نجاری (Carpentry)

نجار (Carpenter)

درودگر یا نجار کسی است که حرفه‌اش ساخت خانه، مبل و دیگر وسایل از چوب است.

درودگری یا نجاری حرفه‌ای در صنعت و زیرگروه نخستین صنایع چوب است. یک درودگر؛ فردی است که به ساخت انواع محصولات چوبی می‌پردازد. صنعتگران درودگر معمولا سازندگان در و پنجره و مبلمان، کابینت‌سازان ، قایق‌سازان و غیره هستند. همچنین، هنرمندان کنده‌کاری روی چوب و سازتراشان نیز عضوی از گروه درودگران هستند. درودگری فنی کهن است و انسان از ابتدای شهرنشینی نیز به درودگری و نجاری می‌پرداخته‌است.

صنایع چوب

اساس صنایع چوب بر اصول مربوط به تهیه و نگهداری ماده اولیه چوبی استوار است و صنایع بهره برداری از جنگل، چوب بری، خشک کردن چوب و نگهداری و حفاظت چوب از مهمترین بخشهای آن است. سپس صنایع روکش گیری از چوب، صنایع تخته لایه و نظایر آن، با تقویت خصوصیات مکانیکی چوب، تولید چوبهای تقویت شده مهندسی را بعهده دارند. در مرحله بعدی این زنجیره، صنایع تولید کننده تخته خرده چوب و سایر مواد مرکب چوبی قرار گرفته اند. و در نهایت، صنایع ساختمانهای چوبی و تولید کننده‌های مصنوعات چوبی، بخش انتهایی صنایع چوب را شامل می‌شوند.

آشنایی با ابزار آلات صنایع چوب

رنده (نجاری):

عکس رنده دستی فلزی : رندهٔ پرداخت (بالا) - رنده دستی فلزی ساده (پایین)

رنده یک ابزار نجاری است که برای صاف کردن، یا کم کردن ضخامت، و یا یکدست کردن سطح ناهموار چوب بکار می‌رود. رنده‌ها در دو نوع چوبی و فلزی موجود هستند. رنده‌های چوبی همگی دارای یک تیغه هستند؛ به جز رندهٔ دستگاه (یا رندهٔ بلند) که دارای یک تیغهٔ پشت‌بند نیز هست. تمامی رنده‌های فلزی دو تیغه دارند که تیغهٔ دوم برای شکستن پوشال‌های برداشته شده توسط تیغهٔ اصلی و خارج کردن پوشال‌ها از داخل رنده به کار می‌رود. نوع بخصوصی از رنده‌ها که دارای تیغه‌های فرم دار هستند برای ساختن زهوارها و فرم‌های تزئینی دور قاب عکس‌ها و یا دیوارها و ... بکار می‌روند.

اجزاء رنده : (مطابق شکل بالا)

A: دهانه که شیاری است در قسمت زیرین رنده که قسمت برندهٔ تیغه در آن قرار می‌گیرد.

B: تیغه فلزی که با زاویهٔ ۲۵ درجه تیز می‌شود.

C: نگه‌دارندهٔ تیغه

D: پیچ تنظیم که میزان خروج تیغه از دهانه (پرتیغی و کم‌تیغی رنده) را می‌توان با آن تنظیم کرد.

E&H: دسته‌ها

F: تیغ پشت‌بند که اغلب در رنده‌های دوتیغ فلزی بسته می‌شود و برای محکم نگه‌داشتن تیغه، جلوگیری از فرورفتن بیش از حد تیغه در داخل چوب و خرد کردن پوشال‌ها در هنگام رندیدن به کار می‌رود.

G: تنظیم کنندهٔ زاویه که با حرکت آن به سمت راست و چپ زاویهٔ قرارگیری تیغه در دهانه تغییر می‌کند.

چوب‌ساب:

چوب‌ساب نوعی سوهان است که به منظور شکل دادن چوب و سایر مواد به کار گرفته می‌شود. چوب‌ساب‌ها از یک دسته و یک میله که یک سویش حالت محدبی دارد تشکیل شده‌است. میله چوب‌ساب دندانه‌های تیزی دارد و از سوهان درشت تر می‌ساید.

اسکنه یا مغار:

اِسکِنه (بیرم، قلم درز) از ابزارهای دستی است. اسکنه ابزاری فلزی است که درودگران چوب را به وسیله آن تراش می‌دهند. اسکنه لبه پهنی دارد که آن را به آرامی بر روی سطح مورد نظر حرکت می‌دهند و برای حرکت با چکش چوبی کوچکی ضربات ملایمی بر دسته اسکنه وارد می‌کنند.

دریل:

دریل وسیله‌ای است که برای سوراخ کردن به کار می‌رود. دریل در انواع دستی و برقی و بادی (که توسط نیروی باد میچرخد) موجود می‌باشد. نوع برقی با استفاده از جریان برق یا باطری قابل شارژ، کار می‌کند. در بخش جلوی دریل، قطعه‌ای به نام سه‌نظام وجود دارد که مته را به آن می‌بندند. مته‌ها در انواع و اندازه‌های مختلفی وجود دارند که برای کاربردهای مختلفی مانند سوراخ کردن دیوار، چوب، آهن و ... بکارمی‌روند. همچنین نوع ستونی دریل نیز وجود دارد که مصارف صنعتی دارد.

مته:

ابزاری است برای سوراخ کردن اشیا و وسایل. مته‌ها توسط وسیله‌ای که آنرا سوراخ کننده (دریل) می‌نامند استفاده می‌شوند، بدین شکل که توسط دریل که معمولاً با سرعت می‌چرخد سبب می‌شود که مته بتواند شی مورد نظر را سوراخ کند. اکثراً مته‌ها سوراخ‌ها را بشکل دایره (و نهایتاً استوانه) ایجاد می‌کنند.

نام: مته پروانه

نوع کاربری: چوب

نوع کاربری: مته چوب

نام: مته الماس

نوع کاربری: سنگ ، بتن

نام: مته فولاد

نوع کاربری: فلزات

اره:

اَرّه یکی از ابزار هائی است که در درودگری و بسیاری از پیشه‌ها و رشته‌های فنی و صنعتی کاربرد دارد.اره دستی دارای یک دسته معمولاً چوبی و یک تیغه لبه‌تیز فلزی دندانه‌دار است که برای بریدن و دونیمه کردن اجسام استفاده می‌شود. در جایی‌که به علت بزرگ بودن یا ضخیم بودن یک جسم بریدن آن با کارد یا قیچی میسر نیست از اره استفاده می‌کنند.

دسته‌بندی:

به طور کلی اره‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند

اره‌های قطع‌کن برای برش عرضی

اره‌های شکاف‌زن برای برش‌های طولی

مشخصات:

در اره‌های مویی بجای دسته از یک چوب یا فلز دراز استفاده می‌شود که «کمان اره» نام دارد. در نجاری به خرده ‌چوب‌های پس از اره‌کاری و در صنایع به ضایعات باقیمانده از اره‌کشی، بُراده و به خرده‌های ریزتر خاک‌اره گفته می‌شود.

تیغ ‌اره:

تیغه اره که آن را تیغ ‌اره می‌نامند انواع گوناگونی دارد از جمله تخت، کمانی، لنگ، چاقوئی، خشکه‌بر، دستی، دیسکی، دورکند، فولادبر، الماسه، سنگبری و غیره. در بسیاری از اره‌های برقی از تیغ‌ اره مدور استفاده می‌شود. دندانه‌های تیغ ‌اره گاه نامتقارن هستند و برش به‌ وسیله آنها تنها در یک سو امکانپذیر است. وسیله‌ای که برای تیز کردن لبه تیغ‌اره بکار می‌رود سوهان اره‌ تیز کنی نام دارد.

اره عمود بر:

اره عمود بُر دستی یا اره چکشی نوعی اره‌ است که جهت برش مواد مختلف مانند چوب، تخته سه لایی و چند لایی، نئوپان، فیبر، آلومینیوم، پلاستیک، آهن و موارد مشابه با ضخامت کم کاربرد دارد.

تیغه اره چکشی

اره فارسی بر:

اره فارسی‌بُر اره‌ای است دستی یا برقی که برای برش و اتصال فارسی استفاده می‌شود. اره فارسی‌بر رومیزی از یک اره ظریف بُر پشت‌دار یا بدون‌ پشت تشکیل ‌شده که روی بازوی آن میله‌های متحرکی قرار دارد. به طور کلی برش ۴۵ درجه را در کارهای صنایع چوب، فارسی می‌گویند و چون از این اره بیشتر در کارهای زاویه‌بُری استفاده می‌شود، نام آن را اره فارسی‌بُر گذاشته‌اند. بازو و میله های اره فارسی‌بر نسبت به صفحه زیر دستگاه در جهت افقی تغییر زاویه می‌دهند این عمل به وسیله اهرم یا دکمه‌ای که در زیر صفحه اره نصب شده‌است، انجام می‌شود. با استفاده از اهرم تنظیم می‌توان تیغه اره را روی زوایای مورد نیاز تنظیم کرد و چوب را در زوایای مخلف برش داد. در بعضی از اره های فارسی‌بر برای محکم کردن قطعه کار روی صفحه اره از گیره‌های مخصوصی استفاده می شود.

اره مویی:

اره مویی نوعی از انواع اره است که اکثر اوقات برای بریدن تخته سه‌لایی های چوبی و برش منحنی‌های نازک به کار می‌رود.

انواع اره موئی و کاربرد آن:

اکثر افراد و ابزار فروشی ها اره موئی را به شکل دستی آن می شناسند، در حالی که اره موئی به دو صورت ۱- اره موئی دستی و ۲- اره موئی برقی وجود دارد که به توضیح درباره کاربرد و استفاده هرکدام می پردازیم از این ابزار معمولا برای برش های حساس و پر پیچ خم که نیاز به دقت و ظریف کاری زیادی دارد، استفاده می شود.

۱- اره موئی دستی : نوعی اره است که تیغ اره موئی در بین کمان اره (کمان اره ابزاری مخصوص است که تیغ اره موئی در آن قرا میگیرد) قرار میگیرد و به وسیله آن با حرکت دادن دست بطور قائم اره را به جلو برده وشی مورد نظر را برش میدهند، شکستن تیغ اره موئی معمولا ناشی از اشتباه گرفتن اره موئی در هنگام اره است باید توجه کرد که بااره موئی دستی معمولا کمتر از ۱۰ میلیمتر را می توان برش داد واز این نوع اره برای برش تخته سه لایی های چوبی، پلکسی گلاس، کامپوزیت های نازک و... استفاده می شود.

۲- اره موئی برقی Scroll saw : این اره علاوه بر انجام کار های اره موئی قادر است اشیا را با ضخامت بیش تری برش بزند به علاوه اینکه نیاز به فعالیت بدنی کمتری نیز نسبت کمان اره دارد. این اره به اره ی منبت کاری نیز معروف است.

سنباده:

سنباده ورقه‌ای از جنس کاغذ یا مقوا یا پارچه است که دانه‌های سخت ساینده بر روی آن به وسیلهٔ چسب مخصوص نصب شده ‌است و برای ساییدن مواد مختلفی چون فلزات، چوب، گچ و در بعضی موارد سرامیک استفاده می‌شود. سنباده معمولاً برای صاف کردن و آماده کردن سطح ناصاف و خشن به کار می‌رود تا برای رنگ‌کاری آماده شود. همچنین گاهی سنباده برای ناصاف و خشن کردن سطوح صاف بکار می‌رود تا آنها را برای چسب زدن آماده سازد.

ذرات ساینده:

مواد سخت مختلفی چون ذرات سنگ لعل، ذرات سیلیسیم، اکسید آلومینیوم، سنگ چخماق، و کوارتز در سنباده‌ها استفاده می‌شوند.

انواع سنباده‌ها:

سنباده‌ها براساس کاربرد و مواد سایندهٔ استفاده شده در آن‌ها به چند دسته تقسیم می‌شوند؛

سنبادهٔ کاغذی:

این سنباده بیشتر برای تمیزکردن زیرکار سطوح گچی استفاده می‌شود. در عین حال که کاربردی نیز در ساییدن و صاف کردن کارهای چوبی دارد. این سنباده کرم رنگ است و اغلب به دلیل سستی بسیار آن پس از مدتی دانه‌های سایندهٔ خود را از دست می‌دهد.

سنبادهٔ آهنی:

ذرات سایندهٔ این نوع از سنباده، روی پارچه قالب بندی می‌شود و در دو رنگ آبی و قرمز موجود است. رنگ آبی برای فلزات و رنگ قرمز برای چوب مورد استفاده قرار می‌گیرد.

سنبادهٔ پوستاب:

از این سنباده برای از بین بردن و ساییدن سطوح خش‌دار فلزی استفاده می‌شود. به علت سفتی و شکنندگی زیاد، قبل از استفاده از این سنباده باید آن را به مدت چند دقیقه در آبخیساند تا نرم شده و در حین کار بریده نشود. نام گذاری سنبادهٔ پوستاب (پوست+آب) به این دلیل است که استفاده از آن همراه با آب است. به همین دلیل، ذرات سایندهٔ این سنباده از جنس سیلیسیوم هستند تا در اثر تماس با آب دچار زنگ‌زدگی نشود.

تَه‌پوست:

سنباده‌ای است که پس از کار بسیار، بیشتر ذرات ساینده و خورندهٔ خود را از دست داده است. در نتیجهٔ از بین رفتن ذرات ساینده، این سنباده نرم‌تر بوده و از آن می‌توان به جای سنباده‌های گروه نرم‌تر و برای مراحل پایانی استفاده کرد.

درجه‌بندی سنباده‌ها:

سنباده‌ها بر اساس تعداد ذره‌های خورندهٔ آن‌ها در هر واحد سطح و درنتیجه ریزی و درشتی آن ذرات شماره‌گذاری و درجه‌بندی می‌شوند. واحد سطح در استاندارد اروپایی (که درایران نیز استفاده می‌شود) اینچ مربع است. شمارهٔ پایین‌تر دلیل بر وجود تعداد کمتری ذره در یک اینچ است؛ در نتیجه ذرات درشت‌تر بوده و سنباده زبرتر خواهد شد.

جدول گروه‌بندی درجه‌های سنباده
درجه	فوق‌العاده نرم	خیلی نرم	نرم	متوسط	زبر	خیلی زبر	فوق‌العاده زبر
شماره (در سیستم اروپایی)	۴۰۰تا ۶۰۰	۲۲۰تا ۳۸۰	۱۶۰تا ۲۰۰	۱۲۰تا ۱۵۰	۸۰تا ۱۲۰	۴۰تا ۸۰	۱۲تا ۳۰

چکش:

چَکُّش ابزاری است که غالباً برای وارد کردن ضربه به کار می‌رود. معمول‌ترین استفاده از چکش برای ضربه زدن به میخ، جا انداختن قطعات در ماشین‌ها و شکستن اشیا می‌باشد. هر چکش برای کار خاصی طراحی و ساخته می‌شود، بنابراین چکش‌ها را به انواع مختلف می‌توان یافت، اما همه آن‌ها بطور کلی دارای یک دسته و یک وزنه در سر آن دسته می‌باشند، و اغلب وزن چکش در همان وزنه سر دسته قرار دارد. اگرچه اکثر چکش‌ها طوری ساخته شده‌اند که با دست باید آن‌ها را بکار گرفت ولی بعضی از انواع چکش‌ها نیز طوری ساخته شده‌اند که با کمک نیروی ماشین قابل استفاده می‌باشند و بیشتر در مواقعی بکار می‌روند که احتیاج به نیروی بسیار زیادی می‌باشد. چکش یکی از ابتدائی‌ترین ابزارهای اکثر حرفه‌های می‌باشد. ضمناً از چکش به عنوان یک سلاح نیز می‌توان استفاده کرد. قدمت چکش در تاریخ بشر بسیار طولانی است، بطوری که اکثراً آنرا جزو اولین ابزارهای ساخته دست بشر می‌دانند. یکی از استانداردهای معتبر چکش‌ها ۱۰۴۱ آلمان است.

جعبه ابزار:

جعبه ابزار، کیف یا جعبه‌ای است که برای نگهداری ابزارآلات به منظور حمل راحت‌تر، مرتب بودن و محافظت از آن‌ها به‌کار می‌رود. جعبه ابزارهای چوبی قدمتی بیش از دویست سال دارند. امروزه از جعبه ابزارهای پلاستیکی و فلزی بیشتر استفاده می‌شود. همچنین برای مشاغل گوناگون از جعبه ابزارهای تخصصی استفاده می‌گردد. برای مثال جعبه ابزار باغبانی، الکترونیک، مکانیک و سایر رشته‌ها.

(از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد)

دانلود کتاب 6500 پروژه نجاری