اصفهان

آثار تاریخی اصفهان

اصفهان آکنده از آثار هنری و تاریخی است که میدان نقش جهان (شاه)، سی و سه پل، پل خواجو، مِنارْ جُنبان، مسجد شاه، گذر چهارباغ عباسی، سبزه ميدان،چهلستون،کوه آتشگاه،پل شهرستان و عالی‌قاپو از معروف‌ترین آنها هستند.

شهر اصفهان با تاریخ بسیار کهن و آثار باستانی بی شمار، از شهرهای نمونه جهان است. و بنا به گفته آندره مالرو نویسنده و پژوهشگر فرانسوی، فقط دو شهر فلورانس و پکن در دنیا با آن قابل مقایسه‌اند. آثار تاریخی اصفهان مجموعه‌ای از بهترین نمونه‌های بجامانده از سبکهای گوناگون معماری ایران در طول هزاران سال و بیشتر است. و کیفیت این آثار چنان است که می‌توان گفت بیشتر آثار بزرگ و شاهکارهای هنر معماری ایران پس از اسلام در اصفهان قرار دارد.

در آثار تاریخی اصفهان می‌توان انواع و اقسام گنبد سازی، کاشیکاری، گچبری، مقرنس کاری، منبت‌کاری و خوشنویسی را در عالی‌ترین شکل ممکن آن مشاهده کرد. آثاری که نشانگر ذوق هنری کمال‌یافته و ایمان مذهبی هنرمندان سازنده آنهاست و بیننده را چنان مجذوب خود می‌کند که بی‌اختیار به درون زمان و فضای ویژه آنها کشیده می‌شود، و خود را در جهانی از روشنایی و لطافت و سبکبالی احساس می‌کند. معروفترین سوغات اصفهان گز است .گز یک نوع شیرینی است که با گز انگبین یا ترنجبین شکر بادکا و مغزهای پسته بادام فندق یا گردو و سفیده تخم مرغ و گلاب ساخته می شود .در گز از هیچ ماده شیمیایی استفاده نمی شود.

معماری

از دوره قبل از اسلام، چیزی به جز بقایای آتشکده‌ای در کوه آتشگاه، اکتشافات اندکی در تپه اشرف و همچنین پل شهرستان (متعلق به دوران ساسانیان) بجا نمانده است که از میان آن سه تنها بنای برپا و برجا همین پل شهرستان است. بیشتر آثار تاریخی بجا مانده در مربوط به دورهٔ اسلامی است. آثاری از تمامی دوره‌های تاریخی پس از اسلام بجا مانده است اما بویژه آثار دو دوره باشکوه از تاریخ اصفهان یعنی دورهٔ سلجوقی و دورهٔصفوی برجستگی ویژه‌ای دارد، که هر کدام دارای ویژگی‌ها و سبک معماری یگانه خود است.

دوران سلجوقیان

ایوان شمالی مسجد جامعمعماری سلجوقیان - که بویژه در مسجد جامع نمود می‌یابد - ساده و بی‌پیرایه اما با ظرافت فراوان است. از ویژگی‌های دیگر معماری این دوره سکوت و درونگرایی به دور از هر گونه جلوه‌گری آن است. بجای آنکه بیننده تحت تأثیر آنی آن قرار گیرد، آرام آرام زیبائی و عظمت اسرار آمیز آن را در جای خود احساس می‌کند. برخلاف معماری و هنر دوره صفوی که توجه به جلوه‌های رنگ و نور و چشمگیری و درخشندگی از ویژگی‌های آن است.

آرامگاه ملکشاه و سلطان سنجر و خواجه نظام الملک از آثار تاریخی این دوره در شهر اصفهان می‌‌باش

دوران صفویان

عصر صفوی، عصر کمال و شکوفایی نبوغ معماری و شهرسازی در ایران است. زیباترین و با شکوه‌ترین آثار معماری ایران در همین دوره، توسط معماران خلاق و هنرمندی چون محمدرضا و علی اکبر اصفهانی آفریده شد.در زمان شاه عباس اول صفوی پایتخت از قزوین به اصفهان منتقل شد.اصفهان در مرکز امپراتوری صفوی قرار داشت و نسبت به قزوین به خراسان نزدیک تر بود.موقعیت جفرافیایی این شهر موجب افزایش سرعت عکس العمل شاه در مقابل تهدیدات ازبکان و عثمانیان بود.شاه عباس بدون ایجاد تفییرات عمده در بخش قدیمی شهر بخشهایی را به آن افزود.میدان نقش جهان ، دولتخانه و خیابان چهارباغ در کنار بخش های قدیمی شهر ساخته شدند

از ویژگیهای مهم در شیوهٔ معماری این دوره، علاوه بر استحکام و زیبایی ساختار، درخشش بیان است. در آثار این دوره تابش رنگ و نور، و جذابیت سطوح و شکوه چشمگیر آنها، احساس زیبائی خیره کننده‌ای در بیننده ایجاد می‌کند و طنین رنگها و سطوح مکرر کاشیهای درخشان به منظره‌ای شفاف، مجرد و روحانی تبدیل می‌شود.

معماری این دوره از لحاظ وسعت و کارآیی، بسیار متنوع است و در تمامی ابعاد حیات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی مردم حضوری زنده و پویا دارد. باشکوه‌ترین مساجد، عظیمترین میدانها، زیباترین پلها و خیابانها، بزرگ‌ترین بازارها، مدرسه‌ها، کاروانسراها و... در این عصر ساخته شد. و همه در نوع خود در اوج کمال هنری، استحکام و کارآیی و بعضی چنان باشکوه و زیبا و کامل، که گاهی نمی‌توان باور کرد که انسانی ناچیز آن را پدید آورده باشد. شاید تنها بتوانیم به این گفتهٔ پیر لوتی نویسندهٔ فرانسوی اشاره کنیم که می‌گوید:

«اصفهان نه تنها آئینهٔ تاریخ تمدنی کهنسال، که آئینهٔ خلاقیت بشر است. اصفهان خود به تنهایی کهکشانی است که دست یافتن به ژرفای زیبایی و عظمت آن ممکن نیست.»

مسجدها

· مسجد حکیم

· مسجد شیخ لطف‌الله

· مسجد جامع عباسی

· مسجد جمعه

مدارس مذهبی

· مدرسه چهارباغ

· مدرسه بزرگ صدر

· مدرسه نیمآورد

کاخ‌ها و عمارت‌ها

· عمارت عالی‌قاپو

o عمارت توحیدخانه که بخشی از کاخ عالی‌قاپو محسوب می‌شود.

· عمارت چهلستون

· عمارت هشت بهشت

· عمارت رکیب‌خانه

· دژ سارویه

پل‌ها

· پل شهرستان

· پل مارنان

· پل الله‌وردی‌خان یا سی و سه پل

· پل جویی

· پل خواجو

مادی‌ها

· مادی نیاصرم

· مادی فرشادی

· مادی حاجی

· مادی شاه‌پسند

· مادي جلفا

بازار، سرا و تیمچه‌ها

· راسته بازار قیصریه

· سرای ملک‌التجار

مناره‌ها

· مناره باقوشخانه

· مناره زیار

· مناره ساربان

· منارجنبان

· مناره علی

· مناره گار

· مناره سین

· مناره رهروان

· مناره برسیان

سایر

· تپه اشرف

· میدان نقش جهان

· گذر چهارباغ

· آتشگاه اصفهان

· بازارهای تاریخی اصفهان

· خانه‌های قدیمی اصفهان

· باغهای تاریخی اصفهان

· کبوترخانه‌های اصفهان

· کلیساهای جلفا

o کلیسای وانک

o کلیسای مریم مقدس

o کلیسای هاکوپ یا یعقوب مقدس

· گورستان تخت فولاد

عالی قاپو (به ترکی به معنی دروازه عالی) ساختمانی است که در واقع درب ورودی دولتخانه صفوی بوده است و در ابتدا شکلی ساده داشته و در اصل ساختمانی متعلق به دوره تیموری بوده است. به مرور زمان و در طول سلطنت شاه عباس طبقاتی به آن افزوده شدند و در زمان شاه عباس دوم ایوان ستوندار به آن افزوده شد. این بنا در ضلع غربی میدان نقش جهان و روبروی مسجد شیخ لطف‌الله واقع شده است. ارتفاع آن ۴۸ متر است و ۷ طبقه دارد که با راه‌پله‌های مارپیچ می‌توان به آنها رسید

ساختمان چهلستون از بناهای تاریخی استان اصفهان در ایران است. باغ چهلستون که بالغ بر ۶۷۰۰۰ متر مربع مساحت دارد، در دوره شاه عباس اول احداث آن آغاز شد و در وسط آن عمارتی ساخته شده بوده است. در سلطنت شاه عباس دوم،ساختمان تکمیل شد و در ساختمان موجود مرکزی، تغییرات کلی داده شده است و تالار آینه، تالار ۱۸ ستون، دو اتاق بزرگ شمالی و جنوبی تالار آینه، ایوانهای طرفین سالن پاد شاهی و حوض بزرگ مقابل تالار با تمام تزیینات نقاشی و آینه ‌کاری و کاشیکاری دیوارها و سقفها افزوده شده است

نمایی از حیاط و استخر روبه‌رو به عمارت چهلستونقسمت‌های جالب و دیدنی کاخ چهلستون به شرح زیر است:

۱. سقف باشکوه نقاشی تالار ۱۸ ستون و سقف آینه ‌کاری تالار آینه و مدخل آینه‌ کاری تالار جلوس شاه عباس دوم.

۲. ستونهای عظیم تالارهای ۱۸ ستون و تالار آینه که هر یک از آنها تنه یک درخت چنار است.

۳.شیرهای سنگی چهارگوشه حوض مرکزی تالار و ازاره‌های مرمری منقش اطراف که معرف صنعت حجاری در عهد صفویه است.

۴.تزیینات عالی طلا کاری سالن پادشاهی و اتاقهای طرفین تالار آینه و تابلوهای بزرگ نقاشی تالار پادشاهی که شاهان صفوی را به شرح زیر نشان می‌‌‌دهد:

شاه عباس اول در پذیرایی از «ولی محمدخان» فرمانروای ترکستان

شاه اسماعیل اول در جنگ چالد ران

شاه طهماسب اول در پذیرایی از «همایون» پادشاه هندوستان

شاه اسماعیل اول در جنگ با «شیبک خان ازبک»

شاه عباس دوم در پذیرایی از «ندر محمد خان» امیر ترکستان

دیوارنگاره‌ای در چهلستونبه علاوه یک تابلوی بزرگ از جنگ کرنال که در سلطنت نادرشاه افشار افزوده شده است.

۱. تصویری از شاه عباس اول با تاج مخصوص و مینیاتورهای دیگری در اتاق گنجینه کاخ چهلستون که در سالهای ۱۳۳۴ و ۱۳۳۵ خورشیدی از زیر گچ‌ خارج شده است.

۲. آثار پراکنده‌ای از دوران صفویه مانند سردر «مسجد قطبیه» و سردرهای «زاویه درب کوشک» آثاری از «مسجد درب جوباره» یا «پیر پینه ‌دوز» و «مسجد آقاسی» که بر دیوارهای ضلع غربی و جنوبی باغ نصب شده است.

و اما چند نکته قابل توجه :

۱. سال ساختمان کاخ چهلستون به موجب اشعاری که در جبهه تالار از زیر گچ خارج شده مصراع: «مبارک ‌ترین بناهای دنیا» می‌‌‌باشد که به حساب حروف ابجد سال ۱۵۰۷ هجری می‌شود، یعنی پنجمین سال سلطنت شاه عباس دوم.

۲. سنگ شیرها و مجسمه‌های سنگی اطراف حوض و داخل باغچه ‌ها تنها آثاری است که از دو قصر باشکوه دیگر صفویه یعنی آینه ‌خانه و عمارت سرپوشیده باقی مانده و به این محل منتقل شده است.

０. اگرچه انعکاس ستونهای بیست گانه تالارهای چهلستون در حوض مقابل عمارت، مفهوم چهلستون را بیان می‌کند ولی در حقیقت عدد چهل در ایران کثرت و تعد د را می‌‌رساند و وجه تسمیه عمارت مزبور به چهلستون به علت تعدد ستونهای این کاخ .

سی‌وسه‌پل یا پل الله‌وردی خان روی زاینده رود در شهر اصفهان زده شده است. این پل که شاهکاری بی همتا از آثار دوره پادشاهی شاه عباس یکم است، به هزینه و بازبینی سردار سرشناس او الله وردی خان بنا شده است. نام‌های دیگر این پل "سی و سه پل" و "پل سی و سه چشمه" و "پل چهارباغ" و "پل جلفا" و سرانجام "پل زاینده رود" است. تاریخ بنای این پل را شیخ علی نقی کمره‌ای شاعر زمان شاه عباس در شعری به گونه ماده تاریخ، سال ۱۰۰۵ هجری به حساب آورده است و این سال، درست هم‌زمان با روزهایی است که خیابان بی‌همتای چهارباغ هم ساخته شده است. این پل نزدیک ۳۰۰ متر درازا و ۱۴ متر پهنا دارد و درازترین پل زاینده رود است. در دوره صفویان مراسم جشن آبریزان یا آب‌پاشان در کنار این پل صورت می‌‌گرفته است و در سفرنامه‌های جهانگردان اروپایی آن دوران اشاراتی به برگزاری این جشن شده است. ارامنه جلفا هم مراسم " خاج شویان " خود را در محدوده همین پل برگزار می‌‌کرده اند.

اصفهان

مطالب مشابه :

آيين نامه اجرايي مدارس(2)

نگرش سیستمی قرآن به آموزش و پرورش

24 انتصاب در سازمان آموزش و پرورش اصفهان

نحوه ادامه تحصيل دانش آموزان راهنمايي

حوزه اجرا

مخزن وحوزه تكثير

اصفهان

هنرستانهای آموزش وپرورش ناحیه 5 اصفهان

انتصاب 5 رئیس جدید آموزش و پرورش در استان اصفهان