مبانی ریتم

برای تعیین امتداد کششهای صداها ٬ هفت شکل (نت) در موسیقی به ترتیب زیر به کار می رود :

۱. نت گرد سکوت گرد واحد موسیقی (۴ ضرب)

۲.نت سفید سکوت سفید ۲/۱ واحد (۲ ضرب)

۳.نت سیاه سکوت سیاه ۴/۱ واحد (۱ضرب)

۴.نت چنگ سکوت چنگ ۸/۱ واحد (۲/۱ ضرب)

۵.نت دولا چنگ سکوت دولا چنگ ۱۶/۱ واحد (۴/۱ ضرب)

۶.نت سه لا چنگ سکوت سه لا چنگ ۳۲/۱ واحد (۸/۱ ضرب)

۷.نت چهارلا چنگ سکوت چهارلا چنگ ۶۴/۱ واحد (۱۶/۱ ضرب)

تصویر پایین به این دلیل قرار داده شده است که برای هنرجو تفهیم شود که نتها هم ایستاده و هم معکوس (با توجه به مشاهده نتهای بالا و مقایسه با نتهای پایین) نوشته می شوند ٬ توجه !!! نتهای حالت معکوس ازخط سوم به بعد خطوط حامل پنج خطی در سازهای ملودیک و برای نشان دادن تمپانی و بک و حرکات مختلف در خطوط حامل سه خطی در کوبه ای مانند متد (شادروان حسین تهرانی "تنبک" و استاد مسعود حبیبی "دف"و . . .) به کار برده می شود.

این تصویر به این منظور قرار داده شده است که هنرجو را با تقسیمات نتها بر حسب نت واحد (گرد) که به این

تقسیمات کشش نت گویند (در کوبه ای به جای کشش از واژه ی دیرند استفاده می شود) و اینکه روی نام

لاتین آنها تاثیر گذار بوده است آشنا سازد .

نسبت کششها به این شکل است :

جدول ذیل نشان دهنده ی کشش نتها (در کوبه ای دیرند) بر حسب ثانیه می باشد به عبارتی ارزش زمانی هر نت را مشخص می کند .

باید توجه شود که نت های چنگ ٬ دولاچنگ ٬ سه لا چنگ و چهار لا چنگ اگر بیش از یکی باشد ٬ می تواند به صورت متصل نوشته شود .که این موضوع در شکل اول سه نت دولاچنگ و دو نت چنگ را به صورت جدا و پیوسته به نمایش گذاشته است . و در شکل دوم پیوستگی نتها را تا سه لا چنگ ( با مقایسه ی نردبان نسبت کشش ها در قبل ) به نمایش گذاشته است.

دو شکل زیر نام قسمتهای مختلف نت را معرفی می کند.

سکوتها

سکوت : مدت زمانی را که در موسیقی مکث کرده و چیزی اجرا نکنیم ٬ در زبان مسیقی سکوت می نامند .

برابر کشش های مختلف هر نت علائمی برای سکوتها به همان اسامی در موسیقی به کار می رود که این سکوتها عبارتند از :

حامل

برای اجرای موسیقی توسط سازهای ملودیک از پنج خط افقی و موازی با هم استفاده می شود که دارای فواصل یکنواخت بوده و نتها بر رو یا میان آنها قرار می گیرند و آنها را خطوط حامل می نامند .

کلید سل ٬ نشان دهنده ی نام نت روی خط حامل است مانند بقیه کلیدها که در اینجا ذکر نشده است و تنها دلیل ما برای ذکر این کلید شناساندن نام نت طبق کلید سل روی خطط حامل پایین است ٬ با توجه به کلید سل که امتداد آن روی خط دوم (با توجه به شمارش بین المللی خطوط حامل از پایین به بالا شمرده می شود) ٬ فرود آمده است این کلید نام خود را به خط دوم حامل اختصاص می دهد و سل نامیده می شود و از خط دوم رو به بالا از سل به بعد و رو به پایین از سل به قبل نام گذاری می شود. با توجه به جدول(از چپ به راست خوانده شود) .

برای نت نویسی سازهای ضربی از حامل یک خطی استفاده می کنند که در حقیقت این خط فقط برای قرار گرفتن علائم قراردادی بر روی آن است تا از بر هم ریختگی و بالا و پایین بودن (نتها و علائم آنها) جلوگیری کند و هیچ نقش به خصوصی همانند پنج خط حامل در موسیقی ملودیک ندارد .

علائم دیگر کششها

نقطه : هرگاه در سمت راست نتی یا سکوتی نقطه ای قرار گیرد نصف همان نت یا سکوت به آن اضافه می شود .

دو نقطه : هر گاه در سمت راست نتی یا سکوتی دو نقطه قرار گیرد ٬ اولی به اندازه ۲/۱ دومی به اندازه ۴/۱ همان نت یا سکوت به آن اضافه می شد .

خط اتحاد : خطی است منحنی که در بالا یا پایین دو نت همنام و همصدا گذاشته می شود و کشش آن دو نت را به همدیگر پیوست می دهد .

میزان

تقسیمات مساوی یک جمله موسیقی را میزان گویند . میزانها را به وسیله ی خط عمودی که آن را (خط میزان) می نامند از یکدیگر جدا می کنند.

میزانها به دو دسته تقسیم می شوند : میزانهای ساده و میزانهای ترکیبی

میزانهای ساده : میزانی را که هر ضرب آن به طور طبیعی قابل تقسیم به 2 , 4 , 8 و . . . باشد ٬ میزان

ساده گویند . میزانها را با عدد کسری که به آن کسر میزان گویند ٬ مشخص می کنند . در میزانهای ساده ٬صورت کسر نشان دهنده تعداد ضرب و مخرج کسر نشان دهنده شکل ضرب می باشد .

برای بدست آوردن شکل ضرب , نت گرد را به مخرج کسر تقسیم می کنیم مانند :

| 2/4 = 4 /

میزانهای ترکیبی : میزانی را که هر ضرب آن به طور طبیعی قابل تقسیم به 3 , 6 , 12 و ... باشد ٬ میزان ترکیبی گویند ٬ به بیان دیگر ٬ اگر به هر ضرب میزان ساده ٬ یک نقطه امتداد اضافه کنیم ٬ میزان ترکیبی آن به دست می آید معمولا برای بدست آوردن میزان ترکیبی ٬ کسر میزان ساده را به کسر 3/2 ضرب می کنند . مانند:

9/8 = 3/2 * 3/4 6/8 = 3/2 * 2/4

و اگر بخواهیم میزان ترکیبی را به میزان ساده تبدیل کنیم ٬ کسر میزان ترکیبی را به کسر 3/2 تقسیم می کنیم :

3/4 = 3/2 / 6/8 2/4 = 3/2 / 6/8

میزان مختلط ساده (میزان لنگ ) : به میزانهایی که از دو یا چند میزان تشکیل یافته و از نظر تعداد ضرب با میزانهای دیگر نامساوی باشند لنگ می گویند و معمولا به وسیله ی خط نقطه چین عمودی از یکدیگر جدا می شوند . معمولترین میزانهای لنگ عبارتند از :

9/4 8/4 7/4 5/4 - 8/8 8/8 7/8 5/8

میزان مختلط ترکیبی : چون ضرب این میزانها دارای تقسیمات دو تایی است ، بنابراین جز میزانهای

سادهمحسوب می شند و چنانچه کسر آنها در نسبت 3/2 ضرب شود کسر میزانهای ترکیبی مربوطه به دست

می آید .

تقسیمات دیگر کششها

هرگاه بخواهیم کشش نتهایی را که قابل تقسیم به 2 ، 4 و 8 قسمت مساوی هستند ٬ 3 و 6 قسمت کرده ٬ اجرا کنیم در این

صورت عدد 3 یا 6 در بالا این نتها قرار می گیرند و آنها را در زمان 2 یا 4 نت اجرا می کنند . معمولا این تقسیمات سه تایی سهبر دو وشش تایی را شش بر چهار می نامیم و تقسیمات سه تایی تریوله و تقسیمات شش تایی را سیکس توله می نامند .

نتها به شکلهای دیگری نیز تقسیم و اجرا می شوند :

نتهایی که دارای تقسیمات سه تایی و شش تایی هستند ٬ اگر به 2 یا 4 قسمت مساوی تقسیم شوند ٬ دو بر سه ٬ دوئله و چهار بر

شش ٬ کوارتله نامیده می شوند .

نت های کوچک : اگر قبل یا بعد از نت اصلی ٬ چند نت کوچک و ریز نوشته شود ٬ آنها را نت ٬ یا نت های زینت می نامند ٬ که از لحاظ زمان ارزشی ندارند .

در تصویر بالا اگر توجه شود نت زینت یک خط بالاتر از نت اصلی روی خط حامل قرار دارد به این دلیل است که نام

آن را در تصویر اپوژیاتور معرفی کرده است در سازهای کوبه ای در حالت یک خط حاملآچاکاتورا نامیده

می شود .

چرا ؟؟؟؟؟؟؟؟؟

نت های زینت

نت های زینت غالبا نت های کوچکی هستندکه قبل یا بعد از نت های اصلی (اساسی) قرار دارند و

کاربرد آنها به منظور زینت بخشیدن به ملودی است . طول زمانی این قبیل نت ها به استثنای بعضی از

آنها بسیار کوتاه بوده و به منظور مشخص شدن آنها از نت های اصلی و جلوگیری از صرف وقت و انرژی

زیاد است و دارای اشکالی هستند که در شمار علامت های اختصاری محسوب می شوند .

اسامی این علامات عبارتند از :

اپوژیاتور (پیشا) ، اچاکاتورا (پیشای کوتاه) ، گروپتو (قلاب) ، تریل (غلت) ، گزش فوقانی ، گزش تحتانی

، زیور ، صوت بر .

که ما در اینجا برای پاسخ به سوال پیش آمده ، اپوژیاتور (پیشا) ، اچاکاتورا (پیشای کوتاه) را شرح

می دهیم ...........

اپوژیاتور (پیشا) : پیشا نت کوچکی است که به فاصله ی متصل قبل از نت اصلی قرار گرفته و به

وسیله ی خط اتصال کوچکی به آن متصل می شود . که اگر بالاتر از نت اصلی باشد پیشای فوقانی و

چنانچه پایین تر از آن باشد پیشای تحتانی نام دارد . این نت نصف ارزش نت اصلی را در ضرب های

ساده و 2/3 ارزش نت اصلی را در ضربهای ترکیبی دارد .

اچاکاتورا (پیشای کوتاه) : نت کوچکی است که معمولا به شکل یک نت چنگ کوچک که خط موربی

پرچم آن را قطع کرده است قبل از نت اصلی قرار می گیرد .

در اجرای آن باید مقدار بسیار کوچکی از زمان نت اصلی را به آن اختصاص داد . گاهی دو یا سه نت

دولاچنگ کوچک نیز به همین منظور به کار می رود که اولی پیشای کوتاه مضاعف و دومی پیشای

کوتاه سه تایی نام دارد . این پیشا ممکن است تحتانی یا فوقانی باشد .

ضد ضرب : اگر در قسمت قوی ضرب ٬ سکوت قرار گیرد ٬ آن را ضد ضرب می نامند .

سنکپ : ادامه ضرب ضعیف را بر روی ضرب قوی ٬ سنکپ گویند .

آکسان : این علامت < آکسان نام دارد که در پایین یا بالای نتی قرار گیرد آن نت را با ضربه قوی تر اجرا می کنیم .

دولا خط پایان : در پایان قطعات موسیقی ٬ دو خط میزان قرار می گیرد که خط اول ٬ اندکی پهن تر بوده و به دولاخط پایان

معروف است .

برگشتها : میزانهایی را که مابین دو دولاخط پایان دو نقطه ای قرار گیرند ٬ دوباره اجرا می کنیم .

علامت برگشت یک میزان قبل :

علامت برگشت دو میزان قبل :

این علامت را (سیگنل) می نامند ٬ که در دو نقطه یک قطعه ی موسیقی گذاشته می شوند و تکرار میزانهای است که در بین آنها واقع شده اند .

ولت : اگر میزان آخر برگشت ٬ با تکرار آن متفاوت باشد ٬ دومی را بعد از برگشت می نویسند و در بالای اولی و دومی علامات درج شده در شکل زیر را قرار می دهند .

گلیساندو : بین دو نت قرار می گیرد و می توان به آن مالش از نت اول به نت دوم گفت ٬ یا نوعی ناله که از قسمت اول شروع شده و روی نت دوم می ایستد . از جهت رعایت اختصار حالت فوق را با حرف اول گلیساندو نشان می دهند .

سکوت های طولانی : اگر در یک قطعه موسیقی چند میزان متوالی سکوت باشد ٬ علامت را روی خط حامل قرار داده و بالای آن تعداد میزان سکوتها را با عدد می نویسیم :و اگر سکوت طولانی ٬ بدون میزان باشد به این شکل نوشته می شود .

مبانی ریتم

مطالب مشابه :

رواج نت نویسی تنبک

دانلود مجله دانلود آموزش نت های تنبک pdf

-کلاس تنبک نه کلاس زندگی ( از "نت آهنگ")

دانلود آهنگ سنتور و تنبک

- رواج نت نویسی تمبک

شیوه های نت نویسی سه خطی و یک خطی برای ساز های کوبه ای

ریتم ای ایران (تمبک) به همراه نت و شعر مربوطه / زندگی نامه امیرحسین طریقت

مبانی ریتم

الگوی فواصل نت ها در موسیقی ایرانی ((هفت دستگاه ایرانی))