مود شهر فرهنگ و قالی ( نگین خراسان جنوبی)

موقعیت نسبی : شهر مود در مرکز خراسان جنوبی 35کیلومتری محور ارتباطی بیرجند -زاهدان با موقعیت ریاضی 59درجه و37 دقیقه طول شرقی و32درجه و50دقیقه عرض شمالی در ارتفاع 1850متری از سطح دریا قرار گرفته.


وجه تسمیه : مود با سه وجه تسمیه روبرو می باشد .( مود به معنای آشیانه عقاب) و ( مود از کلمه ماد گرفته شده که در این مکان تاسیساتی داشته اند)و(مود در اصل موده بوده یعنی ده مو به دلیل اینکه تاکستان و باغات مو فراوان بوده و هست)


سابقه تاریخی:بنای این شهر دقیقاً معلوم نیست اما وجود قبرستان ها ی متروکه متعدد و دو قلعه قدیمی و همچنین نوشته های یاقوت حموی در معجم البلدان و شیخ محمد حسن آیتی در بهار ستان معلوم می دارد که در گذشته مود ام القرای دهستان نهارجان بوده (یاقوت حموی در معجم البلدان گوید : نهارجان نام مردی است که خازن کسری انوشیروان یا یکی از فرزندان او بوده واسم ناحیه ای از ولایت قهستان به نام آن مشخص شده است )و احتمال می رود تا قبل از این که در زمان امیر علم خان مرکز به بیرجند منتقل شده در مود مستقر بوده به طوری که تا اوایل حکومت پهلوی مرکز تابستانی حکومت قهستان در مود بوده است . هچنین در کتاب سفر نامه ژنرال سرپرسی سایکس نام مود را می بینیم و با مشاهده سفال ها و سایر اشیا در تپه های قسمت شمال مود ودر کنار دشت مزروعی ،مود بین 16-8 هزار سال سابقه تاریخی داشته باشد . ضمناًتنها مدرک مکتوب موجود تاریخی سنگ تعبیه شده در بالای درب حمام عمومی مود که سال 1064قمری را نشان می دهد که مرحوم خالقداد آن را تعمیر کرده.

ویژگی های طبیعی :

پوشش نباتی در مود به خاطر آب و هوای خشک ونیمه خشک بسیار ضعیف بوده و بوته های پراکنده ای از گیاهان مختلف مانند سوسن ،درمنه ،کنگر ،اسپند وجود دارد .

زندگی جانوری: از گذشته های دور تا کنون گاو های بومی ،بز ،گوسفند و الاغ نگهداری می شده هچنین تا دهه های اخیر وجود تعداد زیادی شتر در مود نگهداری می شده که وجود اشتر خان (شتر خانه) در بعضی از منازل موید این مطلب است و حیوانات دیگر وحشی نظیر روباه ،شغال .....و پرندگانی نظیر کبوتر چاهی و قمری ،دم جنبانک،گنجشک .....در منطقه دیده می شود.

آب و هوا:

با توجه موقعیت طبیعی این شهر که از نوع شهر های دشتی و مجاورت آن با دو رشته کوه در شرق وغرب باعث شده که آب وهوای آ ن از نوع نیمه خشک باشد و با توجه به ارتفاع 1850متری از سطح دریا درجه حرارت آن 5-4 درجه از بیرجند سردتر و بارندگی آن هم به مراتب بیشتر از شهر بیرجند می باشد.منابع آبی آن از طریق قنوات پنجگانه به خصوص در بخش کساورزی تامین می شود و آب شرب از طریق چاه های عمیق که از روستای علی آباد در 12کیلومتری غرب این شهر قرار دارد تامین می شود .فاقد رودخانه دائمی می باشد اما دو رود خانه فصلی یکی در شرق که مهمتر و بزرگتر ودیگری در غرب که سر چشمه هر دو آن ها ارتفاعات مهلوجان و دشت موشنگی و استانست و فریز مرغ می باشد وجود دارد . جنس خاک از نوع رسی و از درجه حاصل خیزی بالای بر خوردار می باشد.

صنایع دستی :

اصولاً در نواحی خشک و نیمه خشک ایران علی الخصوص در حاشیه دشت لوت وکویر و فلات مرکزی ایران که بارندگی کم وکشاورزی رونقی ندارد مردم صنایع دستی را مکمل فعالیت های خود قرار داده و ایام بی کاری و تعطیلی کشاورزی به آن می پردازند .صنایع دستی نظیر قالی ،قالیجه ،سفال ....رونق خاصی دارد این مسئله در موداز اهمیت خاصی برخوردار می باشد با توجه به فرهنگ بالای این شهر و تلفیق آن با هنر قالی بافی باعث شده که شهرت جهانی پیدا کرده به طوری که قالی ایران را در بازار های جهانی به خصوص اروپا با نام مود می شناسند .واین قالی با طرح های منحصر به فرد نظیر ریز ماهی (افشان و ترنج ) ،خشتی ،سعدی ، کله اسبی،گل فرنگ بافته می شده و می شود.

وضعیت فرهنگ و بهداشتی :

از نظر فرهنگی ،مود دارای سابقه طولانی بوده به طوری که اولین مدرسه دولتی شهرستان بیر حند در تاریخ هفتم اسفند ماه 1307 در این شهر شروع بکار کرد و از شهرهای سربیشه،نهبندان وروستاهای اطراف پذیرا ی دانش آموز بوده بیش از 140 نفر در مقطع دکترا ،بالغ بر 900نفر تحصیلات عالیه بیان کننده سابقه درخشان فرهنگی این دیار می باشد .از نظر بهداشتی وجود حمام قدیمی (1064قمری)،تاسیس مرکز در مانی در سال 1353-1352 که در حال حاضر با دو پزشک عمومی،کاردان بهداشت دهان ودندان،بخش های آزمایشگاه،اورژانس ،خانه بهداشت دارای سابقه درخشان می باشد.

بناهاو آثار تاریخی و مذهبی :

وجود دو قلعه تاریخی در این شهر تحت عنوان قلعه ی نو و قلعه ی کهنه ،حمام،قبرستان های قدیمی،قلعه ی گبر ها در شمال باختری ،اولین مدرسه مود ،مسجد جامع از بناهاو آثار تاریخی مذهبی این شهر زیبا ودوست داشتنی می باشد.


تقسیمات سیاسی:


از زمان های بسیار دور تا کنون همیشه ودر تمام مقاطع مود نقش سیاسی در منطقه داشته به طوری که در زمان صفویه و نادر شاه بلوک شاه آباد به مرکزیت مود وجود نائب الحکومه در زمان قاجاریه در این شهر ،مرکز دهستان در دوران پهلوی در بخش مرکزی شهرستان بیرجند ارتقاء به بخش در اسفند ماه 1381 ودر تاریخ 22/2/84 رسماً به شهر تبدیل گردیده.

نتیجه :

[مود کلید مشکلات شهرستان بیرجند مرکز استان خراسان جنوبی ]

با معرفی اجمالی شهر مود و آشنایی خوانندگان عزیز با این شهر زیبا به نظر می رسد با توجه به مشکلات شهری شهرستان بیرجند مرکز استان ،این شهر بتواند کلید مشکلات باشد به طوری که اگر مسئولان تصمیم بگیرند و بخواهند با دادن امکانات بیشتر و قابلیت ها و پتانسیل های موجود در این شهر نزدیکی آن به مرکز استان و احداث بزرگراه بیرجند و نهبندان ،برتری آب و هوایی آن نسبت به مرکز استان بتواند جمیعت سر ریز مرکز استان را در خود جا داده و مشکل بخش مسکن و مشکلات دیگر را تا حدودی بر طرف کند. قطعاً با آوردن هر حلقه ای از امکانات حلقه ی دیگری جذب خواهد شد و ما شاهد رشد و توسعه ی شهر مود خواهیم بود. به امید آن روز

شهر من مود