رشته های دانشگاهی

ابعاد اصلی شناخت رشته‌های دانشگاهی

رشته‌های دانشگاهی را از ابعاد مختلف باید شناخت. این شناخت متفاوت از شناخت مذکور در بخش عوامل فردی و درونی است. در آن‌جا شناختی از رشته‌های دانشگاهی مطرح بود که علاقه فرد را با بینش و بصیرت توأم می‌کرد. در اینجا بیشتر رشته‌های دانشگاهی به لحاظ امکان سنجی و اولویت‌بندی مطرح‌اند. آن چه که در ذیل می‌آید، تعدادی از زمینه‌های اصلی شناخت رشته‌های دانشگاهی است.

1- شناخت از مؤسسات آموزش عالی

مؤسسات آموزش عالی که از طریق کنکور سراسری دانشجو می‌پذیرند، متعدد و بسیار متنوع‌اند. تمام مؤسسات آموزش عالی کشور (بیش از 200 مؤسسه آموزش عالی قریب به 5000 رشته محل)، به استثنای دانشگاه آزاد اسلامی و یکی دو دانشگاه دیگر از طریق کنکور سراسری دانشجو می‌پذیرند. البته همانگونه که بارها اعلام شده است و تعداد عظیمی از داوطلبان ورود به دانشگاه نیز خواستار آن هستند، ارجح آن است که چند مؤسسه آموزش عالی فوق‌الذکر نیز، با لحاظ شرایط ویژه خود، از طریق کنکور سراسری به پذیرش دانشجو مبادرت ورزند.

هم‌اکنون در همه استان‌ها حداقل یک دانشگاه یا مؤسسه آموزش عالی دولتی وجود دارد. در شهرهای بزرگ به خصوص تهران، بیش از یک دانشگاه مشغول فعالیت است. لذا، اولین موضوعی که داوطلب باید توجه کند آن است که دانشگاه‌ها بسیار متنوع‌اند. این تنوع و گوناگونی دو اثر در انتخاب رشته می‌گذارد. نخست آن‌که به داوطلب امکان می‌دهد که انتخابی براساس علاقه و امکانات خود داشته باشد. دوم آن‌که این تعدد دانشگاه‌ها موجب نوعی طبقه‌بندی بین آن‌ها شده است. احتمالاً بتوان دانشگاه‌ها را حداقل در سه سطح قوی، متوسط و ضعیف قرار داد.
در وضعیت فعلی، کلیه دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی کشور را به چهار دسته اصلی می‌توان تفکیک نمود:

الف- دانشگاه‌های دولتی وابسته به وزارت‌های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
ب- دانشگاه‌های دولتی وابسته به وزارت‌خانه‌ها و دستگاه‌های اجرایی
پ- دانشگاه‌های غیردولتی (عمدتاً وابسته به نهادهای عمومی)
ت- دانشگاه‌های غیردولتی- غیرانتفاعی (خصوصی)

دسته اول از دانشگاه‌ها معمولاً بیشترین داوطلب را دارند. این دانشگاه‌ها هیچ‌گونه محدودیت خاصی برای پذیرش ندارند. دانشگاه‌های قوی کشور عمدتاً در این مجموعه قرار می‌گیرند. از مهم‌ترین ویژگی‌های این دانشگاه‌ها آن است که در حد توان به دانشجویان خود کمک هزینه تحصیلی پرداخت کرده و خوابگاه در اختیار آن‌ها می‌گذارند.

دسته دوم دانشگاه‌ها، گرچه دولتی‌اند، ولی چون وابسته به دستگاه خاص اجرایی هستند، لذا شرایط ویژه‌ای برای پذیرش دانشجو دارند. علت آن است که عمده پذیرفته‌شدگان این مؤسسات بعد از فراغت از تحصیل در همان دستگاه اجرایی استخدام می‌شوند. برخی از این دانشگاه‌ها به لحاظ امکانات رفاهی برای دانشجویان در وضعیت خوبی قرار دارند و برخی دیگر در زمینه فضای فیزیکی در محدودیت می‌باشند.

دسته سوم دانشگاه‌های غیردولتی، مانند مؤسسه آموزش عالی سوره یا دانشگاه علوم انسانی دارالعلم مفید قم یا مدرسه عالی شهید مطهری و نظایر آن‌ها، در رشته‌های ویژه داوطلبانی را می‌پذیرند که از پیش نیازهای لازم برای ورود به این رشته‌ها برخوردار باشند. اکثر این مؤسسات آموزش عالی از دانشجویان شهر به دریافت می‌کنند.

دسته چهارم، مؤسسات آموزش عالی غیردولتی- غیرانتفاعی هستند که توسط اشخاص حقیقی یا حقوقی تأسیس شده‌اند. این مؤسسه‌ها از پذیرفته‌شدگان شهریه دریافت می‌کنند و داوطلبان باید در زمان اتخاب رشته به این نکته حتماً توجه داشته باشند. مؤسسات آموزش عالی غیردولتی- غیرانتفاعی که از طریق کنکور سراسری دانشجو می‌پذیرند، رسمی بوده و مدارک صادره توسط آن‌ها معتبر است.

2- موقعیت جغرافیایی مؤسسات آموزش عالی

مؤسسات آموزش عالی در سراسر کشور پراکنده‌اند. داوطلبان در موقع انتخاب رشته به محل استقرار دانشگاه‌ حتماً توجه کنند، به عبارت دیگر ممکن است رشته‌ای مورد علاقه آن‌ها باشد ولی موقعیت خانوادگی آن‌ها اجازه انتخاب آن رشته را در دانشگاه مستقر در شهر و استان خاص ندهد. برخی از نکاتی که در این ارتباط باید در نظر گرفته شود عبارتند از: مسائل رفت و آمد و هزینه‌های مرتبط با آن، وضعیت آب و هوای منطقه، لهجه و زبان متداول در شهر و استان مورد نظر، میزان دوری و نزدیکی دانشگاه از محل اقامت فعلی، تأثیرات روحی دوری از خانواده و غیره. توصیه ما به خانواده‌ها این است که اگر فرزند آن‌ها به رشته و دانشگاهی علاقه‌مند است به هیچ‌وجه به خاطر اجتناب از دوری وی از خانواده، او را از انتخاب آن رشته منع نکنند. تجربه فردی و اجتماعی نشان می‌دهد که غالباً دوری از خانواده و ورود به محیط جدید و آشنایی و ارتباط با دانشجویانی که از سراسر کشور آمده‌اند، در خوداتکایی و استقلال فردی و آماده شدن دانشجو برای ورود به جامعه نقش مؤثری را ایفا می‌کند. این موضوع حتی برای داوطلبان دختر، با مراقبت‌های خاص، نیز صادق است.
البته در انتخاب رشته‌های تحصیلی در دانشگاه‌های غیر از محل اقامت داوطلب، به اهمیت وجود خوابگاه برای دانشجو، و این‌که آیا دانشگاه چنین امکاناتی را دارد، باید حتماً توجه کرد.
بنابراین، دانشگاه‌ها را باید هم از موقعیت جغرافیایی شناخت و هم نوع اداره و وابستگی تشکیلاتی آن‌ها را دانست. در شرایط فعلی، این دو عامل از مجموعه عواملی هستند که موجب امتیازدهی داوطلبان به مؤسسات آموزش عالی کشور می‌شوند.

3- نوع جریان آموزش عالی

آموزش عالی کشور در بسترهای متفاوتی جاری است، هر چند که هدف تمام آن‌ها یکی است. مهمترین جریان‌های آموزش عالی موجود عبارتند از:

الف-دوره‌های روزانه و شبانه: همان‌گونه که از نام این دوره‌ها پیداست، دروه‌های روزانه در روزها (معمولاً از ساعت 8 صبح تا 4 بعدازظهر) برگزار می‌شود. به لحاظ عرف عمومی، دوره‌های روزانه دانشگاه‌های دولتی مطلوب‌ترین رشته تلقی می‌شوند. دوره‌های شبانه‌ برای شاغلین بسیار مناسب است. باید توجه نمود که برای اشتغال به تحصیل در دوره‌های شبانه باید شهریه پرداخت کرد.

ب-دوره‌های حضوری و نیمه‌حضوری (یا غیرحضوری): در رشته‌های دوره‌های حضوری، دانشجوی پذیرفته شده تمام وقت محسوب شده (در چارچوب زمانی مشخص شده برای دوره شبانه‌ یا روزانه) و کلاس‌ها و زمان‌های تعیین شده با حضور مستقیم دانشجو برگزار می‌شود. در دوره‌های نیمه‌حضوری، موارد آموزشی برای دانشجو ارسال شده و وی می‌تواند در منزل یا محل کار با استفاده از منابع مشخص شده، خود را آماده سازد و در کلاس‌های حضوری که معمولاً آخر هفته تشکیل می‌شود، اشکالات و سؤالات خود را مطرح کند. رشته‌های نیمه‌حضوری برای افراد شاغل بسیار مناسب است. اکثر دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی کشور آموز‌ش‌های خود را به صورت حضوری برگزار می‌کنند و فقط برخی دانشگاه‌ها و رشته‌های دایر در دانشگاه پیام نور به صورت نیمه حضوری یا غیرحضوری برگزار می‌شود. برای دوره‌های نیمه‌حضوری باید شهریه مشخص شده‌ای را پرداخت کرد.

4- مقاطع تحصیلی

از طریق کنکور سراسری برای سه مقطع تحصیلی دانشجو پذیرفته که عبارتند از: الف- کاردانی (دو ساله) ب- کارشناسی (چهار ساله) پ- کارشناسی ارشد (پنج ساله). در زمان انتخاب رشته باید حتماً به مقطع تحصیلی توجه شود. داوطلبان دختر در انتخاب رشته‌های کاردانی توجه کنند چون اکثر این رشته‌ها ناظر به حرفه خاصی است که برخی از آن‌ها یا وضعیت جسمانی آن‌ها تناسب نداشته و محیط کار تعدادی از این رشته‌ها نیز با روحیات داوطلبان دختر چندان سازگار نیست.

5- تفکیک بومی رشته‌ها

در حال حاضر کلیه رشته‌های دانشگاهی به چهار دسته استانی، ناحیه‌ای، قطبی و کشوری تقسیم می‌شوند. دفترچه شماره 2 راهنمای آزمون سراسری حاوی جداول مربوط به این رشته‌های تفکیک شده است. حدود هفتاد درصد ظرفیت رشته‌های بومی (استانی، ناحیه‌ای و قطبی) به داوطلبان همان بوم (مطابق با شرایط اعلام شده در دفترچه‌های آزمون) تعلق می‌گیرد. به‌عنوان مثال، رشته پزشکی ناحیه‌ای است. لذا، میانگین هفتاد درصد ظرفیت این رشته به داوطلبانی تعلق می‌گیرد که یا سه سال آخر دوره آموزش متوسطه خود را در ناحیه مربوط گذرانده‌اند و یا متولد این ناحیه هستند.
بنابراین، داوطلبان بومی تحت هیچ عنوانی نباید از انتخاب رشته‌های مورد علاقه خود که در چارچوب وضعیت بومی آن‌ها تعریف می‌شود، غفلت کنند. چون، شانس قبولی داوطلبان بومی در رشته‌های مرتبط بومی، نسبت به داوطلبان دیگر بیشتر است.

6- محتوای علمی رشته‌ها

رشته‌های دانشگاهی را به لحاظ محتوایی باید از ابعاد مختلف شناخت. زمینه علمی رشته یا بنیه علمی و استعداد تحصیلی داوطلب پیوند می‌خورد. واضح است که علاقه به زمینه علمی نیز پشتوانه انتخاب خوب و موفق است. اغلب رشته‌ها نظریند ولی تعدادی از رشته‌ها مشتمل بر دروس عملی و عملیات میدانی نیز هستند. تناسب این نوع آموزش یا توانایی‌ها و علائق را باید در نظر گرفت.

7- امکانات دانشگاه

دانشگاه‌های کشور به لحظ تسهیلات و امکانات دانشجویی در شرایط یکسانی نیستند. به عنوان مثال، برخی به تمام دانشجویان خود خوابگاه واگذار می‌کنند و برخی از این بابت در مضیقه‌اند. به دانشجویان دوره‌های شبانه هیچ‌گونه امکانات خوابگاهی و غذا تعلق نمی‌گیرد. همچنین، توجه شود که دانشجویان دوره‌های شبانه، مراکز پیام نور و مؤسسات غیردولتی- غیرانتفاعی موظف به پرداخت شهریه می‌باشند.
داوطلب باید اطلاعات خوبی در زمینه‌های فوق‌الذکر به دست آورد تا شناخت خود را از رشته‌های دانشگاهی کامل کند. دفترچه شماره 2 منتشره توسط سازمان سنجش، دفترچه معرفی رشته‌های تحصیلی گزینه دو و دفترچه معرفی دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی گزینه دو اکثر اطلاعات مورد نیاز بالا را در اختیار داوطلب قرار می‌دهد. رجوع به آن‌ها کاملاً توصیه می‌شود.
آن‌چه در فوق اشاره شد، زمینه‌های اصلی شناخت رشته‌های دانشگاهی برای انتخاب آن‌ها بود. این شناخت، که متوجه وضعیت ظاهری و بیرونی رشته و دانشگاه مجری آن است باید با شناخت محتوایی رشته که در بخش قبل به آن پرداخته شد، توأم گردد. مجموعه این شناخت خمیرمایه اصلی را برای اطمینان از انتخاب صحیح رشته فراهم می‌سازد.

رضا شیخی

رشته های دانشگاهی

مطالب مشابه :

معرفی رشته ی کامپیوتر در شاخه فنی و حرفه ای :

رشته های دانشگاهی

معرفی دانشگاه ها جهت انتخاب رشته....!!!!!!

رشته گرافیک

صرفا جهت اطلاع (نه تبلیغ)-خدمات جانبي آزمونهای آزمايشی گزينه دو

ثبت نام

معرفی کامل رشته های دانشگاهی

گفتگوی کنکوری های93 + انتخاب رشته

معرفی رشته علوم تربیتی و گرایشهای آن