معاینات دوره ای در محیط کار و معاینه های پزشکی در صنعت و هدف از انجام معاینات پزشکی افراد شاغل

مقدمه
یکی از مهمترین و اساسی ترین برنامه های پیشگیری از بروز بیماریها و حوادث ناشی ازکار  در هرکشوری که به عضویت سازمان  بین المللی کار و بهداشت جهانی درآمده انجام معاینات پزشکی جهت افراد شاغل میباشد .  در کشور ایران سازمان تامین اجتماعی به عنوان مهمترین و عظیم ترین سازمان حمایت کننده از نیروی کار و تولید در برابر آسیبهای گوناگون ازجمله آسیبهای ناشی از ابتلا به بیماریها و حوادث ناشی از کار قانونا موظف شده تا تسهیلاتی  را جهت ارائه خدمات مربوط به معاینات پزشکی شاغلین بیمه شده در مجموعه کلینیکهای طب کار ایجاد نماید در معاینات پزشکی شاغلین اهداف متعددی دنبال میشود که مهمترین آنها بخصوص برای کارفرمایان و سازمانهای بیمه گر عبارتند از :
   در معاینات پیش از استخدام : اطمینان یافتن از اینکه فرد استخدام شده از نظر جسمی و روانی برای کار مورد نظر مناسب میباشد ( ماده 90 قانون تامین اجتماعی ( 

به کار گماردن کارگران در مشاغلی که متناسب با ظر  فیتهای جسمی و روانی آنها باشد در معاینات ادواری – اختصاصی و ....: اثبات وجود یا عدم وجود  اثرات احتمالی ناخوشایند کار بر سلامت فرد که  در آینده ممکن است منجر به ازکارافتادگی شاغل و ادعای خسارت توسط وی یا سازمان بیمه گر گردد.  هدف :به منظور شناسایی و پیشگیری از بیماریهای حر فه ای است

بیماریهایی که به واسطه نوع شغل در افراد ایجاد میگردد مثل انواع خاصی از سرطانها اکثرا علی رغم صرف هزینه های هنگفت متاسفانه غیر قابل درمان هستند ودرهنگام شروع علائمی ندارند و تنها از طریق معاینات و گاهی با یک آزمایش بسیار ساده و کم هزینه میتوان به وجود آنها پی برد و از پیشرفت آنها جلوگیری کرد.

مهمترین اهداف معاینات پزشکی پیش از استخدام عبارتند از :
     تعیین استعداد و توانائی جسمی و ذهنی فرد برای کار مورد نظر
     تشخیص بیماریهاو درمان آنها قبل از اینکه منجر به ناتوانی فرد شود
     حفظ سلامت سایر کارکنان و حتی افراد جامعه ( درصورت واگیرداربودن بیماری )
   تعیین نوع نواقص اولیه و ثبت در پرونده با اهداف مختلف بسته به حمایتهای سازمانهای بیمه گر

معاینات ادواری در واقع حکم مهر تائید بر معاینات پیش از استخدام دارد . چنانچه اولین علائم بروز بیماریها( اعم از شغلی و غیر شغلی ) نمایان شود طی انجام معاینالت ادواری (حداقل سالی یکبار) میتوان با صرف کمترین هزینه جلوی پیشرفت بیماری را گرفت و سلامتی شاغل را تضمین کرد.
ازاین منظر معاینات ادواری نوعی بیمه عمر تلقی میگرددکه از بروز ازکارافتادگی های پیش از رسیدن به سن بازنشستگی در نیروی کار و تولید کشور جلوگیری میکند.
اهداف معاینات ادواری بدین شرح میباشند:
   تشخیص و درمان به موقع بیماریها و عوارض ناشی از کار ( مثل تشخیص و درمان دردهای کمری پیش از مزمن شدن و آسیب زدن به دیسک و انجام عمل جراحی پرهزینه و اغلب بی نتیجه (

 توصیه برای تغییر شغل و یا محدود کردن کار درافراد بیمار
     جلوگیری از انتقال بیماریهای واگیر دار
   پیشگیری از بروز بیماریها و عوارض ناشی از کار در کارکنانی که شغل مشابه دارند.
     انجام مطالعات و کارهای پژوهشی برروی عوامل زیان آور محیط کار
     ارزشیابی و تعیین میزان کارآئی روشهای کنترلی عوامل زیان آور محیط کار

 معاینات ادواری زمانی سودمند و قابل استناد هستند که توسط گروه پزشکی دارای مهارت و تجربه کافی در زمینه طب کار انجام گیرد.
بدین منظور توصیه میگردد معاینات ادواری ترجیحا توسط "پزشک متخصص طب کار" و در نبود وی توسط "پزشک عمومی دوره دیده طب کار " انجام گیرد

روشهای اجرائی :

1.    بازدید از کارگاهها و کارخانجات و اعلام نواقص به کارفرمایان جهت بهسازی محیط کار

2.    انجام معاینات شاغلین

3.    شناسایی، آرزیابی،اندازه گیری عوامل زیان آور فیزیکی، شیمیایی

مراقبت پزشكي 

اوشا معمولا" نيازمنديهاي پيشرفته اي براي مراقبت پزشكي است موقعي كه اين نيازمنديها انتشار ميابند خوانندگان مي بايست جهت اطلاعات تكميلي به آنها مراجعه نموده و معين نمايند كه كارگراني كه در مواجهه با آلاینده محیط کاربه چه مراقبتهاي پزشكي نياز دارند.

پايش پزشكي 

كارگراني كه در معرض مخاطرات شيميايي قرار دارند بايد طبق برنامه سيستماتيك پايش پزشكي كه هدف آن پيشگيري از جراحات و بيماري هاي شخصي است پايش شوند . اين برنامه بايستي شامل آموزش كارفرما و كارگر در مورد شرح مخاطرات كار ،  كشف زود هنگام اثرات مضر آن بر روي سلامتي ، و ارجاع كارگران براي تشخيص و درمان باشد . در صورت وقوع بيماري يا ساير اثرات زيان آور كار بر روي سلامتي بايد سريعا" ارزيابي راجهت اجراي روشهاي پيشگيرانه اوليه انجام داد( پايش هاي بهداشت صنعتي ، كنترلهاي مهندسي ، لوازم حفاظت فردي ).

يك برنامه پايش پزشكي بايستي تكميل گردد و قابل جايگزيني با روش هاي ديگر نمي باشد . ارزيابي هاي پزشكي  براي شناسايي و كنترل اثرات محيط كار بر روي سلامتي بايد انجام شود 1ـ  قبل از معرفي به كار پرسنل (جايگزيني) و 2 ـ به صورت دوره اي در خلال اشتغال وي و 3ـ هنگام تغيير شغل يا اتمام كار يا قرارداد .

مراقبتهاي پزشكي براي بيماريهاي تنفسي بايستي بر اساس اصول و روشهاي جامعه قفسه صدري آمريكا هدايت شوند.

- معاينات پزشكي دوره اي

- مذاكره با كارشناس بهداشت حرفه اي و معاينات باليني بايد با فواصل منظم در طول دوره استخدام طبق يكي از استاندارد هاي محلي ، ايالتي يا فدرال قابل اجرا انجام شود ، اگر استانداردي موجود نبود و مخاطرات در حد مينيمم بود بايد معاينات با فواصل 3 تا 5 سال يا با توجه به توصيه يك پزشك طب كار با تجربه انجام گردد . اگر علائم مربوط به مواجهه با آلاینده در كارگر تشديد شد ، انجام معاينات پزشكي ضرورت دارد .

ـ ارزيابي هاي پزشكي پاياني

بررسي و مذاكره درباره تاريخچه پزشكي ، محيطي و حرفه اي ، معاينات باليني و تست هاي آزمايشگاهي و فيزيولوژيكي منتخب كه هنگام قبل از استخدام انجام شده بايستي در هنگام تغيير شغل يا پايان قرارداد براي تعيين وضعيت سلامتي كارگر در هنگام پايان استخدام وي نيز تكرار گردد. هر گونه تغييرات در وضعيت سلامتي كارگر بايستي با شاخص هاي سلامتي جمعيت مرجع مقايسه گردد.

اهداف اصلی معاینات دوره ای

•         کشف شاغلین مشکوک به بیماری های ناشی از کار در مراحل اولیه و قابل کنترل و جلوگیری از پیشرفت آنها به سمت ناتوانی

•         تناسب پزشکی ( جسمانی وروانی ) در شاغلین بیمار با روش های مناسب درمانی، پیشگیرانه و مداخله ای در محیط کار

پیش نیازهای هدف اول
(کشف شاغلین مشکوک به بیماری های ناشی از کار

•         . شناسایی عوامل زیان آور شغلی در هر شاغل-1

–       نوع مواجهات

میزان مواجهه

–       راه مواجهه یا جذب

–       مدت مواجهه روزانه

•            راهکار:

–       شناسنامه اطلاعات بهداشت حرفه ای شغل

–       نتایج پایش عوامل زیان آور

2. تدوین راهنمای معاینات شغلی برای هر شغل با توجه به بیماری های شغلی قابل انتظار در هر شغل

–       - نکات مهم در شرح حال

–       - نکات مهم در معاینه فیزیکی

–       - آزمایشات و پاراکلینیک لازم

رعایت نکات ضروری در انجام معاینات  دوره ای

•         تکمیل صحیح و کامل جدول اطلاعات بهداشت حرفه ای شغل فعلی بر اساس شناسنامه شغل و نتایج پایش ها و جدول سوابق شغلی

•         شناسایی و اندازه گیری مواجهات زیان آور هر شغل

•         تدوین راهنمای معاینات برای تمام مشاغل واحد صنعتی با توجه به خصوصیات مواجهه ای شغل

•         در صورت وجود هر یافته غیر طبیعی که شک به بیماری ناشی از کار را تقویت می کند ارجاع طبق آیین نامه ضروری است

در پایان معاینه دوره ای هر واحد صنعتی اعلام خلاصه نتایج نهایی بویژه فرم شماره یک ( موارد مشکوک به بیماری شغلی ) در دو نسخه به مرکز بهداشت و کارفرما ضروری است

............................................................................................................................................

 معاینه های پزشکی در صنعت

معاینات پزشکی کارگران یکی از موارد مهم و از اساسی ترین برنامه های بهداشت حرفه ای بوده و منظور از معاینه های پزشکی ،تعیین اندازه ی سلامت کارگران ، تشخیص و درمان به هنگام بیماری ها ، برگزیدن کارگران مناسب برای شغل های گوناگون ، همسازی وضع کارگر با کاری که انجام می دهد و سرانجام جلوگیری از رخداد حوادث و پیشگیری از بیماری های شغلی و غیر شغلی است

هدف از انجام معاینه های پزشکی در صنعت :

1.     یافتن اطمینان از اینکه ، فرد برای کار مورد نظر مناسب است

1.     جستجوی اثرات احتمالی ناخوشایند کار بر سلامت فرد

مهم ترین معاینه های معمول در بهداشت حرفه ای :

1.     معینا ت پیش از استخدام

2.     معاینات دوره ای

3.     معاینات اختصاصی

4.     معاینات به هنگام تغییر شغل

5.     معاینات به هنگام باز گشت به کار

6.     معاینات کارگران در زمان بیماری

7.     معاینات معلولین و تعیین توان کاری آنان

معاینات پیش از استخدام :

با توجه به اینکه ، انتخاب کار ، به اندازه توان ، قابلیت ، ذوق و آمادگی کارگر بستگی دارد و برگزیدن مناسب تا حدودی زیاد سلامت کارگر را فراهم کرده و در ضمن سبب افزایش بازده کار نیز می گردد امروزه معاینه های پیش از استخدام از اهمیت بسیار برخوردار است . همخوانی رضایت بخش با کار ، به ویژه برای جوانانی که برای نخستین بار به کار مشغول می شوند بسیار مهم است . زیرا اگر در کار نخست ، همخوانی رضایت بخش به دست نیاورد ، همسازی ایشان با کارهای بعدی به اشکال دچار خواهد شد .

مهم ترین هدف های معاینه های پزشکی پیش از استخدام :

1.     تعیین استعداد و قابلیت های فرد برای کار مورد نظر

2.     تشخیص بیماری ها و درمان آنها

3.     حفظ سلامت دیگر کارگران

4.     تعیین بیماری ها و نواقص پیشین متقاضی و ثبت در پرونده پزشکی

5.     کشف بیماری های سرایت کننده کارگر و جلوگیری از پخش آنها

6.     تعین لزوم دفعات و فاصله های معاینه های بعدی

مراحل معاینه های پیش از استخدام :

الف - شرح حال متقاضی : شامل پیشینه فردی ، بیماری های پیشین ، ناراحتی های عصبی و روانی ، اعتیاد و...

ب - معاینه ی بدنی:شامل معاینه های عمومی دستگاه های قلب و عروق ، شش ، اعصاب ، کلیه ، چشم و گوش وغیره

 ج – بررسی های آزمایشگاهی : در برخی زمان ها لازم است از داوطلب آزمایش هایی مانند آزمایش خون ، اندازه قند ادرار ، آزمایش اعتیاد ، پرتو نگاری از شش و ستون فقرات و نوار قلب انجام پذیرد .

معاینه های دوره ای و هدف های آن :

معایناتی هستند که در دوره های زمانی خاص با فاصله های معین جهت نیل به اهداف زیر صورت می گیرد :

1.     تشخیص زود رس بیماری ها و عوارض ناشی از کار

2.     درمان به هنگام و جلو گیری از بیماری های شغلی

3.     پیشنهاد برای تغییر شغل و یا محدود ساختن کار کارگران بیمار

4.     جلوگیری از انتقال و پخش بیماری های واگیر

5.     پیشگیری از بروز بیماری های حرفه ای در افرادی که کار همانند دارند

6.     بررسی اثرات عوامل زیان آور محیط کار بر روی کارگران

7.     ارزشیابی روش های پیشگیری و ایمنی

فاصله ی زمانی انجام معاینه های دوره ای به گونه ی کار ، موادی که کارگر با آن تماس دارد و سن کارگر بستگی دارد برای نمونه کارگران در معادن زغال سنگ هر سه تا شش ماه یک بار ، در معادن ذوب فلز هر سه ماه یک بار و کارگرانی که با بخار های سرب در تماسند هر پانزده روز یک بار باید معاینه شوند اما اگر منظور از انجام این معاینه ها تنها بررسی سلامت کارگر است ، این فاصله یک سال در نظر گرفته میشود .

معاینه های اختصاصی :

•         معاینه های اختصاصی کارگران شغل های سخت و زیان آور

•         معاینه های پزشکی جوانان و زنان

•         معاینه های پزشکی مدیران

•         معاینه ها در برابر درخواست

•         معاینه های پیش از باز نشستگی

معاینه های پزشکی هنگام تغییر شغل :

چون در معاینه های پیش از استخدام هر کارگر برای کاری مشخص برگزیده شده و صلاحیت او تایید می شود ، به هنگام تلاش او بایسته است یک بار دیگر برای شغل مورد نظر نیز معاینه گردد

معاینه های هنگام آغاز دوباره کار :

هرگاه به علل گوناگون مانند مرخصی دراز مدت ترک شغل و بیماری و حوادث ، کار گر مدتی زیاد از محیط کار دور باشد بایسته است پیش از آغاز دوباره ی کار از او معاینه ای انجام شود زیرا ممکن است در این مدت شرایط جسمانی او ، با شرایط  لازم برای کار  مغایرت پیدا کرده و دیگر شخص برای آن کار مناسب نباشد

معاینه های کارگران در زمان بیماری :

پزشک طب کار موظف است که کارگر بیمار و یا آسیب دیده را در مدت درمان و بستری تا بهبود کامل و بازگشت دوباره به کار مراقبت کند .

معاینه های پزشکی معلولین و تعیین توان کاری آنان :

با توجه به اینکه افراد معلول جزء اجتماع بوده و باید در رفاه کامل باشند بایسته است با توجه به توانایی های انان کاری درخور برای آنان در نظر گرفته شود و در امر واگذاری کار به آنان باید نکات زیر را رعایت کرد

1.     معاینه دقیق برای ارزیابی توانایی های جسمی و روانی آنان

2.     استفاده از وسایل گوناکون درمانی و روش های توان بخشی برای ترمیم آسیب ها و کاهش نقص اندام آنان

3.     در آختیار قرار دادن وسایلی که توتن کاری آنان را افزایش دهد

4.     واگذاری کار جدید به معلولین ناشی از کار که به اندام از دست رفته نیاز ندارد