علل رایج تخریب سدهای خاکی . . .

مقدمه <?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

در ادبیات مهندسی ، سدها را گاه به موجودات زنده تشبیه می‌کنند،زیرا به دلیل تغییر در وضعیت محیط زمین شناختی در طول زمان شرایط حکمفرما درسدو مخزن نیز دائما در حال تغییر است. ازاین رو سدها باید بگونه‌ای طراحی و اجرا شوند که در تمام طول بهره برداری پایداریقابل قبولی از خود نشان دهند. آگاهی از هر گونه تغییر در شرایط سد و محیطاطراف آن محتاج نصب دستگاههای متنوع رفتار سنجی دایمی است. آب جمع شده در مخزن ممکناست از محل پی سد یا تکیه گاههای جانبی آن یا از جسم سد تراوش نماید. فرار آب ازجسم سد ، بویژه درسدهای خاکیاهمیت خاصی در پایداری سددارد.روشهای متنوعی برای کاستن از میزان آب نشتی و تحت کنترل در آوردن آنوجود دارد. ویژگیهایسنگوخاک سازنده پی سد و تکیهگاهای آن ، مصالح در دسترس برای ساختمان سد ، نحوه طراحی و شکل انتخاب شده برای سدو سرانجام محدودیتهای اجرایی هر یک به نحوی می‌توانند در انتخاب روشهای مناسب برایآب بندی سدموثر واقع شوند.

مهمترین علل رایج تخریب سدهای خاکی

سر ریز شدن سد

· نحوه ایجاد و خسارات :

این امر موجب شسته شدن تاج و نهایتا تخریب سدمی‌شود. حدود 30 درصد از خرابیهای سد خاکی ناشی از سر ریز شدن آنها بودهاست.

· روشهای مقابله :

برآورد دقیق بزرگترینسیلاب محتمل وطراحی سرریزهایی با ظرفیت مناسب تخلیه آنها ، علاوه بر آن باید

فاصله سطح آزاد آبمخزن تا تاج سد (ارتفاع آزاد ) بگونه‌ای در نظر گرفته شود تا بر اثر نشست سد یا

امواج حاصل اززمین لرزه ، آب از روی سد سر ریز نکند.

برخورد خط تراوش با دامنه پایاب:

· نحوه ایجاد و خسارات:

اگر سطح ایستایی درون سر دامنه پایاب را قطعنماید، شسته شدن ذرات ریز و ناپایداری سد را به همراه خواهد داشت.

· روشهای مقابله :

با بقیهزهکشهای مناسب درپاشنه سد ، خط تراوش آب به داخل جسم سد منتقل می‌شود.

رگاب

· نحوه ایجاد و خسارات :

شسته شدن ذرات ریز از میان ذرات درشت تر بهتدریج به ایجاد مسیر های آزاد گذر آب منجر می‌شود.

· روشهای مقابله:

این کار از طریق به حداقل رساندن مقدار و سرعت آب نشتیتوسط انتخاب مصالح مناسب و تعبیه هسته نفوذ ناپذیر و صافیهای مناسب صورت می‌گیرد.

مسیر آزاد گذر آب

· نحوه ایجاد و خسارات :

در امتداد ترکهای ناشی از شست سد یا ترکهایایجاد شده در مراحل آغازین گسیختگی ایجاد می‌شود. به موازات سطح خارجی لوله‌ها ومسیر آب بر ، در امتداد سطح تماس بخشهای بتنیبا خاک ، در سطحلایه‌های خاکی که به دقت کوبیده یا متراکم نشده‌اند و از طریق سوراخهای ایجاد شدهتوسط حیوانات حفار وریشه گیاهانبوجود می‌آید.

· راههای مقابله :

چون در سدهای خاکی پس از تشکیل مسیر گذر آب ،مقابله با آن دیگر امکانپذیر نیست. لذا باید در مراحل طراحی و اجرای سد دقت کافیجهت جلوگیری ار این شکل به عمل آید.

ناپایداری دامنه‌ها

·نحوه ایجاد و خسارات :

نشست بدنه سد ، ایجاد ترکهایی در طول تاج سدیا دامنه پایاب و افزایش دبی زهکشها در پاشنه سد می‌توانند نشانه‌هایی از آغازتوسعه یک گسیختگی باشند.

·روشهای مقابله :

طراحی مناسب شیب دامنه‌های سراب و پایاب سد با درنظر گرفتن جنس و مشخصات مصالح مصرفی ، جلوگیری از افزایش ناخواسته فشار آب در جسمسد و در نظر گرفتن زمین لرزه‌های محتمل مهمترین عوامل برای مرتفع کردن این مسالهاست.

گسیختگی پی

·نحوه ایجاد و خسارات :

اگر بر اثر بار گذاری ناشی از ایجاد سد ،آبگیری آن با نیروهای ناشی از زمین لرزه ، تنشهای برشی ایجاد شده در پی سد ازمقاومت برشی مصالح بیشتر شود، پی گسیخته می‌شود. این شرایط دررسهای تحکیم نیافته اغلب بلافاصله بعد از اولین آبگیری و دررسوبات ماسه‌ایبیشتر بر اثر بار گذاریچرخه‌ای زمین لرزه ایجاد می‌شود.

·روشهای مقابله :

تحکیم کافی خاکهای چسبنده و متراکم نمودن خاکهایبدون چسبندگی به روش تحکیم دینامیکی یا لرزش و ایجاد امکان زهکشی آب در زمان وقوعزمین لرزه به توسط ایجاد ستونهای سنگی یا چاههای زهکش.

فرسایش پذیری

·نحوه ایجاد و خسارات :

فرسایش سطحخارجی سد ، گر چه در کوتاه مدت همانند مشکلات دیگری که ذکر شد نمی‌تواند خطر آفرینباشد. ولی در دراز مدت ممکن است از کارآیی سد بکاهد.

·روشهای مقابله :

انتخاب سنگریز مناسب در دامنه سراب برای محافظت آناز اثرامواجو در دامنه پایاب برای مقابله بااثرات زیانبارنزولات جویو هوازدگی.

منبع : http://yazdomran.blogfa.com

علل رایج تخریب سدهای خاکی . . .

مطالب مشابه :

آزمایشهای فیلتراسیون در طراحی فیلتر برای سدهای خاکی و سنگریزه‌ای

مقدمه اي بر کنترل تراوش سد به روش ديوار آببند

زمین شناسی مهندسی پی های کارستی

بعضی اصطلاحات ابخیزداری

سدهای خاکی

علل رایج تخریب سدهای خاکی . . .

یک پروژه کامل(سد سازی)

سد خاکی