حاشیه ایی بر خیار غبن- دكتر محمد شکیبی نژاد وكيل پايه يك دادگستري

<?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

گفتاري دکتر محمدشكيبي نژاد

مدرس دانشگاه

الف مالي را به ب ميفروشد. ب يك هفته بعد مال موصوف را به ج ميفروشد. بعد از فروشمتوجه غبن خود در معامله اول ميشود. آيا حق فسخ معامله اول براي او متصور است؟

درباره غبن اگر مستحضر باشید یعنی خدعه و نیرنگ و اصولا امتیازی است که مقنن برای مغبونبواسطه جهالت او و بقول مرحوم امامی این خیار در زمان نامتعادل بودن ارزش معاملهمطرح نموده است و بنده نیز موافق ایشان و آقای دکتر کاتوزیان هستم.

اصولا به نظربنده این خیار در قصد و رضا و ایجاب و قبول معامله موثر نیست بلکه جهالت مشتری باعثخیار میشود.

مواد 416 تا 421 ق.م بدین مورد مهم پرداخته است. یک مثال ساده میزنم:شما از یک داروخانه شبانه روزی آمپول اکسی متازون سولفامید را 340000ریال میخریدولکن اگر هلال احمر یا بنیاد آنرا به شما 22000 ریال بدهد پس داروخانه شبانه روزی بهنسبت شما غابن به 20000ریال مغبون به شده است. حال اگر همین آمپول را شما بقیمت200000 ریال بخرید و شک کنید و يا کارشناس خبره آنرا 175000ریال قیمت بگذارد شمامغبون به غبن خفی شده اید.

نقل قول اقای دیو سالار: « الف مالي را به ب ميفروشد. بيك هفته بعد مال موصوف را به ج ميفروشد.بعد از فروش متوجه غبن خود در معامله اولميشود.آيا حق فسخ معامله اول براي او متصور است؟»

1: فرض بر اينست كه شرايط ايجادخيار غبن مهياست بنابراين مبلغ خيلي موثر در پاسخ نخواهد بود.

2: فرض براين باشدكه ب اصالتا مال را خريده و از قيمت يا نرخ عادله اطلاع نداشته و وكيل او به جفروخته كه وكيل نيز از قيمت خريد توسط موكل اطلاع نداشته است. بنابر اين ب در زمانفروش مطلع از غبن نبوده و خيار غبن بعد از اطلاع فوريست. پس از اين جهت خيار غبنلطمه نميخورد.

3:اما بحث اصلي كه دوست عزيز حقوق به درستي بدان پرداختند مساله فروشمال توسط ب به ج است. سوال اصلي اين ميشود كه:آيا فروش مال توسط ب به ج خيار غبن رااز بين ميبرد؟

جواب تا اینجا بسیار سهل است. اگر 100 تامشتری، بایع و مشتری شوند به محض علم به جهل خود در هر مرحله به ما قبل خود می توانندرجوع کنند. پس باید گفت غبن تا اولین فردی که مال را فروخته است ساری است.

حالاگر مسامحه ایی بفروشد از قیمت راس المال آن از یوم الرد محاسبه میشود.

پساقتضای اقتصاد بازار و بورس حتي اگر از حد اعلی به ادنی ساقط شود غبن نیست زیراسیطره فرد بر استیلا مال مغبون عنه وجود ندارد.

به نظر بنده غبن که بصورت فوقالاشعار موضوعیت آن بحث شده از حین الیوم عالم شدن فرد؛ حال در دست فروشنده مال باشد؛فوریت دارد .

مواد 422 تا 424ق.م.

درباره تطبیق آن با اصول فقهی برادر عزیز دیوسالار! اصل استصحاب نیست؛ بلکه اصل تعارضین و اصل غرور بر ضرار منهیه عنه برای غابنو مغبون است.

و همچنین اصل ضرار در اینجا جاری است. همین توضیح را در جلد دوماصول مظفرسطح 3 حوزه کاملا بیان می کنند.

بهنظر بنده سوال بسیار شباهت به بیع استردادی دارد و در فایل آن جایمیگیرد. اصولا می شود در عقد بیع شرط کرد که از فلان قیم تا x ریال نمی توان ادعایغبن و مفکوک عنه نمود که حین المعامله باشد که اگر طبق ماده 10ق.م مدنی باشد اشکالیندارد و جواز صحت دارد.

پس اگر طبق توضیح اقای دیو سالار، شرطی نشده پس (وهو او جلی او خفی) ماده421 ق.م و420 ق.م حاکم بهمحکوم عنه می شود.

جناب مستطاب آقای دکتر کاتوزیان در دوره ارشد بحث بسیارجالبی درباره غبن فرمایش نمودند که به شرح زیر آمده:

تخلف از شرط در غبن خیارتلفی دارد بدین معنا که شرط ضمنی است و استنباط بنده از فرمایش ایشان آن بوده کهتخلف ضمنی از مشروط له ضمنی به تبع عقد است یعنی شرط همان عدم اگاهی خریدار و آگاهشدن او از غبن است.

باید بدانید که هدف رفع ضرر از مغبون است.

آیت اللهمرعشی (رحمت الله علیه) و آیت الله بهجت در دروس خارج متفقا براین مورد استوار بودهاند که مفهوم منطوق آن مخفی کردن با بیش فروشی در بیع است که باعث فریب مغبون توسطغابن می شود.

حضرت امام (قدس ره) در تحریر الوسیله جلد دوم آورده اند:

هوفیما اذا باع بدون ثمن المثل او مشتری باکثر منه مع الجهل بالقیمه فا للمغبون خیارالفسخ و فربما یکون التفاوت بنصف العشر بل بالعشر لما یتسامح فیه و ربما یکون بعشرالعشر غبنا والخیار ثابت للمغبون من حین العقد ولیس عنه عمله بالغبن فلو فسخ!

«با معامله اول خيار غبن ايجاد شده است. بنابر اين اصل بر وجود خيار غبن است بهاستناد اصل استصحاب.» از آقای دیوسالار.

«طبق م 420 ق. م بيش از انچه عرفا براياخذ تصميم و فسخ لازم است نميتواند ان را به تاخير بياندازد ، زيرا اجازه فسخمعامله براي جبران ضرري است كه در اثر غبن متوجه مغبون شده و هرگاه براي جبران ضرربه مغبون اجازه داده شود كه هر زمان بخواهد بتواند بيع را فسخ كند، موجب اضرار طرفخواهد بود و در نتيجه تعارض، دو ضرر ساقط ميگردند و فوري بودن غبن ثابت ميشود.بنابراين چنانچه مغبون در اعمال فسخ اهمال كند و مدتي بدون اخذ تصميم بگذراند كهعرفا گفته شود تاخير كرده حق خيار او ساقط ميشود.›› از اقای صفایی که کاملا استنادواستنباط ایشان صحیح است!

نقل قول ازآقای دیو سالار: در طرح سوال سعي شد مبلغ دخالت داده نشود تا ذهنها به سمت موضوعاصلي هدايت شود. اما به نظر ميرسد بدون ذكر مبلغ بحث پيش نميرود: الف مالي را به قيمت100تومان مي فروشد به ب. ب به وكيل خود اختيار فروش همان مال را ميدهد بدون ذكرقيمت خريد. وكيل مال را به قيمت 50 تومان ميفروشد به ج. چرا كه ارزش جنس همين 50تومان است. ب مطلع ميشود و اكنون ميخواهد بداندميتواند بيع خود را با الف فسخ كندبه استناد خيار غبن؟

و نقل قول جالب از اقای دیو سالار:

1:با معامله اول خيارغبن ايجاد شده است. بنابر اين اصل بر وجود خيار غبن است به استناد اصل استصحاب. !؟ آقای دیو سالار عزیز! در جایي که متضرر به وجود دارد شما ابقای آن را در استصحابجستجو نکنیدو 3: اين كه ج حق فسخ دارد يا نه وارد در سوال نيست اما حق فسخ نداردچرا كه مال 50 توماني را به 50 تومان خريده. شما این بیع را چه می نامید؟! طبق انچه که15سال خواندم و تدریس کرده اممن این بیع را تولیت می دانم که اصلا در تعریف موردشما مسموع نیستبلکه بیع شما حالت مرابحه حرام دارد!

»» برای مطالعهبیشتر رجوع کنید به کتب زیر:

»مسالک/شهد اول/دروس خارج/ حوزه

»الروضهالبهیه/دکتر اسدالله لطفی

»منیه الطالب/دروس خارج /حوزه/اخوند خوانساری

»تحریر الوسیله/ امام/جلد2

»مکاسب/درس خارج/جلد4و5/حوزه

»حاشیه شیخفخر الدین بر جواهر الکلام احمد نجفی

»عقود معینه/ارشد/جلد 1و4/ دکترکاتوزیان

»قواعد عمومی تعهدات/جلد2و5/ارشد/ دکتر کاتوزیان

»حقوقمدنی/مرحوم امامی/جلد اول

»سوال از اقای عبدالرضا دیو سالار وکیل دادگستری

»جواب از دکتر شکیبی نژاد

منبع:http://pr-greenlaw.blogfa.com/8410.aspx

حاشیه ایی بر خیار غبن- دكتر محمد شکیبی نژاد وكيل پايه يك دادگستري

مطالب مشابه :

حاشیه ایی بر خیار غبن- دكتر محمد شکیبی نژاد وكيل پايه يك دادگستري

قاسمیان رییس ستاد عارف در طبس شد

شناخت نامۀ گویش باستانی سمنانی

حاشیه ایی بر خیار غبن- دكتر محمد شکیبی نژاد وكيل پايه يك دادگستري

موزش/فروش مال غير

زمانی که معلم و فیلسوف به گفت‌وگو می‌نشینند

بیست و پنجمین شماره مهرنامه منتشر شد: "دیکتاتور اول"