اصول پرواربندی
اصول پرورش گوسفند و بز( پرواربندی )
پرواربندي عبارت است از تغذيه متعادل دام‌هاي نر داراي سن كمتراز يك سال به منظور تامين سرعت رشد كافي در جهت توليد گوشت است براي مدت زمان و وزن مشخصي انجام مي‌شود.
در پرواربندي با حيوانات بايد تمام امكانات براي دام‌هاي جوان و نو متذكر شد. اين امر به دلايل زير است:
1-ضريب تبديل حيوان جوان كمتر از پيرمي‌باشد.
2-سرعت رشد حيوان جوان ببشتر است.
3-افزايش وزن در دام‌هاي پير و حذفي ناشي از ذخيره چربي است ولي در نرهاي جوان به صورت ذخيره پروتئين( عضله ماهيچه) است.
4-بازار پسندي گوشت حيوان پير كم است.
5-ارزش يابي وزن زنده يا لاشه دام‌هاي نوجوان نسبت به دام‌هاي ماده و پير بيشتر است.
روش‌هاي مختلف پرواربندي
1-پرواربندي كوتاه مدت بره‌هاي شيرخوار
از سن دو هفتگي وهمزمان با شروع تغذيه بره ها با مواد كنسانتره شده و علوفه تا سن 14 ماهگي انجام مي‌شود. براي كنترل تغذيه بره ها و ممانعت مادرها از تغذيه با كنسانتره يك ديوار جدا كننده كه فقط بره ها مي‌توانند عبور كنند در آغل قرار داده مي‌شود. افزايش وزن در اين روش 300-250 گرم مي‌باشد. پروار بره‌هاي شيرخوار در چراگاه نيز قابل اجرا است.
2-پرواربندي طولاني مدت بره‌هاي شير خوار
در اين روش پس از آن كه بره ها به مدت 7-8 هفته با شير مادر تغذيه شدند، به تدريج شيرگيري شده و تغذيه آنها با كنسانتره و علوفه شروع مي‌شود. وزن بره ها در شروع تغذيه حدود 22-18 كيلوگرم است. وزن نهايي در اين روش 50-45 كيلو است و طول مدت پرواربندي با احتساب دوران شيرخوارگي 7 ماه است.
مزيت‌هاي پرواربندي طولاني مدت نسبت به كوتاه مدت
الف: در اثر محدود شدن دوره شيرخوارگي به 6-5 هفته گوسفند مادر زودتر بارور مي‌شود.
ب: مصرف غذا در مقايسه با روش كوتاه مدت كمتر است.
3- پرواربندي با شير(بره‌هاي شير پروار)
در اين نوع پرواربندي بيشتر مواد مغذي مورد نياز بره ها از طريق شير مادر و يا جانشين شير تامين مي‌گردد و بره ها در وزن معادل 20k g كشتار مي‌شوند.
رنگ گوشت اين بره ها سفيد با چربي سفيد تا صورتي روشن بوده ومقدار آهن در گوشت آنها بسيار كم است.
4- پرواربندي تجارتي
پرواربند بره ها را از گله‌هاي داشتي عشاير يا روستايي تهيه مي‌كنند.
با شروع فصل بهار بره ها همراه با مادر به چراگاه و مرتع منتقل مي‌شوند و در وزن مناسب به فروش مي‌رسند.
به علت افزايش تقاضا براي مصرف گوشت بره‌هاي شيرخوار در اواخر فصل زمستان، عشاير و دامپروران روستايي بره‌هايي كه در فصل پاييز متولد مي‌شوند را با غذاي مكمل تغذيه كرده و در اواخر زمستان مي‌فروشند. بيشتر دامداران فروش خود را از اواسط ارديبهشت ماه شروع مي‌كنند. مرحله دوم فروش دام تقريباً اواسط خرداد است. به هر حال در پرورش تجاري از بره‌هايي كه از اواسط خرداد ماه به فروش مي‌رسند براي پرواربندي استفاده مي‌شود.
مزاياي پرواربندي
علاوه بر اقتصادي و اجتماعي بودن فعاليت‌هاي پرواربندي داراي مزاياي ديگري به شرح زير است:
1- استفاده از حداكثر ظرفيت توليد گوشت دام
براي ايجاد تعادل بين مرتع موجود و تعداد واحد دامي‌در كشور بايد حتي‌الامكان از افزايش غير اصولي تعداد دام جلوگيري شود. با كاهش دام‌هاي موجود و پرورش صحيح آنها ميزان توليد همچنان ثابت باقي مي‌ماند. به نحوي كه در تغذيه متعادل يك بره با وزن 30kg(با تغذيه غير اصولي) به بازار ارائه مي‌شود و از تخريب مرتع جلوگيري مي‌شود.
2- افزايش مرغوبيت گوشت
در فعاليت‌هاي پرواربندي تغذيه مناسب و متعادل گوسفندان علاوه بر افزايش سرعت رشد حيوان سبب بهتر شدن كيفيت گوشت توليدي مي‌شود.
3-برگشت سريع سرمايه
چنانچه سرمايه گذاري فقط در زمينه پرواربندي انجام شود در پايان دوره هم سرمايه به دست دامدار رسيده و هم يك سود به دست او خواهد رسيد كه اين امر موجب دلگرمي‌دامدار شده و او به كار خود علاقه بيشتري نشان مي‌دهد.
4-كمك به حفاظت از مراتع كشور
3- چون عشاير داراي امكانات لازم براي پرواربندي نمي‌باشند، ممكن است كه در گله بره‌هايي داشته باشند كه رشد كافي را نكرده باشند. به همين خاطر آنها را به فروش نمي‌رسانند و آنها را تا 12-11 ماهگي نگهداري مي‌كنند و بعد به فروش مي‌رسانند. شيشك ها توسط چوبداران خريداري شده و در مراتعي كه به آنها حق علف خوردن مي‌دهند چرا مي‌دهند كه اين خود باعث تخريب مرتع مي‌گردد.
روش كار چوبداران علاوه بر تخريب مرتع باعث افزايش غير اصولي تعداد دام مي‌شود كه اين نيز تاثير مستقيم بر تخريب مرتع دارد.
شرايط موفقيت در پرواربندي
1-امنيت
در بيشتر دامداري ها امروزه استفاده از سلاح‌هاي مجاز و سگ‌هاي اصيل امري عادي است. با اين حال پاسداري و نگهباني در هنگام شب امري لازم و ضروري است.
2-جايگاه و فضاي مورد نيار براي هر راس بره
در ايران به خاطر اختلاف در سردترين و گرم ترين منطقه( حدود 50) نوع جايگاه در مناطق مختلف متفاوت است.
در شروع پروار براي هر راس دام8/0-7/0 متر مربع فضا كافي است. ولي فضاي كافي بايد با وزن نهايي دام تعيين گردد.
تجربه نشان مي‌دهد كه كاهش تراكم دام در واحد سطح سبب افزايش سرعت رشد و سوددهي مي‌شود. لذا در جايگاهي‌هاي باز و بسته به ترتيب 1 و 2/1 متر مربع فضا براي هر راس بره توصيه مي‌شود.
3-خريد علوفه و مواد متراكم در زمان مناسب
براي افزايش سود بايد در جهت كاهش هزينه ها تلاش شود. خريد علوفه در زمان مناسب و واكسيناسيون به موقع از جمله اقداماتي است كه سبب افزايش سوددهي مي‌شود.
4-خريد بره در مناسب ترين اوقات سال
خريد بره ها با قيمت مناسب از جمله عواملي است كه در كاهش هزينه و سوددهي بيشتر موثر مي‌باشد. با آگاهي از منشاء بره‌هاي پرواري مي‌توان زمان عرضه آنها را به بازار فروش پيش بيني نمود كه پرواربند بايد از اواسط تابستان شروع به اين كار كند تا بتواند حداقل دو دوره در سال پرواربندي را انجام دهند. لذا بهترين زمان براي خريد اوايل تابستان است تا بتواند توسط پس چرها دام را تا اواسط تابستان بكشاند و از آن به بعد به پرواربندي اقدام كند.
خريد بره در ابتداي فصل تابستان داراي دو حسن عمده زير مي‌باشد:
1-بره ها تا شروع پروار از نظر تكامل سيستم استخواني به ميزان زيادي رشد مي‌نمايند و آمادگي آنها براي پروار شدن است.
2- در اين زمان قيمت بره ها و هزينه خريد آنها كمتر است.
5: محل‌هاي مناسب خريد بره
بهترين محل خريد، ميدان دام مي‌باشد. زيرا نژادهاي مختلف كشور در ميدان دام مي‌باشد و دامدار مي‌تواند هر نژادي كه دوست دارد خريداري كند. در ميدان دام چون دام ها در تعداد بيشتري به بازار عرضه مي‌شوند، خريدار مي‌تواند دام‌هاي مورد نياز خود را در يك نوبت از دام‌هاي يكنواخت تهيه نمايد.
در هنگام خريد بايد به نكات زير توجه كرد:
الف: بهتر است دام به هنگام خريد به طور نسبي لاغر باشد. ( لاغر بودن دام با قدرت و سلامت دام باشد).
ب: براي پرواربندي خرده بره‌هاي درشت اندام نسبت به بره‌هاي سبك وزن و كوچك اندام با صرفه تر است.
ج: بره‌هاي مورد نظر بايد درشت و داراي پاهاي بلند و بدن كشيده، شكم جمع و جور و فاقد افتادگي، عدم لنگش و ريختگي مو و اسهال و فاقد ترشحات بيني و اطراف چشم باشند.
د: سعي شود بره‌هايي انتخاب شوند كه از نظر وزن به يكديگر نزديك باشند.
ه: ميانگين سن و وزن بره‌هاي مورد نظر به ترتيب حدود 7-4 ماه و 30KG باشد.
6-طول مدت پرواربندي و تعداد دوره‌هاي پرواربندي در يك سال
پرواربندي بره ها به مدت 90 روز با حداكثر افزايش وزن همراه بوده و بره بهترين راندمان را از نظر تبديل مواد غذايي به گوشت دارد. همچنين شرايط بازار مدت نهايي پرواربندي را براي يك دامدار مشخص مي‌كند.
7-روش فروش دام‌هاي پرواري
دام ها در پايان دوره به فروش مي‌رسند. اما ممكن است در برخي موارد دامدار در طول دوره بره‌هايي كه رشد بيشتر داشته اند را به فروش برسانند. در بعضي اوقات چون دام رشد مي‌كند، براي كاهش تراكم، دامدار تعدادي از دام ها را در وسط دوره مي‌فروشد. بنابراين دامدار مي‌تواند از يكي از اين دو روش براي فروش استفاده كند:
1-فروش گوسفند به صورت زنده و سرپايي
الف: فروش گوسفند زنده در مراكز خريد و فروش
ب: فروش گوسفند در محل پرورش
2- فروش لاشه دام پس از كشتار
8-انتخاب نژاد مورد نظر براي پرواربندي
اقدامات لازم در طول مدت پرواربندي
1-اقدامات بهداشتي قبل از شروع پرواربندي:
الف: ضد عفوني جايگاه
ب: جلوگيري از تلفات دام ها
براي دام ها بايد واكسيناسيون، حمام ضد كنه، داروهاي ضد انگل انجام شود.
ج: مبارزه با انگل‌هاي داخلي
2-پشم چيني دام‌هاي پرواري
عدم توجه به زمان مناسب پشم چيني و يا عدم پشم چيني باعث مي‌شود كه افزايش وزن مناسب حاصل نشود.
عارضه انگل در دام پرواري
به دليل اينكه ممكن است دام ها به علت سرما و باران در بهاربند قرار نگيرند سم‌هاي آنها در محيطي مرطوب و نرم قرار مي‌گيرد كه اين عامل سبب مي‌شود رطوبت به زير پوست و سم نفوذ كند و اين عارضه را پديد آورد كه در اصطلاح محلي به آن سوختگي سم مي‌گويند كه در پرواربندي سبب زخم شدن پوست داخل سم مي‌شود.
خسارت اقتصادي حاصل از عارضه لنگش
1-حذف دام پيش از موعدمقرر
2- كاهش وزن
درمان عارضه لنگش
ابتدا دام را جدا كرده و سپس فضولات داخل سم را خارج نموده و سپس كمي‌كات كبود در آب ولرم حل كرده و توسط آن زخم را شستشو مي‌دهيم و بعد از آنتي بيوتيك كلرامفنيكل استفاده مي‌كنيم. پس ز آن دام به مدت يك هفته در محيط خشك و فاقد بستر نگه داري مي‌شود.
راه‌هاي پيشگيري از عارضه لنگش
1-كاهش تراكم دام در واحد سطح
2-ريخت آهك خشك در كف جايگاه
3- جمع آوري فضولات هر هفته
تغذيه بره هاي پرواري
در دو هفته اول پرواربندي بايد از تغذيه بره‌هاي با كنسانتره جلوگيري شود. زيرا باعث بيماري اسيدوز مي‌گردد. مگر اينكه قبلاً از كنسانتره مصرف كرده باشند. لازم است در اين مدت از علوغه با قابليت هضم و پروتئين بالا استفاده شود. (شبدر يا يونجه). چون مواد معدني شبدر و يونجه زياد است باعث افزايش فشار اسمزي در روده بزرگ شده و دام را به اسهال مي‌اندازد. براي جلوگيري از اين عارضه بهتر است دام را 8% علوفه داد و 20% از علوفه خشبي نظير كاه يا گندم يا جو داد. اين عمل دو حسن دارد:
1-از اسهال و عوارض ناشي از آن جلوگيري مي‌كند.
2-اگر از شبدر يا يونجه استفاده شود، در مراحل بعد چون از كاه گندم يا جو استفاده مي‌شود بره ها به خوردن آن عادت كرده و نيازي به دوره عادت پذيري آنها نيست.
تغذيه كنسانتره در روز 15 پرواربندي توصيه مي‌شود.( در اوايل 20g و در اواخر 1 kg مصرف كنسانتره زياد و ناگهاني سبب كاهش اسيديته شكمبه و اسيدوز مي‌شود.
علائم اسيدوز( در 14-12 ساعت پس از مصرف مقدار زياد كنسانتره بروز مي‌كند).
بي اشتهايي، مصرف زياد آب در مراحل بعد مصرف آب متوقف مي‌شود.
در اسيدوز حاد علائم به صورت زير است:
توقف حركات شبكيه، اسهال زياد، دل درد، دندان قروچه، لرزش ماهيچه ها، فرو رفتگي چشم ها، زمين گير شدن، افزايش ترشح بزاق و كاهش شديد آب بدن.
درمان اسيدوز حاد
خورانيدن بي كربنات كلسيم و يا اكسيد منيزيم به ميزان 250-200 گرم توصيه مي‌شود. خورانيدن آنتي بيوتيك براي توقف فرايند تخمير براي تحريك فعاليت ميكروبي شبكيه مصرف 200 گرم پروپيونات س كيلو خمير مايه به طريقه خوراكي پيشنهاد مي‌شود.
مطالب مشابه :
پرورش بز هاي شيري سانن و آمیخته گری با بز های بومی
پرورش بز هاي شيري سانن و آمیخته بزهای بومی منطقه نموده و اقدام به فروش نر بزها و
نژادهای بز
خرید و فروش از سانن کوچکتر و مقدار هندوستان و پاکستان است وزن بز ماده بالغ بين
اصول پرواربندی
اصول پرورش گوسفند و بز فروش گوسفند زنده در مراكز خريد و فروش نژاد سانن به اکثر نقاط آب و
برچسب :
خريد و فروش بز سانن