آموزش و پرورش در سوئد

● امتیازات آموزشی

▪ دسترسی جغرافیایی

مطابق قوانین کشور سوئد، تمامی کودکان و نوجوانان این کشور باید به امکانات آموزش پیش دبستانی و مراقبت های ویژه کودکان بدون توجه به محل اقامت خود دسترسی داشته باشند.

● آموزش پیش دبستانی

با وجودی که مراکز آموزش پیشد بستانی (کودکستانها و مهدهای کودک) از اوایل قرن ۱۹ در سراسر کشور سوئد فعالیت داشتهاند، آموزش فراگیر آن طی دهه ۱۹۷۰ به وقوع پیوست.

طی سالهای اخیر، درنتیجه ادغام روزافزون مراکز آموزش پیش دبستانی و مراکز ویژه مراقبتی کودکان، امکانات آموزشی و غیرآموزشی مورد نیاز مراکز مذکور بازبینی شده و به اعمال تغییراتی در قوانین آموزشی ویژه مقطع آموزش پیش دبستانی منجر شده است.

حضور نمایندگانی از والدین دانشآموزان در مراکز آموزش پیش دبستانی در قوانین آموزشی کشور سوئد منظور نشده است. این در حالی است که برنامههای آموزشی مقطع پیشدبستانی فرصت تأثیرگذاری بر فعالیتهای آموزشی بهویژه درخصوص برنامهریزی آموزشی برای والدین را فراهم آورده است. ارتباط روزانه والدین با مراکز آموزش پیشدبستانی از اهمیت استراتژیک برخوردار است.

▪ اصلاحات آموزشی

بنابر تصمیمات اتخاذ شده توسط مجلس ملی سوئد در تمامی مراکز آموزشی پیشدبستانی، خدمات آموزشی و تفریحی برای کودکان ردههای سنی یک تا ۴ سال ارائه میشود. طبق اصلاحات بهعملآمده موازی پیشدبستانی بهویژه مدارس بینالمللی رایگان بوده و حداقل ۵۲۵ ساعت آموزش در سال برابر با ۳ ساعت در روز مبادرت مینمایند. گفتنی است که مدارس پیشدبستانی بینالمللی از اول ژانویه ۲۰۰۳ آغاز به فعالیت کردهاند.

▪ اهداف آموزشی

از جمله مهمترین اهداف مراکز آموزش پیشدبستانی و مراکز ویژه مراقبتی کودکان سوئد میتوان به رشد ذهنی کودکان از طریق تشویق و تهییج آنان در گرایش به فعالیتهای گروهی آموزشی و ایجاد شرایط مناسب برای رشد سطح یادگیری کودکان اشاره کرد. دولت سوئد نیز به تعیین اهداف و خطوط کلی مقطع آموزش پیشدبستانی به موازات ساختارها و سیاستهای معین مقطع آموزش پایه مبادرت کرده است.

از این رو در سال ۱۹۹۸ برنامه آموزش مدارس پایه در جهت هماهنگی با برنامههای آموزشی مراکز پیشدبستانی و مراکز مراقبتی ـ تفریحی ویژه کودکان تغییر یافت. گفتنی است که شهرداریها مسئولیت تضمین شرایط لازم ویژه مراکز پیشدبستانی برای نیل به اهداف تعیینشده فوق را عهدهدار هستند. از جمله اصلیترین اهداف مقطع آموزش پیشدبستانی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

۱) شناساندن نرمها و ارزشهای اجتماعی به کودکان و تمرکز بر رشد ذهنی کودکان به واسطه تأثیرگذاری آموزشی بر آنان.

۲) برقراری همکاری میان اولیاء و مربیان مراکز پیشدبستانی

گفتنی است که طراحی اهداف مذکور به افزایش تمرکز دولت به مراکز آموزش پیشدبستانی و نیل به هدف غائی (رشد فردی و آموزشی کودکان) منتهی شده است.

آژانس ملی آموزش، نهاد ملی است که به تبیین خطوط کلی و اهداف مراکز ویژه مراقبتی کودکان، مراکز تفریحی و مراکز پیشدبستانی مبادرت مینماید.

▪ برنامههای آموزشی

روند رشد و یادگیری کودکان به صورت فردی باید با حمایت و برقراری همکاریهای نزدیک میان خانه و آموزشگاه بر این پیشفرض استوار باشد که کودکان مقطع پیشدبستانی بیشتر از طریق فعالیت در محیطهای طبیعی به آموزش علوم مبادرت مینمایند. با استفاده از روشهای موضوعی، فرصت کنکاش، جستجو و کسب تجارب شخصی از طریق پرداختن به بازی، گفتگو، آواز، موزیک، نمایش، هنر، کاردستی و غیره برای کودکان فراهم میآید. ارائه بازیهای مختلف در اشکال مختلف آن، هدف اصلی مقطع آموزش پیشدبستانی در جهت آموزش صحیح و رشد ذهنی کودکان است. مطابق فرایند یادگیری در مراکز آموزش پیشدبستانی، حداکثر بازیهای گروهی باید در محیطهای طبیعی صورت پذیرد. ارائه بازیها به صورت گروهی، خود عامل مهمی در جهت یادگیری متقابل کودکان و پرورش حس مسئولیتپذیری آنان محسوب میگردد. در مقطع آموزش پیشدبستانی، کودکان به کشف و یادگیری موضوعات خاص به طرق گوناگون مبادرت مینمایند که از آن جمله میتوان به بازیهای گروهی، مطالعه کتاب و گوش دادن به داستانها اشاره نمود.

تعداد محدودی از مراکز پیشدبستانی کشور سوئد نیز از روشهای آموزشی خاص خود بهره میگیرند که از آن جمله میتوان به مدارس Montessor و waidorf با افراد متخصص و برنامههای آموزشی گوناگون نظیر ورزش، هنر، کاردستی، کامپیوتر و اردوهای تفریحی اشاره کرد.

● آموزش ابتدایی

دوره آموزش ابتدایی طی آموزش فراگیر ۹ ساله به کودکان ردههای سنی ۷ تا ۱۶ سال ارائه میشود. این در حالی است که در صورت توافق والدین، کودکان از حق آموزش در سن ۶ سالگی برخوردار میشوند. علاوه بر این در شرایط خاص میتوان دوره آموزش کودکان سوئد را تا رده سنی ۸ سال به تعویق انداخت. دورههای آموزش پایه ابتدایی به طور رسمی از سال ۱۸۲۴ در سوئد برگزار شد.

در دهه ۱۹۴۰ اصلاحات دراز مدتی با هدف گسترش آموزش پایه در سوئد اعمال شد. در سال ۱۹۶۲ آموزش پایه فراگیر به تصویب مجلس رسیده و طی سال تحصیلی ۱۹۷۳ ـ ۱۹۷۲ به طول کامل به مرحله اجرا درآمد. این اقدام خود به یکپارچگی مدارس ابتدایی با دوره آموزش ۷ ساله و مدارس مقدماتی متوسطه با دوره آموزش ۴ ساله منجر شد. ساختار آموزش پایه بر مدارس ابتدایی، مقدماتی متوسطه محلی، مدارس سامی زبان ویژه کودکان سوئدی ساکن شمال کشور و مدارس ویژه کودکان مواجه با معلولیتهای جسمانی و ذهنی مشتمل میشود.

▪ اهداف آموزش ابتدایی

از جمله مهمترین اهداف آموزشی مقطع ابتدایی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

۱) گسترش معیارها و ارزشهای اخلاقی معمول در میان کودکان

۲) تلاش در جهت رشد ذهنی و یادگیری هرچه بیشتر کودکان سوئدی

۳)نفوذ در کودکان

۴) برقراری هماهنگی میان مراکز آموزش پیشدبستانی و مدارس ابتدایی

۵) تلاش در جهت رشد فکری کودکان در زمینه روشنبینی و احترام به حقوق دیگران

۶) فراهم کردن فرصتهای مناسب در جهت کشف مطالب از طریق پرداختن به بازی،گفتگو، آواز، موسیقی، نمایش، هنر، کارهای دستی و ورزش

۷) یادگیری مطالب از طریق پرداختن به فعالیتهای روزمره در قالب موقعیتهای طبیعی و معنیدار

● آموزش متوسطه

در مدت ۲۵ سال گذشته، آموزش مقطع متوسطه دستخوش اصلاحات و پیشرفتهای گوناگونی شده است. طی سال ۱۹۷۰ انواع مختلفی از مدارس که عهدهدار مسئولیت برگزاری دورههای آموزش حرفهای و دانشگاهی بوده و در سطوح متوسطه فعالیت داشتند، به صورت یک آموزشگاه واحد درآمدهاند. مدارس مذکور تمامی جوانان را زیر پوشش خود قرار دادهاند. آزمون نهایی سابق که دانشآموزان را برای مطالعات دانشگاهی آماده مینمود ۲ سال پیش از سال ۱۹۷۰ لغو شد.

طی دهههای ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ اصلاحاتی در راستای بهبود نظام آموزش متوسطه صورت گرفته و به برقراری تطبیق میان نیازهای بازارکار و تحصیلات عالیه و اهداف و نیازمندیهای جوانان منتهی شد. در پایان دهه ۱۹۸۰ روند اصلاحاتی بنیادین در ساختار مراکز آموزش متوسطه آغاز شد. به نحوی که ساختار نظام آموزش متوسطه طی ۱۹۹۱ نسبت به قوانین آموزشی سال ۱۹۸۵ دچار تحولات و تغییر عمدهای شد.

سیستم آموزش متوسطه طی سال تحصیلی ۱۹۹۳ ـ ۱۹۹۲ معرفی شد. نظام مذکور طی سال تحصیلی ۱۹۹۵/۱۹۹۶ بطور کامل به مورد اجرا درآمد. از اول جولای ۱۹۹۲ طبق قوانین آموزشی کلیه مناطق موظف به فراهم آوردن شرایط ورود به مراکز آموزش متوسطه برای تمامی دانشآموزان فارغالتحصیل آموزش پایه شدهاند. تسهیلات فوق به تمامی دانشآموزان زیر رده سنی ۲۰ سال و آن دسته از افرادی که در ۶ ماه اول بیستمین سال زندگی خود بسر میبرند اعطا میشود. عمده فعالیتهای مطالعاتی مراکز آموزش متوسطه در مدارس مناطق کشور صورت میپذیرد. این در حالی است که مطالعات و تحصیل در رشتههای کشاورزی، جنگلداری، باغبانی و برخی مشاغل مرتبط در مدارس شوراهای شهر صورت میگیرد.

تمامی مراکز متوسطه سوئد مختلط و رایگان است و این در حالی است که مراکز مستقل نیز فعالیت دارند. مراکز آموزشی متوسطه عموماً در مناطق بزرگتر واقع شده و دانشآموزان مناطق مختلف در این مدارس حضور مییابند. اغلب مدارس متوسطه بزرگ، برنامههای مطالعاتی گوناگونی را ارائه میدهند.

برنامههای ویژهای از قبیل تربیت بدنی نیز به تمامی دانشآموزان سراسر کشور ارائه میشود. تعداد دانشآموزان مراکز متوسطه از ۳۰۰ تا ۱۵۰۰ متغیر است. در مناطق کم جمعیت، مراکز متوسطهای فعالیت دارند که در سطح بالای مدارس پایه و متوسطه در مناطق بزرگتر همکاری مینمایند.

تعداد دانشآموزان یک کلاس در واحدها و برنامههای مطالعاتی دانشگاهی تئوریک بر ۳۰ نفر و در واحدهای حرفهای / عملی بر ۱۰ نفر بالغ میشود. اغلب مراکز آموزش متوسطه مستقل در مناطق شهری بزرگ واقع شده و از لحاظ برنامههای ارائه شده از تفاوتهای گستردهای برخوردارند. میانگین تعداد دانشآموزان مراکز متوسطه مستقل بر ۱۰۰ نفر بالغ میشود و این در حالی است که در مدارس دولتی این میزان به ۷۰۰ نفر میرسد.

در نظام آموزش متوسطه سوئد، تمامی برنامههای آموزشی و پرورشی در قالب برنامههای ۳ ساله تنظیم میشود.

علاوه بر این برنامههای شغلی جدید نیز بگونهای طراحی شدهاند که نسبت به مطالعات حرفهای پیش از اصلاحات، اطلاعات عمیقتر و وسیعتری را در دسترس دانشآموزان قرار میدهند، درخصوص محتوای تحصیلی قدرت انتخاب بیشتری به دانشآموزان اعطا شده و روشهای تدریس و ارزیابی نیز در قالب چنین سیاستی اعمال میشود.

تعداد ۱۶ برنامه پیشرفته ملی اعم از ۱۴ برنامه شغل محور و ۲ برنامه آمادگی اولیه برای پرداختن به مطالعات دانشگاهی طراحی شده است.

علاوه بر برنامههای ملی که به صورت متمرکز تعیین میشوند، مناطق مختلف نیز ممکن است برحسب نیاز و شرایط منطقهای به الحاق یک سری برنامههای موضعی مبادرت کنند.

از جمله مهمترین برنامههای آموزش ملی کشور سوئد میتوان به موارد زیر اشاره کرد: برنامه هنری که طی آموزش پایه به استخدام افراد در مشاغل هنری منتهی میشود.

برنامه مدیریتی که طی آموزش پایه به استخدام افراد در حوزههای تجاری ومدیریتی اعم از تجارت خصوصی و یا مدیریتهای دولتی منتهی میشود.

برنامه ساختمانی که طی آموزش پایه به استخدام افراد در صنایع ساختمان سازی و مهندسی عمران منتهی میشود.

برنامه تفریحی کودکان که طی آموزش پایه به استخدام افراد در بخش پرستاری کودکان، فعالیتهای تفریحی و پس از آموزشگاه، مراقبت بهداشتی، اداره کتابخانهها و ورزشگاهها منتهی میشود.

برنامه مهندسی برق که طی آموزش پایه به استخدام افراد در نصب، تعمیر و نگهداری ابزارهای الکترونیکی، مخابراتی و الکترونیکی منتهی میشود.

برنامه انرژی که طی آموزش پایه به استخدام افراد در نیروگاهها، تاسیسات تهویه و فاضلاب منتهی میشود.

برنامه غذایی که طی آموزش پایه به استخدام افراد در صنایع پردازش، فروش و توزیع مواد غذایی منتهی میشود.

برنامه صنایع دستی که طی آموزش پایه به استخدام افراد در مشاغل تجاری و صنایع دستی منتهی میشوند. گفتنی است که بخش اعظم آموزشهای مذکور در کارگاههای عملی ارائه میشود.

برنامه مراقبتهای بهداشتی که طی آموزش پایه به استخدام افراد در بخش خدمات بهداشتی، دندانپزشکی وخدمات پشتیبانی منتهی میشود.

برنامه هتلداری که طی آموزش پایه به استخدام افراد به عنوان مسئول پذیرش هتل و ترتیبدهنده کنفرانسها، خدمتکار و یا سرآشپز منتهی میشود.

برنامه علوم طبیعی که به کسب دانش بیشتر افراد در زمینه ریاضیات، موضوعات علمی و تکنولوژی منتهی میشود.

برنامه علوم اجتماعی که به مطالعه بیشتر افراد در زمینههای علوم اجتماعی، اقتصاد و زبان منتهی میشود.

برنامه مهندسی وسایل نقلیه که به استخدام افراد در بخش تعمیر و نگهداری اتومبیل و ماشینآلات منتهی میشود. برنامه رسانهها که به استخدام افراد در حوزه تبلیغات، طراحی و تولید رسانههای تصویری منتهی میگردد. اهداف آموزشی برنامههای ملی در اهداف هر برنامه ذکر شده است. در هر برنامه آموزش پایهای وسیعی در زمینه شغلی به دانشآموزان ارائه میگردد.

همچنین دانشآموزان باید بتوانند از طریق این برنامهها پایه لازم برای مطالعات بیشتر و تکمیل تحصیلات مقطع متوسطه خود کسب کنند.

گفتنی است که برنامه مذکور با همکاری مدارس و دانشآموزان برای کل مدت تحصیلات افراد، طراحی میشود. دانشآموزانی که به تصمیم درخصوص رشته تحصیلی خود مبادرت کنند، میتوانند از برنامههای فردی بهرهبرداری نمایند.

پس از گذراندن برنامههای مذکور، دانش آموزان میتوانند تحت یکی از برنامههای ملی، برنامههای ویژه و یا آموزشهای حرفهای آموزش ببینند.

دانشآموزان میتوانند در عوض گذراندن سال سوم آموزشی به گذراندن یک واحد تکمیلی مبادرت کنند.

در این واحد مهارتهایی به دانشآموزان داده میشود که با برنامههای انتخابی وی در ابتدا تفاوت دارد. برنامه آموزشی کارورزی شامل آموزشهای حرفهای که توسط صاحبان مشاغل ارائه میگردد و نیز تحصیل در مراکز آموزشی متوسطه عمدتاً در زمره مباحث پایه محسوب میشوند.

تمامی دانشآموزانی که به تحصیل در یک برنامه ملی مبادرت مینمایند، از حق گذراندن تحصیل در تمامی مدارس داخل کشور برخوردار می شوند.

مسئولان مناطق نیز موظف به فراهم آوردن انتخاب یک برنامه ملی برای تمامی دانشآموزان و تعیین ظرفیت برنامههای گوناگون با توجه به علائق و سلایق دانشآموزان هستند. اگر یک منطقه نتواند شرایط را برای تحصیل دانشآموزان تمامی برنامهها فراهم آورد، مسئولان منطقهای میتوانند همکاری با سایر مناطق را به بحث بگذارند.

دو یا چند منطقهای که با همکاری یکدیگر به آموزش یک برنامه ملی مبادرت مینمایند، در واقع به پدید آوردن زمینه همکاری برنامههای آموزشی مبادرت مینمایند، برنامههای ملی ـ محلی از واحدهای درسی مختلفی تشکیل یافتهاند.

اهداف واحدهای درسی در هر بخش تعیین میگردد که این اهداف برای تمامی مراکز آموزش متوسطه و آموزش بزرگسالان یکسان است

● آموزش تکمیلی متوسطه

نخستین مدارس مقطع تکمیلی آموزش متوسطه کشور سوئد با تصویب قوانین جدید آموزشی آغاز به فعالیت نمودند، دانشآموزان دختر نیز به گذراندن مقطع آموزشی مذکور در مدارس خصوصی ویژه دختران که طی قرن ۱۸ تاسیس یافت، نایل آمدند، در طول قرن نوزدهم، مدارس مقطع تکمیلی آموزش متوسطه، با مدارسی که بیشتر جهتگیری عملی داشتند، ادغام شده و مراکز آموزش متوسطه شکل گرفت. در آغاز قرن بیستم، مقطع آموزش متوسطه خود به ۲ مقطع مقدماتی، متوسطه و تکمیلی تقسیم شد. در مراکز مقدماتی متوسطه زبان لاتین تدریس نشده و بر آموزش عمومی تاکید میشود. این در حالی است که در مراکز تکمیلی آموزش متوسطه، دانشآموزان برای ادامه تحصیل در دانشگاهها و مراکز آموزش عالی آماده میشوند. مقطع آموزش مقدماتی متوسطه با اخذ گواهینامه پایان دوره به پایان میرسد. در بسیاری از شهرهای کشور سوئد مدارس مختلط مقدماتی متوسطه ویژه دانشآموزان پسر و دختر تشکیل یافته است. در نتیجه اعمال اصلاحات آموزشی طی سال ۱۹۲۷ دانشآموزان دختر از امکان ورود به مراکز آموزش متوسطه عمومی برخوردار شدند.

مـراکز آموزش فـنـی و مـدارس فـنی و حـرفهای نیـز به واسـطه حـمایتهـای دولت و شهرداریها در پایان قرن ۱۹ احداث شد.

گفتنی است، دورههای آموزش حرفهای در دانشگاههای بازرگانی و دانشکدههای اقتصاد گسترش یافت.

در این اثنا حمایتهای دولتی نسبتاً محدود بوده و انواع متعددی از مدارس محلی فعالیت داشتند. آموزش مقطع تکمیلی متوسطه در طول ۲۵ سال گذشته شاهد تغییرات زیادی بوده است.

برنامههای آموزشی مقطع تکمیلی متوسطه در قالب ۱۷ برنامه ملی سازماندهی شده و بر ۸ هسته موضوعی اعم از زبان سوئدی به عنوان زبان دوم، زبان انگلیسی، علوم اجتماعی، علوم مذهبی، ریاضیات، تربیت بدنی، علوم بهداشتی و علوم هنری مشتمل میشود.

▪ ارزشیابی تحصیلی

معیارهای نمرهگذاری خاصی برای تعیین نمرات در مقطع آموزش تکمیلی متوسطه وجود دارد که از آن جمله میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

ـ قبولی با امتیاز عالی (MVG)

ـ قبولی با امتیاز متوسط (VG)

ـ قبولی (G)

ـ عدم قبولی (مردودی (IG))

به دانش آموزان دوره آموزش تکمیلی متوسطه در ازای گذراندن دورههای آموزشی نمراتی اعطا میشود. از لحاظ نظری، نقطه زمانی خاص برای درج نمرات تحصیلی دانشآموزان وجود ندارد و این در حالی است که در صورت لزوم، دانشآموزان از حق دریافت کارنامه نمرات خود طی ترمهای آموزشی برخوردار می شوند.

نمرات تحصیلی در اسناد جداگانه درج شده و معلمان از مجوز اعطای نمرات قبولی به آن دسته از دانشآموزانی که مدت کافی در کلاسهای درسی حضور نیافتهاند، برخوردار نیستند، برای اعطای نمرات در دروس سوئدی به عنوان زبان دوم، زبان انگلیسی و ریاضیات، معلمان باید به برگزاری آزمونهای ملی مبادرت کنند

منبع: http://novelschoolmanagement.com/1288/

آموزش و پرورش در سوئد

مطالب مشابه :

سوئد

آموزش و پرورش در سوئد

همه چیز درباره مقطع پیش دبستان سوئد

نظام آموزشي كشورهاي جهان

سوئد سرآمد آموزش و پرورش کودکان

بودجه آموزش و پرورش در هر کشور

تحول تاریخی تعلیم و تربیت در فرانسه :

بررسی نظام آموزشی کشور سوئد