گزارش کار آزمایشگاه شیمی آلی
١. کروماتوگرافی کاغذی
٢. تعیین جرم مولکولی اسید الی مجهول
٣. تهیه آسپیرین
۴. تهیه اتیل استات
و ....
بسمه تعالی
نام آزمایش : کروماتوگرافی
تاریخ اجرا : 28/07/1388
هدف از آزمایش : کروماتوگرافی کاغذی
وسایل مورد نیاز : لوله موئین ، بشر 100 ، آب فشان ، کاغذ کروماتوگراف (Whatman Paper )، دسیکاتور(Dessicator) ، استوانه ی مدرج .
مواد مورد نیاز : الکل ، آب مقطر ، اریتروزین ، فلورسبین
تئوری :
کروماتوگرافی اصطلاحی است که به چندین تکنیک جداسازی اطلاق می گردد که اساس این روش ها مهاجرت افتراقی یا اصطلاحا(DefferentialMigration) است .دراین تجربه یکی ازاین روشهایعنی کروماتوگرافی کاغذی به منظور جداسازی مخلوطی از یون های فلزات واسطه به کار می رود به طوری که شناسایی آن ها ممکن شود .خواهید دید که شناسایی هر یون پس از این که این یون هااز هم جدا شدند خیلی راحت تر خواهد بود .
درهر روش مهاجرت افتراقی سه چیز مورد نیاز است.
1) بایستی یک محیط مهاجرت وجود داشته باشد که محلی است برای این که جدا سازی اتفاق بیافتد.
2) بایستی یک نیروی جلو برنده (DrivingForce)برای حرکت دادن گونه ها جهت جدا شدن در طول محیط مهاجرت وجود داشته باشد.
3) بایستی یک نیروی مقاوم انتخابی (SelectionResistive Force)وجود داشته باشد.
تعریف نیروی متحرک (DrivingForce): عبارتست از تمایل حل شدن گونه در فاز متحرک که باعث پیشروی سریع تر نمونه می شود.
تعریف نیروی مقاوم انتخابی(Selection ResistiveForce): عبارتست از تمایل حل شدن گونه در فازثابت که باعث عقب ماندن آن از مهاجرت می شود.
همین نیروی اخیر یعنی نیروی مقاوم انتخابی است که باعث جدا سازی قابل ملاحظه گونه های شیمیایی می شود.
اگرمخلوط از گونه های شیمیایی روی یک محیط مهاجرت درنقطه ای قرارداده شوند ،نیروی جلوبرنده تمایل دارد که مخلوط را به مکانی دور تر از نقطه شروع حرکت دهد .از طرفی نیروی مقاوم انتخابی تمایل به عقب نگه داشتن گونه ها دارد .نیروی مقاوم مذکور از این نظر انتخابی است که حرکت هریک از گونه هارا با میزانی متفاوت کند می کند.
این اختلاف در سرعت حرکت در جهت دور شدن از مبداء،اساس اصطلاح (Defferential Migration) است.
دراین آزمایش روش مهاجرت افتراقی ،کروماتوگرافی کاغذی است . محیط مهاجرت نواری از کاغذ کروماتوگارفی است. نیروی جلوبرنده ،جریانی از مایع به عنوان حلال در طول نوار کاغذ است که این حلال مایع ،فاز متحرک یا (MobilePhase)هم گفته می شود .درمورد نیروی مقاوم انتخابی این احتمال می رود که بیش از یک نوع نیروی مقاوم انتخابی درکاغذ کروماتوگرافی وجود داشته باشد. شاید یکی از نیروهای مقاوم انتخابی عمده وقتی شناخته شد که دریافتند کاغذ دارای مقدار زیادی آب است که محکم به آن چسبیده واین وضع ممکن است به صروت استخرهایی از آب تصور شود .وقتی گونهه های شیمیایی درحال حرکت در طول مسیر فاز متحرک هستند با مکان هایی پر از آب پیوند یافته به کاغذ مواجه می شوند .حتی ممکن است این گونه ها به داخل این فاز ثابت یا ساکن (StationaryPhase)حرکت کنند نظربه این که کسری از زمان که هر گونه جدا گانه ،درفاز ساکن سپری می کند بستگی به حلالیت نسبی آن گونه درهر دو فاز ساکن ومتحرک دارد واین حلالیت ها بستگی به ماهیت گونه شیمیایی دارد واین مسئله یک عمل مقاوم انتخابی را توصیف می کند .وقتی یک گونه درفاز متحرک است ،با سرعتی معادل سرعت فاز متحرک حرکت می کند .وقتی گونه درفاز ساکن است این چنین حرکتی ندارد .بنابراین گونه های شیمیایی مختلف در یک نمونه معین به علت این که باسرعت های متفاوتی درجهت ددور شدن از مبدا حرکت می کنند جدا می شوند.
واضح است که برای یک زوج معین از فازهای ساکن ومتحرک ،کسری ازفاصله که گونه شیمیایی طی می کند یسبت به فاصله ای که فاز متحرک طی می کند ثابت خواهد بود. این کسر که مقدار Rf گونه مورد نظر نامیده می شود ،ممکن است به منظور مقایسه دو کورماتوگرام مورد استفاده قرارگیرد هرچند که ممکن است فازمتحرک دردو کروماتوگرام به اندازه های متفاوتی پیشروی کرده باشد.
هرچند که کروماتوگرافی با کاغذ ،وسیله توانایی برای جدا سازی گونه های شیمیایی است اغلب گونه ها ری کروماتوگرام قابل رویت نیستند .به این دلیل اغلب لازم است کروماتوگرام را با واکنشگرهایی که با گونه هایی شیمیایی مورد نظر واکنش داده وترکیبات رنگین تولید می کنند اثر دهیم .
تاریخچه
برای اولین بار در سال 1905 میلادی چوگایف دانشمند روسی واکنش دیمتیل گلیاکسیم با یون نیکل را کشف کرد
و از آن برای شناسایی و اندازهگیری یون نیکل استفاده نمود. ولی توسعه واقعی و سریع واکنشگرهای آلی و استفاده از آنها در شیمی تجزیه از سال 1945 میلادی شروع شد. علت آن نیز گسترش صنایع نوین و اهمیت تجزیه مقادیر جزئی در این صنایع بود.
طبقهبندی واکنشگرهای رسوب دهنده
واکنشگرهای رسوب دهنده معدنی
مواد معدنی که محلول آنها برای رسوب دادن یونهای فلزی بکار میروند عبارتند از اسیدهای معدنی ضعیف یا قوی نظیرH2S,H3PO4,H2SO4,HCl یا نمکهای محلول آنها. اسید سولفوریک و سولفات هیدروژن یونها را به صورت سولفید رسوب میدهند، اسید سولفوریک برای رسوب دادن یون باریم و اسید هیدروکلریک برای رسوب دادن یون نقره استفاده میشود.
هیدروکسیدهای محلول نظیر سدیم و پتاسیم و آمونیاک برای رسوب دادن یونهای فلزی به صورت هیدروکسید بکار میروند. همچنین از یونهای فلزی هم میتوان به عنوان عامل رسوب دهنده آنیونهایی که با آنها رسوب کم محلول میدهند استفاده کرد.
واکنشگرهای رسوب دهنده آلی
واکنشگرهای آلی در شیمی تجزیه کاربردهای فراوان دارند. از این واکنشگرها در وزن سنجی ، تیترسنجی ، روش قطرهای و جذب سنجی استفاده میشود. واکنشگرهای رسوب دهنده آلی دارای عواملی هستند که بوسیله آنها مولکول واکنشگر با یونهای معدنی ترکیب میشود و این عوامل بیشتر خاصیت اسیدی دارند.
اطلاعات اولیه
پر کاربردترین شیوه جداسازی مواد تجزیهای کروماتوگرافی است که در تمام شاخههای علوم کاربردهایی دارد. کرماتوگرافی گروه گوناگون و مهمی از روشهای جداسازی مواد را شامل میشود و امکان میدهد تا اجزای سازنده نزدیک به هم مخلوطهای کمپلکس را جدا ، منزوی و شناسایی کند بسیاری از این جداسازیها به روشهای دیگر ناممکن است.
سیر تحولی رشد
· اولین روشهای کروماتوگرافی در سال 1903 بوسیله میخائیل سوئت ابداع و نام گذاری شد. او از این روش برای جداسازی مواد رنگی استفاده کرد.
· مارتین و سینج در سال 1952 به پاس اکتشافاتشان در زمینه کروماتوگرافی جایزه نوبل دریافت کردند.
توصیف کروماتوگرافی
کروماتوگرافی را به دلیل اینکه در برگیرنده سیستمها و تکنیکهای مختلفی است نمیتوان به طور مشخص تعریف کرد. اغلب جداسازیها بر مبنای کروماتوگرافی بر روی مخلوطهایی از مواد بیرنگ از جمله گازها صورت میگیرد. کروماتوگرافی متکی بر حرکت نسبی دو فاز است ولی در کروماتوگرافی یکی از فازها بدون حرکت است و فاز ساکن نامیده میشود و دیگری را فاز متحرک مینامند. اجزای یک مخلوط به وسیله جریانی از یک فاز متحرک از داخل فاز ساکن عبور داده میشود. جداسازیها بر اساس اختلاف در سرعت مهاجرت اجزای مختلف نمونه استوارند.
روشهای کروماتوگرافی
روشهای کروماتوگرافی را میتوان ابتدا بر حسب ماهیت فاز متحرک و سپس بر حسب ماهیت فاز ساکن طبقهبندی کرد. فاز متحرک ممکن است گاز یا مایع و فاز ساکن ممکن است جامد یا مایع باشد. بدین ترتیب فرآیند کروماتوگرافی به چهار بخش اصلی تقسیم می شود. اگر فاز ساکن جامد باشد کروماتوگرافی را کروماتوگرافی جذب سطحی(Adsorption Chromatography) و اگر فاز ساکن ، مایع باشد کروماتوگراف تقسیمی(PartitionChromatography) مینامند.
انواع کروماتوگرافی
هر یک از چهار نوع اصلی کروماتوگرافی انواع مختلف دارد:
· کروماتوگرافی مایع - جامد (Liquid - Solid Chromatography )
o کروماتوگرافی جذب سطحی (AdsorptionChromatography)
o کروماتوگرافی لایه نازک (Thin LayerChromatography)
o کروماتوگرافی تبادل یونی (Ion-ExchangeChromatography)
o کروماتوگرافی ژلی (GelChromatography)
· کروماتوگرافی گاز - جامد (Gas- SolidChromatography)
· کروماتوگرافی مایع - مایع(Liquid - Liquid Chromatography )
o کروماتوگرافی تقسیمی (Partition Chromatography)
o کروماتوگرافی کاغذی (PaperChromatography)
· کروماتوگرافی گاز- مایع (Gas- Liquid Chromatography )
o کروماتوگرافی گاز - مایع ( Gas- Liquid Chromatography)
o کروماتوگرافی ستون مویین (Capillary ColumnChromatography)
مزیت روشهای کروماتوگرافی
· با روشهای کروماتوگرافی میتوان جداسازیهایی را که به روشهای دیگر خیلی مشکل میباشند انجام داد. زیرا اختلافات جزئی موجود در رفتار جزئی اجسام در جریان عبور آنها از یک سیستم کروماتوگرافی چندین برابر میشود. هر قدر این اختلاف بیشتر شود قدرت جداسازی مواد بیشتر و برای انجام جداسازی مواد نیاز کمتری به وجود اختلافات دیگر خواهد بود.
· مزیت کروماتوگرافی نسبت به ستون تقطیر این است که نسبتا آسان میتوان به آن دست یافت با وجود اینکه ممکن است چندین روز طول بکشد تا یک ستون تقطیر به حداکثر بازده خود برسد ولی یک جداسازی مواد کروماتوگرافی میتواند در عرض چند دقیقه یا چند ساعت انجام گیرد.
· یکی از مزایای برجسته روشهای کروماتوگرافی این است که آنها آرام هستند. به این معنی که احتمال تجزیه مواد جداشونده به وسیله این روشها در مقایسه با سایر روشها کمتر است.
· مزیت دیگر روشهای کروماتوگرافی در این است که تنها مقدار بسیار کمی از مخلوط برای تجزیه لازم است به این دلیل روشهای تجزیهای مربوط به جداسازی مواد کروماتوگرافی میتوانند در مقیاس میکرو و نیمه میکرو انجام گیرند.
· روشهای کروماتوگرافی ساده سریع و وسایل مورد لزوم آنها ارزان هستند. مخلوطهای پیچیده را میتوان نسبتا به آسانی به وسیله این روشها به دست آورد.
مواد |
نوع کروماتوگرافی |
مواد شیمیایی مشابه |
کروماتوگرافی تقسیمی |
مواد شیمیایی غیر مشابه |
کروماتوگرافی جذب سطحی |
گازها و اجسام فرار |
کروماتوگرافی گازی |
مواد یونی و معدنی |
کروماتوگرافی تبادل یونی در ستون کروماتوگرافی کاغذی یا لایه نازک |
مواد یونی و غیر یونی |
کروماتوگرافی تبادل یون یا ژلی |
مواد زیستی و ترکیباتی با جرم مولکولی نسبی بالا |
کروماتوگرافی ژلی الکتروفورز |
انتخاب بهترین روش کروماتوگرافی
انتخاب نوع روش کروماتوگرافی بجز در موارد واضح (مانند کروماتوگرافی گازی در جداسازی مواد گازها) عموما تجربی است. زیرا هنوز هیچ راهی جهت پیش بینی بهترین روش برای جداسازی مواد اجسام مگر در چند مورد ساده وجود ندارد. در ابتدا روشهای سادهتر مانند کروماتوگرافی کاغذی و لایه نازک امتحان میشوند. زیرا این روشها در صورتی که مستقیما قادر به جداسازی مواد نباشند نوع سیستم کروماتوگرافی را که جداسازی مواد بوسیله آن باید صورت بگیرد، مشخص میکنند آنگاه در صورت لزوم از روشهای پیچیدهتر استفاده میشود. از فهرست زیر میتوان به عنوان یک راهنمای تقریبی استفاده کرد.
در جداسازیهای مشکل وقتی که روشهای ساده فاقد کارایی لازم هستند روش کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HELC) می تواند جوابگو باشد.
کروماتوگرافی کاغذی (Paper Chromatography)
اطلاعات اولیه
انواع جداسازیهای مختلف و ساده بر روی کاغذ به عنوان پیشروان کروماتوگرافی کاغذی توصیف شدهاند. این سیستم معمولا به عنوان نمونه بارزی از سیستم تقسیمی در نظر گرفته میشود که در آن فاز ساکن آب است و به وسیله جذب سطحی بر روی مولکولهای سلولز قرار میگیرد و مولکولهای سلولز نیز به نوبه خود به وسیله ساختار الیافی کاغذ در وضعیتهای ثابت نگه داشته میشود. امروزه ، به هر حال ، مشخص شده است که جذب سطحی اجزای فاز متحرک و حل شوندهها و اثرات تبادل یون نیز نقشهایی را ایفا میکنند و کاغذ به هیچ عنوان تنها به صورت تکیه گاه بی اثر نیست.
سیر تحولی رشد
روش پیشنهادی رانگ در سال 1850 و فرآیندی که آن را تجزیه موئینهای مینامند، از جمله آنها میباشند. چنین روشهایی در واقع بیشتر شبیه کروماتوگرافی جذب سطحی بودند و کروماتوگرافی کاغذی به مفهوم فعلی ، گسترش سیستم تقسیمی است که به وسیله مارتین و سینج در سال 1941 ارائه شد. در سال 1944 کونسدن ، گوردن و مارتین اسیدهای آمینه و پپتیدهای موجود در محصول آبکافت ، پروتئین پشم را به وسیله روشی جدا کردند که در آن به جای ستون پودر از یک صفحه یا نوار کاغذی آویزان در داخل یک ظرف سرپوشدار استفاده شده بود.
کاربرد
در ابتدا کروماتوگرافی کاغذی برای جداسازی مخلوطهای مواد آلی به کار رفت. ولی بعد از آن ، عمدتا به وسیله برستال و پولارد و همکاران آنها ، برای جداسازی یونهای معدنی به سرعت به کار گرفته شد. هم آنیونها و هم کاتیونها را به وسیله این روش میتوان جدا کرد.
خصوصیت ویژه
یک خصوصیت ویژه روش کروماتوگرافی کاغذی این است که چیزی مربوط به محلول یا گاز خارج شده از ستون که در سیستمهای معمول مایع یا گاز با آن برخورد میکنیم وجود ندارد. ترکیبات جدا شده روی کاغذ مکانیابی و شناسایی میشوند در نتیجه ، جداسازی به طور نسبتا دائم در روی کاغذ ثبت میشود. در این روش اجزای جدا شده جمع آوری نمیشوند و احتیاجی به وسایل پیچیده کنترل پیوسته نیست. اندازه گیری کمی ترکیبات جدا شده را میتوان روی کاغذ انجام داد ولی اگر بخواهند اجرای را از کاغذ خارج کنند. تنها کار لازم این است که قسمت مربوط به هر یک از اجسام را از کاغذ ببرند و هر یک را به طور جداگانه بشویند.
طرح کلی روش
قطرهای از محلولحاوی مخلوطی که باید جدا شود را روی
یک صفحه یا نوار کاغذ صافی در محل علامت گذاری شده قرار میدهند. در این
محل ، قطره به صورت یک لکه حلقوی پخش میشود. وقتی که لکه خشک شده کاغذ را
در یک ظرف مناسب سربسته طوری قرار دهند که یک سر آن در حلال انتخاب شده به
عنوان فاز متحرک فرو رود. حلال از طریق الیاف کاغذ در نتیجه عمل موئینگی
نفوذ میکند و نکته مهم این است که سطح کاغذ نباید کاملا به وسیله حلال
پوشانده شود. زیرا در این صورت ، اصلا جدا سازی صورت نمیگیرد یا نواحی
خیلی پخش میشوند.
وقتی که جبهه حلال مسافت مناسبی را طی
کرد یا بعد از یک زمان از قبل تعیین شده ، کاغذ را از طرف بیرون آورده ،
جبهه حلال را با علامتی مشخص میکنند و میگذارند تا صفحه خشک شود. وقتی که
محلهای مناطق جدا شده آشکار شدند لازم است که هر یک از اجسام به طور
جداگانه شناسایی شوند. در موارد ایدهآل ، هر جسم با واکنشگر مکانیاب ،
رنگ مخصوصی میدهد که در مورد مواد معدنی بیشتر و درمورد مواد آلی کمتر
مشاهده میشود. سادهترین روش شناسایی بر اساس مقدار Rf یعنی نسبت فاصله طی شده به وسیله جبهه حلال است.
خارج کردن جسم از کاغذ
روشهای ارائه شده مستلزم به کارگیری یک واکنشگر مکان
یاب شیمیایی برای تعیین محل لکه هستند، و لکههای رنگی اساس ارزیابی را
تشکیل میدهند. بعضی اوقات میتوان کمپلکس را شستشو داد و به وسیله روش رنگ
سنجی تخمین زد، ولی اگر تغییر شیمیایی قابل قبول نباشد ماده تغییر نیافته
را باید شستشو داد. عمل شستشو را میتوان با وارد کردن تکه کاغذ در یک حلال
، به وسیله استخراج در یک دستگاه سوکسیله ، یا با استفاده از آرایش خاصی ،
که در کاغذ یک جریان نزولی کروماتوگرافی ایجاد مینماید، انجام داد. برای
جداسازیهای معدنی تکههای کاغذ را میتوان به صورت خاکستر در آورده ،
باقیماندهها را در اسید حل کرد. نتایج این روش به اندازه روش شستشو خوب
نیستند. از اینرو محلولهای به دست آمده را میتوان به وسیله هر روش مناسبی
تجزیه کرد، روشهایی که اغلب به دنبال روشهای کروماتوگرافی به کار
میروند عبارتند از رنگ سنجی و قطبش نگاری.
پیدا کردن
یک روش کروماتوگرافی ، که بتواند به طور کمی تمامی اجزای یک مخلوط را جدا
کند، مطلقا ضروری نیست. ارزیابی کمی فلزات با قطبش نگاری و ارزیابی کمی
مواد آلی مشکلتر از فلزات است زیرا ، برای مواد آلی ، روشهای موجود برای
آزمایش محلول حاصل از شستشو محدودتر هستند. ارزیابی مواد آلی معمولا بر روی
کاغذ صورت میگیرند و بنابراین ، لازم است که هر جسمی از اجسام دیگر به
طور کمی جدا شود.
نقایص کروماتوگرافی کاغذی
لکههای چند تایی :در کروماتوگرافی یونها فلزی ، اگر دارای آنیونی متفاوت از آنیون موجود در محلول اولیه باشد، ممکن است رقابتی بین آنیونها برای یون فلزی وجود داشته باشد، که در نتیجه دو لکه به دست میآید که هر یک از آنها مربوط به یکی از نمکهای فلزی میباشد. ممکن است یون فلزی دو کمپلکس متفاوت با حلال ایجاد کند. در جدا سازیهای آلی ، ممکن است جسم دو شکل متفاوت وجود داشته باشد. به عنوان مثال یک آمینو اسید میتواند به صورت کاتیون و یون دو قطبی باشد.
· دنباله دار شدن:اگر مخلوط یه مقدار زیاد از حد روی کاغذ قرار داده شود، یا سرعت عبور حلال متفاوت باشد، جسم نمیتواند برای ایجاد یک لکه مجزا به تعادل برسد. در این صورت این لکه ، در سطح بزرگی از کاغذ پخش شده و از حلال در حال پیشروی عقب میماند. دنبالهدار شدن ممکن است به سبب اثرات جذبی سطحی تر ایجاد شود.
اثرات لبه یا کناره: لکهها خیلی نزدیک به کنار نوار ، ممکن است در امتداد کنار کاغذ پخش شوند، عمل نفوذ ممکن است به علت بالا بودن غلظت موضعی فاز متحرک در آن ناحیه ، و یا به علت بالاتر بودن سرعت تبخیر حلال در کنار کاغذ ، که منجر به اثرات تقسیمی غیرعادی میشوند، باشد.
روش کمی کروماتوگرافی کاغذی
کاربرد کمی این روش نه تنها احتیاج به یک جداسازی کمی ، بلکه مکانیابی و ارزیابی کمی اجسام موجود نیز دارد. یک جداسازی کیفی رضایت بخش ، الزاما برای کار کمی مفید نیست. اندازه گیری کمی را میتوان یا با سنجش مقدار جسم موجود در لکه روی کاغذ ، یا با خارج کردن جسم از کاغذ و تجزیه اجزای جدا شده به وسیله روشهای کمی متداول انجام داد. لکه اولیه از نمونه مناسب روی کاغذ قرار میدهند، خشک کردن لکه باید تحت شرایط استاندارد زمان و دما صورت گیرد.
در تهیه حلال باید دقت زیادی روی نسبتهای اجزای صورت گیرد، برقرار ساختن تعادل باید به طور استاندارد انجام گیرد، طول عبور حلال در تمامی نوبتها یکسان باشد، در طول آزمایش ، دما باید ثابت بماند، و خشک کردن ورقه باید در یک زمان و دمای استاندارد انجام گیرد. واکنشگر مکانیاب (در صورت استفاده از لکههای رنگی) باید به طریق کاملا تکرارپذیر افزوده شود. و هر عمل بعدی ، مانند خشک کردن یا قراردادن در معرض بخار آمونیاک ، باید در مدت استاندارد انجام گیرد. مقدار جسمی که در یک جداسازی کروماتوگرافی باید روی کاغذ قرار گیرد، متغیر است.
موارد استعمال کروماتوگرافی کاغذی
· منابع علمی مربوط به روشهای تجزیهای و بررسی ترکیبات طبیعی نشان میدهد که کروماتوگرافی کاغذی در هر رشتهای کاربرد دارد. با این همه ، این روش هنوز هم در جداسازیهای مواد با ماهیت زیستی وسیعترین کاربرد را دارد.
· کروماتوگرافی کاغذی اکثرا به عنوان یک وسیله تحقیقاتی به کار میرود، و به طور گستردهای در تجزیههای روزمره مخصوصا در جداسازیهای جدیدی که هیچ روش کلاسیک برای آنها وجود ندارد، نیز مورد استفاده قرار می گیرد. روش اخیر در مسائل کلینیکی و زیست شیمیایی ، جداسازی اسیدهای آمینه و پپتیدها در بررسی ساختارهای پروتئین کاربد دارد.
· آزمایش روزمره ادرار و سایر مایعات بدن برای اسید آمینه و قند ، جداسازی بازهای پورین و نوکلئوتیدها در آزمایش اسیدهای نوکلئیک ، جداسازی استرئیدها ، تجزیه عمومی ، تجزیه بسپارها ، تشخیص و ارزیابی فلزات در خاک ها و نمونه های زمین شناسیGeology ، بررسی ترکیبات فنلی در عصاره های گیاهی ، جداسازی آلکالوئیدها ، جداسازی ترکیبات علامت دار به وسیله رادیو ایزوتوپها ، کروماتوگرافی کاغذی برای جداسازی مواد فرار غیر فعال مانند هیدروکربنها و دیگری جداسازی اسیدهای چرب با فراریت بیشتر مناسب نمی باشد.
داده ها:
داده های این آزمایش عبارتند از :
1) رنگ های مشاهده شده برروی کاغذ کروماتوگرام
2) میزان پیشروی نمونه برحسب میلی متر Dion
3) میزان پیشروی حلال Dsolvent
4) یافتن مقادیر Rf با استفاده از فرمول Rf=
شرح کار : در این ازمایش ما از محلول الکل و آب مقطر استفاده می کنیم .به صورت cc40 که 50% آن را آب مقطر و 50% آن را الکل تشکیل می دهد در دیسکاتور می ریزیم و کاغذ کروماتوگراف را در ابعاد دسیکاتور می بریم و حدود 1 سانتی متر از پایین یک خط راست می کشیم و بعد یک نقطه از ماده اریتروزین (قرمز) و یک نقطه ماده فلورسبین (زرد ) و یک قطره مخلوط دو ماده را روی خط راستی که با مداد روی کاغذ رسم کردیم معلوم و ایجاد می کنیم و بع کاغذ را به صورت لوله شده در داخل دسیکاتور می گذاریم که محلول آب و الکل نیز در داخل آن موجود است و بعد درب شیشه ای دسیکاتور را می گذاریم و منتظر می مانیم تا محلول به نقطه ای برسد که در انجا متوقف شود یا سرعتش کم شود بعد کاغذ را از داخل دسیکاتور برمی داریم و مکان نقطه ها را علامت گذاری می کنیم و اندازه گیری می کنیم .
محاسبات آزمایش :
نتیجه گیری : از این ازمایش نتیجه می گیریم که گروماتوگرافی روش بهتری برای جداسازی مواد مایع از جامد است
بسمه تعالی
نام آزمایش :تعیین جرم مولکولی اسید الی مجهول
تاریخ اجرا : 12/08/1388
هدف از آزمایش : تعیین جرم مولکولی یک اسید آلی مجهول
وسایل مورد نظر : بورت ، بشر 100 سی سی، پی پت ، ارلن ، گیره و پایه
مواد مورد نیاز : آب مقطر، الکل ، شناساگر فنل فتالئین ، اسید آلی مجهول (کربوکسیلیک اسید) ، سود سوز آور(NaoH)
مقدمه و تئوری :
مقدمه
قبل از تلاش برای تعیین ساختمان یک ماده آلی مجهول از طریق طیف گیری ، میتوان مشکل را با تعیین فرمول مولکولی ماده قدری سادهتر کرد. در این مقاله این موضوع را بررسی میکنیم چگونه فرمول مولکولی یک ترکیب ، تعیین گردیده و چطور میتوان از آن فرمول ، اطلاعاتی برای ساختمان ماده بدست آورد.
تجزیه عنصری و طرز محاسبات
روش قدیمی تعیین فرمول مولکولی یک ماده مستلزم سه مرحله است. اولین مرحله ، انجام آنالیز (تجزیه کیفی عنصری برای یافتن نوع اتمهای موجود در مولکول است. مرحله دوم ، انجام آنالیز کمی عنصری برای یافتن تعداد نسبی انواع مختلف اتمها در مولکول است. این عمل منجر به یافتن فرمول تجربی میگردد. مرحله سوم ، شامل تعیین جرم مولکولی یا تعیین وزن مولکولی است که وقتی آن را با فرمول تجربی در هم آمیزیم، تعداد واقعی اتمهای موجود در مولکول را نشان خواهد داد و نتیجه حاصل ، فرمول مولکولی خواهد بود.
تعیین فرمول تجربی
تقریبا تمام مواد آلی ، دارای کربن و هیدروژن هستند. در اکثر حالتها ، تعیین این که آیا این عناصر موجودند یا خیر ، واجب و لازم نیست. ولی اگر ضرورت ایجاب کند که وجود آن دو را به اثبات رسانیم، میتوان ماده مجهول را در حضور اکسیژن سوزاند. اگر احتراق ماده ، انیدریک ایجاد کند، پس در ماده مجهول کربن موجود بوده است و اگر آب ایجاد شد، میبایست اتمهای هیدروژن در ماده وجود داشته باشند.
یادآوری این نکته ضروری است که هیچ روش مستقیم مناسبی برای تعیین وجود اکسیژن در یک ماده وجود ندارد، به این دلیل است که در آنالیز کیفی از اکسیژن نامی برده نمیشود. نیتروژن ، کلر ، برم ، ید و گوگرد را میتوان به آزمایشی مشابه آزمون ذوب سدیم شناسایی کرد.
برای تعیین دقیق کربن و هیدروژن موجود در یک ماده مجهول ، به یک آنالیز کمی نیاز است. در عملیات آزمایشگاهی تجاری مکررا این تجزیه را انجام میدهند. روش تعیین مقادیر کربن و هیدروژن در یک ماده ، مبتنی بر احتراق آن برای تولید انیدریک کربنیک و آب است. در تجزیه کمی ، انیدریک کربنیک و آب را جمعآوری کرده و سپس وزن میکنیم. روشهایی نیز برای تعیین مقادیر گوگرد ، نیتروژن و هالوژنهای موجود در ترکیب در دسترس هستند.
تعیین جرم مولکولی
یک مرحله در تعیین فرمول مولکولی یک ماده ، تعیین وزن یک مول از آن ماده است. این عمل به طرق مختلفی صورت میگیرد. بدون در دست داشتن جرم مولکولی یک مجهول ، کسی قادر نیست بگوید فرمول تجربی که مستقیم از تجزیه عنصری تعیین گشته ، آیا فرمول حقیقی ماده بوده یا این که این فرمول باید در عددی ضرب شود تا فرمول مولکولی واقعی جسم مجهول مشخص گردد.
استفاده از طیف سنج جرمی
در یک آزمایشگاه جدید ، جرم مولکولی با استفاده از طیف سنج جرمی تعیین میگردد. یک روش قدیمی جهت تعیین جرم مولکولی ماده ( بر اساس اصول شیمی عمومی ) ، روش چگالی بخار است. در این روش ، حجم مشخصی از گاز در دمای مشخص توزین میگردد. پس از تبدیل حجم گاز در دما و فشار استاندارد ، میتوان تعیین نمود که آن حجم چه کسری از یک مول را نشان میدهد. از این طریق میتوان جرم مولکولی ماده را بسادگی تعیین کرد.
اندازهگیری نزول نقطه انجماد یک حلال
روش دیگر تعیین جرم مولکولی یک ماده ، اندازهگیری نزول نقطه انجماد یک حلال است که به مقدار مشخصی از ماده مورد آزمایش اضافه شده باشد. این روش به نام روش انجماد سنجی خوانده میشود.
اسمومتری فشار بخار
روش دیگر که فقط گاهی اوقات مورد استفاده قرار میگیرد، اسمومتری فشار بخار است. در این روش ، ماده مورد آزمایش را در یک حلال حل کرده و تغییر فشار بخار حلال را اندازه میگیرند.
|
تیتراسیون
اگر ماده مجهول یک اسید کربوکسیلیک باشد، میتوان آن را با محلول استاندارد هیدروکسید تیتر کرد. با بهره گیری از این روش میتوان اکیوالان خنثی را تعیین نمود. اکیوالان خنثی معادل وزن اکیوالان آن اسید است. اگر آن اسید فقط حاوی یک گروه کربوکسیل باشد، در آن صورت اکیوالان خنثی و جرم مولکولی معادل خواهند بود. اگر آن اسید دارای بیش از یک گروه کربوکسیل باشد، آنگاه اکیوالان خنثی برابر جرم مولکولی اسید تقسیم بر تعداد گروههای کربوکسیل خواهد بود. بسیاری از فنلها (بویژه آنهایی که توسط گروههای الکترون کشنده استخلاف شدهاند) آنقدر اسیدیاند که میتوان آنها را با روشی مشابه اسیدهای کربوکسیلیک تیتر کرد. این روش را میتوان برای اسیدهای سولفونیک نیز بکار برد.
فرمول مولکولی
هنگامی که جرم مولکولی و فرمول تجربی تعیین گردیدند، میتوان مستقیما فرمولی مولکولی جسم را تعیین کرد. اغلب ، وزن فرمول تجربی و جرم مولکولی یکسان است. در چنین حالتی ، فرمول تجربی ، همان فرمول مولکولی است. در بسیاری از حالتها وزن فرمول تجربی کمتر از جرم مولکولی است. در چنینی حالتهایی ضروری است که تعیین گردد چند بار وزن مولکولی را باید به وزن فرمول تجربی تقسیم کرد و سپس رقم بدست آمده را در فرمو ل تجربی ضرب کرد تا فرمول مولکولی بدست آید.
مثال ساده در این مورد ، اتان است. بعد از تجزیه کمی عنصری ،
فرمول تجربی CH3 برای اتان تعیین گردید. محاسبات نشان داد که جرم مولکولی
اتان 30 است. پس از تقسیم وزن مولکولی اتان (30) بر وزن فرمول تجربی (15)
رقم 2 بدست آمد. بنابراین ، باید فرمول مولکولی اتان ، 2(CH3) یا C2H6
باشد.
برای مثال ، مجهولی که پیشتر در این فصل معرفی گشت، فرمول
تجربی C7H14O2 بوده و وزن فرمولی آن 130 است. اگر فرض کنیم که جرم مولکولی
این ماده 130 تعیین شده است، میتوان نتیجه گرفت فرمول تجربی و فرمول
مولکولی معادلند و ضمنا فرمول مولکولی باید C7H14O2 باشد.
روش کار :0.02g اسید مجهول وزنی را وزن می کنیم و بعد آن را در 10cc الکل سفید حل می کنیم و بعد به آن 40cc آب مقطر می افزاییم و در قسمت آخر به آن ، به مقدار 2 قطره شناساگر فنل فتالئین می افزاییم فنل فتالئین در محیط اسیدی بی رنگ است و در محیط بازی به بنفش است .
بعد از تهیه آن محلول به مرحله تهیه ی 100cc محلول NaOH 0.1M تهیه می کنیم و در داخل بورت می ریزیم و مرحله ی بعدی مرحله ی انجام تیتراسیون است که آن را نیز انجام می دهیم و به محض اینکه رنگ محلول به رنگ بنفش می رسد شیر بورت را می بندیم و بعد جرم مولکولی اسید مجهول را از طریق محاسبات زیر به دست می آوریم
محاسبات :
خطای آزمایش :
نتیجه گیری :
بسمه تعالی
موضوع آزمایش : استیله کردن فنل
تاریخ اجرا : 26/8/88
هدف از آزمایش : تهیه اتیل سالسیلیک اسید ( آسپیرین )
وسایل مورد نیاز : بشر ، ارلن ، قیف ، همزن شیشه ای
مواد مورد نیاز : سالسیلیک اسید ، انیدریداستیک ، اسید سولفوریک غلیظ
مقدمه و تئوری : در مورد آسپیرین، بازگو کردن داستان آن، بهعنوان نمونهای از تکامل مناسبات بین طب گیاهی سنتی و داروشناسی جدید، بیفایده نیست.منشا این دارو را باید در پوست درخت بید جستجو کرد، که درختی از خانواده salix است و معمولاً در مناطق پرآب میروید. و تنها هنگامی واقعا شاداب است که پایه آن در آب باشد. بنابر نظریه عوام، این بهمعنای آن است که بید سرما نمیخورد، و بههمین دلیل باید به کار درمان سرماخوردگیهای همراه با تب، دردهای مفصلی، و ناراحتیهای مشابه بخورد. و از آنجا که این، پوست درخت بید است که آنرا در بر گرفته و گرم نگه میدارد پس خاصیت مورد نظر را باید در پوست بید جستجو کرد. در قرن هجدهم، متوجه شدند که پوست بید، از لحاظ تلخی شبیه به پوست درختی در پرو به نام «سینکونا» است که از آن گنهگنه میگرفتند و این دارو عالیترین وسیله درمان بیماری تبآور مالاریا به حساب میآمد. بهاین ترتیب، جوشانده پوست بید را برای درمان تب مورد استفاده قرار دادند. در سال 1829 ، «لرو» از فرانسه، موفق شد از پوست بید مادهای به دست آورد که خود، آن را «سالیسین» (مشتق از اسم لاتینی این درخت) نامید. دیری نگذشت که داروسازی سوئیسی به نام«پاگن ستشر» از راه تقطیر گل اسپیره کوهی (که گیاهی است از خانواده spiraea و آن هم دوست دارد که پایهاش درون آب باشد) مادهیی به دست آورد با نام شیمیایی «سالیسیلات متیل» که بسیار شبیه به سالیسین بود. دنباله این ماجرا به آلمان میکشد که درآنجا، چند سال بعد، ماده مشابه دیگری به نام «اسید سالیسیلیک» برای نخستین بار بهطور مصنوعی تهیه شد. از این ماده نیز مشتق دیگری به نام«اسید استیل سالیسیلیک» به دست آمد که (ضمن اینکه کلمه salix که همان بید باشد در اسم آن انعکاس یافته) چیزی نیست جز اسم رسمی آسپیرین که داروی رایج ضد درد است و هجای «spir» در آن، یادآور منشا گیاهی دیگر آن، یعنی اسپیره کوهی است.جریانات مشابه این، منجر به پیدایش تعداد زیادی از داروهای جدید شده است که منشا آنها را باید در گیاهانی که از دیرباز بر بشر شناخته شده بودهاند جستجو کرد. بهعنوان مثال، «افدرین» که در معالجه آسم به کار میرود از علف «افدرا» به دست میآید، که دست کم از 5 هزار سال پیش در طب چین مورد استفاده است. نام گیاهان ضد درد پرقدرتی چون سیکران، مهرگیاه، تریاک و انقوزه، در قدیمیترین رسالههای داروسازی بابل و سومر آمده است.در واقع، قابلیت برطرف کردن درد، شاید نخستین پیروزی بزرگ طب بود که خیلی پیشتر از قابلیت طب به درمان بیماریها پدید آمد. در مصر باستان داروهای مسکن وجود داشت، و در «تب» در حدود سال 1600 (ق.م) رساله طبی نگاشته شد که حاوی فهرستی بود از هفتصد گیاه، از آن جمله گیاهان ملین مثل سنا و کرچک، و گیاهانی از قبیل گیاهان خانواده seilla که در ناراحتیهای قلبی مورد استفادهاند. این، طب یونان بود که تحت تاثیر طبیبانی چون بقرات و دیوسکورید، ارزشدرمان کنندگی گیاهان طبی را ـجدا از اهمیتی که این گیاهان از لحاظ شعائر و سحر و جادو، برای انسانهای گذشته داشتندـ تثبیت کرد. اما پس از سقوط امپراطوری روم، سحر و جادو مجدداً مسلط شد، و شناخت و مطالعه گیاهان طبی مامن خود را در دیرها و صومعهها حست و دانش پزشکی به دست محققان عرب شکوفا شد. ما اکنون میدانیم که برخی عارضههایی که در آثار محققان قرون وسطی ذکر شده ـمانند نوعی التهاب پوستی که به «آتش سنآنتوان» موسوم استـ ناشی از قارچِ ریزی است که به جان غلات میافتد و وقتی عده زیادی از مردم، نان حاصل از این غله آلوده را میخورند به مسمومیت دستهجمعی و نیز وهمزدگی ـکه در قرون وسطی آن را ناشی از عمل شیطان میدانستندـ دچار میشوند. اما تا قرن هجدهم ـارجوت که همان قارچ مورد بحث باشدـ شناخته نشد. جالب است بدانیم که امروزه ارجوت را در تهیه تعداد زیادی از داروهای مخصوص معالجه فشار خون و اختلالات خونی دیگر، مورد استفاده قرار میدهند.کشف امریکا توسط سیاحان اروپایی و پیدا شدن راه دریایی به هندوستان، انواع جدیدی از گیاهان را بر آنچه که از دوران باستان شناخته شده بود افزود و باعث غنای هر چه بیشتر فهرست عظیم گیاهانی شد که در طب جدید مورد استفادهاند. قرن نوزدهم، نشانگر فصل جدیدی در شیوه استفاده از گیاهان طبی و به منزله دوره گذرا از شیوه استفاده از گیاهان یا معجونهای حاصل از آنها برای مصارف درمانی، به شیوه استفاده از مولکولهای فعال موجود در آنهاست. این در واقع دورهای است که طی آن، جهانبینی زایای جوامع نوپای صنعتی، آغاز به واژگون کردن تصور سنتی از طبیعت میکند. اکنون دیگر طبیعت در نظر آنها چیزی نیست، مگر منبع عظیمی از مواد خام سهلالوصول. منابع طبیعی برای بهرهبرداری ساخته شدهاند و انسان جدید در واقع گاهی بیش از اندازه از آنها بهرهبرداری میکند. دنیای گیاهان که زمانی مرکب از «شخصیتها»ی فردی گیاهان بود، اکنون تنها به منزله معدنی تلقی میشود که تنها وظیفه آن قراردادن مواد خود در اختیار انسان است. با این همه باید گفت که در بسیاری از موارد، این تلقی جدید نسبت به گیاهان مزایایی دارد. مثلاً وقتیکه میتوان از چغندر، ابتدا قند تهیه کرد و سپس به مصرف رساند، هیچکس حتی فکر آن را هم نمیکند که برای شیرین کردن چای خود، تکهای چغندر در آن بیندازد!با پیشرفتن این جریان، زمانی میرسد که شیمیدانان یک ماده فعال معین را مصنوعاً تهیه میکنند، و در آن هنگام دیگر به گیاهی که این ماده را در اصل از آن تهیه میکردند نیازی نیست. در مرحله بعدی، یعنی زمانی که از یک محصول مصنوعی، یک رشته مشتقات گرفته شد و پس از آزمایش به روی حیوانات، به فهرست دایمالتزاید داروهای شیمیایی افزوده میشود، آنگاه دیگر هیچکس به خاطر نمیآورد که روزی روزگاری گیاهی بود، که همین اثرات درمانی را ایجاد میکرد. چه کسی امروز به خاطر میآورد که «آم
مطالب مشابه :
کروماتوگرافی
کروماتوگرافی ژلی الکتروفورز را تجزیه موئینهای می جذب ویژه ای میباشددرجه
کروماتوگرافی کاغذی
کروماتوگرافی ژلی الکتروفورز. ۱۸۵۰ و فرآیندی که آن را تجزیه موئینهای مینامند، از جمله
موضوع آزمایش: پروتئین های مرحله حاد بیماری C-Reactive-Protein
واسطه ای است که از می آورد الکتروفورز سرم نشان می در لوله موئینه
گزارش کار آزمایشگاه شیمی آلی
کروماتوگرافی ژلی الکتروفورز. 1850 و فرآیندی که آن را تجزیه موئینهای مینامند، از جمله
گزارش کار کروماتوگرافی کاغذی
کروماتوگرافی ژلی الکتروفورز. ۱۸۵۰ و فرآیندی که آن را تجزیه موئینهای مینامند، از جمله
برچسب :
الکتروفورز موئینه ای