پیشگیری از زخم بستر

زخم بستر یا زخم فشاری، آسیبی است كه در نواحی تحت فشار بدن، در اثر فشار مستمر ناشی از بی حركتی مداوم یا نشستن یا خوابیدن طولانی مدت در یک وضعیت ثابت، به علت كاهش خون رسانی به بافت ایجاد می شود.

زخم بستر در افرادی كه به مدت طولانی بستری شده اند و یا دچار ناتوانی حركتی گشته و ازصندلی چرخ دار استفاده می كنند ،بیشتر بروز می كند.

زخم بستر در نقاطی از بدن که فشار وزن بدن بیمار را تحمل می کند و در نزدیكی استخوان ها قرار دارند (مانند ناحیه باسن، ستون مهره ها، قسمت تحتانی كمر، لگن، پس سر، زانوها، پاشنه پا، شانه ها و آرنج ها) دیده می شود. در این قسمت ها فشار بیشتری بر پوست وارد می شود و زیر آن چربی کمتری برای محافظت وجود دارد.

به هنگام بررسی پوست از نظر نشانه های زخم بستر مراقبین مددجو باید توجه بیشتری به این قسمت ها داشته باشند. همچنین معلولین و كسانی كه مجبورند از صندلی چرخ دار استفاده كنند، باید به این مورد دقت کنند.

در آغاز ممکن است زخم بستر فقط یک لکه قرمز پوستی باشد که اگر فشار برروی پوست برداشته نشود، وضع بدتر شده، قرمزی سریعاً به تاول و زخم باز تبدیل می شود. در موارد شدید، ممکن است ضخامت کل پوست درگیر شده و با ایجاد یک زخم عمیق پوستی، عضلات یا استخوان ها نمایان شوند. باید توجه داشت كه برای ایجاد زخم بستر نیاز به یک فشار شدید نیست. حتی فشار یك تشک معمولی یا كشیدن مددجوبر روی تخت می تواند منجر به زخم بستر شود.

عوامل خطر زا

- وجود رطوبت در بستر ناشی از تعریق، ادرار و مدفوع

- عدم مصرف روزانه کافی پروتئین، ویتامین های C و E، کلسیم و روی

- سن

- شیمی درمانی

- دیابت شیرین

- بیماری آلزایمر

- كم خونی وابتلابه ایدز

افراد در معرض خطر

افراد در معرض خطر ابتلا به زخم بستر شامل موارد زیر می باشند:

افرادی که به مدت طولانی در رختخواب، صندلی یا صندلی چرخ دار قرار می گیرند.

کسانی که بدون کمک دیگران قادر به حرکت و تغییر وضعیت بدنشان نیستند

افراد فلج

کسانی که در حال کما بسر می برند، یا دچار شکستگی شدید لگن و ران شده اند

بیماران شدیدا بدحال

افراد تحت جراحی

كسانی كه احساس درد را از دست داده اند

افراد مسن

افراد دچار آسیب نخاعی كه نمی توانند حركت كنند. آمار نشان می‌دهد که 80 درصد افراد آسیب نخاعی در طول دوره زندگی خود حداقل یک بار و 30 درصد افراد، بیش از یک بار زخم بستر را تجربه کرده‌اند.

علائم

خونریزی

تورم

زخم پوستی

درد

ترشح چركی

تب

قرمزی

مراحل بروز زخم بستر :

در مرحله1: زخم بستر، یک لکه قرمز پوستی ایجاد می گردد.

در مرحله 2: تاول، زخم یا بریدگی هایی در ضخامت پوست ایجاد می شوند.

در مرحله 3: زخم ها عمیق تر بوده و به بافت نرم تهاجم می نمایند

و در مرحله انتهایی، زخم با توجه به منطقه درگیری به استخوان، عضلات، تاندون یا مفاصل تهاجم می نماید. زخم بستر هدف اولیه برای باکتری ها می باشد، بنابراین مددجودر معرض عفونت قرار دارد، به خصوص هنگامی که زخم با مدفوع یا ادرار فرد مددجو مبتلا بی اختیاری در تماس باشد.

پیشگیری

50 درصد از زخم های بستر از طریق کاهش فشار موجود بر روی پوست و صدمات پوستی قابل پیشگیری می باشدکه باید به این چند توصیه توجه شود:

- بررسی مرتب برجستگی های استخوانی از نظر رنگ پریدگی و شکنندگی

- دادن وضعیت مناسب به مددجو

- فرد در روی صندلی چرخ دار باید هر 15 تا 20 دقیقه جا به جا شود. در تخت توصیه می‌شود كه حداقل هر دو ساعت فرد تغییر وضعیت دهد.

- استفاده از وسایل کاهش دهنده و تسکین دهنده فشار (مانند: بالش، تشک های بادی)

- انجام ماساژ آرام به اطراف نواحی قرمز شده

- تمیز نگه داشتن پوست

- خشک نگه داشتن ملحفه ای مددجو و نداشتن چین و چروک

- محافظت پوست از ادرار و مدفوع

- تغییر وضعیت دادن مددجو هر دو ساعت جهت کاهش فشارهای پوستی

- استفاده از بالش های نرم جهت بالا نگه داشتن بازوها، پاها، باسن و لگن از بستربه منظور کاهش فشاربر پوست آن نواحی

- به منظور جابجایی مددجو، اجتناب از کشیدن مددجو بر روی تخت و به جای آن بلندکردن مددجو جهت پیشگیری از آسیب وارد شدن بیشتر به پوست

- جهت پیشگیری از سر خوردن مددجو در تخت، تخت مددجو نباید بیش از 30درجه بلند تر شود و قرار دادن بالش زیر آرنج مددجو به منظور کاهش فشار بر آرنج

- پاک نمودن تخت از ذرات ریز تحریک کننده پوست

- زخم هایی كه زیاد عمیق نیستند لازم است در معرض هوا باز نگه داشته شود

- شستشو دادن زخم های كوچك با نرمال سالین

- عدم واردآوردن فشار به بافت هایی كه قبلا دچار زخم بستر شده اند

- قطع مصرف سیگار (سیگار اکسیژن‌رسانی به پوست را کم کرده و روند بهبود زخم را کند می‌سازد).

- تشویق مددجو به انجام نرمش های روزانه (ورزش از طریق افزایش جریان خون روند بهبود زخم را تسریع می نماید).

- خود داری از خاراندن و محکم شستن پوست بدن

- تمیز نگه داشتن پوست با صابون ملایم و خشک نمودن پوست با حرکت آهسته و عدم استفاده از مواد ضد عفونی كننده محرک و یا مواد شیمیایی

- استفاده از یک رژیم مناسب جهت جلوگیری از زخم بستر. رژیم غذایی باید شامل انرژی کافی، پروتئین (از طریق مصرف گوشت‌های سفید به ویژه ماهی، حبوبات و مغزها)، کلسیم، روی، ویتامین های C و E مصرف سبزیجات و میوه‌جات تازه باشد.

- رژیم غذایی باید متعادل و متنوع و حاوی همه گروه‌های غذایی به میزان مورد نیاز باشد.

- روغن‌های مفید مثل روغن زیتون و کانولا برای تأمین انرژی و چربی‌های مفید نیز مصرف گردد.

- مصرف مقدار مایعات توصیه شده برای سالم ماندن پوست (میزان مصرف مایعات حداقل 8 تا 10 لیوان در روز می باشد).

- محدودیت درمصرف نوشیدنی‌های كافئین‌دار مانند چای و قهوه

نتیجه گیری:

بی حرکتی به معنی محدودیت فعالیت جسمی ناشی از فرآیند بیماری، ضربه یا اقدامات درمانی است. بی حرکتی به دنبال هر عاملی که باشد می تواند حتی در ظرف بیش از 72-48 ساعت تغییراتی در همه دستگاه های بدن ایجاد نماید، از جمله در پوست که بدنبال بی حرکتی، زخم در نواحی مختلف پوست بروز می گردد و همانطور که اشاره گردید به خصوص در نواحی استخوانی، پوست مستعد زخم می گردد که با تدابیر ارائه شده می توان به پیشگیری از آن همت گمارد.

نادره نادری روش

عضو هئیت علمی دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

پیشگیری از زخم بستر

مطالب مشابه :

مقالات و پمفلت ها

مجموعه مقالات - پمفلتها - جزوه های آموزشی - پاورپوینتهای آماده

بیماریهای منتقله ار راه جنسی

بیماری های ویروسی

پمفلت های آموزشی

مدیریت کنترل بیماری های واگیر

فرایند پرستاری در بیمار مبتلا به هماتوم اپیدورال

پیشگیری از زخم بستر

فلج مغزی cp

عفونت زمان تخمک گذاری