لحیم کاری و وسایل مورد نیاز

تعریف لحیم کاری :

لحیم‌کاری ( Soldering) کاربرد فلز مذاب برای چسبانیدن سطح یک فلز جامد با استفاده از پدیده نفوذ است که به کمک یک محلول شیمیایی عملی می‌شود و برای اتصال فلزها به‌کار می‌رود.

ابزار مورد استفاده :

هویه :

ضروری ترین وسیله در لحیم کاری می باشد و در وات ها و شکل های مختلف ارائه می شودبراي چسباندن دو قطعه بايستي لحيم ذوب شده را در محل مورد نظر قرار دهيم . ذوب كردن لحيم توسط وسيله اي به نام هويه (soldering iron) انجام ميشود. ساده ترين هويه عبارتست از يك دسته و يك نوك مخروطي تيز كه توسط جريان برق(المنت) داغ ميشود.

7 نوع دستگاه برای لحیم کاری :

1- نوع معمول آن است که قلمی (pencil-style soldering iron) می باشد : این هویه دارای رنج وات بین 10 تا 60 وات می باشد . به شخصه با نوع 60 وات اون کار میکنم و کارایی خوبی داره.

2- نوع تفنگی(Soldering gun) : که دارای وات های بیشتر می باشد و به صورت آنی داغ میشود. عکس زیر مربوط به نوع 200 وات می باشد.

هویه تفنگی

3- نوع گازی : در مواردي که برق وجود ندارد مي توان از اين نوع هويه استفاده کرد. جرقه زن هاي پيزوالکتريک گاز را مشتعل کرده و حرارت آن نوک هويه را گرم مي کند. اين هويه داراي توان 80 تا 150وات است و مخزن آن با گاز بوتان پر مي شود. يک مخزن گاز مي تواند تا 180 دقيقه کار کند.

4- هويه ي ساده : که به وسيله ي حرارت چراغ پريموس گاز يا زغال گرم مي شود. که فکر نمیکنم تو الکترونیک کاربرد داشته باشه و چند سال پیش واسه بستن در قوطی حلبی ها استفاده میشد مثل قوطی حلبی پنیر.نمیدونم الان کاربرد داره یا نه.

5- هویه با هوای داغ ( HOT AIR BLOWER ) : این مدلها انواع متنوعی داره که میتونه فقط شامل دستگاه دمنده هوای داغ باشه و یا کنارش یه هویه قلمی هم داشته باشه که در این صورت بهش Hot Air Soldering Station میگن. این ابزار وقتی ارائه شد که کار لحیم کاری به واسه ورود قطعات SMD سخت تر شد.طرز کار دستگاه به این صورته که داخل دستگاه یک واحد تولید هوا بافشار هست تا به جای انتقال گرما به جامد اینکار با هوا انجام بشه تا مثلا آی سی با 100 پایه رو با این روش خیلی راحت میشه لحیم کرد یا تعوبضش کرد. این دستگاه برای هر دو هویه ش قسمت کنترل دما داره و همینطور قسمت کنترل فشار هوای دمیده شده.

6- هویه اینفرارد ( Infrared Soldering Station ) : تکنولوژی ساخت در نسل جدید هیترها (مادون قرمز) دچار تغییر و تحولات عظیمی شده است و میشه گفت که اساس کار این هیترها با نمونه های قدیمی آن زمین تا آسمان تفاوت دارد! در این هیترها گزینه باد (جریان هوا) به کل حذف شده و برای ایجاد گرما از یک نیمه هادی مادون قرمز استفاده شده است. این یعنی اینکه منبع گرمایی دستگاه نور متمرکز شده مادون قرمز است. یک چیزی تو مایه های لیزر، البته با شدت و قدرت کمتر!!! و برای پکیج هایی مانند BGA که پایه ها زیر آی سی هست بسیار مناسب است.در بعضی مدلها قسمت زیری دارای آینه می باشد تا زیر آی سی ها دیده شود.و چیزی در حدود 800 وات توان دارند.همچنین برای افزایش دقت و ظرافت کار میتوان این هیترها را به کامپیوتر (PC) و یا کامپیوترهای قابل حمل (Laptop) وصل نمود و کنترل المان ها و کمیت ها را به کامپیوتر سپرد! در ادامه وجود یک پایه نگهدارنده بسیار ظریف و دقیق باعث گردیده که نتیجه کار بینهایت با دقت و ظرافت بالا همراه شود، به نحوی که کیفیت کار را به نحوه چشم گیری افزایش می دهد. وجود چنین امتیازاتی به تنهایی موجب میشود که مهندسان و تعمیرکاران حرفه ای گرایش روز افزونی در استفاده از این دستگاه پیدا کنند.

7- روش حوضچه قلع روش مونتاژ با وان قلع معمولا برای بردهای یک لایه با چاپ سبز استفاده میشه به این صورت که بعد از این که وان روشن شد وشروع به ذوب کردن شمشهای قلع کرد و خوب گرم شد شما باید اول بردتونو تمیز کنید از ACTIVE FLuX های شوینده استفاده کنید این فلکس ها جرمها و اکسید های روی برد رو میگیرن بعد با فلکس ها ی معمولی تو بازار با پنبه روی سطح مسی مدارت میکشید . حالا شروع میکنید به قطعه چینی بعد خیلی آروم بردت رو از یک سمت وارد وان قلع میکنید در وان حرکت میدی و از طرف دیگر بیرون میارید - یه حالت حلالی تقریبا ایجاد میکنید - بعد شروع به چیدن پایه های اضافی میکنید .البته اگه کارت خیلی زیاد باشه میتونید از دستگاه کف چین برای کارت استفاده کنید که سیمهای اضافه رو با اون قطع کنید . البته اگه مونتاژت زیاده.میتونید بردتم چاپ سبز نزنید که این کار باعث میشه خیلی زود قلعت تموم بشه که به صرفه نیست.و اما برای برد های متالیزه با چاپ سبز : این برد ها حتما باید به روش HOT AIR چاپ شده باشند که وقتی تو وان قلع میرن باعث خرابی و چروک شدن ترکهای مدارت نشن . این بردها به دلیل قلع وسربی که روی پدهاشون دارن خیلی به فلکس احتیاجی ندارن . البته بزنی کارت تمیز تر در میاد.برد های متالیزه بدون چاپ : این بردها نیازی به سیستم HOT AIR ندارن. ولی چون چاپ سبز ندارن مصف قلعشون بالا میره . مخصوصا که کارت پر از پلی گان باشه. -فلاکسی که بعضی از تولید کنندگان مدارچاپی روی بردها استفاده میکنند ،صرفا جهت جلوگیری از اکسید شدن پدها می باشد و در فرایند مونتاژ مدارچاپی نقش بسزائی ندارد.برای اینکه بتوانید عملیات قلع کاری را به خوبی انجام دهید،می بایست از فلاکسهای قلع کاری استفاده کنید این محلولهایه جورائی مثل کاتالیزور میمونند و سه نوع از اونها تو بازار ایران پیدا میشه:الف)فلاکس الکل شور که بعد از عملیات قلع کاری و سرد شدن مدارچاپی بایدسطح قلع کاری شده با الکل ایزو پروپیل شسته شوند. ب)فلاکس آب شور که به اون هم بعد از قلع کاری باید با آب شسته بشه البته باید مراقب باشید که قطعه ای نداشته باشید که اب خرابش کنه ج)فلاکس No clean این فلاکس غیر قابل شستشو نیست در واقع اصلا نیازی به شستشو ندارد.از لحاظ کیفیت قلع کاری و تمیزی کار هم به ترتیب نوشتم یعنی مورد اول بهترینشونه.2-مدت زمان غوطه وری مدارچاپی در حوض قلع 3-2 ثانیه کافیه3-برای انجام عمل قلع کاری، سطحی رو که قراره قلع کاری بشه از یک طرف با شیب 30 درجه وارد حوض قلع کرده و با همان شیب هم خارج کنید.4-دمای مناسب قلع کاری 230-220 درجه میباشد(سعی کنید حوضچه های قلعی که دارای ترموستات و نشانگر دیجیتال هستند استفاده کنید.5-قبل از عملیات قطعه چینی پایه های قطعات را با دستگاه های فرمینگ قطعات خم کرده و تا 1 سانتی متر کوتاه کنید این عمل علاوه بر اینکهاز اتصال پایه ها و مصرف قلع اضافی جلوگیری میکند ،عملیات قطعه چینی را تسریع و تسهیل میکنه.6-برای چیدن پایه های اضافی بعد از مونتاژ می توانید از سیم چینهای بادی هم استفاده کنید اما اگر توانائی هزینه کردن رو دارید بهتره که از دستگاهlead cutter wire یا به قول دوست عزیزمون کف چینی استفاده کنید اما خواهش میکنم از دستگاه های غیر استاندارد و من در آوردی استفاده نکنیدخطر قطع شدن انگشتهای دست یه خطر جدیه(البته خدا نکنه)7-نکات مهم:الف-بهتر است بعد از فلاکس زنی و قبل از عملیات قلع کاری یک مرحله پیش گرم هم داشته باشیدب-روش فلاکس زدن هم مٍثل روش قلع کاری میمونه(غوطه ور کردن از یک طرف با شیب 30 درجه و خروج از طرف دیگر با همان شیب)ج-بعضی ها در هنگام فرمینگ و کوتاه کردن پایه ها انقدری کوتاه میکنند که بعد از عملیات قلع کاری نیازی به سیم چینی مجدد ندارند. اینجوری یه مرحله حذف میشه ولی قطعه گذاری کندتر و مشکلتر میشود.د-انبر نگهدارنده مدارچاپی برای عملیات قلع کاری رو میتوانید با ورق استیل نگیر (جذب اهنربا نشود) خودتون درست کنید ولی آماده اون هم هست.ذ-برای قسمت قطعه گذاری حتما از یک ریل که بتونید بردها رو به صورت کشوئی در اون حرکت بدهید ،استفاده کنید.در ابتدای این ریل از قطعات خوابیده مثل مقاومت و دیود شروع کنید بعد به ترتیب قطعات بزرگتر.ر-از اونجائی که سرعت قلع کاری از سرعت قطعه چینی بیشتر میباشد بهتر است از یک انبار یا رک جهت چیدن بردها و انبار آنها قبل از عملیات قلع کاری استفاده کنید.1-حتما بالای حوضچه قلع یک تهویه مثل هود درست کنید،که دود و بخارهای متصاعد شده از تبخیر فلاکس ،در محیط نباشد.2-سعی کنید از قلع بدون سرب استفاده کنید،همه میدونیم سرب جزء فلزات سنگین و قانون منع استفاده از اونها سالهاست در کشورهای پیشرفته رعایت میشه استانداردROHS3-قلع و یا قلع-سرب مذاب در مجاورت هوا سریعا اکسید میشوند،لذت جهت قلع کاری بهتر زمانی که این اکسید کدر را دیدید سطح حوضچه را برای جمع کردن این اکسید ها با یک کارتک چوبی(MDF(جارو کنید.بهد از هر 20 ثانیه یکبار.این اکسید را در گوشه وان جمع کرده و بعد از اتمام قلع کاری آن را در یک ظرف نگهداری کنید تا بعدا بتوانید آن را به عنوان ضایعات فلزی بفروشید.

انواع صنعتی دستگاه

نوع شخصی و خانگی

نحوه ورود و قرارگیری برد

نحوه عملکرد دستگاه

سیم لحیم ( SOLDER WIRE ):

يكي از موضوعات مهم در صنعت برق و الكترونيك لحيم كاري است .ماده اتصال دهنده ، كه آلياژي از فلز قلع و سرب است را لحيم مي نامند . چنانچه بر روي قرقره لحيم نگاه كنيد دو عدد بر روي آن نوشته شده است بطور مثال 60/40 اين به ان معنا است كه لحيم فوق داراي 60 درصد قلع و 40 درصد سرب مي باشد.بهترين لحيم براي كارهاي الكترونيكي لحيمی است كه 63% قلع و 37% سرب دارد .سیم لحیم دارای قطرهای مختلف هست که بسته به ظرافت کار شما تغییر میکنه.متداول ترین نوع آن 0.8 میلی متر است. سیم لحیم های مرغوب برای اتصال بهتر دارای FLUX میباشند ( درباره FLUX توضیح داده خواهد شد)کاربرد سیم لحیم در لحیم کاری با هویه های قلمی و تفنگی میباشد.سعی منید از نوع قرقره ای استفاده فرمایید کیفیت بالاتر و قیمت تمام شده پایین تر ویژگی این نوع میباشد.

***لطفا در هنگام لحیم کاری مراقب بخارات و دود ناشی از لحیم کاری باشید و آن را تنفس ننمایید.***

خمیر قلع (SOLDER PASTE ) :

خمیری خاکستری و چسبناک و حاوی ماده FLUX برای لحیم کاری بهتر.این ماده در هنگام لحیم کاری قطعات SMD به طرز شگفت انگیزی کار را راحت میکند.برای استفاده از این خمیر نیاز به دستگاه HOT AIR خواهیم داشت تا این خمیر را ذوب کند. به دلیل چسبندگی زیاد این ماده توصیه میشود از ابزارهایی مانند سرنگ و دستگاههای مورد استفاده دندانپزشکان برای تزریق خمیر استفاده شود.این خمیر در بسته بندی های مختلف عرضه میشود :

1- ارائه شده در ظرف

2- ارائه شده در پکیج سرنگی ( توصیه میکنم اگه پیدا کردین این نوعشو بگیرین)

شمش قلع ( SOLDER ROD ) :برای استفاده در روش حوضچه ( حمام ) قلع استفاده میشود.

فلاکس ( FLUX ):

یک پاک کننده شیمیایی می باشد که از انواع متداول آن میتوان به موارد زیر اشاره کرد : 1- آمونیم کلراید و ROSIN ( از رزین بدست میاید ) برای لحیم کاری با قلع2- کلرید روی و هیدروکلریک اسید برای لجیم کاری آهن گالوانیزه و مواد حاوی روی3- کلرید سدیم و کلرید پتاسیم و سدیم فلوراید که در ریخته گری برای از بین بردن ناخالصی از فلزات غیر آهنی مذاب مانند آلومینیوم ، و یا برای اضافه کردن عناصر دلخواه از قبیل تیتانیوم استفاده می شود.و اما در برق: این ماده برای راحت کردن لحیم کاری به کار میرود و به سه صورت مایع ، ژله ای و خمیری فروخته میشود.و سه کار انجام میدهد :اکسیدهای ایجاد شده در برد را پاک می کند. ایجاد چسبندگی بین قطعه و برد میشود تا مثلا هنگام لحیم کاری یک آی سی SMD چند صد پایه قطعه از جایش تکان نخورد.باعث میشود تا قلع به صورت کروی دربیاد و در حوالی PAD جمع شود این عمل باعث میشود تا بین PAD ها اتصالی ایجاد نشود.

نوع مایع

نوع خمیری

نوع ژله ای

نوع ماژیکی

فلاکسی که بعضی از تولید کنندگان مدارچاپی روی بردها استفاده میکنند ،صرفا جهت جلوگیری از اکسید شدن پدها می باشد و در فرایند مونتاژ مدارچاپی نقش بسزائی ندارد.برای اینکه بتوانید عملیات قلع کاری را به خوبی انجام دهید،می بایست از فلاکسهای قلع کاری استفاده کنید این محلولهایه جورائی مثل کاتالیزور میمونند و سه نوع از اونها تو بازار ایران پیدا میشه:الف)فلاکس الکل شور که بعد از عملیات قلع کاری و سرد شدن مدارچاپی بایدسطح قلع کاری شده با الکل ایزو پروپیل شسته شوند. ب)فلاکس آب شور که به اون هم بعد از قلع کاری باید با آب شسته بشه البته باید مراقب باشید که قطعه ای نداشته باشید که اب خرابش کنه ج)فلاکس No clean این فلاکس غیر قابل شستشو نیست در واقع اصلا نیازی به شستشو ندارد.از لحاظ کیفیت قلع کاری و تمیزی کار هم به ترتیب نوشتم یعنی مورد اول بهترینشونه.

لحیم کاری و وسایل مورد نیاز

مطالب مشابه :

لحیم کاری

لحیم کاری و وسایل مورد نیاز

آموزش حرفه ای تعمیر ECU و کیلومتر

بلوکهای شیشه ای

یک آزمایشگاه کوچک الکترونیک بسازیم

آشنایی با ابزارهاو وسایل مورد نیاز برای سیم کشی

پرسش و پاسخ های مفید در مورد کشت قارچ

پرسش و پاسخ های مفید در مورد کشت قارچ

قطعات الكترونيكي