منطقه اي كه اكنون فريدن ناميده مي‎شوددر طول تاريخ كهن ايران به نامهاي پاراتاكن ، پارتاكن ، پرتيكن ، پاراتاكين ، پاره‎تاكن ، پرتيكان ، پري تاكن ، فريدون ، فريدين و فريدن ناميده شده است. نام باستاني فريدن در ازمنة ديم پرتيكان بوده و يكي از آبادترين نقاط مركزي ايران محسوب مي‎شده است.

در نقشه ايران باستان (دورة هخامنشي) نيز فريدن پرتيكان نام داشته است. و يكي از مراكز مهم اقتصادي و ارتباطي ايران باستان بوده است. به منظور بيان مفهوم پري تاكن به كلام هرودوت متوسل مي‎شويم، او مي‎گويد كه مادها به شش قبيله تقسيم مي‎شدند: بوسيان، پارتاكنيان، استروخانيان، اريزانتيان، بوديان و مغها. قبل از آنكه مادها به قدرت برسند و بر مسند حكومت نشينند در مقابل دولت آشور اتحاديه‎اي از قبايل مختلف را تشكيل داده بودند. اين اتحاديه از شش طايفه يا قبيله تشكيل مي‎شد كه يكي از آن قبايل، قبيله پاراتاكن يا پرتيكان بوده كه در ناحيه اصفهان كنوني زندگي مي‎كردند.

 

فريدن

نكته قابل توجه اينكه شهر يا روستايي مشخص به نام فريدن وجود ندارد بلكه فريدن منطقه وسيعي است كه در گذشته از پنج بخش چادگان ، كرچمبو ، آخوره ، موگويي ورزق و دهستانهاي گرجي و چنارود و موسي آباد و سيصد دهكدة بزرگ و كوچك تشكيل شده بود و اكنون اين واژه به مكاني محدودتر اطلاق مي‎گردد.

دكتر هنرفر در اين مورد گويد: فريدن ناحيه سر حدي مغرب اصفهان است كه ابتداي  آن از شهر 12 فرسنگ و انتهاي آن قريب  سي فرسنگ است، غله خيز است  و آب آن فراوان و مراتع وسيع دارد، از طرف مغرب به خوانسار از جنوب به چهار محال و از مشرق به كرون محدود مي‎شود. فريدن سرچشمه نعمت اصفهان است زيرا منبع زاينده رود در آن جاست، مراتع و شكارگاههايي دارد و حيوانات وحشي نيز در كوههاي آن يافت مي‎شود. 

 

اقوام فارسي

طوايف فارس زبان فريدن كه سابقه ديرينه سكونت در ناحيه را دارند عمدتا در شهر داران و روستاي دامنه، بويين، آشگرد و دره بيد ساكن اند و ساير فارس زبانان همراه ساير اقوام پنجگانه بصورت پراكنده در روستا به سر مي برند. روستاي فريدن و عجمها كه از اشراف عجمهاي اصفهان آنان را ليبه مي نامند. در ميان طوايف فريدن طوايف فارس و لر سابقه طولاني و از اولين اقوام ساكن در ناحيه به شمار مي آيند. فارس زبانان بعنوان حافظان زبان و ادب پارسي در ميان ساير طوايف، با وجود سابقه ديرينه سكونت تعدادشان نسبت به طوايف ترك، لرو گرجي بسيار اندك است.

اقوام لر

بنا به گفته هردوت بختياريها از نژاد قديم ايراني هستند كه از كوههاي آرارات و قفقاز به سوي مغرب حركت كردند عده اي به جنوب رود جيحون رسيدند، چون اراضي آنجا را خوب، وسيع و بلامنازعه يافتند در كنار نهر آبي كه دهاز ناميده مي شد مسكن گزيدند كه بعدها اين محل را  بخت آرا  ناميدند.

عشاير بختياري فريدن

عشاير فريدن به دو دسته عشاير كوچ رو و عشاير اسكان يافته تقسيم مي شوند. ييلاق عشاير كوچ رو عمدتا در قلمرو شهرستان فريدونشهر       مي باشد. عشاير فريدونشهر از دو شاخه هفت لنگ و چهار لنگ مي باشد. اكثر عشاير اسكان يافته در شهرستان فريدونشهر مي باشند كه شامل طوايف موگويي و كيان ارثي ساكن در دهستانهاي پيشكوه و پشتكوه موگوئي و طوايف باوا، موزارمني و گوروي اسكان يافته در كله چه چهل چشمه و بخشي ديگر در دره بادام و مكه دين فريدونشهر اسكان يافته اند.

اسكان عشاير فريدن در سه مرحله انجام گرفته است:

الف) همزمان با بقدرت رسيدن خان بزرگ، محمد تقي خان بختياري از طايفه كيومرثي چهارلنگ . محمد تقي خان سعي كرد تا عادت عشايري را از بين ببرد و در اين كار نيز تا حدي موفق بود او همچنين در فريدن زمين خريده و چند قريه را آباد كرد.

  ب) اسكان اجباري از سوي رضاخان (1312-1300 ) كه بيشتر در دهستانهاي پيشكوه و پشتكوه موگوئي و دهستان چنارود و چهار لنگ صورت گرفت.

  ج) نوع سوم اسكان عشاير، اسكان بي برنامه اي است كه از سوي خود عشاير بنا به دلايل اقتصادي صورت مي گيرد. تعداد روستاهاي لر نشين منطقه فريدن شامل شهرستانهاي فريدن و فريدونشهر مجموعا 127 روستا و 25 روستا مشتركا طوايف لر و ترك را در خود جاي داده اند.

ارامنه فريدن

مسيحيان كه دومين گروه مذهبي جمعيت ايران را بعد از مسلمانان تشكيل  مي دهند از دو گروه عمده ارمني و آشوري بوجود آمده اند . ارمني ها مسيحياني هستند كه اجداد آنان ساكن ارمنستان بوده و در زمان شاه عباس به شمال آذربايجان و مخصوصاً نواحي جنوبي رود ارس آورده شدند . ( 1038 – 944 هـ ش ) . شاه عباس بعداً اين قوم را از جنوب رود ارس ( جلفا ) به اصفهان نقل مكان داد در شهر جلفا كه در كنار زاينده رود براي آنان بنياد نهاده بود ساكن گردانيد . اعتقاد بر اين است كه علت انتقال اين مردم به آذربايجان و از آنجا به اصفهان به خاطر مخاصمات تركها و اين مردم بوده است كه در سرزمين قفقازيه و ارمنستان ادامه داشته است . به روايتي شاه عباس در اوايل قرن هفدهم در حدود 250000 نفر از اتباع ارمني خود را از موطن آنها در نزديكي جلفا و ايروان و قارص به نواحي حاصلخيز و كم جمعيت واقع در شمال پايتخت خود ( اصفهان ) منتقل كرد ، نوادگان اين عده از ارامنه اظهار مي نمايند كه يك سوم اجداد آنها در اين مهاجرت از بين رفتند ولي با وجود اين عده زيادي از انها به مقصد رسيدند و در نواحي مغرب و مركز ايران جوامع جداگانه ارمني تشكيل دادند . بخشي از اين مهاجرين در ناحيه اصفهان در كمره ، چهارمحال ، جاپلق و فريدن سكني گزيدند . بنا به روايتي تعداد 12000 نفر از ارامنه در 54 آبادي فريدن اسكان داده شدند . و در اين مهاجرت تنها ارامنه كشاورز به فريدن آورده شدند و صنعتگران اين قوم در اصفهان ماندند .

طوايف گرجي فريدن

جهت بررسي موقعيت گرجيهاي منطقه فريدن اجمالي از تاريخ كوچاندن گرجيها به ايران را مورد بررسي قرار مي دهيم . اصل و منشأ گرجيها از جمهوري گرجستان است . اين جمهوري در ساحل جنوب شرقي درياي سياه قرار گرفته است .

شاه عباس در سال 1013 هـ ق هنگامي كه در آذربايجان و ارمنستان باستان پاشا وزير اعظم و سردار عثماني معروف به چغال اغلي سرگرم جنگ بود ، براي اينكه لشكر دشمن را از آذوقه و آب و علف محروم سازد ، فرمان داد كه تمام شهرها و دهكده هايي را كه در ارمنستان سر راه سپاهان عثماني بود ويران كرده و بسوزانند و مردم آنجا مخصوصاً ارامنه شهرهاي جلفا و ايروان و اطراف آن را كه به يك روايت بيش از شصت هزار خانوار بودند بنواحي مختلف ايران خاصه اصفهان و ديگر نواحي فرستاد .

پيترودلاواله گويد : شاه عباس هنگامي كه در سال 1013 هـ ق ، هزاران خانوار گرجي و ارمني و شرواني را به خاك ايران كوچانيد مخصوصاً دستور داد كه هر يك از اين اقوام را به ولايتي كه در ان آب و هوا و مقتضيات زندگاني با وطن اصلي ايشان شبيه و نزديك باشد انتقال دهند . به همين خاطر در ابتداي ورود گرجيها به ايران ، در مازندران كه گمان مي رفت از لحاظ آب و هوايي همانند گرجستان است سكونت دادند ولب با نا مساعد بودن آب و هوا تلفات زيادي داده و سپس به شهرستان هاي داخلي ايران روانه شدند .

گرجيهايي كه به فريدونشهر و فريدن مهاجرت داده شدند در زمان شاه عباس ابتدا در محله عباس آباد اصفهان و بعد مدتي در نجف آباد زندگي كردند و چون در نزاعي 4 نفر از اهالي نجف آباد كشته شدند با دشمني اهالي روبرو شدند و پيوسته در نزاع بودند ، در نتيجه شاه عباس براي خاتمه دادن به اين نزاعها و همچنين جلوگيري از حملات پي در پي عشاير به دهات فريدن و از طرفي آباد كردن زمينهاي باير دستور كوچاندن گرجيها را به فريدونشهر مي دهد . البته خود گرجيها نيز علاقه زيادي به آمدن به نواحي غربي فريدن داشتند زيرا با اين كار اولاً تا اندازه اي از پرداخت ماليات فرار مي كردند و ثانياً از شكارگاههاي منطقه در تغذيه خود استفاده نمايند .

مناطق گرجي نشين فريدن ( شامل شهرستانهاي فريدن و فريدونشهر ) عبارتند از روستاهاي شايوردي ، آغچه ، افوس ، مياندشت ، بويين ، داش كسن ، فريدونشهر ، چقيورت ، سيبك ، جق جق علاوه بر مناطق فوق دكتر صالحي روستاي شش جوان را و نيز مسيو چريكف روستاهاي دم كمر و آدگان را جزو مناطق گرجي نشين آورده است . قسمت اعظم اهالي گرجي در فريدونشهر ، بويين و سيبك و داشكسن ساكنند و هنوز پس از چهار قرن زبان گرجي بين آنها متداول است .

برخي از منابع از منابع جمعيت اوليه گرجيهاي اسكان يافته در فريدونشهر را 19 خانوار مي دانند .

 

 

طوايف ترك فريدن

طوايف ترك فريدن بعد از طوايف لر ، دومين طايفه بزرگ ساكن در منطقه فريدن مي باشند . تعداد آباديهاي ترك زبان منطقه حدود 90 آبادي و تعداد آباديهاي ترك و لر نشين مجموعاً 25 آبادي و مجموعاً 3 آبادي اقليت هاي گرجي ، ارمني ، ترك و لر را پذيرا گشته اند .

مناطق مهم سكونت طوايف ترك فريدن ، شامل بخش چادگان و بخشهايي از حومه داران مي باشند . نكته قابل توجه اينكه اغلب روستاهاي ترك نشين در مجاورت و يا به موازات روستاهاي لر نشين و گاهي نيز در مجاورت روستاهايي كه اقليت هاي ارمني و گرجي ساكنند قرار گرفته اند .

اين امر بيانگر نقشه و برنامه اي محسوب شده در اسكان اقليتها از طرف حكام را به روشني بيان مي دارد . بعنوان مثال روستاهاي ترك نشين حيدري ، جمالو ، عادگان ، اسكندري ، نهرخلج و قره بلطاق در مجاورت روستاهاي ارمني نشين ، لر نشين و گرجي نشين قرار دارند بدين صورت كه روستاهاي ترك زبان حيدري و جمالو در مجاورت روستاهاي لر نشين مشهد كاوه و بردشاه و روستاهاي ترك نشين ، گشنيزجان و عادگان و اسكندري و ننادگان در مجاورت روستاهاي ارمني نشين سينگرد ، خويگان سفلي ، قلعه ملك و روستاهاي ترك نشين نهرخلج در مجاورت روستار ارمني نشين نماگرد و روستاهاي ترك زبان خمسلو در مجاورت روستاي ارمني نشين سنگباران و روستاهاي گرجي نشين داش كسن و بويين قرار گرفته اند . و روستاي لر نشين قره بلطاق در مجاورت روستاي شايوردي قرار دارد .

اين امر در ارتباط با مناطق گرجي نشين نيز صادق است ، كما اينكه مناطق گرجي نشين ، شايوردي ، آغچه ، افوس ، داش كسن ، فريدونشهر ، چقيورت ، سيبك و جق جق بصورت خطي در مقابل مناطق لر نشين قرار گرفته اند . آنچه در اين ميان بايد اذعان كرد ، اينكه مناطق ارمني نشين فريدن در ميان مناطق گرجي نشين ، ترك نشين و فارس زبانان به صورت پراكنده قرار گرفته اند اما در اين ميان گفتني است كه اقليت ارامنه ساكن در منطقه از جمله مردمان صبور و آرام و از بهترين كشاورزان منطقه محسوب مي گردند ، و با وجود پراكندگي و نحوه اسكان آنان در بين ساير اقليتها تاكنون هيچگونه درگيري و نزاعي را باعث نگشته و با ساير اقليتها در صلح و آرامش بسر برده اند . قابل توجه اينكه پراكندگي قوميتها و مناطق اسكان آنان در بدو اسكان و سالهاي قبل از تقسيم شهرستان فريدن به دو شهرستان فريدن و فريدونشهر مورد نظر مي باشد . طبيعي است كه هم اكنون تغييراتي در برخي از مناطق در اثر ارتباطات و مهاجرت برخي از اقليت از آنجمله اقليت گرجي و ارمني صورت گرفته است . چنانچه از مجموع آباديهاي ارمني نشين در سالهاي اوليه ساكنان ( 54 آبادي ) ، اكنون تنها 7 ( هفت ) آبادي ارمني نشين باقي است .

تاريخچه مهاجرت طوائف ترك به فريدن تا حدودي نامعلوم است ، بر اساس برخي تحققات قسمتي از طوائف ترك فريدن جزء طوائف ترك بيات ، استاجلو و اينانلو  ( اينال لو ) بوده اند و در جمله چنگيز به تركستان ايل اينال لو به ايران پناه و تا حدود شامات مي روند . امير تيمور پس از استيلا به اين مناطق چون آنان را از ايل تاتار و تركستان و منصوب خود مي دانسته براي دلجويي آنان را از بيروت و شامات به اطراف قزوين و آذربايجان منتقل و بعداً در زمان شاه صفوي به علت اختلافي كه بين سران آنها بروز نمود عده اي از طايفه اينال لو و بيات را در فريدن جاي مي دهد .

توضيح اينكه استقرار ايلات برك در مناطق گوناگون ايران از زمان استيلاي تركان بر ايران آغاز گرديد و در دوران سلجوقيان ، مغولان ، تيموريان و صفويه شدت يافته است . سلاطين اين سلسله ها ايلات را بر حفظ سرحدات يا به منظور در هم شكستن وحدت ايل و يا براي تنبيه يا تشويق به اقصي نقاط ايران كوچانده اند . شاه اسماعيل صفوي در نيمه دوم قرن نهم توانست بر اساس عامل مذهب تشيع قبايل پراكنده ترك را در چارچوب طوائف قزلباش ( كلاه سرخ ) متحد كند . طوائف قزلباش در آغاز هفت قبيله ، روملو ، شاملو ، استاجلو ، تكلو ، قاجار ، ذوالقدر و افشار بود . بعدها قبايلي چمن قره مانلو ، بيات ، تركمن ، تاينانلو ، خنسلو و … به آن پيوستند و به 32 قبيله بالغ شدند . دكتر هنرفر معتقد است كه : ايلات اينال لو و شاملو در بخش چادگان اسكان يافته و اهالي چادگان از نژاد شاملو هستند كه درزمان شاه عباس به اين ناحيه آمدند .

 

طوايف عرب فريدن

اقليت عرب منطقه فريدن كوچكترين اقليت ساكن در منطقه بوده و فاقد هويت و فرهنگ عربي مي باشند و امروزه اين گروه اندك جزءفارس زبانان محسوب و داراي لهجه خاص خود مي باشند . سر لشگر علي رزم آرا گويد : تيره عرب كه به امر نادر شاه افشار از خراسان پراكنده شده اند قسمتي از آنها به فريدن آمده در قراء دره بيد ، دامنه و آشگرد و غيره مسكن كرده ، مشغول كشاورزي و گله داري مي باشند لفظ آنان شباهت تام با لفظ عربهاي خراسان دارد و اكنون نيز واژه هاي عربي بسياري در ميان آنان متداول است در بين سه منطقه دامنه ، دره بيد و آشگرد ، آشگرد به علت نزديكي  به شهر داران كه فارس زبانند و همچنين به علت وجود اقليتي ارمني در اين آبادي ، واژه هاي عربي كمتري در بين آنان متداول است . روستاي دامنه كه نام قديم آن « دم ني » مي باشد همچنين علاوه بر طوائف عرب پذيراي دسته اي از طوائف ترك ساكن در مناطق جنوب منطقه فريدن نيز بوده است كه اين طوائف نيز در اثر ارتباط با اعراب ساكن در روستا و نيز ارتباط با مناطق مجاور كه اكثراً فارس مي باشند به زبان تركي تكلم نمي كنند ولي برخي از اصطلاحات زيان تركي در بين آنان رايج است . دامنه يا دم ني در دشت حاصلخيزي واقع است كه سابقاً كهيز ، كهيز يا قهيز ناميده مي شده است و يكي از مناطق مهم ييلاق سلاطين صفوي و قاجاربوده است . محمد مهدي الاصفهاني گويد : طرف شمالي فريدن قهيز است و آن معرب كهيز بكاف عربي است اكثر آن جزء فريدن است و كهيز خود هشت فرسخ مسافت دارد بعضي را جزء جمع كرون و چمن آن جزء فريدن است و … به سبب قرار داشتن اين منطقه در مسيرجاده اصفهان ، برخي از سفر نامه نويسان اشاراتي بدين منطقه داشته و اطلاعاتي از گذشته نه چندان دور آن ارائه مي دهند . دكتر هينزيش بروكش كه در زمان ناصر الدين شاه از اين منطقه عبور نموده است در خصوص اين ناحيه مي نوسد : روز يكشنبه 23 سپتامبر كه از خوانسار حركت كرديم روز خوبي براي ما نبود . صبح زود كه كاروان ما براه افتاد هوا بقدري سرد بود كه دندانهاي انسان بي اختيار بهم مي خورد . مقصد ما روستاي « دام بنه » در پنج فرسخي جنوب خوانسار بود . اين ده درست بر خلاف خوانسار يك محل خشك و بدون درخت و خراب بود .

براي رسيدن به آن از اراضي خشك و كوهستاني گذشتيم كه در اطراف جاده چيزي جز كوههاي بدون آب و علف احياناً يك كاروانسرا روستاي بدون درخت كم آب ديده نمي شد .

« دام بنه » آب خيلي كمي داشت و بوسيله كوهي از خوانسار جدا مي شد ، با اين تفاوت كه آن طرف كوه بهشت و اين طرف كوه جهنم بود . كاروانسراي نزديك روستا ، روزگاري آباد و خوب به شمار مي رفته است . و ساختماني از سنگ گرانيت داشت ولي حالا گذشت روزگار آن را به صورت ويرانه اي در آورده است كه قابل سكونت نيست . و به همين جهت در دام بنه مي بايستي محلي براي توقف خود پيدا مي كرديم . يك روستايي حاضر شد خانه محقر خود را در اختيار ما بگذارد كه ناچار در آن اتراق كرديم ، پيرمرد روستايي صاحب خانه درباره درباره روستاي خودشان صحبت مي كرد و مي گفت اين جا آباد و خوب بود ولي سي سال پيش مورد حمله ملخها واقع شد . ملخها در اين حملات كه چندبار تكرار شد ، هر چه را كه در ده بود خوردند و از بين بردند به طوري كه ساكنان روستا ناچار شدند كه خانه و زندگي خود را رها كنند و براي آنكه غذايي بدست آورند از آنجا مهاجرت نمايند و در نتيجه ، اين ده خراب و ويران شد . اخيراً عده اي از اين مهاجران به ياد خانه و كاشانه خود افتاده و بازگشته اند . ولي در اين مدت طولاني خانه آنها خراب شده است و ناچارند كه دوباره اين جا را ترك كنند . دام بنه در محل مرتفعي واقع شده و بر اطراف خود كاملاً مشرف بود . يك طرف آن كوهستانهاي پيوسته و طرف ديگر آن جلگه اي قرار داشت كه دهات فريدن در آن از فواصل دور ديده مي شد در مدت توقف كوتاه در اين ده به ما خيلي بد گذشت … صبح روز 24 سپتامبر و حركت از اين ده … مسيو چريكف روسي نيز از دامنه عبور نموده است وي دامنه را بصورت دم بين ذكر نموده و مي گويد دم بين در چهار فرسخي خوانسار واقع است . از قراري كه كد خداي آنجا مذكور نمود ساكنين قريه ساكنين قريه مزبور جميعاً مسلمان هستند .

در سفرنامه اي مربوط به سال 1307 هجري قمري در مورد دامنه آمده است كه اين قريه اول خاك اصفهان است و نصف آن جزء بلوك فريدن و نصف ديگر جزء بلوك كروند است .

در نيم فرسنگي كوه معروف به دالان كوه واقع شده كه در اين فصل تابستان اغلب آن مستور از برف است و از قرار مذكور هر نوع شكار در اين كوه و در سمت شمالي اين قريه از بز و آهو و گور و كبك در اغلب فصول فراوان است . اين كوه به جهت شكارگاه حضرت والا هميشه قرق .

اين قريه در انتهاي چمن معروف به قهيز است كه طول آن قريب به پنج فرسخ و عرض آن كم و بيش سه فرسخ است ، واقع مابين دو كوه دالان كوه و ميش بند است و چمني بس نيكو و مرتع مال هاي ديواني و اسب هاي توپخانه است . اين قريه كمال ييلاقيت دارد و در اين اوقات باد سردي اغلب مي وزد ، اشجار بواسطه سردي دائمي هوا ابداً در اين حدود ملاحظه نشد . برف در كوه جنوبي آن به جهت تابستان نزديك و فراوان است ميوه جات آن از خوانسار و كروند اصفهان بايد حمل شود . زراعت اين نقطه منحصر به غله است كه هم از آب و اكثر از ديم به عمل آيد .

جمعيت آن قريب به دويست و پنجاه خانوار و اكثر سادات اند و تعداد نفوس آن قريب هشتصد و پنجاه نفر مي باشد . مواشي آن خاصه گوسفند زياد است . هيزم آن از كوه دالان كوه از جنس طاق و شور است . فاصله مابين خوانسار و دم ني پنج فرسخ است . راه آن در يك فرسنگ اول از دامنه ماهور كوهسار معروف به سول عبور مي كند و بعد منتهي به دشت شود كه كالسكه در كمال سهولت عبور مي كند ، آبادي كه در امتداد اين راه ملاحظه شد اول قريه محقر سنگ سفيد خوانسار است و ثاني دره بيد فريدن است … آب قريه دم ني بواسطه نزديكي چمن چندان مشروب نيست و از چشمه سارهاي اطراف چمن به عمل مي آيد . مسجد و حمام بقدر كفايت در اين آبادي موجود است .

اينكه اين مكان را برخي از متون گذشته به نام دم ني آورده اند بدان سبب است كه مكان اوليه اين روستا در انتهاي نيزار چمن قهيز بوده است ( دم ني – انتهاي نيزار ) به نظر مي رسد تغيير مكان جغرافيايي روستا از ميان دشت به دامنه دالان كوه بعد از حمله افاغنه و تخريب روستاي دم ني صورت گرفته باشد . تنها اثر بجاي مانده از روستاي دم ني در دشت قهيز ساختمان امامزاده محمد و ابراهيم مي باشد . گفتني است كه دشت قهيز به واحدهاي مختلفي تقسيم و به نامهايي از جمله : محل معموره ، محل چكاب ، محل قوره چاي ، محل حوض شاه ، محل قل بزرگ و محل نسا قرق معروفند.

 

زمين شناسي

     منطقه فريدن از نظر زمين شناسي بسيار متنوع بوده و تشكيلات اكثر دورانهاي زمين شناسي را دارا مي‎باشد و از قديميترين واحدهاي دوران اول تا جديدترين رسوبات دوران چهارم را مي‎توان در منطقه يافت. اين تشكيلات در بعضي از نقاط داراي گسترش وسيع و يا به صورت رخنمون با گسترش كم مي‎شود.

    نفوذ پذيري توده هاي گرانيتي در بعضي از مناطق مانند (قرح قزلار، ميرآباد و كوه قوزايي) از نشانه هاي طبقات آذرين  دوران اول زمين شناسي مي‎باشد كه بيشتر به علت چين خوردگيهاي زياد اين سنگها خورده شده است و برروي مجموعه دگرگوني پركامبرين و تشكيلات فوقاني دوران اول سري آهكهاي ترياس و ژوراسيك قرار گرفته است كه مرز مشخصي بين آنها نمي‎توان گذاشت. كنگلومراهاي مربوط به اين دوران به علت پوشش ضخيم رسوبي رخنمون زيادي ندارد و در بعضي موارد بسيار اندك بوده و بطور پراكنده يافته مي‎شود.

     دوران دوم : در دوران دوم به علت زمان رسوب گذاري طولاني تشكيلات ضخيم بوده كه آهكهاي كرتاسه نمايانگر اين موضوع است. دانه ريزي سنگهاي آهكي مويد محيط آرام دريا در اين دوران مي‎باشد.

     در اواخر دوران دوم دريا قب نشيني نموده است. پيشروي و پسروي دريا در اين دوران چندين مرتبه تكرار گرديده است، چنانچه مراحل مختلف تكوين آهك وشيل ژوراسيك و آهك كنگلومرا اين نظريه را تاييد مي‎نمايد. آهكهاي مارني در اين دوران رسوب گذاري محيط ژرف را مشخص مي‎نمايد كه به صورت ميكا شيست،گنايس و در بعضي نقاط آهكها را به صورت مرمر درآورده است.

آب و هوا

بررسي آب و هواي منطقه فريدن با توجه به وسعت نسبتاً زياد آن با بررسي نتايج اندازه گيريهاي بعمل آمده در يك ايستگاه  هواشناسي ممكن نبوده و نتايج فراگيري را كه شامل آب و هواي فريدن و فريدونشهر گردد را بدنبال نخواهد داشت، بدين منظور سعي شده است نتايج مختلف هواشناسي فريدن جهت بررسي منظور گردد.

 

رطوبت نسبي ، ميزان بارش

طبق بررسي هاي انجام شده به روش «كوپن» آب و هواي فريدن از نوع BS اقليم نيمه بياباني يا استپي مي‎باشد، به علت اينكه معدل درجه حرارت كمتر از 18 درجه سانتگراد و گرمترين ماه سال بيش از 18 درجه مي‎باشد. بنابراين داراي آب و هواي نوع Bsk خواهد بود كه همان آب و هواي استپي حاشيه بيابان است كه اراي شرايط ملايمتر از بيابان است.

فريدن منطقه اي است كوهستاني و مرتفع، هر چه از سمت غرب منطقه به سمت شرق پيش آييم از ارتفاع كاسته شده و به طبع كاهش ارتفاع، كاهش رطوبت و افزايش دما را بدنبال دارد. بطوري كه ميانگين درجه حرارت ساليانه رشته كوه شاهانكوه (با ارتفاع 4040 متر) در غرب فريدن بين 5 تا 10 درجه سانتيگراد است و ميزان بارش آن بين 800 تا 1000 ميليمتر مي‎باشد. اين تغييرات ميزان بارش در ايستگاه شهر بويين مياندشت (در مركز فريدن) با ارتفاع حدود 2400 متر داراي حداكثر 5/476 ميليمتر مي‎باشد. اين ميزان در ايستگاه داران ( ارتفاع 2290 متر ) در شرق بويين مياندشت حداكثر به 437 ميليمتر و در ايستگاه شرقي فريدن « دامنه » حداكثر بارش 3/403 ميليمتر مي باشد. ( حداقل اختلاف ميزان بارش نواحي غربي و شرقي منطقه فريدن حدود 400 ميليمتر مي باشد ) طي بررسيهاي به عمل آمده ميانگين متوسط سال بارش سالانه برابر با 75/320 ميليمتر مي باشد در همين مدت حداكثر بارش ماهانه در طول سال برابر با 163 ميليمتر و حداكثر بارش روزانه برابر با 55 ميليمتر مي باش. ماههاي بارش در هر سال از مهر ماه تا ارديبهشت و ماههاي حشك سال از خرداد تا شهريور مي باشد.

 

درجه حرارت

از ميانگين هاي درجه حرارت طي 11 دورة اندازه گيري در ايستگاه دامنه نتايج زير بدست آمده است. ميانگين حداكثر هاي مطلق درجه در روزهاي گرم سال 5/30 درجه سانتيگراد مي باشد. حداكثر مطلق درجه حرارت گرمترين روزهاي سال 39 درجه سانتي گراد مي باشد. حداقل درجه حرارت در سردترين روزهاي سال 8/29- درجه سانتي گراد بوده است. متوسط درجه حرارت سالانه 2/10 درجه سانتي گراد مي باشد. نتايج حاصله بيانگر تابستانهاي معتدل و زمستانهاي سرد مي باشد. نتايج بررسيهاي به عمل آمده نشانگر آن است كه حداكثر درجه حرارت در طول سال تنها در 4 ماه از سال بين 39-31 درجه سانتيگراد مي باشد و از سويي 6 ماه از سال در فريدن پديده يخبندان در طول سال وجود دارد. با توجه به اندازه گيريهاي انجام شده جمع كل روزهاي يخبندان در طول سال حدود 128 روز مي باشد.

ميانگين جمع كل ساليانه تبخير در همين مدت برابر با 2/1353 ميليمتر بوده است كه اين ميزان كمترين مقدار تبخير و تعريق در سطح اصفهان بوده است.

معدل جمع تبخير و تعريق در طول فصل رشد در ايستگاه دامنه 100 سانتيمتر مي باشد كه در مجموع اين ميزان از نظر مقدار كمترين مقدار تبخير و تعرق بوده است.

معدل جمع تبخير و تعرق معادل از سطح طشت براي ماههاي آوريل تا اكتبر در ايستگاه مذكور 164 ميليمتر است كه كمترين ميزان در سطح استان بوده و از سويي ديگر جمع نياز آبي گياه يونجه در طول فصل رشد معادل 90 سانتيمتر در سطح استان كمترين مقدار بوده است.

ارتفاعات فريدن و موقعيت آنها

آق داش :

 دهستان حومه ـ ورزق بخش مركزي شهرستان فريدن ، 17كيلومتري شمال غربي داران ، جنوب روستاي ماينده ، ارتفاع حدود 2850 متر

 

پرويز :

بخش بوئين مياندشت شهرستان فريدن 38 كيلومتري شمال غربي داران 7 كيلومتري جنوب غربي روستاي آغچه ارتفاع حدود 3150 متر سرچشمه رودخانه دربند اين كوه از باختر به كوه ، ميشه ، و از شمال به كوه كلاه گس متصل است و در حاشيه خاوري كوهستان زاگرس جاي دارد.  

تپه قراول:

بخش بوئين مياندشت شهرستان فريدن .25 كيلومتري شمال غربي فريدن ، شمال غربي روستاي شاه عنايت ( معصوم آباد) ارتفاع حدود 2630متر اين تپه از باختر به كوه قره داغ متصل است .

 

دازك :

بخش مركزي ، شهرستان فريدن ، جنوب غربي داران ، شمال روستاي ميلاگرد. ارتفاع حدود 2950متر.

 

دالان:

رشته كوهي است در بخش مركزي شهرستان فريدن ، مركب از كوههاي دامنه ، احمد رضا ، بزينو ، مستان و پرپر كه بلندترين نقطه آن كوه دالان به ارتفاع 3915 متر است كه در 78 كيلومتري شمال غربي نجف آباد و 9 كيلومتري جنوب غربي داران واقع شده اين رشه از مجاورت روستاي دامنه شروع و رو به سوي جنوب غربي تا انتهاي كوه پرپر به طول 58 كيلومتر كشيده شده است . دامنه هاي شمالي اين رشته به شهرستان نجف آباد و دامنه هاي جنوبي آن به شهرستان فريدن مشرف است و روستاهاي دامنه ، تقي آباد ، كردبالا و پايين ، دولت آباد ، قلعه ناظر ، عسگران ، چشمه حسن آباد، آب گرم قله حوض ، اوزون ، اخار ، ده كلب علي ، علي عرب معروف آباد ، قرقر ، آنالوچه و طرار در دامنه هاي آن واقعند.

 

دامنه :

دهستان ( دالانكوه) شهرستان فريدن 9 كيلومتري خاور داران ، جنوب خاوري روستاي دامنه ، ارتفاع حدود 3250 متر اين كوه از جنوب به كوه دالان متصل است و جزء رشته كوه دالان بشمار ميرود.

 

دره بيد:

دهستان حومه ـ ورزق ، شهرستان فريدن 20 كيلومتري شمال باختري داران غرب روستاي دره بيد ارتفاع 3631 متر سرچشمه رودخانه دره بيد اين كوه از شمال به كوه پنجه متصل است و به صورت رشته اي به طول 24 كيلومتر و عرض 3 تا 5 كيلومتر به موازات كوه خوانسار قرار گرفته و بلندترين كوه از رشته كوههاي خوانسار است.

 

زرد :

دهستان دالان كوه بخش مركزي شهرستان فريدن ، 15 كيلومتري شمال خاوري داران 7 كيلومتري شمال روستاي دامنه ، ارتفاع 3050 متر ، اين كوه از شمال به كوه بيدياب متصل ميگردد.

سرخ:

دهستان گرجي ، بخش بويين مياندشت شهرستان فريدن ، 33 كيلومتري باختر شمالي داران شمال باختري شهرافوس ، ارتفاع حدود 2930 متر اين كوه از جنوب خاوري به كوه قبله متصل است و جزء كوهستان زاگرس بشمار مي رود.

 

سه طبله

بخش بوئين مياندشت، شهرستان فريدن، 11 كيلومتري باختر شمالي فريدونشهر، ارتفاع 3669 متر. سرچشمة اب دربند، اين كوه از خاور به كوه خشكهرود، از جنوب به كوه سيخه و از شمال باختري به كوه قبله متصل است و در حاشيه خاوري كوهستان زاگرس قرار دارد.  

قبله

بخش بوئين مياندشت، شهرستان فريدن، 35 كيلو متري باختر شمالي  داران،  باختر شهر افوس ، ارتفاع حدود 3550 متر سرچشمه رود خانه در بند . اين كوه از جنوب به كوه سطبله متصل است و در حاشيه خاوري كوهستان زاگرس جاي دارد.

 

قرح قزلار

بخش بوئين ميانشت ، شهرستان فريدن، 17 كيلو متري شمال باختري داران، جنوب خاوري روستاي مير آباد ارتفاع حدود2720 متر . اين كوه از شمال به كوه ‏‏‎‍»آق داش »و از جنوب به كوه « قره داق» متصل است.

قره بيشه

 دهستان حومه ورزق، شهرستان فريدن ، 17 كيلو متري باختر شمالي داران ، شمال روستاي حصور (هوسور)ارتفاع حدود2810 متر  و اين كوه از باختر شمالي به كوه قره داق متصل مي گردد.

 

قره داق

بخش بو ئين مباندشت، شهرستان فريدن، 16 كيلو متري باختر شمالي داران، شمال باختري روستاي اوزون بلاغ، ارتفاع حدود2920 متر. اين كوه از شمال باختري به كوه «لوسن» و از جنوب خاوري به كوه  «قره بيشه» متصل است و با هم رشته اي را به طول 16 كيلومتر بوجود مي آورند كه از جنوب خاوري ميانشت شروع شده و تا شمال روستاي حصور ادامه مي يابد. دامنه ها ي شمالي اين رشته به دهستان كرچمبو و دامنه هاي جنوبي ان به دهستان گرجي مشرف است

 

قو زائي

بخش بوئين ميا ندشت، شهرستان فريدن، 29 كيلو متري باختر شمالي داران،شمال باختري مياندشت، ارتفاع حدود2620 متر.

 

كلاه گس

بخش بوئين مياندشت، شهرستان فريدن،38 كيلو متري باختر شمالي داران، باختر روستاي آغچه، ارتفاع حدود 3250 متر سر چشمه رود خانه دربند. اين كوه از جنوب به كوه پروز متصل است و در حاشيه خاوري كوهستان زاگرس جاي دارد.

زاگرس:

لوسن

بخش بوئين ميانشت ، شهرستان فريدن ، 22 كيلو متري باختر شمالي داران، جنوب خاوري ميانشت. ارتفاع  حدود2720 متر.اين كوه از جنوب خاوريبه كوه «قره داق» متصل است و دهستان گرجي و كر چمبو را از هم جدا مي كند.

                                                                             يتيم

بخش مركزي، شهرستان فريدن، 10 كيلومتري جنوب باختري دران، شمال روستايي چيگان ارتفاع 2742 متر.

رشته كوه خوانسار

رشته كوهي است واقع ميان شهرستانهاي خوانسار و فريدن، خط الرأس اين رشته مرز ميان اين دو شهرستان محسوب مي‎گردد. اين رشته مركب از كوههاي دربند، صاف، دوتو، زرد، برجي، الگشر، خوانسار، دره بيد و شنستانكه بلند ترين قلة آن كوه دره بيد به ارتفاع 3631 متر است. كه در دهستان حومه ـ ورزق از شهرستان فريدن و در فاصله 20 كيلومتري شمال باختري داران واقع شده.

 

                                                                                        اماکن مذهبی فریدن :

                                                                 

                                                                                             مسجد ولي عصر (عج)

 

مسجد ولي عصر (عج) بويين مياندشت در زمان احداث سمت شمال شرقي شهر واقع و اكنون به علت گسترش شهر ، مجاور خيابان موسوم به حضرت ولي عصر (عج) در مركز شهر قرار دارد . اين مسجد با زير بناي حدود يك هزار متر مربع با طرح و نقشه اي كه مرحوم مهندس حاج حسين لرزاده ارائه نموده در سه طبقه كه طبقه سوم آن داراي دو بالكن نسبتاً بزرگ مشرف بر طبقه دوم است ساخته شده است . جنب بالكن سمت غرب مسجد اكنون محل كتابخانه مسجد و سالن مطالعه آن است . طبقه زيرين مسجد به علت سردسير بودن منطقه بيشتر در فصل زمستان مورد استفاده قرار مي گيرد و طبقه همكف اغلب در فصل بهار و تابستان مورد استفاده است . معمار مسجد مرحوم استاد رحيم جهانگيري خوانساري رحمه اله عليه بوده است . مسجد فوق داراي چهار گلدسته ، دو گلدسته در اطراف گنبد با ارتفاع در حدود 15 متر و دو گلدسته كوچك در سر در ورودي با راتفاع در حدود در حدود 4 متر و ارتفاع گنبد آن حدود 27 متر است . اطراف محراب زيباي مسجد بخشي از وسره مباركه نور و كاشي هاي سر در ورودي به سوره مباركه فجر مزين گرديده . در هيچ بخشي از مسجد نام باني و واقف آن ذكر نشده ، نگارنده هرگاه علت اين امر را از حضرت آيت الله حاج غلامعلي حاج شريفي خوانساري بنيانگذار و واقف آن جويا گشتم بدون هيچ گونه توضيحي با لحني حزين آيه شريفه و ان المساجد لله فلا تدعوا مع الله احداً را تلاوت و سپس يه بيان اين بيت شعر از مرحوم پدرشان ، اديب اريب حضرت آيت الله حاج شيخ محمد ابراهيم حاج شريفي اكتفا نمودند :

ريا مكن به عبادت خويشتن زاهد             كه دانه سبز نگردد چو روي خاك افتد

مسجد فوق در طي سالهايي كه از بنياد آن مي گذرد پايگاهي بوده در جهت ترويج فرهنگ تشييع و خاري در چشم طاغوتيان و در اين رابطه نقش هاي متعددي را ايفا نموده مخصوصاً تا سال 1357 كه با فعاليت و سرپرستي حجه الاسلام و المسلمين حاج شيخ حسين شريعتي براي امور تبليغي در قرا و شهرهاي ديگر آن خطه عموماً و خود بويين مياندشت خصوصاً ( با عدم امكانات كافي ) كار دفتر سازمان تبليغات اسلامي فعلي را در زمان طاغوت به نحو مطلوب انجام مي داده و بعد از انقلاب نيز محل برگزاري نماز جمعه بوده و امروزه نيز بعنوان مسجد جامع و مركزي شهر داراي اهميت بسيار است و بعنوان مكاني مقدس مورد احترام اهالي آن منطقه و براي رفع گرفتاري ها و قضاي حوائج با توسل به نام حضرت ولي عصر عجل الله تعالي فرجه الشريف به اين مسجد پناه مي آورند و از خداوند حل مشكلات خود را در آنجا مي خواهند .

 

 

بقعه شيخ ابوسليمان داراني و موقوفات آن

 

بقعه متبركه شيخ سليمان داراني در شهر داران در مركز شهرستان فريدن واقع است . بقعه متبركه شيخ سليمان داراني تنها مركز مذهبي ، زيارتي شهر داران در سمت جنوب شهر واقع و اخيراً توسط اداره اوقاف و امور خيريه شهرستان فريدن در حال نوسازي است . تلاش نگارنده جهت يافتن شرحي از زندگاني و حوال صاحب بقعه تاكنون بي ثمر بوده است و آنچه را كه در تواريخ گذشته در شرح احوال ابوسليمان داراني عارف معروف قرن دوم هجري آمده است ، ارتباطي با صاحب بقعه فوق ندارد . توضيح آنكه ابوسليمان عبدالرحمن بن احمد بن عطيه عنسي ، مذحجي ، عارف و صوفي متولد در داريا در دمشق ، متوفي در شام . به بغداد و شام سفر كرد و در هر يك از اين مناطق مدتي سكونت گزيد و مرشد صوفيان و پير اهل طريقت بود و كراماتي نيز بدان منسوب است و بر اساس اسناد خطي موجود ابوسليمان ادعاي ديدار و گفت و گو با فرشتگان را داشته است و اين دقيقاً همان است مه ابوسليمان عبدالرحمن عارف قرن دوم و سوم هجري نسبت مي دهند .

بنظر مي رسد آنچه در اسناد خطي به عنوان كراوات و حالات خارق العاده به صاحب بقعه نسبت داده شده است به نقل از كتبي است كه در شرح حال ابوسليمان داراني ( دمشقي ) آمده است . با اين حال صاحب بقعه نيز به همين نام « شيخ ابو سلينام داراني » در بين عوام مشهور و اكنون جماعت كثيري از ساكنين شهر داران به شيخ سليماني داراني مشهوراند . بقعه فوق اخيراً تخريب و در حال نوسازي است . شرحي كه از بقعه ، كارشناسان اداره كل فرهنگ و هنر استان اصفهان در سال 36 ( 25 ) داده اند چنين است  :

« داخل مقبره داراي پلان هشت گوش است كه مقبره در وسط قرار دارد . گنبد بنا از نوع دو پوش گسسته است و پوشش خارجي گنبد از كاشي خشت بدون نقش ، برنگ آبي آسماني است و كلمه الله با خط بنائي و از كاشي سفيد و لاجوردي تنها نقش روي گنبد بالاي سر در ورودي قرار دارد . چندين ترك بر روي گنبد ديده مي شود و كاشيها در بعضي جاها يخ بر گرديده است و مصالح بنا بيشتر از آجر است . ورودي مقبره را ايوان ساده كاهگلي تشكيل مي دهد و در جبهه شمالي ورودي يك پله موزائيك پشت بام قرار دارد و از قسمت شمال ، بنا توسعه داشته و آثار باقيمانده آن موجود است و در صحن مقبره تعداي سنگ قبر ديده مي شود و ديوار اطراف صحن و مقبره خشتي است » .

بقعه فوق داراي موقوفات بسياري بوده است كه در طول زمان بطور كامل به تصرف اشخاص در آمده و اكنون فاقد موقوفه است . بر اساس رونوشت وقفنامه خطي موجود ، حدود 360 جريب املاك و اراضي از نهر كدران شهر داران از جمله موقوفات بقعه است كه هر بخشي از آن اكنون در تصرف اشخاص مختلف بوده و به عنوان ملك شخصي افراد منظور گرديده است .

 

امامزاده احمد و ابراهيم و عبدالله (ع) افوس

 

امامزاده احمد ، ابراهيم و عبدالله (ع) در روستاي افوس در 2/33 عرض شمالي و 3/50 طول شرقي واقع گرديده اند . افوس در سال 1377 به جرگه شهرهاي كشور پيوست و فاصله آن تا بويين و مياندشت مركز بخش 9 كيلومتر است . نسب امامزادگان افوس به حضرت امام موسي بن جعفر (ع) مي رسد .

ساختمان قديمي بقعه در سال 1379 تخريب و اقدام به نوسازي آن گرديده . در صحن امامزاده چاي آبي وجود دارد كه مورد استفاده زائرين قرار مي گيرد و بطور كلي اعتقاد خاصي به امامزادگان فوق در بين مردم وجود دارد و همين امر موجب گرديده است كه مراحل تخريب و نوسازي امامزادگان بسيار سريع انجام پذيرد.

 

 

امامزاده سلطان سيد محمد ( ننادگان )

 

امامزاده سلطان سيد محمد در روستاي ننادگان در 51/32 عرض شمالي و 21/50 طول شرقي و 2230 متر ارتفاع از سطح دريا در 25 كيلومتري شهر داران در جنوب غربي شهرستان فريدن واقع گرديده است ، امامزاده سلطان سيد محمد (ع) با توجه به اعتقادات مردمي و اهالي محل نسبت شريفش با واسطه به حضرت امام موسي بن جعفر (ع) مي رسد . ساختمان بقعه قديمي امامزاده در سال 1368 تخريب و اقدام به نوسازي بقعه گرديده است .

 

 

امامزاده عبدالله و ابراهيم ( دامنه )

 

امامزاده عبدالله و ابراهيم (ع) از فرزندان موسي بن جعفر (ع) در روستاي دامنه شهرستان فريدن در 1/33 عرض شمالي و 29/50 طول شرقي و 2250 متر ارتفاع از سطح دريا در 12 كيلومتري شرق شهر داران واقع است . روستاي دامنه در سال 1376 به جرگه شهرهاي كشور پيوست بقعه امامزاده عبدالله و ابراهيم (ع) در شرق شهر در ميان مزارع كشاورزي دشت دامنه واقع گرديده است . بنا بر اعتقادات مردمي امامزاده ابراهيم (ع) درون چاهي است كه بر روي آن ضريح نصب و امامزاده عبدالله (ع) نيز داراي قبر و بر روي قبر ايشان ضريحي چوبي نصب گرديده است . ساختمان قديمي بقعه در سال 1369 تخريب و اقدام به نوسازي بقعه نموده اند . اين بقعه در مسير جاده اصفهان – خوزستان واقع گرديده است و از جاده اصلي تا امامزاده نيز داراي جاده اي ويژه است . ساختمان در ميان دشت حاصلخيز دامنه داراي موقعيت ممتازي است . در چند صدمتري ساختمان امامزاده تپه اي باستاني وجود دارد به نام تل بزرگ كه هنوز مورد كاوش قرار نگرفته است . اعتقاد بر اين است كه مكان اوليه آبادي در ميان دشت قهيز و مجاور امامزاده عبدالله و ابراهيم (ع) بوده است .

 

 

امامزاده ابراهيم بويين مياندشت

 

امامزاده ابراهيم  واقع در شهر بويين مي باشد كه در 33.04 عرض و 50.09 طول جغرافيايي قرار دارد. آورده – امامزاده ابراهيم نسب شريفش به حضرت موسي بن جعفر عليه السلام مي رسد كه با واسطه در بويين دفن گرديده .

شيخ علي فلسفي (لطفي زاده) در كتاب بيست هزار زيارتگاه جهان جلد شانزدهم صفحه 102 آورده امام زاده ابراهيم كه مقام شامخ دارد و از نوادگان حضرت موسي بن جعفر عليه السلام در بويين مياندشت دفن شده و محل توجه زائرين محترم مي باشد.

بتاريخ عيد فطر سال 1418 هجري برابر با 9/7/1376 .

 

 

                                                                                                 مشاهیر فریدن : 

 

صفاي اصفهاني – فريدني

 

محمد حسين – صفاي فريدني در سال 1269 در فريدن متولد و تحصيلات ابتدايي را در فريدن و اصفهان فرا رگفت و سپس به تهران رفت و تا سال 1309 در تهران به تحصيل مشغول و سپس به عرفان و تصوف گراييد و به مشهد عزيمت نمود و با توجه به عنايت خاص ميرزا محمد علي موتمن وزير خراسان در اين شهر ساكن گشته و با تني چند از فضلاي معروف خراسان بويژه اديب نيشابوري معاشرت داشته و در سال 1322 هـ ق زندگي را بدرود گفت . ديوان اشعار ايشان بالغ بر 5791 بيت توسط زنده ياد احمد سهيلي خوانساري تصحيح و منتشر گرديده است

 

 

عبدالعلي همايون (‌م 1209 هـ )

 

نامش عبدالعلي و از فرزندان آقا شيخ عبدالعال ابن محمد مقيم خوانساري است . وي بيشتر اوقات خود را در مصاحبت روساي طوايف و بزرگان و كلانتران فريدن بسر مي

مطالب مشابه :

گفتگو با خانواده اسکندری

آخر خانواده اسكندري، ستاره، لاله و روزبه را و نصب كاشي شكسته روي يك پل

---

مفهوم پرتيكان

بعنوان مثال روستاهاي ترك نشين حيدري ، جمالو ، عادگان ، اسكندري كاشي سفيد و شكسته ساغر

---

برچسب :
كاشي شكسته لاله اسكندري