معرفی دکتر مهدی حمیدی شیرازی

دکتر مهدی حمیدی شیرازی نوای نیوبلاگ گروه آموزشی زبان و ادبیات فارسی امارات متحده عربی(دبی) صفحه اصلی| عناوین مطالب| تماس با من | قالب وبلاگ| پروفایل معرفی دکتر مهدی حمیدی شیرازی دکتر مهدی حمیدی شیرازی

من آن آسمانی سروش خدایم
که فخری به حوا و آدم ندارم
مسیحای مریم شناسد به معجز
کمی از مسیحای مریم ندارم
سخندان شناسد که من اوستادم
که استادی کس مسلم ندارم
به سحر سخن راه اعجاز پویم
بسی گویم و ژاژ و درهم ندارم
به هر سبک و هر بحر و هر شیوه گفتم
که دانند همتا و همدم ندارم
همه شاهکار است گفتارهایم
به اندیشه و لفظ ماتم ندارم
سخن هر چه گفتم همه نغز گفتم
شکرهای آلوده باسم ندارم
"دکتر حمیدی"

زندگی نامه

دکتر مهدی حمیدی از شاعران بنام و چهره های درخشان ادبیات معاصر ایران است. وی در سال 1293 شمسی در شیراز پا به عرصه وجود گذاشت. پدرش مرحوم سید محمد حسن ثقة الاسلام از بازرگانان معروف شیراز بود که در دوره های اول مجلس شورای ملی، از آن شهر به نمایندگی مجلس انتخاب گردید.

مادرش بانو سکینه آغازی یکی از زنان دانشمند و تربیت شده و اصیل بودکه خود شاعری سخن سنج به شمار می رفت. وی در حدود چهل سال قبل که فرهنگ ایران و مخصوصاً تعلیم و تربیت دوشیزگان با مخالفت های زیادی مواجه بود در شیراز به تأسیس مدرسه ای به نام "عفتیه "که در حقیقت مادر تمام مدارس دخترانه فارس محسوب می شود، همت گماشت.

دکتر حمیدی بیش از دو سال و نیم نداشت که پدرش درگذشت و تربیت او به مادرش محول شد. تحصیلات ابتدایی رادر مدرسه شعاعیه و دوره متوسطه در دبیرستان سلطانی شیراز به پایان رسید و در سال 1313 برای ادامه تحصیلات به تهران آمد به دانشسرای عالی داخل شد و به سال 1316 در رشته ادبیات فارسی با رتبه اول به اخذ لیسانس نائل گردید.
حمیدی پس از اخذ لیسانس به کارمندی فرهنگ در آمد و برای انجام خدمت سربازی به تهران مراجعت کرد و به دانشکده افسری واردشد و یک سال بعد با درجه ستوان دومی برای خدمت افسری به شیراز برگشت.
او در سال 1325 از دانشگاه تهران در رشته زبان و ادبیات فارسى موفق به اخذ دکترا و در رشته الهیات به تدریس مشغول شد.

در دوران معلمى عاشق یکى از دانش‏آموزان خود شد و غزل معروف «گر تو شاه دخترانى من خداى شاعرانم» را سرود که نام حمیدى را بر سر زبان‏ها انداخت.
این حادثه که منجر به ناکامی شد، کتاب های "عشق دربه در" و "اشک معشوق" را که محصول این عشق سوزان اوست به وجود آورد. کتاب های "پس از یک سال" و "سبکسری های قلم"نیز در این مدت منتشر شد.

اولین مجموعه شعرش را در سال 1321 با عنوان «از یاد رفته» منتشر کرد که تماماً در قالب غزل بود.
حمیدى شاعرى بود که در جبهه ی مخالف نیما یوشیج و نوگرایان ایستاد و در پایان سال 1321 دومین دفتر شعرش را به نام «عصیان» به دست چاپ سپرد.
حمیدى در سال 1324 قصیده «مصاحبه با نیما پیشواى نوپردازان» را منتشر کرده بود که در جبهه شعرای کلاسیک و مخالفان نیما یوشیج او را در صف اول قرار داد. او بعد از شهریور 20 با قصاید حماسى‏وار پیرامون شرایط نابسامان سیاسى و اجتماعى ایران و در حمله به اشغالگران بیگانه و جدایى خواهان آذربایجان، مورد توجه خاص و عام واقع شد و به او لقب «شاعر ملى» داده بودند.

در همین سال مجموعه اشعاری به نام "شکوفه ها" را انتشار داد و عده ای از شعر شناسان با انتشار این دیوان ظهور شاعری بزرگ را مژده داده اند.

پس از آثار مزبور "شاعر در آسمان" و "فرشتگان زمین" و "عصیان" که در حقیقت متمم دیوان اشک معشوق است به وسیله دکتر حمیدی انتشار یافت.
مجموعه این آثار که نظم و نثر را به منتها درجه دلفریبی و زیبایی رسانده بود از عموم نقاط ایران چشم ها را به شیراز مهد سعدی و حافظ متوجه ساخت .
«شکوفه‏ ها و نغمه‏ هاى جدید» و «سال‏هاى سیاه» شامل اشعار وطنى و سیاسى- انتقادى، «پس از یک سال» و «اشک معشوق» شامل اشعار عاشقانه که همچنان تجدید چاپ مى‏شود، «ده فرمان» و «طلسم شکسته» عناوین بخشى از آثار اوست.

حمیدى در حوزه ترجمه نیز گاه گاهى فعال مى‏شد و حاصل آن قطعه «زمزمه بهشت» مجموعه شعرى از کنستانتین دینالد و رمان «ما و شش پنى» از سامرست موام بود، این اثر بعدها با عنوان «ماه و شش پشیز» توسط پرویز داریوش به فارسى برگردانده و منتشر شد.
دکتر حمیدى بعد از انقلاب اسلامى نیز کتاب‏هاى «شعر در عصر قاجار» و «فنون شعر و کالبدهاى پولادین آن» را منتشر کرد و کتاب «دریاى گوهر» سه مجلد از مجموعه بهترین شاعران و نویسندگان معاصر جهان را که در سال‏هاى قبل از انقلاب ترجمه و منتشر کرده بود، تجدید چاپ نمود

دکتر حمیدى در تیرماه سال 1365 چشم از جهان فرو بست و در حافظیه شیراز به خاک سپرده شد.

سیری در اشعار

به طور کلی آثار حمیدی از دو نوع شعر تشکیل شده است، یکی اشعار تقلیدی و دیگری ابتکاری.
اشعار تقلیدی حمیدی به سبک ترکستانی است و از شعرای متقدم پیروی می کند و در این میان به فردوسی و فرخی و منوچهری و مسعود سعد ارادت بیشتری دارد.

حمیدی حال و طراوتی را که در سخنان فرخی است با سوز و گداز کلام مسعود می آمیزد و تار و پودشان را از دل خود می گیرد و بیانات خویش را چنان موثر و دلنشین ادا می کند که در موقع خواندن به قول نظامی عروضی: "وقت باشد که از اشعار او موی بر اندام بر پای خیز دو جای آن بود که آب از چشم برود."

روی هم رفته سخنان حمیدی پر طراوت، روان، جاندار، دلنشین و گوش نواز است و همه وقت یک آهنگ و موسیقی مخصوص با خویش دارد؛ و مثل این است که موسیقی آن نیز در خود شعر تعبیه شده و به همراه آن نواخته می شود.

او در تجسم مناظر و حالات مختلف بسیار تواناست، شبهای هجر، روزهای انتظار، دقایق وصل و لحظات وداع را با رموز عاشقی و جفاکاری به طوری وصف می کند، که خواننده به جزئیات مشاهدات و مقاصد او آشنا می شود و تمام مناظر را پیش چشم می بیند.

معرفی آثار

آثار منظوم:

شکوفه ها- پس از یک سال- اشک معشوق- سالهای سیاه- زمزمه بهشت- طلسم شکسته- ده فرمان

آثار منثور:

سبکسریهای قلم- عشق دربدر(3 جلد)- شاعر در آسمان فرشتگان زمین- عروض حمیدی (درباره فن عروض و شامل عقاید شاعر درباره این فن)

تألیفات:

دریای گوهر(3 جلد)- بهشت سخن (2 جلد)- شاهکارهای فردوسی

ویژگی سخن

حمیدی از میان شعرای کهن بیشتر به سبک ناصر خسرو متمایل است؛ با این فرق که شعر حمیدی از مشکلات و پیچیدگی های آن شاعر بزرگ دور است. زبان شعر این شاعر، بسیار ساده تر و لطیف تر و نیز مضمون شعر او نیز با شعر ناصر خسرو و بسیار متفاوت است. حمیدی از شعرای سبک موسوم به "سبک عراقی" از جمله نظامی گنجه ای نیز تاثیر بسیار پذیرفته است اما در کل باید او را بیشتر شاعری غنایی و بعد از آن موضوعات شعر او را بیشتر سیاسی، اجتماعی و وطنی دانست.

حمیدی هیچ علاقه ای به کار و سبک شعر نیما نداشت و با آن به شدت مخالف بود، چنانکه در زمان حیاتش سرزنش های بسیاری از طرفداران سبک نیمایی شنید.

مرحوم دکتر غلامحسین یوسفی در "چشمه روشن" درباره حمیدی می گوید: "شاعری است سریع التأثیر و آتشین طبع و نستوه و با واکنش های روحی شدید در برابر هر چه بر او می گذرد.از عشق و دوستی و محبت یا بی وفایی و مخالفت گرفته تا موضوعات اجتماعی.
این حالات و تجربه ها در شعرهای متنوع او جلوه گر است. به علاوه آنچه را نیز در بیان احوال درونی انسان و مسایل و مصائب بشری سروده و رنگ حکمت و اندیشه ورزی دارد باید بر این مجموعه افزود خاصه که آثاری است ژرف و پرمعنی در مجموعه آثار او برخی اشعار برجسته نظیر در امواج سند، بت شکن بابل، مرغ سقا، معنای عمر، جام شکسته و امثال آنها کم نیست".
نمونه ای از اشعار
قوی زیبا
شنیدم که چون قوی زیبا بمیرد ----- فریبنده زاد و فریبا بمیرد
شب مرگ تنها نشیند به موجی ----- رود گوشه ای دور و تنها بمیرد
در آن گوشه چندان غزل خواند آن شب----- که خود در میان غزل ها بمیرد
گروهی برآنند کاین مرغ شیدا----- کجا عاشقی کرد آن جا بمیرد
شب مرگ از بیم آن جا شتابد----- که از مرگ غافل شود تا بمیرد
من این نکته گیرم که باور نکردم ----- ندیدم که قویی به صحرا بمیرد
چو روزی ز آغوش دریا برآمد ----- شبی هم در آغوش دریا بمیرد
تو دریای من بودی آغوش واکن ----- که می خواهد این قوی زیبا بمیرد
شعر موسی

چون که خود را دید در خورد ندا

عشوه آغازید موسی با خدا

آینه، خورشید را در پیش دید

آن جهان نور را در خویش دید

پای بیرون کرد از حدّ گلیم

رخصت دیدار می جوید کلیم

سیل عشقش کند بنیان دها

گفت :«ای از چوب کرده اژدها

آسمان ها گشت و موسی پیر گشت

موی مشکینش به خدمت شیر گشت

گر چه خارا موم شد در مشت او

رفت از فرمان او انگشت او

از تو در دل صد غم کاریش هست

جای آن کز خاک برداریش هست

کودکی بودم به آب انداختیم

محبسی بر موج دریا ساختیم

پیش فرعونم به آتش توختی

خود از آن آتش زبانم سوختی

پس به چوپانی بریدم از کسان

خانه کردم زیر بال کرکسان

گوسفندان را به صحرا هی زدم

آتشی از دردها در نی زدم

نان خشکی جام آبی داشتم

آفتاب و ماهتابی داشتم

خود تو می دانی که در آن بی خودی

سهمگین بانگی برآمد ایزدی

خاست آوایی، فضایی تار شد

برق زد دستی عصایی مار شد

گشت چوپان بچه از پیغمبران

گوسفندانش بدل شد با خران

هر شب از دریا غلامک آب برد

و آ[رش دریای بی پایاب برد

هان! ز جا برخیز و نیش مار کَش

ببر سوزن خورده را تیمار کش

موسم زرع است، گاوان پیش کن

این دو کف خاک جهان را خیش کن

بندگان را وارهان از بندگی

مردگان را ده صلای زندگی

در شکن اهرام جفت و طاق را

آتش افکن تخته و شلاق را

اشک خون بر تشت مردم تاب ریز

لشکر فرعون را در آب ریز

دیو خویان را دوای درد باش

چون ددان یک عمر صحرا گرد باش

کیمیا کردن به قارون یاد ده

رنج خود از گنج او بر باد ده

سامری را علم و فن تعلیم کن

زآنسپس گوساله را تعظیم کن

وای از این احکام جان فرسای تو

مرد از پیغمبری موسای تو

تو در اینان چیزکی کم ساختی

جان غول و جلد آدم ساختی

گر توانم کوه پیش و پس کنم

کی توانم ناکسان را کس کنم؟

وه ز اسراییل و فرزندان وی

زود برّ و دیر پیوندان وی

شصت ساله مردم شش ساله شان

گاو ریشان کم از گوساله شان

تا دمی موسای تو زایشان جداست

باز هم گوساله شان جای خداست

تا تو را خلق جهان این مردم اند

در جهان موسی و جز موسی گم اند

هر چه از این بیش جان کندم بس است

بس بود یک حرف گر پیشت کس است

آن که شد از نیل با نیروی تو

آرزویی دارد اینک روی تو

پشت دو تا کرد و گرم و سرد دید

درد دید و درد دید و درد دید

جز تو از هر دیدنی سیریش ماند

حسرت وصل و غم و پیریش ماند

وا رهان از خویش و آزادیش ده

غرقه کن در خویشتن شادیش ده»

بود این آوازها در نای او

ناگهان لرزید زیر پای او

پیش چشمش برقی از آن دور زد

سیل نوری آمد و بر طور زد

آسمان ها پر ز رعد و برق شد

کوه در هم ریخت، موسی غرق شد

کس نمی داند که در آن بی خودی

چه ز نیکی دید یا چه از بدی؟

روز سوّم کآفتاب از کوه ریخت

صبح دم بر آن تن بشکوه ریخت

جست از جا آفتاب خاوری

جزم در اندیشه ی پیغمبری

موی ها ژولیده ، در هم ریخته

اشک شادی از مژه آویخته

روی خاک آن چهره ی خندان کشید

داشت نان خشکیده ای ، دندان کشید

بوسه زد بر آن عصای ظلم سوز

ره به خلق آورد دوشادوش روز

دکتر مهدی حمیدی شیرازی