصاحبه : .................... مکان مصاحبه : ......................

موضوع مصاحبه : .....................

سوالات:

3.پرسش نامه

روشی که اطلاعات مورد نیاز را به سرعت و سهولت در اختیار شما قرار می دهد، پرسش نامه است.

اما از پرسش نامه موقعی استفاده کنید که نمونه ی مورد پژوهش شما گسترده است و امکان بهره گیری از مشاهده یا مصاحبه وجود ندارد. پرسش نامه به دو صورت : 1.باز ( تشریحی ) 2. بسته ( چهارگزینه ای ) تدوین می شود.

برای تهیه ی پرسشنامه به نکات زیر توجه کنید:

1. یک مقدمه ی کوتاه بنویسید و هدف خود را از تهیه ی پرسش نامه برای پاسخ دهندگان مشخص کنید.

2. خوب است پاسخ دهندگان را راهنمایی کنید که چگونه به سوألات شما پاسخ دهند.

3. سوأل ها را به صورتی تهیه و تنظیم کنید که برای پاسخ دهندگان قابل فهم باشد.

4. از طرح سوأل های طولانی خودداری کنید.

5. هنگام طراحی سوألات، ویژگی پاسخ دهندگان را در نظر بگیرید.

6. سوألات را به گونه ای طراحی کنید که برای پاسخ دهندگان ایجاد انگیزه کند.

7. تعداد سوألات نباید آن قدر زیاد باشد که پاسخ دهندگان را خسته کند.

4. اینترنت ( internet)

اگر تصمیم دارید اطلاعات مورد نیاز خود را از شبکه ی جهانی اطلاعات ( اینترنت ) به دست آورید، خوب است به نکات زیر توجه کنید:

1. شبکه ی جهانی، بیش از یک میلیارد صفحه دارد. برای شروع، از یاهو (yahoo) استفاده کنید. یاهو، فهرست مناسبی از بهترین سایت ها را تهیه کرده است.

گوگل(google) و آلتا ویستا(altavista) هم گزینه های دیگری هستند که می توانند به هرمیزان منبع که احتیاج داشته باشید، در اختیارتان قرار دهد.

2.برای جستجوی راحت تر در شبکه باید ابتدا کلید واژه های خود را انتخاب کنید.

«کلید واژه » کلمات کلیدی و و واژه های اصلی و مهم هر پژوهش هستند که عمدتاً از عنوان اصلی پژوهش و یا سوألها و فرضیه های پژوهش به دست می آیند .

3.شاید فکر کنید با وارد شدن به سایت های مختلف و کسب اطلاعات و احتمالاً پرینت گرفتن از آنها، کار پژوهش شما تمام شده است . فراموش نکنید که ارزیابی این اطلاعات، مسیر اصلی کار پژوهشی شما را تشکیل می دهد.

4.اطمینان حاصل کنید که منبع اطلاعاتی یا سایتی که اطلاعات را از آن به دست می آورید، مربوط به شخص،گروه یا سازمان معتبری باشد.

مرحله پنجم: بررسی و نتیجه گیری

برای نتیجه گیری و بررسی اطلات لازم است دو گام مهم را طی کنید:

· گام اول : دسته بندی اطلاعات

در دسته بندی اطلاعات، باید با توجه به موضوع پژوهش خود، گروه های فرعی را در نظر بگیرید و اطلاعات را بین این گروه ها طبقه بندی کنید.

فرضیه ها یا پرسش های پژوهش، بهترین ملاک برای تشکیل گروه ها هستند. اطلاعات مربوط به هر فرضیه یا پرسش را در گروه فرعی خودش قرار دهید . طبقه بندی و جدول بندی اطلاعات، بخش مهمی از کار پژوهشی شما است .

برای صرفه جویی در وقت و انرژی در پژوهش های بزرگ با استفاده از روش های ریاضی و آمار، اطلاعات را جدول بندی می کنند.

· گام دوم : تفسیر اطلاعات :

هنر اصلی شما به عنوان یک پژوهشگر، در این مرحله خود را نشان می دهد .

دارابودن تفکر خلاق و منطقی و مهارت در زمینه ی روش های پژوهش ،می تواند شما را به یک پژوهشگر ماهر و با تجربه تبدیل سازد .

برای تفسیر اطلاعات، ابتدا باید از صحت اطلاعات و اظهار نظر ها مطمئن شوید. علاوه بر اظهار نظرها ، حتی بسیاری از اطلاعاتی که از پایگاه های اینترنتی به دست می آورید، می تواند نادرست و غیرواقعی باشد.

بعد از جدا کردن اطلاعات حقیقی، حالا از طریق استدلال و یا بهره گیری از روش های آماری اطلاعات را تفسیر کنید. در مرحله ی تجزیه و تحلیل و نتیجه گیری، لازم است با برخی از محاسبات آماری ، آشنا شوید. ( محاسبات آماری پیچیده را می توان با استفاده از نرم افزارهای مخصوص این کار انجام داد. )

چرا باید از جدول و یا نمودار استفاده کنیم؟

به دلایل زیر جدول ها و نمودارها برای ما مفید هستند:

· نشان دهنده الگو و فرآیند کار هستند .

· اطلاعات ما ، در قالب جدول نظم پیدا می کند.

مرحله ششم : ارائه پژوهش

ترتیب قرار گرفتن مطالب یک گزارش پژوهشی :

· روی جلد : باید موضوع پژوهش، نام و نام خانوادگی پژوهشگر یا پژوهشگران، نام مربی راهنما، نام گروه، مدرسه یا مرکز، منطقه و استان و تاریخ انجام پژوهش نوشته شود.

· صفحه ی اول : شروع هر کار با نام و یاد خداست این صفحه را به این کار اختصاص دهید.

· صفحه ی دوم : معمولاً سفید است.

· صفحه ی سوم : این صفحه در گزارش های رسمی، تکرار مشخصات روی جلد است .

· صفحه ی چهارم: در این صفحه از کسانی که شما را در انجام کار پژوهشی یاری نموده اند، تشکر و قدردانی کنید و یا پژوهش خود را به آنها تقدیم کنید.

سپس به ترتیب مطالب زیر قرار می گیرد:

1. فهرست مطالب،

2. چکیده ( شامل عنوان پژوهش، اهداف کلی، سوألات یا فرضیه های پژوهش، خلاصه ای از روش کار و یافته هاست. )

3. مقدمه یا پیش گفتار

4. هدف یا اهداف پژوهش

5. فرضیه ها یا سوألات پژوهش

6. روش یا روش های جمع آوری اطلاعات

7. تجزیه و تحلیل اطلاعات

8. جمع بندی و نتیجه گیری

9. محدودیت ها و پیشنهادها ( در این بخش موانع انجام پژوهش که روی نتایج آن اثر می گذارد و پیشنهاداتی برای انجام پژوهش های دیگر یا راه کارهایی در جهت رفع موانع و مشکلات ،می آید.)

10. فهرست منابع ( پژوهشگر تمامی کتاب ها، مجلات و ... را که مورد استفاده قرار داده، به این شکل می نویسید: نام خانوادگی نویسنده، نام نویسنده، مترجم، نام کتاب، محل انتشار: نام ناشر، سال نشر. )

11. پیوست ( پژوهشگرمدارک، عکس ها و یا پرسش نامه های مورد استفاده در پژوهش را در پایان گزارش خود پیوست می نماید.)

یادآوری: اگر بخواهید مطالبی را عیناً از کتابی بنویسید، باید در داخل همان متن بعد از نوشتن آن مطلب در داخل پرانتز، نام خانوادگی نویسنده و سال تدوین را بنویسید.

منابع و مآخذ

1. فضلی خانی، منوچهر و دیگران ،(راهنمای علمی پژوهش)، تهران:انتشارات ابوعطا، 1387

2. فضلی خانی،منوچهر و دیگران،(کتاب کار و تمرین پژوهش)،تهران:انتشارات شورا، 1389

3. رؤوف،علی،(پژوهش در کلاس درس و مدرسه)، تهران:انتشارات مدرسه، 1384

4. فهندژ،محبوبه،(یادگیری پژوهش محور)،خرم آباد:سروش هدایت، 1384

5. دلاور،علی،( روش تحقیق در روان شناسی و علوم تربیتی)، تهران: نشر ویرایش، 1376

6. نادری،عزت ا... و مریم سیف نراقی،( روش های تحقیق و چگونگی ارزشیابی آن در علوم انسانی)، تهران : دفتر تحقیقات و انتشارات بدر، 1372

7. ری،دیوید،(پژوهش در کلاس درس)،ترجمه ی محمدرضا سرکارآنی و علی رضامقدم، تهران:موسسه فرهنگی منادی تربیت، 1386

8. سبت،جان،(روش های تحقیق در علوم تربیتی و رفتاری)، ترجمه حسن پاشاشریفی و نرگس طالقانی،تهران:انتشارات رشد، 1376

9. داریل و رایزنگاه،(پروژه های علمی)، ترجمه ی علی رضا توکلی،تهران:موسسه ی فرهنگی و انتشارات محراب قلم، 1378

10. بخشعلی زاده،شهرناز و عین ا... پاشا،آرش رستگار،(آمار و مدل سازی) ، تهران: شرکت چاپ و نشر کتابهای درسی ایران، 1381

[1] . شورای کتاب کودک، «پژوهش» فرهنگنامه کودکان و نوجوانان ( تهران : شرکت تهیه و نشر فرهنگنامه کودکان و نوجوانان ، 1371) ج8، ص51

[2] . غلامحسین صدری افشار، نسرین حکمی و نسترن حکمی، فرهنگ فارسی امروز. (تهران:نشر کلمه 1377)، ذیل« پژوهش»

پژوهشگران نوجوان

مطالب مشابه :

آب، آب

نظریه‌ی VSEPR و تعیین شکل هندسی مولکول‌ها

پژوهشگران نوجوان

خوزستان -

آبادان تحقیق و

مشاهیر جغرافیای ایران و جهان

نظر خواهی پیرامون کتاب استان شناسی

در مورد مولكول قطبی