آشنایی با روستاهای اصفهان - تودشک
تاريخچه:
نقاط تودشک و تودشکچويه ظاهراً از پيشينه تاريخي يکساني برخوردار مي‌باشند و به علت قرارگيري در کنار همديگر داري هماهنگي فرهنگ و آداب و رسوم مي‌باشند.لغت تودشک (Toudeshk) از کلمه تودشتک (Toudeshtak) بوده به اين مفهوم که به لحاظ وجود ارتفاعات اطراف اين نقطه فضاي بازي جهت کشاورزي به وجود آمده و تقريباً نسبت به اطراف حالت دشت داشته‌است و به مرور زمان به تودشک تغيير نام يافته‌است تودشکچويه به معناي تودشک کوچک مي‌باشد. البته در نگارش Toodeshk و Tudeshk هم نوشته مي‌شود اما نگارش صحيح Toudeshkاست و همخواني با تلفظ صحيح آن بيشتري به لهجه محلي تودشکي دارد. در خصوص وجه تسميه نقطه صادق آباد، باني و شکل دهنده آن داراي اهميت است و در زمينه نقاط مزرعه کهنه و نو شکل گيري تمدن و تقدم و تاخر آنها قابل توجه‌است و وجه تسميه رجان مشخص نيست. منشا پيدايش نقاط تودشک و تودشکچويه کاملاً مشخص نيست ولي سابقه نقاط مزبور بسيار طولاني است به نحوي که برخي اين سابقه را به زمان قبل از ميلاد نيز مي‌رسانند. اين پيشينه را با بررسي گويش و ساختار معماري منطقه و همچنين نوع کشاورزي و زندگي مردم اين منطقه بوضوح مشخص مي‌باشد. همچنين در اطراف اين منطقه مدارکي مبني بر ارتباط قوي مردم اين منطقه با کرمان، شيراز، نايين، يزد، زابل دارد. همچنين بهاء الدين پدر خواجه شمس الدين محمد بن محمد حافظ شيرازي (حدود ۷۹۲-۷۲۷ هجري قمري)، شاعر و غزلسراي بزرگ قرن هشتم ايران و يکي از سخنوران نامي جهان تاجر و از اهالي تودشک يا تودشکچو بوده است. البته محل تولد حافظ شهر شيراز بوده است و در شيراز زندگي نموده و نيز وفات يافته‌است. پس از وفات پدر حافظ در سن هشت سالگي و دوران طفوليت به همراه مادرش به شيراز مهاجرت نمود و نزد خانواده مادري دوران کودکي را سپري کرد. بسياري حافظ شيرازي را بزرگ‌ترين شاعر ايراني تمام دورانها مي‌دانند. گفته شده که حافظ در تمام عمر در شيراز ماند و هرگز به سفر نرفت، تنها يک بار قصد کرد تا از زادگاه پدري خود ديدار نمايد که به هر حال اين سفر بدلايلي انجام نشد. بدنبال شکل گيري نقاط تودشک و تودشکچو مزارع صادق آباد، مزرعه نو و کهنه و رجان به عنوان مراکز فعاليت کشاورزي شکل پذيرفته‌اند روند توسعه نقاط تودشک و تودشکچويه به صورتي است که دو بخش قديمي و جديد در آن وجود دارد، بخش قديمي بافت با سابقه‌اي را تشکيل مي‌دهد و بافت جديدي سابقه کمتري دارد. در هر دونقطه تودشک و تودشکچو بافت جديد شامل محله‌هايي است که عمدتاً در سالهاي پس از انقلاب شکل گرفته‌است از اين محله‌هاي مي‌توان از محله نوبنياد جنوب غربي تودشک و محله نوبنياد شمال غربي تودشکچويه نام برد. ساير نقاط تودشک به علت توسعه کم کالبدي و فيزيکي از تقسيم بندي قابل توجهي برخوردار نيستند. وجود اراضي باير در جنوب غربي تودشک و نيز در شمال غربي تودشکچويه جهت توسعه مناسب را براي نقاط مناسب را براي نقاط مذبور زمينه سازي نموده‌است. به نحوي که شکل گيري محله نوبنياد در جنوب غربي تودشک و واگداري قطعات زيادي از پلاکهاي مسکوني به متقاضيان و شکل گيري برخي از آنها به خوبي توسعه فيزيکي تودشک را به سمت جنوب غربي نشان مي‌دهد. همچنين شکل گيري واحدهاي خدماتي و منازل مسکوني با تصرف اراضي باير شمال شرقي تودشکچو و تشکيل محله نوبنياد زمينه سازي‌هاي توسعه کالبدي آن را به سمت شمال شرقي کاملاً روشن مي‌دارد.
موقعیت جغرافیایی:
شهرتودشک در بخش کوهپایه از شهرستان اصفهان ودر فاصله ۹۰ کیلومتری شرق مرکز استان قرار دارد. این شهر در سال ۱۳۸۰ از تلفیق نقاط تودشک، تودشکچوئیه، صادق آباد، رجان، مزرعه نو و مزرعه کهنه و دهکده‌های کوچک‌تر در منطقه (قندی، انگرود، انجیران و لاگزی) شکل پذیرفت. دو نقطه تودشک و تودشکچوئیه در امتداد محور ارتباطی اصفهان – نائین قرار دارد وسایر نقاط سکونتگاهی در جنوب محور ارتباطی با فاصله ۵۰۰ تا یک کیلومتر نسبت به همدیگر استقرار دارند. تودشک در سمت شرقی بخش کوهپایه قرار گرفته‌است از طرف شمال به شهرستان اردستان، از شرق به شهرستان نائین و استان یزد، از جنوب به بخش‌های جلگه و بن رود و به دهستان جبل بخش کوهپایه محدود می‌شود. این محدوده در عرض جغرافیایی ۳۲ درجه و ۲۳ دقیقه و ۳۲ درجه و ۴۹ دقیقه و طول جغرافیایی ۵۲ درجه و ۳۱ دقیقه تا ۵۲ درجه طول شرقی قرار گرفته‌است. ارتفاع از سطح دریا در سمت جنوبی ۱۰۸۰متر و در قسمت شمالی ۲۴۰۰ متر می‌باشد که با شیبی ملایم به سمت جنوب (زاینده رود) سرازیر می‌شود. مرکز دهستان شهر تودشک می‌باشد که در ۲۰ کیلومتری شهر کوهپایه در موقعیت ۳۲ درجه و ۴۲ دقیقه عرض شمالی و همچنين ۵۲ درجه و ۴۰ دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ در کنار جاده ترانزیتاصفهان، به پنج استان جنوب و جنوب شرقی کشور قرار دارد. بر این اساس بطور مستند می توان گفت از لحاظ موقعیت جغرافیایی شهر تودشک تقریباً در مرکزی‌ترین نقطه نقشه کشور ایران قرار گرفته است.
آب و هوا:
این منطقه دارای آب و هوایی نیمه صحرایی است بر اساس آمار منتشر شده از ایستگاه هواشناسی شهر ورزنه در بین سالهای ۱۳۶۹-۱۳۶۰ میانگین حداکثر دما ۳۷ درجه سانتیگراد بالای صفر و میانگین حداقل دما ۶/۵ درجه سانتیگراد زیر صفر می‌باشد. میانگین حداقل دما ۷/۶ درجه سانتیگراد و میانگین حداکثر دمای سالیانه ۶/۲۴ درجه است.
- میزان بارندگی: متوسط میزان بارندگی ۵/۶۸ میلیمتر است که حداثر آن در ماه دسامبر برابر با ۵/۱۳ میلیمتر می‌باشد و ماههای ژوئن و ژوئیه و اوت ماههای بدون بارندگی و خشک محسوب می‌شوند. تعداد روزهای بارانی کمتر از ۱ میلیمتر در روز به تفکیک فصول مختلف سال عبارت‌اند از:
- نم نسبی: متوسط سالانه نم نسبی ۷/۳۳ درصد، متوسط حداقل در ماه ژوئن برابر با ۸/۲۰ درصد و حداکثر در ماه ژوئیه (دیماه) برابر با ۸/۵۵ درصد می‌باشد.
- باد: باد غالب منطقه بادهای غربی است که در تابستان جهت شرقی و آرام پیدا می‌کند. و بدون تأثیر در منطقه نمی‌باشد.
- یخبندان: تعداد روزهای یخبندان برابر با ۱۱۱ روز، در ماه دسامبر ۵/۲۸ و ۵ ماه سال را شامل می‌شود.
راههای ارتباطی:
مهم‌ترین محور ارتباطی که با عنوان ریسمانی تمام سکونت گاه‌ها را از قدیم الایام تا به امروز به همدیگر پیوند می‌دهد محور ارتباطیاصفهان – نائین است. این محور از مرکز منطقه گذشته و سکونتگاههای شمالی و جنوبی را به همدیگر ارتباط می‌دهد. جاده جشوقان که از سمت جنوب و در کنار شهر تودشک به محور ارتباطی وصل می‌شود دومین محور ارتباطی است. طول این محور از شهر تودشک به سمت جنوب تا جشوقان ۷ کیلومتر است. بخش‌هایی از این محور دوم در امتداد نخستین راه ماشین رو اصلی بین تهران-بندر عباس ساخته شده‌است. جاده جندابه به شهر تودشک نیز به عنوان یک محور ارتباطی دیگری است که سکونتگاههای روستایی دولت آباد، عشق آباد، برز آباد، خیر آباد، جندابه، جلال آباد، دستگرد، کی و باقر آباد را به شهر تودشک ارتباط می‌دهد. طول این محور از آخرین روستایی که در حوزه نفوذ تودشک می‌باشد تا شهر حدود ۱۰ کیلومتر است. این محور در ادامه مسیر خود به جاده‌های فرعی روستایی و مسیرهای جیپ رو ختم می‌شود. محور فرعی دیگری در شمال شهر تودشک وجود دارد که سکونتگاههای روستایی دستگر د، وج، بادافشان و حسن آباد را به محور ارتباطی اصلی یعنی جاده اصفهان – نائین ارتباط می‌دهد، این محور در کنار روستای یزد آباد به جاده می‌پیوندد. سایر آبادی‌ها و سکونتگاههای پیرامونی از طریق محورهای ارتباطی خاکی که محور ارتباطی اصلی و شهر ارتباط می‌یابند.
مردم‌شناسی:
شهر تودشک با جمعیت ۲۰۶۲ نفر (برآورد ۱۳۸۳خ.) در شرق بخش کوهپایهشهرستان اصفهان قرار دارد. از لحاظ جمعیتی در اکثر نقاط دنیا پراکنده شده‌اند و به مشاغل گوناگون اشتغال دارند. اغلب مردم محلی به مشاغل خدماتی، کشاورزی، قالیبافی اشتغال دارند. از نقوش مورد استفاده در قالیبافی سبک نایین، اصفهان، کاشان و تبریز با مواد و الیاف مرغوب از جنس ابریشم می‌باشد. آثار بی نظیری از سالهای دور توسظ هنرمندان این شهر خلق شده و در حال حاضر در موزه‌های مهم دینا از این آثار نفیس نگهداری می‌شود.
شايد يکی از بهترين مدارک مستند موجود در باب مردم شناسی مردم تودشک در دهه ۱۳۳۰ شمسی، خاطرات هوشنگ گلشیری باشد. وی زندگی کوتاه در کنار مردم تودشک را سرآغاز نقطه عطف زندگی وشنفکرانه و ادبی خود می داند. او در بخشی از «هوشنگ گلشیری از زبان خودش» اينطور می نويسد:
همه‌‌جا دربارهُ من نوشته‌اند که با شعر شروع کرده است. قضاوت‌‌ها براساس آثار چاپ شده است. حقیقت این است که حداقل دو کار چاپ نشده و بسیار خام هنوز هم دارم که باید مال سال ۳۷ باشد، یعنی وقتی که در دفتر اسناد رسمی کار می‌کردم. پس از گرفتن دیپلم، معلم شدم، در دهی دورافتاده در سرراه اصفهان به یزد. یک سالی در تودشک و بعد مرکز آن ناحیه، کوهپایه، گذراندم که برای من بسیار راهگشا بود. با آدمی آشنا شدم که جدیدترین رمان‌های چاپ شده را می‌خواند و به من هم می‌داد: مصطفی‌پور که از سویی با بهرام صادقی آشنا بود و از سوی دیگر خود هم می‌نوشت. این آدم همان وقتها هم معتاد بود و حرام شد. اما همین آشنایی سبب شد تا من مستقیماً به پیشروترین روشنفکران زمانه وصل شوم، آن هم از راه مطالعه.
امروزه، مهاجرین تودشکی در مراکز مختلف مشغول به تحصیل یا فعالیت در امور اقتصادی، علمی و سیاست می‌باشند. بدلیل عدم وجود آب کافی برای رونق اقتصاد کشاورزی و کافی نبودن درآمد صنایع دستی و قالیبافی، جوانان تودشک از دوره قاجار به تدریج به نواحی مختلف مهاجرت نموده‌اند. ابتدا اصفهان، تهران و کرمان بدلیل صنعتی بودن وجود جاذبه‌های کاری و استخدامی در معادن و صنایع و در دوره پهلوی و پس از انقلاب اسلامی به کشورهای آمریکایی و اروپایی برای تحصیل و کسب موقعیت‌های اجتماعی و رفاهی بهتر. به عنوان مثال، یکی از مقاصد مهاجرت تودشکی‌ها در ایالات متحده آمریکا منطقه شهر دالاس و حومه آن واقع در ایالت تگزاس می‌باشد. تعداد زیادی مهاجر تودشکی الاصل و بستگان نسل دومشان در این منطقه مقیم هستند.
از فامیلهای اصیل تودشک می‌توان به تودشکی، زارعی تودشکی، اعتمادی تودشکی، رضائي تودشكي، حسینی تودشکی، محمدی تودشکی، کنعانی تودشکی، يوسفی تودشکی، عباسی تودشکی، حمامی تودشکی، قاسمی تودشکی، قاسمی تودشکچو، فیروزی تودشکی، حیدری تودشکی، مردانیان تودشکی، اکبری تودشکی و نوری نام برد. همچنین اقوام سلطانی، مصطوفی، علویپور رفسنجانی، قاسم زاده، العکراوی، باقری، قاسمی زاده و... بتدریج از دوران حکومت صفویان در زمان پایتختی اصفهان بین سالهای ۸۸۰ تا ۱۱۱۱ خورشیدی تا کنون به این شهر مهاجرت نموده و این منطقه خوش آب و هوا را برای سکونت انتخاب نموده‌اند.
همچنین در دورهاشغال ایران پس از وقوع جنگ جهانی اول در نیمهٔ اول صفر ۱۳۳۳ قمری تعدادی از تجار و بازرگانان برای حفظ مال و ناموس خود از چنگ دولت‌های انگلیس و روسیه و در امان ماندن از خطر تجاوز شهر تودشک را که تنها منطقه داری ثبات در این دوره تاریخی بود برای سکونت انتخاب نمودند.
سابقه سکونت این نقاط به دوران قبل از اسلام می‌رسد. جمعیت شهر تودشک در سال ۱۳۷۵، ۳۷۲۳ نفر در قالب ۸۹۳ خانوار بوده‌است که در سال ۱۳۸۱ این جمعیت به ۴۱۲۴ نفر در قالب۱۰۳۱ خانوار رسیده‌است. در سالهای بسیار دور دین این منطقه زردتشتی بوده که حدود قرن ششم هجری قمری اسلام با مهاجرت اقوام مختلف و داد و ستد و ازدواج با مردم نواحی تودشک به تدریج وارد این منطقه شده‌است. اکنون دین اکثریت مردم اسلام است. در دوران جنک ایران و عراق ۴۰ نفر از اهالی تودشک کشته و تعدادی معلولد شدند. زبان مردم تودشک فارسی با گویش نائینی است که با گویش معیار فارسی تا حدودی متفاوت است.
جمعیت:
بررسی جمعیت نقاط سکونتگاهی منطقه از سال ۱۳۳۵ الی ۱۳۷۵ بر اساس آمارهای رسمی مد نظر قرار گرفته‌است. در دهستان شصت نقطه سکونتگاهی قرار دارد که در یک جمع بندی ویژگی جمعیتی آنها در دهستان به صورت جدول زیر مورد بررسی قرار گرفته‌است. سال ۱۳۳۵ – ۴۶۴۶ نفر، سال ۱۳۴۵-۵۷۲۳ نفر، سال ۱۳۵۵ – ۵۹۴۵ نفر، سال ۱۳۶۵ – ۷۴۲۶ نفر، سال ۱۳۷۵ – ۹۱۴۹ نفر روند تحولات جمعیت نقاط سکونتگاهی دهستان تودشک نشان می‌دهد که ظریب ماندگار جمعیت در کلیه دوره‌های مورد بررسی بالاتراز ۱۰۰ نفر بوده‌است به نحوی که این روند برای دهه ۴۵ -۱۳۳۵، ۱۲۳ درصد، دهه ۵۵ تا ۱۳۴۵، ۱۰۳ درصد، دهه ۶۵-۱۳۵۵، ۱۲۵ درصد و دهه ۷۵-۱۳۶۵ برابر با ۱۲۳ درصد بوده‌است. بالا بودن ضریب ماندگاری جمعیت در دهستان نشان می‌دهد که اولا جمعیت دوره قبلی سرشماری شده در دهستان باقیمانده و ثانیا جمعیت مازاد دوره‌های بعدی نیز تا حدودی تثبیت شده‌است. که میزان ظرفیت تثبیت جمعیت با عنایت به بالاتر بودن ضریب، نسبت به عدد ۱۰۰ قابل تحلیل است.
زمین‌شناسی و آب‌شناسی:
زمین‌شناسی:
زمین شناسی منطقه تودشک تابع سامانه زمین‌ساختی محور اروميه-دختر از تقسیمات ایران مرکزی می‌باشد. از خصوصیات بارز این محور وجود کمربند آتشفشانی دوره میوسن می‌باشد. باتوجه به جنس منطفه دارای حداقل نفوذ پذیری است. برای ذخیره سازی رواناب در بالا دست باید مقاطع مناسب را در منطقه مشخص نمود و در استخر‌های ذخیره‌ای که با بندهای مشخص و سر ریزها معین بوده و گنجایش حدود یکصد هزار متر مکعب را داشته باشد می‌تواند احداث شود.
متغیرهای آب‌شناختی:
منطقه مورد مطالعه در دامنه‌های غربی رشته کوه‌های آتش‌فشانیباروند شمال غربی – جنوب شرقی اروميه-دختر واقع شده‌است. وجود این ارتفاعات سبب به تله انداختن ابرهای باران‌زای غربی شده و به همین علت میزان بارش در این قسمت با افزایش ارتفاع زیاد شده و این مزیت بزرگی است نسبت به دشت‌هایاصفهان که هر چه از سمت غرب به طرف شرق پیش بریم میزان بارش کم می‌شود.
منابع طبیعی تودشک:
زمین:
خاک این منطقه شنی و قابل نفود است و در عمق ۱۵ متری خاک یک قشر آهکی به قطر ۱ تا ۲ سانتیمتر وجود دارد. بنابراین خاک این منطقه با وجود آثار شوری خاک فقیری است. در تودشک تقریباً اکثریت خانواده‌ها مالک زمین هستند که البته مقدار آن بستگی به سهمیه آب دارد که عبارتست از ۵/۱ حبه که باعث کشاورزی محدوده‌ای به مساحت ۷۰۰۰ متر مربع می‌گردد.
آب:
با توجه به نوسانات میزان آب از سالی به سال دیگر میزان زمین زیر کشت تغییرمی کند، آبی که تودشک را مشروب می‌کند از دو قنات است که مادرچاه آن به عمق ۳۰ تا ۳۲ متر و به فاصله تقریباً دو کیلومتری شمال شرق شهر می‌باشد. آب این قنات‌ها نسبتاً شور می‌باشد. مالکین ۵/۱ حبه حق استفاده از ۴ ساعت آب را برای آبیاری هر ۸ روز یکبار خواهند داشت. با بازده این قنات‌ها که ۲۷ لیتر در ثانیه می‌باشد مقدار کل سهمیه آب برای یک دوره ۸ روزه هر زارع عبارتست از ۳۸۸۸۰۰ لیتر یعنی ۳۸۸ متر مکعب.
ساختار کشاورزی:
شهر تودشک دارای ۱۱۴ هکتار زمین زراعی، ۴۰ هکتار آیش آبی، ۳۵ هکتار بایر قابل استفاده و ۴/۳ هکتار باغات است که میزان محصول تولیدی آن ۷/۴۱۲ تن و تعداد بهره برداران ۸۹ نفر بوده‌اند. منابع تامین کننده آب کشاورزی شامل ۶ رشته قنات با دبی ۲۷ لیتر در ثانیه‌است. در شهر تودشک جمعا ۱۶۶۰ راس گوسفند و بره، ۵۹۰ راس بز و بزغاله، ۱۳۵۵ قطعه مرغ و خروس و ۱۸ راس گاو وگوساله وجود دارد.
صنعت:
به علت ضعف بخش کشاورزی در تامین در آمد، قسمتی از نیاز اقتصادی ساکنین از طریق صنعت به ویژه صنایع خانگی تامین می‌شود. وجود ۱۵ واحد کارگاهی در پیرامون شهر تودشک امکان اشتغال حدود ۳۰۰ نفر از سا کنین را فراهم آورده‌است، که میزان در آمد آنان با توجه به میزان تحصیلات، مهارت، سابقه و ... خواهد بود. علاوه بر آن حدود ۲۰۰ نفر از زنان و مردان تودشک به فعالیت قالیبافی اشتغال دارند، که با توجه به نوع فرش تولیدی (نایینی) به طور ماهیانه یک نفر شاغل حدود ۴۰۰۰۰۰ ریال در آمد از این راه کسب می‌نماید. ولی به دلیل رکورد بازار فعلی فرش در حال حاضر رونق ندارد.
کاربری اراضی:
در شهر تودشک کاربریهای خدماتی زیر توزیع شده‌است:
- خدماتآموزشی شامل مدارس، مرکز فنی وحرفه‌ای، مرکز فرهنگی و هنری و کانون پرورشی کودکان و نوجوا نان.
- خدماتبهداشتی و درمانی شامل اورژانس، زایشگاه، مرکز بهداشتی، درمانی، خانه بهداشت، حمام و رختشویخانه.
- خدماتمذهبی و فرهنگی شامل کتابخانه، مساجد و حسینیه ها.
- خدماتتجارتی شامل مراکز عمده فروشی و خرده فروشی، رستوران، بانکها و صندوقهای قرض الحسنه و شرکت تعاونی.
- کارگاهها و صنایع شامل صنایع کارگاهی، کارگاههای خانگی تولید مطالب مشابه :
اصفهان، شهر سازگار با اقلیم
رون اصفهان جهت شمال غربی در قدیم ارزیابی جهت و شدت باد غالب در تقسیم بندی
شناسایی معیارهای عام شکل گیری بافت های روستایی درایران بخش 2
و قوژد (خراسان) با توجه به جهت باد غالب و ، دهلر (كرمانشاه) و قلعه سفيد (اصفهان)). در
تجزیه و تحلیل سایت در طراحی (1)
به صورت گرافیکی می نویسیم که شیب غالب باد : جهت باد مثلا در محله ی دنارت اصفهان بوی
بررسی اقلیمی ابنیه سنتی ایران
شدت جریان و جهت باد، عرض باد غالب باید در طراحی شهری بوده ، در اصفهان
اقلیم گرم و مرطوب(سواحل جنوبی)
استان اصفهان ارزيابي جهت و شدت باد غالب در تقسيم بلكه در سمتي باشند كه باد غالب
آشنایی با روستاهای اصفهان - تودشک
باد: باد غالب منطقه بادهای غربی است که در تابستان جهت شرقی و دورافتاده در سرراه اصفهان
جهت یابی
دانشگاه اصفهان. در واقع باد غالب بیشترین که شکل آنها جهت باد غالب را نمایان می
جهت‌یابی با عوامل و نشانه‌های طبیعی
اگر جهت باد غالب منطقه‌تان در واقع باد غالب بیشترین انجمن دانشگاه صنعتي اصفهان
برچسب :
جهت باد غالب در اصفهان