مركبات

تا ریخچه

مركبات ازقرون گذشته وگویا بوسیله پرتقالیها به ایران آورده شده ودر ابتدا درجنوب كه محیط مناسبی برای رویش آن به شمار می رود كاشته شده و از این جهت نام پرتقال را بروی یكی از گونه های آن گذاشتند.

اكنون كشور ایران در مقام هفتم تولید مركبات در جهان است.

بومی قسمت های جنوب شرق آسیا و كشورهای چین و اندونزی و مالزی است.

مشخصات مركبات

مركبات از راسته granilas وتیرهRutaceae و زیر تیره Aurantioidae است.

زیر تیره مركبات دارای 33 جنس و203 گونه است كه مركبات خود شامل 3 جنس هستند:

1- poncirus :این گونه درختچه ای است به ارتفاع 3 تا 4 متر تنها نوع مركبات كه هر سال خزان دارد و به سرمای 20- درجه مقاوم است بخاطر برگهای سه برگچه ایش به آن نارنج سه برگ میگویند میوه آن كوچك و تلخ بعنوان پایه كاربرد دارد.

2- Fortunella :درختچه ای است كوتاه، برگهای ریز و میوه گرد و كشیده كه بهKumquat معروف است و این جنس به همراه پوشش به مصرف می رسد.

3- سیتروس Citrus

شامل كلیه مركباتی كه می شناسیم و شامل گونه های زیر است:

1- پرتقال Citrus aurantium

2- نارنج C. vulgaris

3- گریپ فروت C.paradisi

4- بادرنگ C.mediaca

5- سلطان مركبات C.grandis

6- لیمو ترش C.limonum

7- دارابی C.decumana

8- نارنگی C.deliciusus

و لیمو شیرین،توسبز، لیمو عمانی و........

گیاه شناسی مركبات

گیاهانی دو لپه،دارای درختان نسبتا بزرگ برگها ،منفرد و صاف ودمبرگها كم وبیش عریض می باشند گل ها یا منفرد ویا بصورت خوشه های كوچك كاسه گل از5-4 كاسبرگ و جام گل از 8-4 گلبرگ تشكیل شده تعداد پرچم ها حدودا چهار برگ است تخمدان از نوع كروی ودارای برچه های زیاد است..

آب وهوای مناسب

دمای بهینه برای رشد مركبات 20- 16 درجه سانتی گراد است. در دمای 3- درجه ساننتی گراد صدمه می بیند و در دمای 8- و 9- درجه شاخه ها خشك و دردمای 10- به بعد كل درخت خشك می شود.

در دماهای بالا 40 – برگها دچارسوختگی و میوه نیز كم آب و كیفیتش كاهش می یابد.

حساسیت مركبات نسبت به دماهای بالا و پایین فرق می كند مثلا :

حساسترین مركبات نسبت به سرما سلطان مركبات

مقاومترین مركبات نسبت به سرما نارنگی

خاك مناسب

بهترین خاك،خاكی است كه سبك باشد كه آب بتواند درآن نفوذ كند و آب اطراف ریشه باقی نماند بنابراین خاك های با بافت شنی- لومی وعمیق بهترین خاك برای مركبات است PHمناسب برای آنها 5/5 تا 7 است و به هیچ وجه خاكهای اسیدی وترش را دوست ندارد.

آبیاری

اصولا مركبات به مقدار آب كم ولی به دفعات زیاد نیازمندند،به همان مقدار كه كم آبی باعث خسارت می شود آب زیاد باعث بروز مشكلاتی مثل كاهش محصول،امراض وبیماری و.... می تواند بشود.آبیاری در مركبات به چهار روش انجام می شود:

1- قطره ای

2- جوی و پشته ای

3- بارانی

4- جویچه ای

كه معمولترین روش آبیاری جوی پشته ای است.

كوددهی

كودهای دامی پوسیده : برای فعالیت باكتریهای مفید است، و باعث حفظ رطوبت خاك می شود وازسله بستن خاك هم جلوگیری می كند.

هر ساله حدود 100 تن كود دامی برای هر هكتار لازم است.

كودهای شیمیایی مثل كود های ازته، فسفره ، پتاسه وعناصر میكروالمنت ها شدیدا نیاز دارد.

زمان دادن كود شیمیایی: 1- نیمه بهمن تا 15 اسفند 2- اواسط اردیبهشت وخرداد 3- بین خرداد و شهریور ماه است.

ازدیاد

تكثیر مركبات می تواند به یكی از روش های بذر، قلمه ،خوابیدن وپیوند صورت گیرد.

بذر : به دلیل طولانی بودن دوره نهال و افزایش صفات ناخالص كمتر مورد استفاده قرار می گیرد.

قلمه و خوابانیدن هم خیلی كاربرد ندارند.

پیوند : رایج ترین نوع تكثیر پیوند است ودرآن باید سعی شود پیوندك در قسمت بالاتری نسبت به پایه زده شود.

میوه و قسمت های تشكیل دهنده

میوه مركبات از نوع سته است.

قسمت رنگی خارجی پوست فلاوید(Flavedo)، بخش سفید رنگ زیر فلاوید را آلبیدو (Albedo) و بخش داخلی میوه مركبات شامل كیسه عصاره است وسپس دانه ها درون این كیسه از اجزای تشكیل میوه مركبات هستند.

مركبات تولید میوه پارتنوكارپی هم دارند.

عناصر تغذیه ای مركبات

شامل دو گروه هستند:

1- Macro elements : N، P، K، Ca، mg، S

2- Micro elements : Fe، Zn ،Mn، B، Mo، Cu

اختلالات ژنتیكی

1- جهش یا موتاسیون : باعث تغییر شكل برگ ها فقدان كامل كلروفیل و ایجاد لكه های مختلف در برگ و باعث تغییر در تمام قسمت میوه یا بخشی ازآن می گردد.

2- زوال یا سرخشكیدگی : باعث پژمردگی وزرد شدن برگها ،كه برگ ریزی و همچنین ریزش میوه ها را به دنبال دارد.

اختلالات ناشی از عوامل محیطی در مركبات

1- سرما زدگی : باعث خروج آب و خشك شدن كیسه های اسانس در میوه می گردد و همچنین باعث از بین رفتن رفتن كلرفیل برگها و سفید شدن و ریزش آنها می گردد.

2- خشكی : رطوبت نا كافی ممكن است باعث پیچ خوردن برگها و یا حتی خشك شدن آنها گردد ،در اثر خشكی بافت مزوفیل برگ متلاشی می شود ودر نوك برگ كلروز بوجود می آید.

3- خسارت تگرگ : باعث پارگی برگها یاحتی پوست میوه و پوست تنه درخت و نتیجتا نفوذ عوامل بیماریزا در آنها گردد وآفتاب سوختگی،خسارت ناشی از صاعقه بدشكلی شاخه ها و.......

اختلالات فیزیولوژیك در میوه

این اختلالات شامل:

1- خسارت ناشی از سرما

2- چین خوردگی

3- پوسیدگی

4- شكاف خوردن

5- و..........

هرس

مركبات به هرس سالیانه نیازی ندارند و هرس در آنها به سه منظور صورت می گیرد :

1- هرس فرم دهی

2- هرس درختان مسن

3- هرس درختان وشاخه های سرمازده

برداشت مركبات

برداشت مركبات به دو صورت انجام می شود :

الف- سنتی (كارگران)

ب- مكانیكی (شیكر)

بسته بندی مركبات

بسته بندی صحیح در مركبات از مرحله برداشت شروع می شود و شامل مراحل زیر است :

1- زمان چیدن میوه

رسیده بودن میوه،دستكش پوشیدن كارگران،شستشو در آب 40 درجه سانتی گراد و قرار دادن در مجاورت هوای گرم می باشد.

2- مرحله تفكیك :

شامل جدا كردن میوه های آفت زده و خراب جداكردن میوه های هم قطر و.........

سپس آنها را در صندوق یا كارتن ها ویا سبد های مخصوصی در چند ردیف كه بین ردیف ها را نیز نوارهای باریك كاغذی قرار می دهند می چینند وآنها را یا مستقیما به بازار عرضه می كنند و یا در سردخانه نگه داری می كنند.

بهترین دما هم برای مركبات در سردخانه ها دمای 5-4 درجه سانتی گراد و رطوبت 80% است.

مركبات

مطالب مشابه :

درختان سیب پادنا

اصول تربیت و شاخه بري گیاهان باغبانی:

گیاهان دارویی

انبه-ميوه انبه:

بالنگ یا اترنج

مركبات

کامکوات