تشریفات در اسلام بدعت است

شناختن تاریخ سراسر افتخار امام علی علیه السلام به عنوان الگوی تمام نما از حکومت اسلامی، امروز برای کارگزاران انقلاب اسلامی یک ضرورت انکارناپذیر است. این مقاله نگاهی گذرا دارد به مهم ترین ویژگی حکومت حضرت علی علیه السلام، یعنی بی آلایشی و مقابله شدید با تشریفات که ازگذشتگان به ارث باقی مانده بود.

نقطه آغاز بدعت تشریفات نظام اسلام

نقطه آغاز بدعت ها بعد از پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله از طرف حاکمان و برخی دست اندر کاران حکومت بود. انحراف حکومت اسلامی به تدریج تشریفات و فرهنگ جاهلیت را به دنبال داشت و نقطه اوج این انحرافات درزمان خلیفه سوم جلوه گر شد و به عنوان یک عادت در آمد. وجامعه بااین انحرافات خوی گرفت. اولین نمونه ای که مسلمانان نظاره گرآن بودند، توسط سعد ابن ابی وقاص بعد ازفتح عراق در شهر کوفه قامت برافراشت(1) وچند صباحی نگذشته بود که بنی امیه - این طاغوتیان امت پیامبرصلی الله علیه وآله - با در دست گرفتن قدرت، فرهنگ جاهلیت را احیا کردندو توفان مسموم تشریفات از سوی شام وزیدن گرفت و به دنبال آن کاخ نشینی برای حکومت یک امر ضروری به شمار آمد. (2)

اقدامات امام علی علیه السلام در مقابل بدعت تشریفات

حکومت عدالتجوی حضرت علی علیه السلام وارث این انحرافات و بدعتها شد و لذا دو رسالت مهم فراروی حضرت قرارگرفت ومی توان گفت که مهم ترین مشکلاتی که دربرابر حکومت حضرت پدید آمد، مولود انجام این دو رسالت است:

1. احیاء سنت نبوی ومحو فرهنگ جاهلیت

2. برکناری کارگزارانی که سعی در برگرداندن جامعه اسلامی به فرهنگ جاهلیت داشتند; که امثال معاویه از این نوع کارگزاران بودند.

یکی از ارزشهای دوران حکومت پیامبرصلی الله علیه وآله ساده زیستی حاکمان بود که فرهنگ تشریفات جایگزین آن گردید.امیرالمۆمنین علیه السلام از ابتدای خلافت، به شدت با تشریفات به صورت های مختلف مبارزه کرد و به احیای سنت پیامبرصلی الله علیه وآله همت گماشت. زمانی که آن بزرگوار از مدینه به کوفه آمد، پیشنهاد شد که به دارالاماره ای رود که سعد ابن ابی وقاص بنا کرده بود، ولی حضرت نپذیرفت و همچون رسول خداصلی الله علیه وآله -مسجد کوفه - را محل حکومت خود قرار داد.چرا که از نگاه او اساس کاخ نشینی با روح اسلام منافات داشت و از این رو فرمود: «قصر،مرکز تباهی و فساد است. (3)

بزرگ ترین آفتی که امروز نظام اسلامی ما راتهدید می کند، همان آفت تاریخی تشریفات است که جامعه اسلامی بعد از پیامبرصلی الله علیه وآله بدان دچار شد. امام راحل قدس سره این ناخدای کشتی انقلاب می فرماید: آن روزی که دولت ما توجه به کاخ پیداکرد، آن روز است که باید ما فاتحه دولت وملت را بخوانیم... . آن روزی که مجلسیان خوی کاخ نشینی پیدا کنند، خدای نخواسته و از این خوی ارزنده کوخ نشینی بیرون بروند،آن روز است که ما برای این کشور باید فاتحه بخوانیم. (4)

روح صرفه جوئی همان طوری که در زندگی شخصی یک ضرورت انکارناپذیر است، برای کارگزاران اهمیت مضاعف دارد. ولی متاسفانه این روزها چه مجالس ها و همایش هایی که باهزینه های نجومی ولی کم حاصل برپانمی شود؟! آیا به راستی امثال این امور موردخطاب حضرت علی علیه السلام نیست؟! بیاییم همه به سوی راه و رسم «نظام نبوی و علوی » بازگردیم

سفره امام علی علیه السلام

مهم ترین دغدغه امیرالمۆمنین علیه السلام این است که مبادا کارگزاران او ساده زیستی رافراموش کنند و همچون گذشتگان تشریفات را برای خود عادت گردانند و به این خاطراست که آنان را به پیروی از امام و رهبر خودفرا می خواند و می فرماید: الا و ان لکل ماموم اماما یقتدی به; هرپیروی، امام و رهبری دارد که به آن اقتداءمی کند. (5)

روزی احنف بن قیس بر معاویه وارد شد،هنگامی که سفره انداختند، بر روی آن از همه رنگ غذا نهادند. احنف وقتی نگاهش به این سفره رنگین دوخته شد، ناگهان به گریه آمد. معاویه پرسید: برای چه به گریه افتادی؟ احنف بن قیس گفت: به یاد علی علیه السلام افتادم که روزی در خدمت او مشرف بودم. وقتی هنگام افطار شد، از من دعوت کرد که مهمانش شوم. نگاهم به کیسه ای در بسته افتاد که به نزد حضرت آوردند. پرسیدم: چه چیزی در کیسه است؟ حضرت علی علیه السلام فرمود: نانی است از آرد و سبوس جو. سۆال کردم: پس چرا سر آن را بستی؟ امام علی علیه السلام فرمود: چون ترسیدم مبادا حسن و حسین آن نان ها را با روغن مخلوط کنند. (6)

سرزنش استاندار

در سایه کشور گشائی و به دست آوردن غنائم، جامعه را سمت اشرافی گری سوق یافت و این حرکت باعث سلب اعتماد توده مردم نسبت به حاکمان شد. و فرهنگ همسوئی با مرفهان بی درد، برخی استانداران و حاکمان را هم در خود فروبرد. این پدیده شوم هرگز از دیدگان تیزبین محرومان و کسی که در دامن وحی پرورش یافته بود، مخفی نماند.

در آن هنگام که به حضرت خبر می رسد که استاندارش در بصره به یک مهمانی اشرافی دعوت شده وبرسر سفره رنگینی نشسته است، برمی آشوبد و استاندار را مورد سرزنش قرار می دهدو می فرماید: ای پسر حنیف! به من خبر رسید که برسر سفره ای رنگارنگ دعوت شدی و شتابان سوی آن رفتی و گمان نمی کردم که به مهمانی عده ای بروی (و با آنان همساز شوی) که مستمندان و نیازمندان را ازخود می رانند و اشراف و اغنیاء را به خودمی خوانند... . ای پسر حنیف! بدان که امام ورهبر تو از دنیای خود چیزی جز دو پاره لباس و دو قرص نان برنگزید. البته بدان که نه تو(ونه هیچ احدی) نای چنین زندگی را ندارید ولکن مرا با پرهیز کاری و پاکدامنی و تلاش وکوشش یاری کنید. (7)

وقتی حضرت امیرالمۆمنین علیه السلام خواست برای اولین بار بیت المال را تقسیم کند، فرمود: «مقداری بیت المال در این جاست و به نحو مساوی بین افراد سیاه و سرخ و سفیدتقسیم می کنیم. مروان باشنیدن این کلام حضرت به طلحه و زبیر گفت: مراد حضرت غیر شما دو نفر نبود

امام علی علیه السلام در برابر افزون طلبی

یکی از اساسی ترین شعار حکومت اسلامی، رعایت عدالت اسلامی در صرف بیت المال در بخش های گوناگون است. که عمده ترین آن، دادن حقوق افراد جامعه وجلوگیری از افزون طلبی نامشروع عده ای است که برای خود حق خاص قائلند. ومتاسفانه یکی از عوامل ناهنجاری ها وکارشکنی ها در حکومت حضرت علی علیه السلام،عادت زشت و ناپسندی بود که عده ای از قبل پیدا کرده بودند و قدرت تحمل عدالت علوی را نداشتند و از ابتدا زبان به اعتراض گشودند. وقتی حضرت امیرالمۆمنین علیه السلام خواست برای اولین بار بیت المال را تقسیم کند، فرمود: «مقداری بیت المال در این جاست و به نحو مساوی بین افراد سیاه و سرخ و سفیدتقسیم می کنیم. مروان باشنیدن این کلام حضرت به طلحه و زبیر گفت: مراد حضرت غیر شما دو نفر نبود. (8)

اهتمام به بیت المال

ثروت ملی بسان خون در رگهای امت نقش حیاتی در اداره جامعه دارد و باید بدان توجه ای ویژه داشت و مهم ترین وظیفه حکومت، حراست از اموال عمومی وجلوگیری از صرف آن در راههای بی هوده وبی حاصل است. حضرت علی علیه السلام در نامه ای به استانداران خود می نویسد: وقتی نامه به من می نویسید، سرقلم ها رانازک، و فاصله خطوط را کم و از زیاده گوئی وقلم فرسائی پرهیز کنید. زیرا اموال مسلمین گنجایش (چنین) ضررهائی را نداد. (9)

پی نوشت ها:

1. تاریخ طبری، ج 4، ص 46.

2.العقدالفرید، ج 4، ص 365.

3. فروغ ولایت، ص 430. به نقل از وقعه صفین،ص 5.

4. صحیفه نور، ج 17، ص 218. نهج البلاغه، نامه ها، ش 45.

5.نهج البلاغه، نامه ها، ش 45.

6.به سوی دولت کریمه، ص 38، به نقل از اصل الشیعه و اصولها، آل کاشف الغطاء.

7. نهج البلاغه، نامه ها، ش 45.

8. روضه کافی، ج 8، ص 69.

9. بحارالانوار، ج 76، ص 49.

برگرفته از سایت تبیان

تشریفات در اسلام بدعت است

تشریفات در اسلام بدعت است

نقطه آغاز بدعت تشریفات نظام اسلام

سفره امام علی علیه السلام

امام علی علیه السلام در برابر افزون طلبی

اهتمام به بیت المال

مطالب مشابه :

نکات اخلاقی نهج البلاغه

سرفصل تفسير موضوعي نهج البلاغه

سه اصل اخلاقی در ادارات "برگرفته از نهج البلاغه"

تربیت علوی این چنین است

دوست یابی هنر است!

تشریفات در اسلام بدعت است

عبادت امام علی(ع)

داستان حمال تبریزی

برای عرفه و همه عمرت!