هوش هیجانی و عزت نفس

عزت نفس آمیزه ای از تمامی احساسات ما نسبت به خودمان.شاید بهترین تعریف برای عزت نفس این باشدکه ما در مورد خود چه احساسی داریم.از تمامی احساسات ما، آنهایی برای شاد کامی و موفقیت ما حائز اهمیت هستند که در مورد خودمان باشند.

احساسات ما نسبت به خودمان ،اعتماد به نفس،انگیزه و ارزشمندی مان را تعیین می کند.این احساسات از اولین سالهای زندگی شروع به شکل گیری می کنند و اگر آن ها را با کوشش آگاهانه تغییر ندهیم،تا زمان مرگ با ما خواهند بود.

کودکی

سالهای پیش از مدرسه

خود پنداره در چند ماه اول زندگی شروع به شکل گیری می کند.نوزدان پس از تولد،و یا شاید پیش از آن ،در گیر احساساتی می شوند از این دست که مورد علا قه هستند یا نه،دوستشان دارند یا ندارند،ایمن هستند یا هراسان،با اهمیت اند یا بی اهمیت،ارزشمند هستند یا بی ارزش،کمی بعد،این اساسات تبدیل به خوب یا بد بودن،قابل قبول بودن یا غیر قابل قبول بودن می شود.وپس از آن این احساسات تبدیل به شایستگی یا بی کفایتی ،دوست داشتن یا موردبی مهری واقع شدن، مورد احترام یا بی احترامی بودن،و مورد اعتماد یا بی اعتما دی بودن می شود.

تمام این این احساسات از محیط خا نوا دگی نشات می گیرد،و سپس در اثر تعا مل با دنیای بیرون، از خانواده،مدرسه و محیط اجتماعی تاثیر می گیرند،در حقیقت بیشترین تا ثیرات از طریق رآموزسش و بر نامه ریزی مذهبی بر عزت نفس ما اعمال می شود.

همان طور که عزت نفس شکل می گیرد ،هوش هیجانی نیز پر ورش می یابد.هوش هیجانی در سال های پیش از مدرسه ،ابتدا از والدین،وابستگان،و خواهران و برادران ما نشات می گیرد.احساسات ما انعکاسی است از احساسات غالب در محیط خا نواده ،چرا که کو دکان احساسات را نیز در کنار اطلاعات جذب می کنند.اگر نیاز های اولیه به خوبی ارضا شده باشد،عزت نفس ما بالا خواهد بود.بعضی از نیاز های اولیه عبارت اند از نیاز به مورد علاقه بودن،ارزشمند بودن،مهم بودن ،مورد توجه بودن،مورد احترام بودن،مورد تایید بودن،وبا دیگران در ارتباط بودن،در صورت بر آورده نشدن این نیاز های اولیه، عزت نفس ما دستخوش آسیب می شود.

سالهای مدرسه

محیط مدرسه در رزشد عواطف و عزت نفس بسیار پر اهمیت و تعین کننده است.به طور کلی ویژگیهایی که در محیط خانه و خانواده شکل می گیرنددر محیط مدرسه تقویت می شوند. مثلاَ اگر کودکی با هوش ،با اعتماد به نفس،و دوست داشنتی باشد،احتمال بیشتری دارد که معلمان و سایر دانش آموزان تصور مثبت او از خودش را تقویت کنند. از سوی دیگر اگر کودکی احساس عدم امنیت کند، عصبانی باشد،و عملکرد تحصیلی ضعیفی داسشته باشد ممکن است دانش آموزان دیگر و معلمان به او بر چسب بزنند و او را طرد کنند،که این خود منجر به احساس حقارت و طرد شدگی کود ک می شود.

جای تعجب نداردکه تحقیقات نشان می دهند کو دکانی که درخانه های پر آشوب زندگی می کننداحتمال بیشتری دارد که نشانه های اولیه هوش هیجانی پایین نظیر مشکلات عاطفی،تحصیلی،رفتاری،و اجتماعی را از خود نشان دهند.به دلیل بی ثباتی محیط خانه،کودک هراسان و نا ایمن است. این وضعیت توجه به تحصیل و سازگاری اجتماعی او را دچار مشکل می کند.به علاوه کودکانی که در خانه های پر تنش زندگی می کنند ،در سالهای اولیه مدرسه خصوصیاتی مشخصی از خود نشان میدهند که عبارت انداز:

ضعف در مهار تکانه

ضعف در مهارت های شنوایی

پایین یودن اعتماد به نفس

ضعف در عادات مطالعه

ضعف در مهار تهای اجتماعی ازجمله:

- سعی می کنند به شلی نا منا سب و به زور به درون گروها را ه باز کنند.

- فقط در مورد خودشان صحبت می کنند.

- میان صحبت دیگران می پرند و موضوع مکالمه را تغییر میدهند.

- با دیگران احساس همدلی نمی کند وافرادی بی احساس هستند.

- دیگران را مورد قضاوت قرار می دهند و رد می کنند.

- افراد ی پر خا شگریا کمرو هستند.

تمامی این ویژگیها منجر به طرد شدن و تاید نشدن کودک توسط گرو ه همسالان و همچنین معلمان می شود و آسیب بیشتری به عزت نفس کودک وارد می کند . به هر حال اگرذ نیازهای ما در خانه بر آوره شود ، احتمال بیشتری دارد که عملکرد تحصیلی و اجتماعی خوبی داشته باشیم . موفقیت در هر دو حوزه ،منبع اساسی اعتماد به نفس کودکانمی باشد.بنا بر این اگر از ابتدا در مسیر ذرستی گام نهاده باشیم و شروع ما شروع خوبی بوده باشد،احتمال بیشتری دارد که همان را ه را ادامه دهیم.به بیان دیگر،الگوهای عزت نفس ما از سالهای اولیه زندگی پایه ریزی می شوند.

به همین صورت،در سال های اولیه زندگی که نظاره گر بیان احساسات توسط والدین و چگونگی حل تضاد ها و اختلا فات از سوی آنه هستیم،الگوی هوش هیجانی مان نیز شکل می گیرد .به دو مقایسه زیر توجه کنید:

والدینی با هوش هیجانی پایین چنین الگوی را ارائه می دهند:

· بین غیر مستقیم عواطف،نظیر سکوت، عدم تاییدرفتار از طریق حالات چهره ،یا حرکتی خشمگینانه

· عیبجویی کردن،احسا گناه،فشار،ترس،نا امیدی،بی دفاع بودن،دلسردی،ونا خشنودی

· انکار یا سر پوش نهادن بر مشکلات

· بد رفتار ی،خشونت،و پرخاشگری زبانی یا جسمی

· عدم مسئولیت عاطفی

والدینی با هوش هیجانی بالا چنین الگویی ارائه می دهند:

· مهربان،حساس،و پر ملاطفت بودن،در آغوش گر فتن

· عشق،گرمی و حرارت،پذیرش، مشوق بودن ،موافقت، همدلی.

· شادی ،سرزندگی ،حق شناسی

· اعتماد به نفس داشتن، پر هیجان و خوش بین بودن

· بیان مستقیم عواطف

· مسئولیت

نیازی به بیان این نکته نیست که محیط کودکی، تفاوت زیادی را در مو قعیت عاطفی اولیه،هوش عاطفی،و عزت نفس ما ایجاد می کند.بیایید به این نکته توجه کنیم که چگونه عزت نفس و هوش عاطفی در بزرگسالی به هم مر بوط می شوند.بزرگسالی.ما در بزرگسالی فرصت به دست گر فتن زندگی زندگی عاطفی و افزایش عزت نفس خود را پیدا می کنیم . اینکه چگونه عمل کنیم به چیز های زیادی وابسته است، اما متاسفانه هر گز خود شناسی و بهسازی خود را در نظر نمی گیریم.طی سفر های مختلف به این نتیجه رسیدم که بیشتر مردم جهان به هوش هیجانی پاین دچارند و به دلیل آموزش کمی که در مورد مهارت های عاطفی داشته اند،که برای خود پنداره اشان لازم است،روز به روز بیش از پیش در پی ارضای نیاز های عاطفی شان برمی آیند.شاید هنری دیوید تورو هنگامی که گفت بیشتر مردم به آرامی زندگی شان را به سمت درماندگی و نو میدی سوق می دهند،اشاره به همین مطلب داشت.کسانی که هوش هیجانی پایینی دارنداز خود آگاهی بی بهره اند.بدون خود آگاهی قادر به افزایش عزت نفس نخواهیم بود ،زیرا نمی دانیم به چه چیزی نیاز داریم تا رویش کار کنیم .دائماًًهمان اشتباهات را تکرار می کنیم،خود را به خاطر آن ها تنبیه می کنیم،و برای توقف این چرخه احساس ناتوانی می کنیم.تمام این مسائل، مارا درگیر احساس پایین بودن عزت نفس می کند.

به هر حال با تمرین برای افزایش هوش هیجانی ،به دلیل اینکه با احساسمان بیشتر سرو کار خواهیم داشت،خود آگاهی ،با زمینه ها یی که نیازمند بهبود ند بیشتر هماهنگ خواهیم شد .این زمینه ها را می توانیم با احساسات منفی مان رد یابی کنیم .مثلاَ اگر از گیر کردن در ترافیک عصبانی شویم، احساسمان به ما می گوید که مشکل بی طاقتی داریم .اگر از بی طاقتی مان آگاه باشیم ، تشخیص می دهیم که این همان حوزه ای است که باید برای بهبودش کاری انجام دهیم.در حقیقت هر نوع احساس منفی به ما فرصتی برای رشد می دهد.به همین ترتیب هر احساس مثبتی به ما می گوید که در مسیر درستی قرار داریم.

از این طریق اعتماد به نفس ما افز ایش می یابد ،زیرا حوزه هایی را که نیاز است روی آن ها کار شود تشخیص می دهیم و آن گاه اقدام می کنیم. حرکت ساده شروع به کار کردن برای حل مشکل ،منجر به احساس مثبت در درون ما می شود ،زیرا احساس می کنیم همه چیز تحت اختیار است و ما توانایی بهبود بخشیدن به وضعیت زندگی مان را داریم.

اقدام کردن همرا ه با داشتن هدفی روشن در ذهن ،احساس خیلی بهتری به ما میدهد ،تا اینکه نگران مشکلی باشیم و ندانیم از کجا باید شروع کنیم.جمله معروفی می گوید:«مشکل است که انسان افسرده باشد و در همان حال دست به انجام دادن کاری بزند.»با افزایش اعتماد به نفسمان تر سهایمان کا هش می ابد.

هنگامی که تر سهایمان کم شد ،ایمن تر می شویمک و از آسیب پذیریمان کم می شود.کمتر در مورد نظرات سایرین نگران می شویم در نتیجه کمتر تدافعی بر خورد می کنیم و بیشتر پذیرای پیشنهاد ها ،باز خورد ها،و نقد ها می شویم . بیشتر به خشنودی مان فکر می کنیم و در گیر این قضیه می شویم که دیگران چگونه زندگی می کنند.از طرد شدن کمتر می ترسیم و بیشتر تمایل پیدا می کنیم که احساساتمان را با دیگران در میان بگذاریم . با در میان گذاشتن احساساتمان با دیگران،در ها را به سوی صمیمیت باز می کنیم،و وقتی به صمیمیت دست یافتیم ،قدرتمان افزایش پیدا می کند.با این افزایش قدرت ،اهداف بالا تری به دست می آوریم و به استعداد های طبیعی مان دست می یابیم .همین طور که به استعداد هایمان دست می یابیم، عزت نفسمان نیز افزایش می یابد.

هوش هیجانی-استیو هین-رویا کوچک اتنظار-مژگان موسوی-چاپ اول1384-ناشر تجسم خلاق

هوش هیجانی و عزت نفس

مطالب مشابه :

خلاصه کتاب اعتماد به نفس در ده روز(ادامۀ قسمت دوم )

يک شعر جالب در مورد ارزش علم و اعتماد به نفس

مقاله در مورد اعتماد به نفس

اعتماد به نفس در 10 روز

گلچین کتابهای موفقیت -خلاصۀ کتاب اعتماد به نفس

اعتماد به نفس

اعتماد به نفس یا به خدا...

خلاصه کتاب اعتماد به نفس در ده روز (قسمت اول )

اعتماد به نفس را تقویت کنیم

هوش هیجانی و عزت نفس