استانداردهای طبق جلو

استانداردهای طبق جلو

طبق جلو می تواند یکی از گیج کننده ترین قطعات دوچرخه می باشد به این دلیل که دارای ویژگی ها و امکانات این قطعه سطح وسیع و متنوعی دارند. خوشبختانه این مقاله به بررسی انواع مختلف طبق های جلو دوچرخه خواهد پرداخت و به شما کمک می کند تا از این اطلاعات بتوانید در تعمیر یا جمع کردن دوچرخه موردنظرتان استفاده کنید.
در این مقاله قصد داریم تا به معرفی انواع طبق و طبق عوض کن بپردازیم و استانداردهای موجود برای این قطعات را شرح دهیم.

طبق عوض کن در محل اتصال به تنه به سه نوع تقسیم می شوند:

• :Braze-on در این نوع پیچ طبق عوض کن مستقیماً به تنه بسته می شود.

همچنین در تنه های کربنی و تنه های آلومینیومی غیر عادی که امکان بستن مستقیم پیچ به تنه وجود ندارد، طبق عوض کن توسط یک بست جداگانه به تنه متصل می شود.

• Clamp-on: پیچ طبق عوض کن همراه با یک بست می باشد که به دور لوله زین می پیچد و با همان پیچ محکم می شود. 3 سایز مختلف از این نوع اتصال وجود دارد
28.6 میلیمتر- دوچرخه های تنه استیل قدیمی کوهستان و جاده
31.8 میلیمتر- تنه های آلومینیوم و کربن مدرن
34.9 میلیمتر- تنه های آلومینیوم و کربن مدرن

سایز بست طبق عوض کن به قطر داخلی بست گفته می شود. اندازه قطر بست های رایج یکی از اعداد 28.6 یا 31.8 و یا 34.9 میلیمتر می باشند. همچنین سایز 38.2 میلیمتر در برخی از تنه های سایز بزرگ کربن و آلومینیومی استفاده می شود.

طبق عوض کن های عرضه شده توسط کمپانی شیمانو در سالهای اخیر طوری طراحی شده اند که با هر سه سایز متداول سازگار می باشند. برای پی بردا به سایز مناسب تنه خودتان می تواند با اندازه گیری قطر خارجی لوله زین به سایز مورد نظرتان دست پیدا کنید. خیلی از افراد گمان می کنند که اندازه قطر داخلی لوله زین همان سایز بست طبق عوض کن می باشد، در حالی که اندازه گیری باید از قسمت خارجی لوله زین انجام شود.

• E-type: طبق عوض بر روی توپی تنه بسته می شود.

دلایل استفاده از این نوع طبق عوض کن به شرح زیر می باشد:
1- در صورتی که زاویه لوله زین خارج از دامنه زاویه مشخص شده توسط شرکت سازنده طبق عوض کن باشد.
2- تنه دارای شکل غیرعادی یا سایز غیر استاندارد لوله زین باشد.
3- تنه های دوچرخه های دارای کمک وسط که لولاهای آن در سطح پایینی قرار گرفته باشد.
4- تنه هایی که دارای توپی تنه عریض 100 میلیمتری باشند.

طبق جلو از نظر تعداد تعداد طبق ها (Chainrings) به دو نوع تقسیم می شوند.

• دوتایی = دارای 2 طبق (2حلقه)

• سه تایی = دارای 3 طبق (3حلقه)

جهت کشش کابل طبق عوض کن

• Top-pull کابل تعویض دنده (طبق جلو) از بالای طبق عوض کن می آید.
• Bottom-pull کابل از پایین وارد طبق عوض کن می شود.

در ادامه مقاله به شرح ویژگی های هر یک از انواع کشش کابل خواهیم پرداخت.

محل چرخش لولاهای طبق عوش کن

• Top-swing لولاهای طبق عوض کن بالای بست اتصال به تنه قرار دارند.
• Bottom-swing لولاهای طبق عوض کن پایین بست اتصال به تنه قرار دارند.
نکته: مدل های جدید طبق عوض کن های شیمانو به صورت Multi-Clamp عرضه می شوند که با سایزهای مختلف سازگار می باشند و همچنین می توانند هر دو نوع کشش از بالا و پایین کابل دنده را پشتیبانی کنند.

کشش کابل (سیم دنده)

کشش کابل دنده، جهت حرکت سیم دنده در هنگام جابجا کردن طبق عوض کن می باشد که با دنبال کردن کابل دنده روی تنه قابل مشاهده می باشد. عملکرد کشش کابل دوچرخه های جاده معمول، بصورت سیستم کشش از پایین می باشد. بنابراین دوچرخه های جاده به طور معمول از سیستم کشش کابل از پایین استفاده می کنند. درصد بالایی از دوچرخه های سایکل-کراس که نوعی از دوچرخه های می باشند که از نوع جاده بوده ولی با تغییراتی بر روی دوچرخه قابل استفاده در مسیرهای off-road می باشند (در آینده به معرفی این نوع دوچرخه ها خواهم پرداخت) برخلاف نیازی که دوچرخه های جاده به طبق های کشش از پایین برای سازگاری با سیستم دنده نیاز دارند، از طبق کشش از بالا استفاده می کنند. در نگاه اول ممکن است به نظر برسد که این سیستم کارایی کافی نداشته باشد، اما این سیستم کشش کابل از بالا برای این دوچرخه ها یک مزیت فوق العاده دارد و آن جلوگیری از نشستن خاک، گل، ذرات ریز بر روی کابل و مسیر عبور آن در سیستم های کشش از پایین می باشد.
برای تلفیق دو سیستم کشش از پایین و بالا در دوچرخه های سایکل-کراس از یک قرقره کوچک که بر روی لوله زین متصل می باشد استفاده می شود.

طبق عوض کن دوچرخه های کوهستان در سه نوع کشش از پایین، بالا و کشش دوگانه (طبق عوض کن بر روی تنه های کشش از بالا و پایین کار می کند) موجود می باشند و تنه های تولید شده در هر سه نوع بالا تولید می شوند.

ظرفیت طبق

ظرفیت طبق عوض کن جلو اختلاف (تفاضل) تعداد دندانه های میان کوچترین و بزرگترین طبق (حلقه) گفته می شود.
دوچرخه های جاده (دوبل- 2تایی)
دوچرخه های مدرن جاده با طبق عوض کن دوبل (2 تایی) دارای ظرفیت 16 دندانه می باشند که با هر دو نوع استاندارد (39/53 دندانه) و فشرده (34/50 دندانه) سازگار می باشد.
برخی از طبق عوض کن های قدیمی تر طبق های استاندارد سازگار می باشند که ظرفیت آنها 14 دندانه می باشد. اکثر طبق عوض کن های دوبل مدرن (جدید) با هر دو نوع طبق های استاندارد 14دندانه و فشرده 16دندانه سازگار می باشند؛ اما همه طبق عوض کن های قدیمی تر که برای طبق های استاندارد 14 دندانه طراحی شده اند با انواع فشرده 16دندانه سازگار نمی باشند.
در ادامه انواع ظرفیت های طبق های دوگانه و سه گانه را در دوچرخه های کوهستان و جاده بیان می کنیم:

- دوچرخه های جاده (سه گانه- 3تایی)

طبق عوض کن های سه گانه دارای دو ظرفیت 20 و 22 دندانه می باشند. ظرفیت بالاتر طبق عوض کن های سه گانه امکان بهره بردن از دامنه بزرگتری میان کوچکترین و بزرگترین طبق را به ما می دهد. در این سیستم یک اختلاف 9 دندانه بین هر یک از طبق های مشاهده می شود.
طبق های سه تایی جاده گول زننده نیز می توانند باشند زیرا ممکن است ترکیب نادرست طبق عوض کن و طبق اصلی باعث عدم کارکرد صحیح سیستم دنده گردد. در ادامه با ذکر دو مثال این مشکل را توضیح می دهیم.

1- به طور مثال اگر شما دوچرخه ای با ترکیب طبق عوض کن Shimano Ultegra FD-6703 و یک طبق Shimano 105 FC-5703 داشته باشید، این دو بخوبی با یکدیگر سازگار خواهند بود چون طبق شما دارای 50-39-30 دندانه (ظرفیت 20 دندانه) و طبق عوض کن نیز ظرفیت 22 دندانه دارد که در صورت بیشتر بودن ظرفیت طبق عوض کن نسبت به طبق بدرستی عمل خواهد نمود.

2- حال اگر شما روی همان دوچرخه از طبق Shimano Ultegra FC-6703 با طبق عوض کن Shimano 105 FD-5703 استفاده کرده باشید، در تعویض دنده با مشکل مواجه خواهید شد چون طبق سه گانه شما از طبق 52-39-30 دندانه یا اختلاف 22 دندانه و از طرفی طبق عوض کن شما دارای ظرفیت 20 دندانه می باشد که به دلیل کمتر بودن ظرفیت از اختلاف دندانه های طبق حداقل امکان لازم برای کارکرد صحیح را نداشته و ایجاد مشکل خواهد نمود.

- دوچرخه های کوهستان

طبق های سه گانه (3تایی) دوچرخه های کوهستان از بدو پیدایش رشته کوهستان به صورت استاندارد وجود داشته است. با گذشتن مدت کوتاهی از عمر طبق های سه گانه، تلاش هایی در جهت استفاده از انواع دوگانه بر روی دوچرخه های کوهستان انجام شد. این سیستم تا چند سال پیش وجود نداشت تا اینکه در سال 2009 با معرفی ست دنده SRAM XX معرفی شد.
طبق عوض کن های سه گانه دوچرخه کوهستان دارای ظرفیت 22 دندانه می باشد و با طبق های 44-32-22 دندانه سازگار است و اکثر طبق های سه گانه کوهستان دارای حداقل میزان 10 دندانه اختلاف بین هر یک از دنده ها ها (حلقه ها) می باشد.
اسرم در سال 2009 با معرفی ست دنده XX که برخلاف سیستم سه گانه از یک سیستم دوگانه که با خودروهای 10سرعته عرضه شده است بهره می برد. در سال 2011، اسرم سیستم دوگانه 2×10، خود را بر روی ست های XX, X.0, X.9 و X.7 عرضه نمود.

شیمانو نیز ست های جدید XTR M980 و Deore XT و SLX خود را در کنار سیستم سه گانه با سیستم جدید دوگانه نیز عرضه نمود. به دلیل جدید بودن این گروپ ست ها هنوز استاندارد دقیقی برای ظرفیت این سیستم دوگانه مشخص نشده است و ممکن است در آینده نزدیک تغییر یابد اما در حال حاضر تولیدات هر دو کمپانی اسرم و شیمانو محصولات دوگانه خود را با ظرفیت 15 دندانه عرضه می کنند.

حداکثر سایز طبق (Chainring)

هر طبق عوض کن یک محدودیت برای سایز طبق بزرگ دارد. این محدودیت توسط شرکت های سازنده بر روی هر یک از طبق عوض کن های تولید شده قید می گردد. طبق عوض کن های دوگانه دوچرخه های جاده دارای دامنه 53-56 دندانه و در مورد سه گانه تا اندازه 52 دندانه است و برای طبق عوض کن های سه گانه دوچرخه های کوهستان اندازه استاندارد 44 دندانه می باشد.
همچنین شیمانو برای سیستم های دنده دوچرخه های توریستی محدودیت 46 دندانه را در نظر گرفته است. سیستم های دوگانه کوهستان نیز به سمت انتخاب یکی از دو مقدار 39 دندانه یا 42 دندانه پیش می روند.

زاویه لوله زین

زاویه لوله زین در بحث استانداردهای طبق عوض کن با نکات مربوط به جیومتری (ابعاد و زوایای تنه) متفاوت هستند. هنگام بحث در مورد زاویه لوله زین، زاویه میان لوله زین و لوله زیر زنجیر (Chainstay) اندازه گیری می شود.

زاویه مناسب برای قرار گرفتن طبق عوض کن و عملکرد صحیح آن در دوچرخه های کوهستان 66 تا 69 درجه و در دوچرخه های جاده 61 تا 66 درجه می باشد. در صورتی که زوایای گفته شده توسط سازندگان دوچرخه یا تنه مورد استفاده قرار نگیرد، عمل تعویض دنده با مشکل مواجه شده و قسمت پارویی طبق عوض کن ممکن است به طبق آسیب برساند.
نشر اختصاصی وبلاگ "دنیای دوچرخه سواری من"
منبع: Performance bike - tree fort bikes